رفاه اجتماعی

کودکان کار خیابان

طرح ساماندهی کودکان کار

طرح ساماندهی کودکان کار خیابان نهم دی ماه ۱۴۰۲ بود که شهرداری تهران از اجرای قریب‌الوقوع طرح ساماندهی کودکان کار خیابانی خبر داد. در این خبر ۳۲ مرحله قبلی این طرح ناموفق عنوان شد. چون این مراحل با محوریت جمع‌آوری کودکان کار و حبس آنها در برخی مراکز صورت گرفت. غافل از آنکه زدن مسکن به جان بیمار شهرها،‌ معضل کودک کار را درمان نمی‌کند. بلکه روز به روز به تعداد این کودکان در قالب مشاغل جدید افزوده می‌شود. اما چرا ۳۲ بار شکست رخ داد؟ بدنه شهرداری و حاکمیت چه ابعادی از آسیب اجتماعی کودکان کار به ویژه کودکان ... مطالعه بیشتر
جایزه ملی سیاستگذاری

ورود پروژه اشتغال‌زایی به مرحله دوم جایزه ملی سیاستگذاری

به همت جامعه اندیشکده‌ها و با همکاری اندیشکده‌های کشور نخستین رویداد جایزه ملی سیاستگذاری در سال ۱۴۰۰ برگزار شد. رویداد جایزه ملی سیاستگذاری دومین دوره خود را با ۱۴۲ پروژه در هشت پنل اجرا می‌شود. این پنل‌ها شامل کشاورزی و امنیت غذایی؛ حمل و نقل و انرژی؛‌ تحول قضایی؛ تحول اداری؛‌ فرهنگ و جامعه؛‌ مطالعات اقتصادی؛ صنعت، معدن و تجارت و پنل اشتغال، تعاون و رفاه کار است. اکنون ۳۴ پروژه به مرحله دوم جایزه راه یافته‌اند. پروژه آسیب‌شناسی تسهیلات اشتغال‌زایی در کشور با تمرکز بر تبصره ۱۸ قانون بودجه که به همت تعدادی از پژوهشگران مرکز توانمندسازی حاکمیت و ... مطالعه بیشتر
رفاه اجتماعی

در بودجه رفاهی ایران چه می‌گذرد؟

بدون شک یکی از وظایف اصلی دولت‌ها ایجاد شرایط و بستری مناسب برای حفظ و حرکت به سمت بهبود وضعیت رفاهی مردم است. به دلیل محدودیت منابع در دسترس، تعیین وظایفی که دولت عهده‌دار آن‌ها خواهد بود و تخصیص بودجه مناسب برای آن‌ها چالشی جدی در این مسیر بوده و دولت‌ها با توجه به شرایط فعلی و چشم‌انداز خود از آینده‌ی کشورشان دست به انتخاب‌های متفاوتی می‌زنند. برای مثال یک دولت باید تصمیم بگیرد تا چه سهمی از منابع بودجه خود را به سلامت و چه سهمی را به آموزش‌وپرورش اختصاص دهد. اما در بودجه ایران این نسبت چگونه است؟ ... مطالعه بیشتر
خانواده در چتر نظام حمایت اجتماعی

کف حمایت اجتماعی به عنوان نظام حمایت چند لایه

کف حمایت اجتماعی به مثابه نوعی از نظام چندلایه تأمین اجتماعی چیستی و چرایی  یکی از مهم­ترین دغدغه­ های نظام­ های تأمین اجتماعی فراگیری است که از طریق کف حمایت اجتماعی تأمین می‌شود. به گونه ­ای که بتوانند همه جمعیت یک کشور را تحت پوشش قرار دهند. نظام بیمه­ ای صرفا بخشی از جمعیت را دربرمی­گیرد که شاغل هستند. چنین افرادی در بخش غیررسمی نیز مشغول به فعالیت نیستند. با توجه به وضعیت اشتغال در هر کشور بخشی از اعضای جامعه از قرار گرفتن تحت پوشش بیمه ­ای محروم می­ شوند. محرومیت افراد از دست­یابی به خدمات تأمین اجتماعی می­تواند ... مطالعه بیشتر
جویای کار

بیکاری جوانان: یک مسئله و ابعاد آن

اهمیت پدیده‌ای به نام جوان جوان، مهم‌ترین گروه یک جامعه و پیشران رشد و بالندگی هر کشور است که هر دولت و ملتی آرزوی وفور این ثروت سترگ را دارند. بر اساس آمار، ایران حدود ۲۲میلیون جوان (در کشور به افراد ۱۸ تا ۳۵ساله جوان گفته می‌شود) دارد. این رقم، عدد چشمگیری است و این موضوع نشان از غنی بودن کشور از ثروت جوان دارد. بررسی‌ها گویای وجود چالش‌هایی در مسیر زیست این عنصر راهبردی است. یکی از این چالش‌ها، بیکاری جوانان است. معضل بیکاری جوانان مطابق تعریف مرکز آمار، بیکار فردی است که تمایل به انجام کار دارد، محدودیتی ... مطالعه بیشتر
جلد کتاب درآمد پایه

درآمد پایه: پیشنهادی رادیکال برای جامعه­‌ای آزاد و اقتصادی عقلانی

فن­پاریس و فن­دربورت در کتاب اخیرشان با ترکیبی از بحث­‌های اقتصادی و فلسفی، از درآمد پایه دفاع می­‌کنند. هر دو نویسنده، مقالات، گزارش‌­ها و کتاب­‌های متعددی در همین حوزه منتشر کرده‌­اند. مقدمه کتاب دفاعی همه­‌جانبه از این موضوع به‌عنوان راهی برای ساخت جامعه‌­ای سالم ارائه می­‌کند. که فرصتی برای آزادی و رشد برای همگان فراهم می­‌سازد. درآمد پایه همگانی، دیگر بحثی آکادمیک نیست. نمونه­‌های آزمایشی پرشماری در سراسر جهان (چه در کشورهای در حال توسعه و چه کشورهای توسعه یافته صنعتی) از فنلاند تا ایران و کانادا و برزیل در حال پیاده­‌سازی‌اند که هر کدام ویژگی­‌های خاص خود را دارند. ... مطالعه بیشتر

کاهش نابرابری بدون تهدید رشد اقتصادی

در چند دهۀ گذشته نابرابری اقتصادی در اقتصادهای بزرگ در سراسر جهان به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. این اختلاف به‌ویژه زمانی آشکار می‌شود که نابرابری در مالکیت ثروت را مورد توجه قرار دهیم. در چین، روسیه و ایالات متحده، سهم ثروت یک درصد بالایی جامعه تقریباً دو برابر شده است. در سطح جهانی، سهم ۱ درصدی‌ها از سال ۱۹۸۰ به میزان ۵ درصد افزایش یافته است، در حالی که سهم ۷۵ درصد پایینی جامعه از ثروت در حدود همان ۱۰ درصد باقی مانده است[۱] (به نمودار شمارۀ ۱ نگاه کنید). در دنیایی به‌شدت جهانی‌شده و با فناوری پیشرفته، سیاست‌های توزیع ... مطالعه بیشتر

تاثیرات درازمدت یارانه‌های نقدی مشروط (CCT)

در کشورهای در حال توسعه، یارانه‌های نقدی به یک ابزار محبوب برای مقابله با فقر بدل شده‌اند. این رویکرد بنیادی در زمینۀ حمایت اجتماعی در سراسر جهان پذیرفته شده است: هند به تدریج یارانه‌های نقدی را جایگزین «سیستم توزیع عمومی» خود، که غذا و سایر کالاها را در اختیار افراد فقیر قرار می‌داد، می‌کند. در شرق آفریقا، مؤسسه خیریۀ «Give Directly» مستقیماً میلیون‌ها دلار را به حساب‌های همراه بانک کشاورزان فقیر در کنیا، رواندا و اوگاندا واریز کرده است. برنامه‌های «یارانۀ نقدی مشروط» (CCT) که یارانه را به والدین به شرط حضور فرزندانشان در مدارس پرداخت می‌کنند (یا به سایر ... مطالعه بیشتر

مدارس کوپنی مانعی در برابر ارتقای کیفیت آموزش

این گزارش به دنبال آن است تا با جمع‌بندی شواهد مبتنی بر کوپن‌ها، به این بحث عمق ببخشد. مطالعات مربوط به برنامه‌های کوپن‌محور، حتی در برنامه‌های مقیاس وسیع در چندین شهر ایالات متحده از جمله ایالت‌های فلوریدا، ایندیانا، لوئیزیانا و همچنین در شیلی و هند در بهترین حالت پیشرفت‌های محدودی را در پیشرفت دانش‌آموزان و عملکرد منطقه تحصیلی نشان می‌دهد. در موارد معدودی که نمرات آزمون‌ها افزایش یافته است هم به نظر می‌رسد که محرک‌های دیگری از جمله افزایش مسئولیت پذیری عمومی و نه رقابت میان مدارس خصوصی محرک‌ اصلی باشد. همچنین نرخ بالای فرسودگی میان دانش‌آموزان استفاده کننده از ... مطالعه بیشتر

سیاست مالی در راستای کاهش تأثیر اجتماعی قیمت‌های بالای انرژی و مواد غذایی

افزایش قیمت انرژی و مواد غذایی که در تابستان ۲۰۲۰ آغاز شد، زیان تجاری‌ای که کشورهای واردکننده متحمل می‌شوند را نشان می‌دهد. این افزایش قیمت، به ویژه برای کشورهایی که در سطوح پایین توزیع درآمد قرار دارند، به معنای کاهش درآمد واقعی نیز هست. سیاست مالی نقش مهمی را در کاهش این تأثیر بر آسیب‌پذیرترین خانوارها ایفا می‌کند. دولت‌ها ‌باید با تضمین دسترسی به غذا و انرژی، عادی‌سازی سیاست‌های مالی پس از حمایت بی‌سابقه در سال ۲۰۲۰، و ترویج تحول سبز، در مسیر متعادل سازی این تاثیرات گام بردارند. این توصیه‌ها اگرچه برای هر کشوری منحصر به فرد است، اما ... مطالعه بیشتر

کتاب «سالمندانِ کار»؛ روایت‌هایی از زیست شغلی سالمندان تهیدست

کتاب «سالمندانِ کار»؛ بازتابی از تجربه زندگی روزمره سالمندان تهیدست است و روایت‌هایی از زیست شغلی سالمندان تهیدست به خوانندگان عرضه می‌دارد. این کتاب محصول یک پژوهش کیفی است که روایت‌های عینی و ملموس از زیست شغلی گروهی از تهیدستان شهری یعنی «سالمندانِ کار» ارائه می‌دهد و پیچیدگی‌های زندگی سالمندی را در زمانه امروز رویت‌پذیر می‌کند. یکی از ملاحظاتی که من در مطالعات سن و سالمندی در نظر می‌گیرم این است که باید مراقب بود تا دسته‌بندی‌ها و تحلیل‌های مبتنی بر سن و سال (مانند مطالعات سالمندی) تفاوت‌ها و نابرابری‌های اجتماعی را از نظر پنهان نکند. به همین دلیل من ... مطالعه بیشتر

مدارس ووچری: آیا می‌توان یارانه آموزش را با کمک کوپن هدفمند ساخت؟

ایده‌ی خصوصی‌سازی مدارس و بهره‌گیری از رویکردهای تقویت بازار با هدف شکل‌گیری رقابت میان مدارس و بهبود کیفیت خدمات آموزشی در میان‌مدت و بلندمدت، از سال‌های پایانی دهه ۶۰ شمسی در خلال برنامه‌های توسعه کشور گنجانده شده و مورد توجه سیاست‌مداران قرار گرفته است. این رویکرد در سال‌های بعد با شکل‌گیری تدریجی مدارس غیردولتی، استعداد درخشان و … عملیاتی شد. یکی از روش‌های تقویت رقابت بین مدارس، سیستم مدارس ووچری است که برای شکل‌گیری آن‌ها، دولت به جای تامین مستقیم هزینه‌های مدارس دولتی، کوپن‌هایی در قالب «یارانه آموزشی» در اختیار عموم مردم قرار می‌دهد. والدین با پرداخت این کوپن‌ها به ... مطالعه بیشتر

تورم عامل یکی از بزرگ‌ترین فجایع تاریخ بشر

ونزوئلا که زمانی یکی از ثروتمندترین کشورهای آمریکای‌لاتین با بزرگ‌ترین ذخایر نفتی جهان محسوب می‌شد، در سال‌های اخیر دچار افول سیاسی، اقتصادی و انسانی شده است. بسیاری از ناظران مادورو و رئیس‌جمهور پیشین  هوگو چاوز را مقصر می‌دانند که سیاست‌هایشان اقتصاد را به انحطاط کشاندند و طبق گزارش‌ها موجب گسترش افسارگسیختۀ فساد سیاسی شدند. با فروپاشی اقتصادی، میلیون‌ها ونزوئلایی از کشور فرار کردند و صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی می‌کند که نرخ تورم امسال در این کشور به ۱۰ میلیون درصد برسد. برای درک شرایط و علل این اتفاق، نشریۀ رسمی دانشگاه هاروارد با ریکاردو هاسمن، استاد توسعۀ اقتصادی دانشکدۀ کندی ... مطالعه بیشتر

فلسفه وجودی وزارت رفاه: هشدار به دولت‌ از وضعیت فقرا قبل از اعتراضات خیابان

هشت سال معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بودم تجربه ای که تاکنون هیچ فردی در این سمت نداشته  است. عمر وزیر رفاه و معاون رفاه در تاریخ قبل و بعد از انقلاب همواره کمتر از دو سال بوده است. تجربه اندوخته شده متعلق به جامعه است و برحسب وظیفه باید به دیگران انتقال داده شود. برخی از این تجارب را در جاهای دیگر نوشته ام  و  در اسفندماه هم در یک گزارش درونی مستند کردم  تا در دوره بعد تداوم یابد. حضوری و مکتوب هم به آقای عبدالملکی انتقال دادم. حال که او استعفا داده است ... مطالعه بیشتر

تورم، سقوط ارزش لیر و چشم‌انداز اقتصادی ترکیه

نرخ تورم رسمی ترکیه در ماه گذشته به بالاترین حد خود در ۲۳ سال گذشته رسید، و همچنان استراتژی نامتعارف رئیس جمهور رجب طیب اردوغان برای مدیریت اقتصاد ۷۹۰ میلیارد دلاری این کشور نتایج معکوسی به بار می‌آورد. بر اساس داده‌های آژانس آماری این کشور، شاخص قیمت مصرف‌کننده در ماه مه نسبت به سال قبل ۷۳٫۵ درصد افزایش یافت که این میزان، بالاترین میزان افزایش از  اکتبر ۱۹۹۸ است، یعنی زمانی که ترکیه پس از تجربۀ دوره‌ای از روی کار بودن دولت‌های ائتلافی بی‌ثبات و آشفتگی‌های اقتصادی، در قهقرا به سر می‌برد. قیمت مواد غذایی که به منبع فزایندۀ نارضایتی ... مطالعه بیشتر

تاریخ پایان فقر تازه آغاز شده است

کاهش فقر جهانی یکی از مهمترین دستاوردهای تاریخ است، اما پایان فقر هنوز بسیار دور است. کشیش توماس مالتوس معتقد بود که فقر اجتناب‌ناپذیر است. «به نظر می‌رسد که یکی از قوانین اجتناب‌‌ناپذیر طبیعت ما این است که برخی از انسان‌ها لاجرم باید از فقر رنج بکشند. این‌ها افراد شوربختی هستند که در قرعه‌کشی بزرگ زندگی، بلیت بازنده نصیبشان شده است.» قابل درک است که کسی هنگام نوشتن در قرن ۱۸ به این نتیجه رسیده باشد. فقر تا آن زمان، چنان واقعیت پایداری در تاریخ بشریت بود که تصوری غیر از آن ممکن نبود. در دو قرن پس از مرگ ... مطالعه بیشتر

اثر یارانه‌های نقدی بر رفاه زنان: درس‌هایی مبتنی بر شواهد از آمریکای لاتین

یارانه‌های نقدی یکی از محبوب‌ترین روش‌ها برای بهبود شرایط اجتماعی-اقتصادی افراد و گروه‌هایی است که در طول تاریخ محروم بوده‌اند. تاثیر پرداخت‌های نقدی بر بهبود موقعیت‌های مختلف از قبیل افزایش فعالیت مغزی نوزادان، افزایش مشارکت در مدرسه و حتی کاهش خشونت اثبات شده است. با این حال، هیچ اتفاق نظری در مورد اثرات یارانه‌های نقدی بر زندگی زنان، به ویژه درباره توانمندسازی آن‌ها و خشونتی که توسط شرکای عاطفی‌شان به آن‌ها تحمیل می‌شود، وجود ندارد. پژوهش‌‌های موجود در این باره به ما چه می‌گویند؟ این محتوا، نتایج برخی از ارزیابی‌ها و مطالعات شبه‌تجربی صورت گرفته بر برنامه‌های پرداخت نقدی مشروط ... مطالعه بیشتر

راه‌حل‌های بوروکراتیک برای هدفمندسازی کمک‌های اجتماعی

کشورهای با درآمد متوسط به پایین، ۴/۱ درصد از تولید ناخالص داخلی را صرف کمک‌های اجتماعی می‌کنند که این میزان موجب کاهش ۷ درصدی فقر نسبی می‌گردد. با این حال، تنها ۵۴ درصد از پنج چندک فقیر جامعه، تحت پوشش این یارانه‌ها قرار می‌گیرند. دلایل متعددی وجود دارند که می‌توانند این نقصان را توجیه کنند: بودجۀ ناکافی، اهداف متفاوتی که کمک‌های اجتماعی در زمینۀ کاهش فقر دنبال می‌کنند، نگرانی‌ها درخصوص انگیزه‌های کاری، و ناتوانی در هدف‌گذاری و کمک‌رسانی. با این حال، یک دلیل مهم اما نادیده گرفته شده، ترس یک بوروکرات از متهم شدن به فساد است. رفتارهای بوروکراتیک مربوطه ... مطالعه بیشتر

وظیفه اخلاقی حامیان جراحی اقتصادی

برخلاف کسانی که اصلاح قیمت‌ها را بزرگ‌ترین مساله اقتصاد ایران می‌دانند من ازجمله کسانی هستم که اعتقاد دارم مساله اصلاح قیمت‌ها مساله‌ای بسیار فرعی است و مسائل بسیار مهم‌تری وجود دارد که اصلاح قیمت‌ها آن را به‌طور کامل تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. از پنج دولت پس از جنگ چهار دولت الگوی پیشنهادی اصلاح قیمت‌ها به سبک شوک درمانی را پذیرفتند. دولت رفسنجانی اولین دولت بود و در ناکامی این جراحی اقتصادی امروز کم و بیش اتفاق‌نظر وجود دارد. دولت خاتمی تدریج‌گرایی را پذیرفت و هر ساله ۱۰ درصد قیمت حامل‌های انرژی و چند سال هم قیمت گندم را افزایش داد. این ... مطالعه بیشتر

حمایت اجتماعی از زنان سرپرست خانوار با تلفیق رویکرد شخص‌محور و مکان‌محور

بنا به آمار سال ۱۳۹۵، حدود ۳ میلیون زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارند که شامل طیف گسترده‌ای از خانوارها می‌شوند. ۴۴ درصد از خانوارهای زن‌سرپرست، خانوار تک نفره یا خودسرپرست هستند. در این گروه، ۵۶ درصد از زنان سرپرست خانوار، سالمند و ۸ درصد آنان جوان هستند. همچنین از بین خانوارهای زن‌سرپرست با بیش از یک عضو، ۱۳ درصد زنان سرپرست خانوار دارای همسر و ۲۴ درصد از آن‌ها دارای حداقل یک فرزند هستند. نرخ فعالیت زنان سرپرست خانوار در حدود میانگین ملی و معادل ۱۶٪ است، درحالی‌که این نرخ برای مردان سرپرست خانوار ۷۹% است؛ البته این ... مطالعه بیشتر