حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

چهار گام مدیریت تعارض منافع در خیریه‌ها

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۳-۲۷

خیریه‌ها و افراد زیر مجموعه آن نقش بسزایی در اعتبار بخشی به خیریه، فعالیت در جهت منافع خیریه، پیش بردن اهداف خیریه و اجتماع خود و خیرین دیگر دارند. در این میان گاه پیش می‌اید که منافع شخصی فرد با وظایف او در تعارض قرار گیرد. در اینجا ضرورت مدیریت درست تعارض منافع اهمیت می‌یابد. سازمان‌های خیریۀ استرالیا از موفق‌ترین سازمان‌های خیریه در سطح جهان قلمداد شده‌اند که توانسته‌اند اعتبار زیادی برای خود کسب کنند. از این رو در جامعۀ استرالیا، خیریه‌ها یکی از مورد اعتمادترین سازمان‌ها هستند. این اعتبار، اعتمادبه‌نفس خیرین و فعالان داوطلب را بالا می‌برد و از ... مطالعه بیشتر

لابی‌گران مقابل قانون

محمد ملکی۱۳۹۹-۰۳-۲۶

قوانین متعدد در زمینه مبارزه با فساد در شقوق مختلف، از این جهت ضعیف عمل کرده که لابی‌گران همچنان مشغول به کار هستند و منافع آنها نخواهد گذاشت قوانین به درستی اجرا شود. بنابراین صرف داشتن یک قانون نمی‌تواند انتظارات را برای مقابله و از بین بردن فساد برآورده کند. امروز با پدیده‌هایی مواجه هستیم که پیش‌تر کمتر به چشم می‌خورد. مانند وزیری که در شرکت‌های خصوصی نیز سمت داشته و منافع خانوادگی خود را نیز دنبال می‌کرد. یا مدیرکلی که مسئول تنظیم بازار است و خودش شرکت واردکننده کالا دارد. خودش بخش‌نامه می‌دهد و خودش از آن بخش‌نامه نفع ... مطالعه بیشتر

راهکاری برای مدیریت تعارض منافع در بخش مدیریت پسماند (بررسی تطبیقی نمونۀ موردی بریتانیا)

زهره نجفی۱۳۹۹-۰۳-۲۶

مدیریت پسماند در اثر مصرف بی‌رویه و افسار گسیخته در بسیاری از کشورهای جهان به یک دغدغه ملی تبدیل شده است. برخی کشورها نظیر آلمان، اتریش و کره شمالی توانسته‌اند به نرخ بازیافت قابل توجهی دست پیدا کنند و بیش از نیمی از زباله‌های تولید شده در کشورشان را بازیافت کرده و به چرخه مصرف بازگردانند. ساختار مدیریتی و سیاست‌گذاری بهینه و مدیریت تعارضات منافع دستگاه‌های متولی مدیریت پسماند نقش عمده‌ای در موفقیت این کشورها در حصول این نتیجه داشته است. متأسفانه ایران از آن دسته کشورهایی است که در مدیریت پسماند ناکارآمد ظاهر شده است. نرخ ناچیز بازیافت در ... مطالعه بیشتر

گزارش ۱۰| دولت‌ها چگونه در میانۀ بحران از مستأجران حمایت می‌کنند؟

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۳-۲۵

شیوع ویروس کرونا، اغلب جنبه‌های حیات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی انسان‌ها را متأثر ساخته است. یکی از این جنبه‌ها که در ارتباط تنگاتنگ با حیات روزمرۀ انسان‌ها قرار دارد، بخش مسکن و اجاره‌داری ‌است. در مجموع بیش از ۳۰ درصد جمعیت کشور، ۵۱ درصد جمعیت استان تهران و ۴۴ درصد جمعیت شهر تهران اجاره‌نشین هستند. مستأجرینی که در میانۀ بحران مدت قراردادشان به اتمام رسیده است یا قادر به پرداخت اجاره‌ نیستند، از یک سو با دشواری‌های جست‌وجو برای خانه در ایام کرونا روبه‌رو هستند، و از سوی دیگر با افزایش شدید نرخ اجاره‌بها. مشکلات اما به بحران کرونا محدود ... مطالعه بیشتر

چگونه اشتغال همزمان و درب‌های گردان در قالب مشاوره به ناکارآمدی منجر می‌شود؟

سعید هراسانی۱۳۹۹-۰۳-۲۵

اشتغال همزمان یکی از رایج‌ترین و پردامنه‌ترین انواع تعارض منافع در دستگاه‌های دولتی است. کارکنان سازمان‌های عمومی به‌طور متداول با توجه به رانت اطلاعاتی، شبکه ارتباطی و دسترسی به مشتریان خدمات خود علاقه‌مند به تأسیس کسب‌وکارهای خصوصی مرتبط با حیطه شغلی خود در دستگاه دولتی هستند. حال برخی از این افراد یا ترجیح می‌دهند به‌صورت همزمان شغل فرعی خود را اداره کنند که در ادبیات تعارض منافع به‌عنوان اشتغال همزمان یا حیاط‌خلوت شناخته می‌شود، یا در دوران فراغت خود از مشاغل دولتی به‌سوی مشاغل خصوصی مرتبط می‌روند که آن را درب‌های گردان می‌نامند. آیا اشتغال همزمان تعارض منافع است؟ بررسی ... مطالعه بیشتر

معرفی جعبه ابزار «مدیریت تعارض منافع در عرصه عمومی»

زهره سروش فر۱۳۹۹-۰۳-۲۱

جعبه ابزار «مدیریت تعارض منافع در عرصه عمومی» توسط سازمان OECD (سازمان همکاری و توسعه اقتصادی) تهیه شده و آن‌طور که در پیش درآمد آن نیز آمده است، هدف از فراهم کردن آن «تهیه مجموعه‌ای از راه‌حل‌های عملی برای ایجاد و تکمیل شیوه‌های مدیریت تعارض منافع مطابق با راهنماهای سازمان OECD برای مدیریت تعارض منافع در خدمات عمومی است.» این جعبه ابزار با همکاری کشورهای عضو و غیرعضو سازمان تهیه شده است. در مقدمه جعبه ابزار اشاره می‌شود که شهروندان، جامعه مدنی و رهبران تجاری هر روز بیش از پیش از دولت‌ها انتظار ایجاد یکپارچگی در خدمات و موسسات عمومی ... مطالعه بیشتر

اعضای شورای پول و اعتبار بدون شغل موازی

محمد ملکی۱۳۹۹-۰۳-۲۰

اشتغال هم‌زمان به‌عنوان یکی از مصادیق تعارض منافع زمینه بروز فساد گسترده‌ای در تمام بخش‌های اقتصاد فراهم کرده است؛ از مسئولین وزارتخانه‌هایی که به شرکت‌های خصوصی خودشان مجوز بی‌ضابطه می‌دهند تا افرادی که با وجود اشتغال در نهادی مثل بانک مرکزی به‌طور غیررسمی به شبکه بانکی هم مشاوره می‌دهند. کارشناسان می‌گویند مثل قانونی که تعیین کرده اعضای شورای پول و اعتبار افرادی باشند که در بخش دیگری سمت دارند؛ درحالی‌که هم‌زمان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین تصمیمات را در حوزه پولی و بانکی می‌گیرند. به‌زعم تحلیلگران این حوزه، درواقع برای ممانعت از سودجویی از این راه قانون هست اما کامل نیست، نظارت ... مطالعه بیشتر

اهمیت اصلاح طبقه‌بندی بودجه جهت تحقق انضباط مالی

مهسا جهاندیده۱۳۹۹-۰۳-۲۰

قانون بودجه مبتنی بر سیاست‌ها و اهدافی است که در نحوه وصول درآمد و هزینه‌کرد منابع منعکس می‌شود. به این ترتیب رصد و ارزیابی جزئیات اطلاعات درآمدی و هزینه‌ای تمامی دستگاه‌های دولتی برای اطمینان از دستیابی به اهداف و اجرای صحیح سیاست‌های مذکور ضروری است. «طبقه‌بندی بودجه» بر اساس تعاریف مشخص، دقیق و واحد از انواع هزینه‌ها و درآمد‌ها، در کنار ثبت داده‌ها بر مبنای این تعاریف، نگهداری داده‌ها در فرمتی قابل تحلیل و مشخص و تجمیع پیوسته داده‌ها به سیاست‌گذار این امکان را می‌دهد تا تصویر دقیق‌تری از میزان و ترکیب مخارج و درآمدها و انطباق آن با سیاست‌ها ... مطالعه بیشتر

مجمع تشخیص مصلحت نظام ورود کند

غلامرضا مصباحی مقدم۱۳۹۹-۰۳-۱۹

تعلل دو قوه مجریه و مقننه برای تدوین قانون تعارض منافع، مقابله با فسادهای احتمالی ناشی از آن را نیز در حالت تعلیق نگه داشته است. لایحه «نحوه مدیریت تعارض منافع در انجام وظایف قانونی و ارائه خدمات عمومی» اگرچه به پیشنهاد معاونت حقوقی رئیس‌جمهور در دستور کار دولت قرار گرفت و با طی‌کردن مراحل بررسی، در جلسه ۱۹ آبان ۱۳۹۸ هیئت وزیران مشتمل بر «۴۰» ماده تصویب شد اما همچنان در مرحله بررسی باقی مانده است و تا تبدیل‌شدن به قانون فاصله دارد. از این جهت غلامرضا مصباحی‌مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، در گفت‌وگو با «شرق» پیشنهاد می‌‌دهد ... مطالعه بیشتر

شناسایی مصادیق تعارض منافع: راهبردها و راهکارها

سعید هراسانی۱۳۹۹-۰۳-۱۹

در سال‌های گذشته موسسات و اندیشکده‌های انگشت شماری موضوع تعارض منافع را به یکی از حوزه‌های پژوهشی خود تبدیل کرده‌اند. این سازمان‌ها به کرات پیامدهای وجود تعارض منافع در دستگاه‌های دولتی و ضرورت مواجهه با آن را طرح کرده‌اند، اما اغلب به این سوال پاسخ نداده‌اند که شناسایی مصادیق تعارض منافع چگونه است؟ مطالعه پژوهش‌های تعارض منافع در ایران (اگرچه بسیار محدود است) حاکی از استفاده گسترده از روش‌های کیفی شامل گردآوری داده از طریق مصاحبه و توصیف و تبیین با استفاده از تحلیل مضمون (تماتیک) است. این در حالی است که تحلیل مضمون مصاحبه‌ها و قوانین گرچه روشی پایه‌ای ... مطالعه بیشتر

راهکارهای مدیریت تعارض منافع در بخش مسکن

محمد ملکی۱۳۹۹-۰۳-۱۸

یکی از مهمترین سیاستهای اداره بازرسی عمومی وزارت مسکن ایالات متحده برای کاهش جرایم اداری و بهبود کارایی در حوزه مسکن مدیریت تعارض منافع در دستگاههای تابعه این وزارت خانه است. مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه در راستای مدیریت تعارض منافع متن پیشرو که نحوه مدیریت تعارض منافع وزارت مسکن و توسعه شهری ایالات متحده را نشان می‌دهد ترجمه و تلخیص کرده است. همانطور که در متن گزارش آمده است، این اداره طی اطلاعیه‌ای مهمترین موقعیت های تعارض منافع و راهکارهای اجتناب یا مدیریت تعارض منافع را به کارمندان و مدیران این دستگاه ها  ابلاغ کرده است. بنا به تعریف ... مطالعه بیشتر

دستان خالی کارگران روزمزد دردوران رکود ساخت‌وسازها

زهره نجفی۱۳۹۹-۰۳-۱۸

در هر شهری مکان‌های مشخصی برای استقرار کارگران روزمزد در جستجوی کار وجود دارد. این مکان‌ها در شهر تهران گسترده‌تر از سایر شهرهاست؛ میدان انقلاب، میدان شوش، خیابان ستارخان، بلوار سعادت آباد، میدان ونک و… . کارگران روزمزد بر اساس اشتراکات گروهی و قومی محل تجمع خود را انتخاب می‌کنند؛ مثلا میدان انقلاب عموما محل تجمع کارگران کردزبان و لرزبان مهاجر از استان‌های غربی کشور است، کارگران افغان در جستجوی کار معمولا در تقاطع خیابان ستارخان و خیابان نیایش جمع می‌شوند و بلوار سعادت آباد محل تجمع ترکیبی از کارگران اتباع و کارگران بومی منطقه است که عموما ساکن محله ... مطالعه بیشتر

نیاز‌های جامعه؛ اولویت شورای هماهنگی سازمان‌های غیردولتی

سمانه سهرابی۱۳۹۹-۰۳-۱۸

شورای هماهنگی همایش‌های سازمان‌های غیردولتی ایران شبکه‌ای ارتباطی میان نهاد‌های مدنی است که در راستای توانمندسازی سازمان‌های غیردولتی پس از برگزاری همایش‌هایی مشترک در شهرهای بوشهر، مشهد، کرمان، یزد و همدان به ضرورت ایجاد تشکلی واحد رسیده و با ارزیابی کمی و کیفی همایش‌های مذکور، همچنین خواست سازمان‌های غیردولتی مبنی بر ضرورت تشکیل انجمنی واحد در قالب شبکه با همکاری و مشارکت تعداد زیادی از سازمان‌های غیردولتی شروع به کار کرد. طی برگزاری همایش‌ها و نشست‌های متوالی در تاریخ ۱۰ شهریور ۱۳۸۴ گردهمایی و همایشی با حضور تعدادی از سازمان‌های غیردولتی از استان‌های مختلف برگزار شد، این شورا به منظور ... مطالعه بیشتر

رنج مضاعف کودکان کار اتباع

زهره نجفی۱۳۹۹-۰۳-۱۳

کار کودک به خودی خود مسئله‌ای آسیب‌زاست که کودک را از رشد طبیعی، تفریح و تحصیل محروم می‌سازد. اما زمانی که یک کودک مجبور باشد علاوه بر رنج کار، زحمت مهاجرت، دوری از وطن و حضور غیررسمی در یک کشور دیگر را به جان بخرد، این رنج دوچندان می‌شود. کودکان کار اتباع حاملان این رنج هستند. متأسفانه علی‌رغم موضع‌گیری مقام‌های رسمی کشور در محکوم ساختن کشورهای اروپایی و استرالیایی در مواجهه با مهاجران و پناهندگان، در کشور خود ما چه در سطح رویکرد نهادهای مسئول و چه در سطح فرهنگ مردمی وضعیت مناسبی در برخورد با اتباع خارجی وجود ندارد. ... مطالعه بیشتر

معامله سهام با اطلاعات پنهانی

محمد ملکی۱۳۹۹-۰۳-۱۳

هرگونه استفاده از اطلاعات نهانی جرم است و با افرادی که از این اطلاعات به نفع خود سود ببرند، برخورد قانونی می‌شود. یک سر ماجرای استفاده از رانت اطلاعاتی در بازار سرمایه می‌تواند به اشتغال هم‌زمان افراد در بورس و شرکت‌ها برسد. هرچند قانون این اتفاق را ممنوع کرده؛ اما گاه راه‌هایی برای دور‌زدن این قانون وجود دارد که زمینه سوءاستفاده را فراهم کرده است. بنا به تعریف مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی چنانچه یک مقام عمومی منافعی در فعالیتش با شرکت‌های خصوصی داشته باشد یا اشتغال هم‌زمان در حوزه‌های نزدیک به‌ هم در بخش‌های خصوصی و عمومی ... مطالعه بیشتر

کدهای رفتاری برای مدیریت تعارض منافع

راضیه شیخ رضایی۱۳۹۹-۰۳-۱۲

امروزه در ادبیات جهانی سازمان‌ها، تعارض منافع به مسئله‌ای مشترک تبدیل شده است و اغلب سازمان‌های بخش عمومی در کشورها راهکارهای مدیریت تعارض منافع را در دستور کار خود قرار داده‌اند. به‌طور اجمالی تعارض منافع ناظر بر موقعیت دوراهی فرد یا سازمان در مواجهه بین انتخاب منافع خودشان و منافع عمومی است که می‌تواند وظیفه حرفه‌ای و شغلی را تحت تأثیر قرار دهد. مدیریت تعارض منافع نیز به منظور مدیریت انتخاب در دو راهی نفع شخصی و نفع عمومی است تا فرد یا سازمان قبل از وقوع هر نوع فساد و ناکارآمدی کنترل شوند. مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد ... مطالعه بیشتر

اعتبار خیریه‌ ها و اعتماد عمومی در گرو مدیریت تعارض منافع

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۳-۱۲

وضعیت‌های تعارض منافع می‌توانند هر نوع سازمانی را متأثر سازند. ارتباطات شخصی و حرفه‌ای متولیان می‌توانند منشأ ظهور تعارض منافع شوند و متولیان خیریه ها موظف هستند واکنش مؤثری در برابر این تعارض‌ها نشان دهند. متولیان خیریه‌ ها به‌لحاظ قانونی وظیفه دارند که تنها در جهت منافع خیری خود عمل کنند. آن‌ها نباید خود را در موقعیتی قرار دهند که این وظایف با منافع شخصی‌شان در تعارض قرار گیرد. این راهنما با این هدف توسط کمیسیون مقررات‌گذاری خیریه‌ها در انگلستان و ولز تهیه شده تا منبع عملکرد تمامی خیریه‌ های ثبت شده و ثبت نشده در انگلستان و ولز باشد؛ ... مطالعه بیشتر

حیاط خلوت نمایندگان

علی ابراهیمی۱۳۹۹-۰۳-۱۱

اشتغال هم‌زمان به‌عنوان یکی از نمونه‌های بارز تعارض منافع بین مدیران و افراد ذی‌نفوذ دیده می‌شود. حضور نمایندگان مجلس شورای اسلامی در برخی پست‌های دولتی یا شرکت‌های پررونق اقتصادی نیز از این قاعده مستثنا نیست. اما ریشه چنین اتفاقاتی کجاست؟ اخیرا سخن از آن به میان آمده که برخی نمایندگان سابق مجلس، تلاش خود را برای حضور در وزارت نفت افزون کرده‌اند. علی ابراهیمی، نماینده مجلس دهم شورای اسلامی که در دوره حضور خود تحقیق و تفحص از وزارت نفت درباره وجود فساد در صنعت پتروشیمی‌ را دنبال می‌کرد، در گفت‌وگو با «شرق» به ریشه‌های این اتفاق نگاهی می‌اندازد. به ... مطالعه بیشتر

آتش تنور؛ آتش جان کارگران خباز

زهره نجفی۱۳۹۹-۰۳-۱۱

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه با همکاری معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قصد دارد در قالب مجموعه‌ای از گزارش‌های موردی و میدانی نمودهای آشکار و حاد فقر و نابرابری در جامعه را به تصویر بکشد، تا از این طریق مسائل و مصائب فقرا را به گوش سیاست‌گذاران و نهادهای حاکمیتی و عمومی برساند. شاید از این طریق روزنه‌ای جهت ساماندهی و رسیدگی و مقابله با ریشه‌های بروز این وضعیت گشوده شود. در گزارش پیشرو به وضعیت کارگران نانوایی پرداخته شده است. در اواخر ماه­ های سال گذشته خبری از مرگ و مصدومیت سه کارگر در یک ... مطالعه بیشتر

غربت های خاک سفید؛ از بولدوزر درمانی تا طردشدگی محض

زهره نجفی۱۳۹۹-۰۳-۱۱

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه با همکاری معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قصد دارد در قالب مجموعه‌ای از گزارش‌های موردی و میدانی نمودهای آشکار و حاد فقر و نابرابری در جامعه را به تصویر بکشد، تا از این طریق مسائل و مصائب فقرا را به گوش سیاست‌گذاران و نهادهای حاکمیتی و عمومی برساند. شاید از این طریق روزنه‌ای جهت ساماندهی و رسیدگی و مقابله با ریشه‌های بروز این وضعیت گشوده شود. در گزارش پیشرو به وضعیت غربت­ ها پرداخته شده است. غربت‌ ها یا به اصطلاح عامیانه همان غربتی‌ها دسته‌ای از کولی‌های هندی به شمار می‌آیند ... مطالعه بیشتر