حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

 

دولت طبیعی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

اصلاح از بالا، چانه‌زنی در بالا

با کمی ساده‌سازی می‌توان گفت این چارچوب نظری بیان می‌کند که چرا (و تحت چه شرایطی) قدرت حاکم بر جامعه خود دست به اصلاحاتی می‌زند که در وهله اول باعث افزایش سود نخبگان قدرتمند حاکم بر جامعه می‌شود ولی در طولانی مدت حاکمیت قانون، پاسخگویی حکومت و شایسته‌سالاری را به همراه می‌آورد. درواقع، نظریه نورث و همکارانش به درک رفتار قدرتمندان حاکم بر جامعه کمک می‌کند و طرح جدیدی از توسعه و گذار جوامع به دموکراسی را ترسیم می‌کند که دیدگاه‌های سنتی در این مورد را به چالش می‌کشد. در این چارچوب نظری آلترناتیو، نقش برخی از شکل‌های بسیج اجتماعی ... مطالعه بیشتر
افشای تعارض منافع- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

افشای موقعیت تعارض منافع

امروزه یکی از شیوه‌های مدیریت تعارض منافع، افشای وجود چنین موقعیتی است بدین معنا که فرد، گروه یا سازمانی که در موقعیت تعارض منافع قرار دارد، باید از طریق پر کردن یک اظهارنامه کتبی یا به صورت شفاهی این مسأله را با کسانی که ممکن است از تعارض منافع ناشی از موقعیت او متأثر شوند، مطرح نماید. افشای قرار گرفتن در موقعیت تعارض منافع، از بالفعل شدن این موقعیت بالقوه و شکل‌گیری فساد تا حد زیادی جلوگیری می‌نماید زیرا ذی‌نفعان را از وجود چنین موقعیتی آگاه می‌کند. اما افشای تعارض منافع می‌تواند فرد یا سازمانی که در چنین موقعیتی قرار ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره هشتم

دریافت نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع-۸ گزیده‌ی اخبار و تحلیل‌های اصلی هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: اسحاق جهانگیری، معاون اول و حسینعلی امیری معاون پارلمانی رئیس جمهور هر دو اظهار امیدواری کرده‌اند که مجلس نسبت به بررسی لایحه شفافیت و مدیریت تعارض منافع اقدام عاجلی صورت دهد. هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی از اعلام وصول «طرح مبارزه با تعارض منافع و ممنوعیت دانشگاه‌های غیرانتفاعی» خبر داده است. جهانبخش میرزاوند، مدیر کل دفتر امور خاک وزارت جهاد کشاورزی خبر از تشکیل شورای عالی خاک به عنوان ابتکاری برای مدیریت تعارض منافع دستگاه‌ها در مسئله ... مطالعه بیشتر
کاربرد تعارض منافع- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

خوب و بدِ فراگیر شدن کاربرد تعارض منافع

در هفته آخر مردادماه حدود ۱۵۶ مطلب با کلیدواژه تعارض منافع در رسانه‌های تلگرام، توییتر و اینستاگرام تولید و بازنشر شده است که بیشترین سهم این تعداد مطلب متعلق به توییتر با ۶۵% توجه رسانه‌ای – تلگرام ۲۶% و اینستاگرام ۹%- است. باتوجه به موضوع مرتبط با تعارض منافع، فراوانی موضوعات و اهمیت‌شان، کاربرد تعارض منافع در فضای مجازی ۲۲ تا ۲۹ مرداد در چهار محور بیان شده است:۱- کلیات تعارض منافع، ۲-تعارض منافع نمایندگان مجلس، ۳- تعارض منافع در شهرداری و ۴- موضوعات قابل توجه شامل مسئله نظارت بانکی، شورای عالی کار و شرکت ایران‌خودرو که در ادامه می‌خوانید. ... مطالعه بیشتر

قهقرا یا فروپاشی؛ نتیجه کنش‌های ناآگاهانه و غیرمسئولانه

از احسان شریعتی تا کنون آثاری از جمله «فلسفه هایدگر و قرائت ایرانی آن»، «فلسفه خودی در اندیشه اقبال لاهوری»، «فلسفه سیاسی فارابی، شرح رساله سیاسه المدنیه»، «نیندیشیده‌مانده‌های فلسفی اندیشه معلم شریعتی» و … منتشر شده است. شریعتی در این گفتگو تصریح می‌کند که برای نیل به بدیل وضع موجود، باید مسئولانه برخورد کنیم. به عقیده او، تجربه‌ی تاریخی نشان داده ممکن است به حالت بدتر هم کشیده بشویم و به قهقرا برویم و فروپاشی همه جانبه پیش بیاید. همه چیز از هم بپاشد و کشور از بین برود. پس برای اینکه اینطور نشود ما باید این تضمین را بدهیم ... مطالعه بیشتر

الفبای حمایت‌طلبی

درباره بنیاد اندِوِر (Endevour) بنیاد اندِور یک موسسه خیریۀ غیرانتفاعی است که در شهر بریزبن، در کوئینزلندِ استرالیا مستقر است. این بنیاد از بزرگ‌ترین ارائه‌دهندگان خدمات به معلولین در استرالیا، با بیش از ۱۸۰۰ پرسنل است و توسط ۱۲۰۰ داوطلب پشتیبانی می‌شود. در کتابچه راهنمای حمایت‌طلبی اندور تعاریف مختلفی برای حمایت‌طلبی ذکر شده است: حمایت‌طلبی عملی است که با هدف تغییر سیاست‌ها، مواضع یا برنامه‌های نهادهای مختلف انجام می‌شود. حمایت‌طلبی عبارت است از مطرح‌کردن یک ایده، توصیۀ آن یا دفاع از آن، پیش از سایر افراد. حمایت‌طلبی توجه جامعه را به یک مسئلۀ مهم جلب می‌کند و تصمیم‌گیرندگان را به ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره هفتم

دریافت تسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع-۷ گزیده‌ی اخبار و تحلیل‌های اصلی هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: محسن حاجی میرزایی، وزیر آموزش و پرورش تاکید کرده که کارگروهی در وزارت آموزش و پرورش مصادیق تعارض منافع را شناسایی کرده و ظرف دو ماه وعده‌داده شده آن را اعلام و رفع خواهد کرد. احمد حسین فلاحی، سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، خبرداده که کمیته‌های کمیسیون آموزش ماموریت یافتند تا گزارشی درباره مواردی که در آنها عدالت آموزشی رعایت نمی‌شوند و تعارض منافع ایجاد کردند به کمیسیون ارائه کنند تا درباره آنها تصمیم‌گیری شود. زهرا ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع سازمان اوقاف و امور خیریه- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

حفظ میراث ملی یا افزایش بهره‌وری؟

در هفته‌های اخیر انتشار خبر وقف بخشی از کوه دماوند بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها، صداوسیما و افکار عمومی داشته و به موضع‌گیری‌های متفاوتی از سوی مسئولین منجر شده است. در حالیکه متولی امامزاده روستای آق مشهد با سند ۴۰۰ سال پیش موفق شده بود، پس از یک کشمکش ۲۰ ساله، سرانجام رای دادگاه را به نفع خود کسب کند، با افشا شدن آن توسط همشهری آنلاین جمعی از اساتید دانشگاه و اعضای نهادهای مدنی با نگارش نامه‌ای از سران سه قوه خواستار جلوگیری از انجام این واگذاری شدند. برخی رسانه‌ها نیز آن را جنگل‌خواری و یا شائبه جنگل‌خواری قانونی برای ... مطالعه بیشتر
حامی‌پروری و فساد- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

دموکراتیزاسیون در تضاد با توسعه

دموکراسی‌های شکننده، حامی‌پروری و فساد مشتاق خان بحث خود را با درگیر شدن با استدلال‌های متفکران نئووبری آغاز می‌کند که ادعا می‌کنند دموکراتیزاسیون می‌تواند روابط حامی‌پروری (نئوپاتریمونیالیسم) و رهبری فردی رایج در کشورهای در حال توسعه که مانع توسعه هستند را تضعیف کند. اما از نگاه خان در واقعیت دلایل ساختاری قدرتمندی وجود دارد که این اتفاق نمی‌افتد. در چارچوب تحلیلی خان، تغییراتی در نظام حامی‌پروری و نوع توزیع رانت در جامعه است که کشور را به سوی شیوه حکمرانی دموکراتیک هدایت می‌کند و نه بالعکس. درواقع، در مشاهده توزیع رانت و روابط حامی‌پروری در کشورهای در حال توسعه و ... مطالعه بیشتر
تضاد منافع و فساد سیستماتیک- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

نهاد رگولاتوری ارتباطات، ضرورتی برای مدیریت تعارض منافع

مقدمه در نظام حقوقی ایران بدون اینکه نامی از تعارض منافع برده شود، مضمون آن به طور پراکنده در برخی قوانین و مقررات مورد توجه واقع شده است. به عنوان مثال، در حوزه قضایی زمانی که قوانین آئین دادرسی در ایران تصویب شده است و مقرراتی نیز برای موارد تعارض منافع پیش‌بینی شده است این رویه و کم بیش در مورد مراجع رسیدگی به تخلفات اداری یا انتظامی نیز رعایت شده است. علاوه بر این، قوانین متعدد دیگری از جمله لایحه قانونی راجع به منع مداخله وزراء و نمایندگان مجلسین و کارمندان دولت در معاملات دولتی و کشوری ـ مصوب ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع ساختاری- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

حذف دستگاه‌های غیرکلیدی به خاطر تعارض منافع ساختاری

امروز بسیاری از دستگاه‌ها و سازمان‌ها دیگر وجودشان موضوعیت ندارد؛ اما به دلیل منافعی (تعارض منافع ساختاری) که برای عده‌ای ایجاد می‌کند، چه به لحاظ اشتغال در آن دستگاه و چه به لحاظ وابستگی سیاسی، همچنان این موجودیت حفظ‌شده است و در مقابل تغییرات ساختاری آن مقاومت می‌کنند. بخشی از این اتفاق را می‌توان با استناد به نداشتن مهارت در حکمرانی تحلیل کرد و بخش دیگری از آن ناشی از توزیع رانت سیاسی است. به‌بیان‌دیگر این مقاومت‌ها و کارشکنی‌ها ریشه در عدم مدیریت تعارض دارد؛ مثلاً نظر به اینکه پس از فعالیت‌های انتخاباتی نامزدها، پست‌هایی برای طرفداران آن‌ها در نظر ... مطالعه بیشتر
زمینه‌های شکل‌گیری تعارض منافع

گستردگی حاکمیت و زمینه‌های شکل‌گیری تعارض منافع

حدودوثغور سازمان و تشکیلات، اقتدار مدیریت و روش سیاست‌گذاری بخش حاکمیت حتی اگر منطقی باشد، به‌طور بالقوه محرک‌ها و زمینه‌های شکل‌گیری تعارض منافع را تحریک می‌کند. نقش و میزان حضور دولت در اقتصاد از وضعیتی که صرفاً تولید کالای عمومی و حفظ نظم و امنیت و فراهم کردن بستر مناسب برای بازارهای کسب‌وکار و فعالیت کارگزاران اقتصادی را فراهم می‌کند (حضور حداقل) تا وضعیتی که انحصار تولید و عرضه و تقاضا را در بازارها در اختیار می‌گیرد (حضور حداکثر) تعیین‌کننده قابلیت‌ها و زمینه‌های اعمال حاکمیت و قابلیت شکل‌گیری تعارض منافع است. گستره وکم و کیف اعمال حاکمیت و تأثیر آن ... مطالعه بیشتر

هزینه انتفاع شخصی را بالا ببریم

برای جلوگیری از بروز فساد باید هزینه انتفاع شخصی را بالا برد. افراد به‌صورت غریزی به دنبال حداکثر کردن منافع هستند. بنابراین دولت باید با قاعده گذاری به‌گونه‌ای عمل کند که به‌جای نفع شخصی، نفع اجتماعی لحاظ شود. برای این کار ازوجی اقتصاددان معتقد است باید نهاد ناظر ایجاد شود. البته نهاد ناظر به معنی ایجاد یک سازمان نیست بلکه به عقیده او مجموعه قاعده گذاری‌ها، قوانین، دستورالعمل‌ها و سامانه‌ها، نهاد ناظر را شکل می‌دهد. درواقع نهاد یعنی قواعدی تنظیم شود برای بهتر بازی کردن. به عقیده او داشتن نهاد هم به‌تنهایی کفایت نمی‌کند و برای از بین بردن زمینه ... مطالعه بیشتر
موج دوم پاندمی کرونا- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

فاز دوم خروج از بحران کرونا

موج اول پاندمی کرونا در اغلب کشورهای جهان ظاهری هم‌گون داشت. از الگوهای شیوع تا شیوه ی مقابله ی دولت‌ها با بحران کووید-۱۹ در سرتاسر دنیا مشابه یکدیگر به‌نظر می‌رسید. در سلسله یادداشت‌هایی که پیش از این منتشر شد ابعاد مختلف رهبری این بحران با تکیه بر روش «انطباق دائم مسئله‌محور» مورد بحث قرار گرفت. حال با فروکش کردن موج اول ویروس و ظهور موج دوم در برخی کشورها، مقابله با این بحران وارد فاز جدیدی می‌شود. این‌ها همه درحالی‌است که جهان با رکود اقتصادی بی‌مانندی دست‌وپنجه نرم می‌کند. پیتر هرینگتون، عضو تیم مبارزه با شیوع ابولا در لیبریا، در ... مطالعه بیشتر
مقررات تعارض منافع در ایران- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

مهم­ترین مقررات تعارض منافع در ایران

درچند سال اخیر موضوع تعارض منافع برای بسیاری از سیاست‌گذاران تبدیل به یک مسئله سیاستی شده است. تا جایی که می‌توان ادعا کرد لایحه مدیریت تعارض منافع یکی از مهم‌ترین لوایح ارسالی دولت بوده است. مقررات تعارض منافع در کشورهای مختلف سطحی از قوانین مادر، بخشنامه‌ها، هیئت‌ها و غیره را تشکیل می‌دهد. در ایران اگر برخی قوانین عمومی را که به‌صورت غیردقیق برخی موقعیت‌های تعارض منافع را محدود کرده‌اند کنار بگذاریم (همانند ‌قانون راجع به منع مداخله وزرا و نمایندگان مجلسین و کارمندان در معاملات دولتی و کشوری ‌مصوب ۲ دی‌ماه ۱۳۳۷) اصلی‌ترین تلاش‌ها برای وضع مقررات تعارض منافع از دولت دوازدهم و بخشنامه عباس آخوندی با ... مطالعه بیشتر
آزادسازی سهام عدالت

گزارش ۱۴| سیاست آزادسازی سهام عدالت: امکان تبدیل دارایی ۸۶۰ هزار میلیارد تومانی برای ۴۹ میلیون نفر

سهام عدالت از چند ماه قبل از پایان دولت اصلاحات به تصویب دولت وقت رسید، اما اجرای آن در سال ۱۳۸۴ توسط  دولت محمود احمدی‌نژاد آغاز گردید. توزیع انبوه و سریع سهام شرکت‌های دولتی در ایران دو هدف عمده را دنبال می‌کرد (۱) کاستن از بار مالی و مدیریت دولتی در تصدی فعالیت‌های اقتصادی و (۲) گسترش مالکیت در سطح عمومی و بخش تعاون به منظور تأمین عدالت اجتماعی. اکنون، پس از گذشت پانزده سال از اجرای اولیۀ‌ این طرح، ارزیابی‌هایی انجام شده نشان می‌دهند که اهداف آن تا حد زیادی محقق نشده است. در این گزارش، ابتدا نگاهی به ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره ششم

دانلود نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۶ گزیده‌ی اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های اصلی هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: زهرا مظفر، مدیرکل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات آموزش و پرورش، خبر داده که بر اساس اطلاع دفتر حقوقی وزارت آموزش و پرورش، بیش از ۸۰ درصد استان‌ها در پاسخ به بخشنامه مدیریت تعارض منافع وزیر، مکاتبه و گزارش خود را ارائه داده‌اند که پس از جمع‌آوری به وزیر آموزش و پرورش داده می‌شود. رئیس کمیسیون بهداشت و محیط زیست شورای اسلامی رشت در نامه‌ای خطاب به رئیس شورای اسلامی ارتباط مستقیم مالی غیرسازمانی ... مطالعه بیشتر
فساد در جنگلداری- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

فساد در جنگلداری

فساد در جنگلداری سبب تخریب محیط‌زیست و تهدیدی برای جوامع شهری است. قطع غیرقانونی درختان سالیانه در جهان سبب نابودی حدود ۱۰ میلیارد دلار از سرمایه جنگل‌های ملی می‌شود. همچنین زیاده‌روی در برداشت منابع جنگلی، علاوه بر فرسایش و کاهش حاصلخیزی خاک سبب کاهش کیفی و کمی منابع آب نیز می‌شود. از سوی دیگر زمانی قطع کنندگان چوب با مقامات محلی برای دست یافتن به جنگل‌ها همدست می‌شوند، منافع ناعادلانه فعالیت‌های غیرقانونی، گروه‌ها را روبه روی هم قرار می‌دهد. تمایل به سمت قطع درختان، اغلب تغییر درآمد جوانان را به طور برجسته نمایان کرده و قطع مزایای زنان و مردان ... مطالعه بیشتر

شبکه‌سازی شیوه‌ای کارآمد برای تقویت سازمان‌های جامعه مدنی

شبکه‌سازی چارچوبی برای حمایت از منافع مشترک اعضا و عموم مردم جامعه است. خیر عمومی نهفته در منافع جمعی به تقویت ائتلاف‌ها و موضع چانه‌زنی کمک می‌کند و وحدت حداقلی موردنیاز در کار مدنی را حفظ می‌کند. احترام به منافع مشترک به تخصیص وظایف نیز کمک کرده، به تجارب بزرگ‌‌تر می‌انجامد و تداوم کارجمعی را تضمین می‌کند. توسعه به مثابه هدف شبکه‌سازی مسیری برای تصمیم‌گیری مستقل سازمان‌ها و مقابله با تحت کنترل درآمدن آن‌ها است. شبکه‌سازی از یک سو عاملی برای استقلال سمن‌ها از دولت بوده و از سوی دیگر به سمن‌ها کمک می‌کند تا مانع از تاثیرگذاری خیرین که ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع کنکور- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

سه راهی برگزاری کنکور؛ وزارت بهداشت، علوم و آموزش و پرورش!

اگر نگارنده خورده نمی‌شود، باید بگویم اصلا پای تعارض منافع در میان نیست. برگزاری کنکور در شرایط کرونایی را می‌گویم. فکر می‌کنم خلط مبحثی صورت گرفته. تعارض منافع هست. در آموزش و پرورش هست. در وزارت بهداشت هست. در وزارت علوم هست. در همه جا هست ولی استثنائا در این یک قلم نیست: «برگزاری کنکور در شرایط کرونایی». تعارض منافع در خود کنکور هم هست. در مافیای کنکور هم هست. اما در «برگزاری کنکور در شرایط کرونایی» نیست. گشتیم نبود، نگردید نیست. تعارض منافع مسئله مهمی است. بسیار هم مهم است. اصلا مفهوم محوری اقتصاد توسعه گره‌خورده با تعارض منافع ... مطالعه بیشتر