حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

 

تعارض منافع در حوزه مسکن- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

بازیگران تعارض منافع در حوزه مسکن

تعارض منافع به موقعیتی اطلاق می‌شود که بازیگران و دست‌اندرکاران یک مجموعه‌ای در برابر انجام وظایف خودشان، درگیر یک موقعیت دوگانه انتخاب بین منافع شخصی خود و یا منافع سازمانی خود با منافع مردم و گیرندگان خدمت می‌شوند. در این موقعیت اگر منافع شخصی و سازمانی بر منافع عمومی ترجیح داده شود، ناکارآمدی و نارضایتی از اولین پیامدهای آن خواهد بود. تعارض منافع در حوزه مسکن از جمله حوزه‌هایی است که پیامد کوتاه‌مدت آن منفعت‌طلبی برخی از این بازیگران حوزه همچون شهرداری و سازمان نظام مهندسی است ولی پیامدهای بلندمدت و عمیق آن دامن آیندگان و کیفیت زندگی آنان را ... مطالعه بیشتر
بانک مرکزی ایران- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

مصادیق تعارض منافع در بانک مرکزی ایران (قسمت ۲)

بانک مرکزی ایران علاوه بر تعارض وظایف که در اینفوگرافیک تعارض منافع بانک مرکزی (قسمت ۱) به آن پرداخته شد، درگیر موقعیت‌های تعارض وظایف دیگری نیز است. تعارضات منافعی همچون نظارت بر خود، ارتباطات سهامداری، دریافت هدیه، اشتغال بیرونی و ارتباط خویشاوندی که بالفعل شدن هر یک از این تعارضات می‌تواند منجر به فسادهای مالی و غیرمالی جبران ناپذیری شود. به عنوان مثال در تعارض منافع نظارت بر خود عدم عضویت نماینده‌ای از بخش معاونت نظارت بانک مرکزی، که شناسایی تخلف و بررسی آن را بر عهده دارد، و در مقابل عضویت یک نفر از مدیران عامل بانک‌ها، که در ... مطالعه بیشتر
واکسن کرونا- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

واکسن کرونا از منظر تعارض منافع!

کشف واکسن کرونا توسط چند شرکت دارویی مطرح بین‌المللی، جهان را به تکاپو انداخته است. اگر این واکسن‌ها در تحقق ادعای خود موفق باشند، تبعات اجتماعی و اقتصادی و بحران‌های مربوط به ویروس کووید ۱۹ زودتر از آنچه انتظار می‌رفت کنترل خواهد شد. از این رو هر چه که یک کشور زودتر به واکسن دسترسی داشته باشد زودتر به حالت طبیعی پیش از کرونا و خروج از بحران باز خواهد گشت. اقتصاد تحت فشار کشور ما نیز از این قاعده مستثنا نیست. درحالی‌که بخشی از جامعه هرروز عزیزانی را از دست می‌دهند و کادر درمان از خستگی مفرط رنج می‌برند، ... مطالعه بیشتر
داده‌های باز- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

ارزیابیِ کیفیت پرتال‌های داده باز در سطح ملّی

داده ماده خامی است که از آن می‌توان اطلاعات و دانش به دست آورد، بدون داده نمی‌توانیم اطلاعات بسازیم و بدون اطلاعات دانش جدیدی نیز وجود ندارد. یکی از انواع داده‌ها، داده باز است. داده باز داده‌هایی است که هرکس می‌تواند به آن‌ها دسترسی داشته باشد، از آن‌ها استفاده کرده و آن‌ها را به اشتراک بگذارد. فلسفه ایجاد داده‌های باز مدت‌هاست که تثبیت شده اما اصطلاح “داده­ های باز” اخیراً با ظهور اینترنت و شبکه جهانی وب و بخصوص با ابتکار داده‌های دولتی باز محبوبیت بیشتری یافت. یکی از مهم‌ترین انواع داده‌های باز، داده ­های باز دولتی (OGD[۱]) است که ... مطالعه بیشتر
طرح و لایحه تعارض منافع- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

طرح یا لایحه مسئله این است …

چند هفته‌ای است که مناقشه بر سر اعلام وصول لایحه‌ی مدیریت تعارض منافع دولت (در کنار شمار دیگری از لوایح) در مجلس بالا گرفته است. دولت می‌گوید سه لایحه به مجلس ارسال شده و مجلس اعلام وصول نمی‌کند. از آن طرف مجلس می‌گوید لایحه‌ای برای ما ارسال نشده است که اعلام وصول کنیم. دقیق‌تر بگویم: دولت اعلام کرده است که سه لایحه «شفافیت»، «مبارزه با مفاسد و سالم‌سازی نظام اداری» و «نحوه مدیریت تعارض منافع در انجام وظایف قانونی و ارائه خدمات عمومی» را به مجلس ارسال کرده است اما مجلس منکر چنین مسئله‌ای است. نگارنده گرچه در ادامه به ... مطالعه بیشتر
لایحه تعارض منافع دولت به مجلس- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره بیست و ششم

دریافت نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۲۶ گزیدهٔ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: سند تحول قضایی بر مبنای هفت ماموریت اصلی قوه قضاییه از سوی رئیس قوه قضاییه ابلاغ شد که یکی از راهبردهای این سند مدیریت تعارض منافع است. بر اساس دستور اعلامی کمیسیون اجتماعی در روز یکشنبه ۷ دی، ادامه بررسی طرح مدیریت تعارض منافع با حضور دستگاه‌ها و سازمان‌های مربوط در دستور کار این کمیسیون است. مهرداد ویس کرمی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس ، اظهار داشته پس از ارائه لایحه تعارض منافع از سوی ... مطالعه بیشتر
نهادهایی همچون کوه‌های یخ - مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

نهادهایی همچون کوه‌های یخ 

بافتارهای نهادی پر از نهادهایی شبیه کوه‌های یخ هستند. وقتی به بافتارهای حکمرانی فکر می‌کنم، نهادها به ذهنم می‌آیند (که ما آن‌ها را «قوانین بازی» می‌نامیم). به عقیدۀ من هر کسی که در زمینۀ اصلاحات در کشورهای در حال توسعه (یا کشورهای پیشرفته) کار می‌کند می‌بایست ارزیابی کاملی از این قوانین بازی داشته باشد. وقنی از نهادها سخن به میان می‌آید، معمولاً افراد یکی از این موارد را درنظر دارند: سازوکارهای رسمی نظارتی، مانند قوانین (که از طریق ابزارهای بیرونی بر نحوۀ رفتار افراد تأثیر می‌گذارند)، هنجارها (که با وعدۀ پاداش‌های روحی و درونی به رفتارهای مطابق با آن‌ها، انتخاب‌ها ... مطالعه بیشتر

گزارش ۱۸| کاهش عوارض نوسانات درآمدی برای فقرا با اعطای اعتبارات خرد

اعطای اعتبارات خرد یکی از راهکارهایی است که دولت‌ها برای افزایش تاب‌آوری خانوارهای فقیر در مواقع بحران به کار می‌بندند. دسترسی فقرا به اعتبارات خرد و تسهیلات بانکی امکان پس‌انداز را برای آنان میسر کرده یا دست کم اثرات نوسانات درآمدی را بر وضعیت معیشتی‌شان کاهش می‌دهد. برای مثال، دولت ترکیه در واکنش به بحران کرونا بخشی از طرح خود برای مقابله با اثرات ناگوار این بحران را به اعطای اعتبار به خانوارها اختصاص داده است. در این طرح سه بانک دولتی مسئول اعطای اعتبار به خانوارهایی شده‌اند که درآمد ماهیانۀ آن‌ها کمتر از پنج هزار لیر (تقریباً ۶۴۰ دلار) ... مطالعه بیشتر
اصلاحات نهادی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

بافتارها همچون تابلوهای از پیش نقاشی شده

در مورد بافتارها باید به یک نکته توجه کنیم: هیچ بوم بی نقش‌ونگاری وجود ندارد … و آنچه در بوم  است حائز اهمیت است.  نخست یک نکته را متذکر می‌شوم و آن هم این‌که ما همیشه می‌بایست اهمیت بافتار را در امر توسعه و حکمرانی در ذهن داشته باشیم، به ویژه زمانی‌که در فکر اصلاحات نهادی هستیم. چیزی به عنوان یک بوم سفید وجود ندارد، و آنچه که در بوم است، حائز اهمیت است و ممکن است که توسط افراد خارجی به خوبی شناسایی، ارزیابی یا درک نشود. اجازه بدهید توضیح دهم که منظورم چیست و چرا این موضوع اهمیت ... مطالعه بیشتر
موقعیت تعارض منافع

مدیریت تعارض منافع؛ استعدادهایی که هدر می‌شوند

صحبت با متخصصان در حوزه تعارض منافع اغلب کاری دشوار است. این موضوع به سبب موقعیت تعارض منافع برای آن‌ها پدید می‌آید، یعنی شما با کسانی صحبت می‌کنید که خود درگیر موقعیت‌های تعارض منافع هستند. در یکی از مصاحبه‌ها با معاون ارزی اسبق بانک مرکزی وی گزاره‌ای را بیان کرد که تأمل‌برانگیز می‌نمود. این کارشناس بانکی می‌گفت قوانین مدیریت تعارض منافع امکان استفاده از استعدادهای کشور را که محدود نیز هستند تقلیل می‌دهد. به زبان ساده می‌گفت مگر چقدر خبره بانکی داریم که اگر کسی در شبکه بانکی فعال بود، دیگر در بانک مرکزی سمت نگیرد؟ تعارض منافع برای زمانی ... مطالعه بیشتر
نظارت در بانک مرکزی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تعارض منافع در نظام بانکی از کجا نشأت می‌گیرد و چه باید کرد؟

یکی از مهم‌ترین وظایف بانک مرکزی نظارت بر شبکه بانکی و تنظیم بازار پول است. یکی از اصلی‌ترین وجوه این نظارت خودش را در جلوگیری از اضافه برداشت بانک‌ها و بدهکار شدن آن‌ها به بانک مرکزی نشان می‌دهد. با نگاهی اجمالی به وضعیت استقراض بانک‌ها از بانک مرکزی خواهیم دید که این وظیفه مهم، بسیار تضعیف شده و به فراموشی سپرده شده است. زیرا جریمه‌ای که بانک مرکزی در قبال این تخلف از بانک‌ها دریافت می‌کند با تصویب مجمع عمومی آن می‌تواند درآمد بانک مرکزی محسوب شده و باعث افزایش هزینه‌های پرسنلی و … شود. این وضعیت به صورت کاملاً ... مطالعه بیشتر
بخشنامه وزیر آموزش‌وپرورش

خصوصی‌سازی مدارس در بستر تعارض منافع

پیش از انقلاب قریب به‌اتفاق مدارس، دولتی بودند یا اگر هم خصوصی بودند شهریه‌ای دریافت نمی‌کردند.  اما بعد از انقلاب و با افزایش جمعیت در دهه ۶۰ بودجه دولت کفاف هزینه‌های آموزش‌وپرورش را نداد. به همین خاطر ایده شکل‌گیری مدارس دولتی مطرح شد. ایده این بود که کسانی که توان مالی دارند و می‌خواهند از امکانات بیشتری برخوردار شوند فرزندان خود را به مدارس خصوصی بفرستند. اما نکته جالب‌توجه این است که وقتی به بودجه سال‌های ۹۷ و ۹۸ نگاه می‌کنیم می‌بینیم که سرفصلی تحت عنوان برنامه راهبردی توسعه مدارس غیردولتی وجود دارد که در سال ۹۹ حدود ۲۰۰ میلیارد ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره بیست و پنج

دریافت نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۲۵ گزیدهٔ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: رئیس جمهور روحانی با گلایه از عدم رسیدگی به لایحه‌ی مدیریت تعارض منافع در مجلس گفت: مبارزه با فساد، شفافیت و تعارض منافع این سه لایحه ما در اولویت مردم است. مجلس متاسفانه طرح خودش را اهمیت می‌دهد و لوایح دولت اهمیت نمی‌دهد و این کار به نفع ما و کشور نیست. عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان، در مورد لایحه‌ی مدیریت تعارض منافع دولت گفت: از لحاظ موضوعی کار خوبی است و می تواند بسیاری از ... مطالعه بیشتر
لایحه تعارض منافع- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

دولت و مجلس یازدهم: سرنوشت یک لایحه غیرسیاسی!

موضوع بررسی و تصویب لایحه مدیریت تعارض منافع در کشور به ویژه پس از شروع به کار مجلس یازدهم بسیار پر دامنه است و هفته‌ای نبوده است که معاون پارلمانی رئیس جمهور خواستار در دستور قرار گرفتن این لوایح به جا مانده از مجلس دهم در مجلس جدید نشود. اما متأسفانه به دلیل اختلافات سیاسی دولت و مجلس، نمایندگان محترم مجلس یازدهم ترجیح داده‌اند به جای بررسی لایحه دولت خود دست به کار شده و طرحی با همین عنوان طراحی کرده‌اند که در حال حاضر در کمیسیون اجتماعی مجلس مفاد آن در حال بحث و بررسی است. این در حالی ... مطالعه بیشتر
اصلاحات نهادی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

اصلاحات نهادی و اهمیت تغییرات گام‌به‌گام

  یکی از مباحث کلیدی در کتاب من، «محدودیت اصلاحات نهادی در توسعه»[۱]، این است که اصلاحاتی که کارکرد را بهبود می‌بخشند و عملکرد خوب نهادها را در بافتارهای پیچیده‌ به ارمغان می‌آورند، معمولاً گام‌به‌گام صورت می‌گیرند. در زبان موزامبیکی به این‌گونه فرآیندها poco-poco (گام‌به‌گام) می‌گویند. کتاب با اشاره به مدل «کورمال‌رَوی[۲]» چارلز لیندبلوم، منطقِ این امر را توضیح می‌دهد. حرف من این است که ما برای غلبه بر محدودیت‌های اصلاحات نهادی در توسعه، می‌بایست فرایندهای «تدریجی هدفمند» را ایجاد کنیم. اخیراً در یک دورۀ آموزش اجرایی (با موضوع مدیریت مالی عمومی) یک دانشجو به من کمک کرد تا دربارۀ ... مطالعه بیشتر
قوانین مدیریت تعارض منافع- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تصحیح مسیر دولت به سمت توسعه با قوانین مدیریت تعارض منافع

  «در میانه کشاکش بین منافع و انگیزه‌های مدیران، ارباب رجوع و کارکنان در خط اولِ فراهم‌سازی خدمات است که راه‌حل مشکلات را می‌توان یافت.» _مایکل لیپسکی اما کشورهای در حال توسعه‌ای که راهبردهای مبتنی بر حرکت شتاب‌زده به سوی ارائه خدمات عملکردی مشابه با کشورهای توسعه یافته را از طریق الگوبرداری از فرم‌های سازمانی خاص این کشورها اتخاذ کرده‌اند، در اکثر موارد شکست خورده‌اند و این راهبرد، ریشه بسیاری از مشکلات توسعه‌ای در این کشورها بوده است. به عبارت دیگر، فعالیت‌های توسعه‌ای اغلب تلاش کرده‌اند تا با تکیه بر یک بوروکراسی متمرکز برای ارائه خدمات عمومی یکپارچه و از ... مطالعه بیشتر
فساد در هند- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

ترتیبات نهادی مقابله با فساد در هند

مقابله با فساد در هند مانند بسیاری از کشورها، تاریخی طولانی دارد اما دو جریان متفاوت، با دو هدف متفاوت، بسترهای جدی شدن فرایندهای مقابله با فساد در هند را فراهم کرده‌اند. این دو جریان در طول زمان تا حدود زیادی در کنار یکدیگر قرار گرفته و به هم افزایی پیامدهای رو به بهبود منجر شده‌اند. تداوم این روند می‌تواند موجب ایجاد منافع برای کل جامعه هند شود. مقابله با فساد از سطح شهروندان و با تاکید بر مقابله با فساد خردی شروع شد که مردم در تعاملات معمول با سازمانها یا نمایندگان دولت با آنها مواجه بوده و پیامدهای ... مطالعه بیشتر
تعارض وظایف- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تعارض منافع در بانک مرکزی (قسمت ۱): تعارض وظایف

وظایف بانک مرکزی در ایران متعدد بوده و شامل سیاست‌گذاری پولی و ارزی؛ نظارت بر بانک‌ها؛ حراست از استواری نظام پرداخت‌ها؛ تلاش برای کنترل نرخ تورم؛ ثبات نظام پرداخت و بقای شبکه بانکی؛ و انطباق بانک‌ها با قوانین می‌باشد. این اهداف و وظایف مختلف ممکن است بانک مرکزی را در موقعیت‌های تعارض منافع که مهمترین آن‌ها تعارض وظایف است، قرار دهد. از مهم‌ترین مصادیق تعارض وظایف در بانک مرکزی می‌توان به تعارض وظیفه ثبات نظام پرداخت و استواری و بقای بخش بانکی با وظیفه نظارت بر بانک‌ها و انطباق عملکردشان با قوانین اشاره کرد. از آن‌جا که برخورد قاطع بانک ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع در نظام سلامت

تعارض منافع در نظام سلامت در صدر دغدغه‌های کاربران فضای مجازی

اوج‌گیری شیوع ویروس کرونا و درگیری جامعه با این بحران باعث شده توجه مردم بیش از پیش به سمت سیاست‌گذاری‌ها در نظام بهداشت، سلامت و درمان معطوف شود. در هفته‌ای که گذشت تعارض منافع در نظام سلامت از موضوعات مورد دغدغه کاربران شبکه‌های اجتماعی بود. همزمان با تولید انبوه واکسن ویروس کرونا در جهان و اظهار نظر مسئولین کشور درباره گزینه‌های تولید واکسن داخلی و یا واردات واکسن از کشورهای دیگر، برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی تعارض منافع مقامات تصمیم‌گیرنده درباره این موضوع را مورد انتقاد قرار دادند. تعارض وظایف و تعارض نقش‌های مقامات تصمیم‌گیرنده از موضوعات مورد توجه کاربران ... مطالعه بیشتر
بیست و چهارمین خبرنامه مدیریت تعارض منافع

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره بیست و چهارم

دریافت نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۲۴     گزیدهٔ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: علی بابایی کارنامی سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس خبر داده که طرح مدیریت تعارض منافع بعد از تعطیلات این هفته، به هیات رییسه مجلس ارائه می‌شود. بابانامی در خلال مصاحبه اظهار داشته زمانی که طرح تعارض منافع در مجلس دهم در کمیسیون مطرح شد دولت برای این که مانع اقدام مجلس باشد فوری لایحه‌ای در این مضمون به مجلس ارائه کرد. محمود میرلوحی، رئیس کمیته اقتصادی شورای اسلامی شهر تهران،‌خبر داده که بر اساس مصوبه ... مطالعه بیشتر