حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

 

اصلاح بخش دولتی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

روش‌های بدیل برای مدیریت مالی عمومی و اصلاح بخش دولتی

اصلاح بخش دولتی روندی ثابت برای رفع چالش‌های نوظهور ناشی از افزایش پیچیدگی اقتصادی و گسترش انتظارات شهروندان است. اما دشواری اصلاح سازمان‌های بخش دولتی (ساختارها، سیاست‌ها، فرایندها و سرمشق‌های آن‌ها)، هم در کشورهای فقیر و هم در کشورهای غنی، شهره‌ی خاص و عام است. چالش‌های مهم، عموماً ناشی از بزرگی مقیاس و پیچیدگی وظایف اصلاحی محوله هستند. این امر میزانی از تعهد، هماهنگی و همکاری را می‌طلبد که ممکن است برای افراد درگیر، حتی در مساعدترین شرایط نیز بی‌سابقه باشد. این‌گونه چالش‌ها می‌توانند در کشورهای کم‌درآمد به‌طور ویژه‌ای دشوار باشند. فشارهای متضاد از جانب حوزه‌های داخلی و سازمان‌های بین‌المللی ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع در نظام دارویی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تعارض منافع در نظام دارویی

فساد و تعارض منافع در نظام دارویی یکی از مسائل اساسی در ناکارآمدی سیستم‌های بهداشتی و درمانی است زیرا بخشی از هزینه‌های بهداشتی صرف تهیه داروها می‌شود. یافته کلی گزارش «آسیب‌ها و فسادها در نظام دارویی کشور» بیانگر این است که سازمان غذا و دارو درگیر سوداگری تجاری در عرصه واردات و عرضه دارو است و در برابر ایجاد تغییرات اصلاح‌طلبانه به‌شدت مقاومت دارند. این گزارش از توصیف صنعت دارویی آغازشده و پس از بررسی نظری تعارض منافع در حوزه دارو، تلاش شده تا گلوگاه‌های فساد و تعارض منافع حوزه دارو شناسایی و بر اساس آن توصیه‌های سیاستی ارائه شود. ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع در مسکن

فقر و تعارض منافع در مسکن

بی‌خانمانی و بد مسکنی دو تجلی از فقر مسکن است. یکی از عوامل و شرایط فقر مسکن می‌تواند وجود تعارض منافع در مسکن و بازار آن باشد. گزارش «فقر و نابرابری در دسترسی به زیرساخت‌ها: مسکن» از مجموعه گزارش‌های فقر، نابرابری و تعارض منافع است که در مهرماه ۱۳۹۹ توسط دفتر مطالعات رفاه اجتماعی (وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی) و مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه (جهاد دانشگاهی) تهیه شده است. این پژوهش سعی داشته با جمع‌بندی آثار مکتوب فقر مسکن در کشـور به تحلیلی کلی در این حوزه دسـت پیدا کند. تمرکز این پژوهش به‌طور خاص بر مصادیق بارز ... مطالعه بیشتر
انجام اصلاحات- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

چرا قدرتمندان حاکم اجازه انجام اصلاحات را می‌دهند؟

این حقیقت که تعداد اندکی از ملت‌های جهان راهی یافته‌اند تا ساختار اجتماعی خود را به شیوه‌ای سامان دهند که امکان «فعالیت مولد» را فراهم سازد (و حتی آن را تشویق کند)، تأثیر اندکی بر فقیرترین ملت‌های جهان داشته است. زیرا شرایط انجام «فعالیت مولد» به شکل چانه‌زنی‌های سیاسی مربوط است که برای تضمین ثبات و نظم انجام می‌شوند و این ساختار نظام­های سیاسی هستند که از انواعی از قوانین و هنجارهای مساعد برای رشد سریع جلوگیری می‌کنند. بر اساس نظریه داگلاس نورث، به دلیل ضرورت حفظ نظم برای محدود ساختن خشونت ما با منازعه‌ای اساسی مواجه هستیم: هر حاکمی ... مطالعه بیشتر
نظام اطلاعاتی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

عبدالله انصاری: گام بعدی؛ گردآوری نظام اطلاعاتی و اصلاح مقررات

«محسن حاجی میرزایی»، وزیر آموزش‌وپرورش در اواخر خردادماه امسال توییتری نوشت مبنی بر اینکه مصمم است تا مدیریت تعارض منافع را در آموزش‌وپرورش عملیاتی کند و بعدازآن، بخشنامه‌ای در این خصوص ابلاغ کرد. «مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی»، به‌منظور بررسی ابعاد این بخشنامه و مصادیق تعارض منافع در آموزش‌وپرورش، گفتگویی با دکتر «عبدالله انصاری»، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش و استادیار اقتصاد آموزش‌وپرورش ترتیب داده که در ادامه می‌آید. ارزیابی شما از ابلاغ بخشنامه منع مداخله کارکنان دولت در معاملات دولتی و قانون مدیریت خدمات کشوری یا به عبارتی تعارض منافع اشتغال همزمان در آموزش‌وپرورش چیست؟ من موافق ... مطالعه بیشتر
کتاب چشم‌اندازهای نظری فساد- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

مطالعه پدیده فساد با رویکردهای مختلف

رسالت اصلی مباحث نظری مورد بحث در کتاب چشم‌اندازهای نظری فساد باز کردن فهم راه‌های متفاوت و دیدگاه‌های نظری است که می‌توان به موضوع فساد ارتباط داد. تمرکز اصلی متن بر راه‌های متفاوتی است که از آن طریق محققان دانشگاهی به موضوع فساد نگاه می‌کنند. چنانکه بخش‌های مختلف کتاب را دانشمندان مختلف علوم اجتماعی و علوم سیاسی نوشته‌اند. پرسش اصلی کتاب حول این سؤال است که چگونه دلایل فساد بررسی شده‌اند. در این کتاب انواع گوناگونی از رشته‌های پژوهشی، با رویکردهای مختلف، موضوع فساد را بررسی می‌کنند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: رویکرد نوع آرمانی وبر، رویکرد کارکردگرایی ساختاری، ... مطالعه بیشتر
قوانین ناظر بر تعارض منافع

استقرار لایحه «مدیریت تعارض منافع» در نظام حقوقی ایران

محدثه جلیلی در مقاله «استقرار لایحه «مدیریت تعارض منافع» در نظام حقوقی ایران» درباره ابعاد قوانین ناظر بر تعارض منافع و اقدامات مبارزه با فساد در ایران و دیگر کشورها نوشته است که در ادامه متن مشروح آن آمده است: از دهه ی ۱۳۸۰ مجلس، سیاست‌گذاری ضد فساد را در دستور کار خود قرار داد. بااین‌همه چارچوب مشخصی در خصوص برنامه مبارزه با فساد در دسترس نبود و این مبارزه عمدتاً در قالب ایده آل‌های هنجاری صورت می‌پذیرفت؛ به عبارتی فرایند تصمیم‌گیری برای کاهش فساد بیش از آنکه بر راهکار نهادی و شناخت سابقه ی بروز فساد مبتنی باشد؛ بر ... مطالعه بیشتر
نهادینه‌سازی نوآوری اجتماعی

نهادینه‌سازی نوآوری اجتماعی: مابین تحول‌آفرینی و تسخیرشدگی

بونو پل و تام بالر از دانشگاه یو. آل. بی بلژیک، مرکز مطالعات توسعه پایدار، در مقالۀ «نهادینه‌سازی نوآوری اجتماعی: مابین تحول‌آفرینی و تسخیرشدگی» از پروژه‌ای به نام TRANSIT  / ترانزیت که مخفف Transformative Social Innovation Theory   بحث می‌کنند که درباره اقدامات معطوف به نوآوری اجتماعی است که می‌تواند به تغییرات اجتماعی بی‌انجامد. اما پیش از هر چیزی باید دانست که پروژه نوآوری اجتماعی تحول‌آفرین از اساس به چه چیزی اطلاق می‌شود، چراکه نویسندگان این مقاله به‌صراحت بیان می‌دارند که این مفهوم چنان‌که بایدوشاید روشن و واضح نیست. نوآوری اجتماعی تحول‌آفرین شامل طیف وسیعی از کنش‌ها، استراتژی‌ها و عملکردهای اجتماعی ... مطالعه بیشتر
گلوگاه‌های تعارض منافع

گلوگاه‌های تعارض منافع در نظام آموزش‌وپرورش ایران

فاطمه مقدسی و جلال کریمیان در مقاله «گلوگاه‌های تعارض منافع در نظام آموزش‌وپرورش ایران» از منظر انتقادی به مسئلهی تعارض منافع و مکانیسم بازتولید تعارض منافع در نظام آموزش‌وپرورش پرداخته‌اند. متن مشروح آن در ادامه آمده است: مدیریت تعارض منافع در بخش عمومی رویکردی است که عمده‌ی کشورهای جهان برای رسیدن به شاخص‌های حکمرانی خوب و افزایش کارایی و مشروعیت دولت، بر آن تمرکز ویژه دارند. علت توجه ویژه‌ی غالب دولت‌ها در سال‌های اخیر به این رویکرد، گسترش تجاری‌سازی بخش عمومی و نزدیکی و تداخل هر چه بیشتر منافع بخش عمومی با بخش تجاری و غیرتجاری است (۱). ادبیات رایج ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع فساد- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

هر تعارض منافع فساد نیست

تقریباً در تمامی متون نظری تعارض منافع می­ توان جمله­­ای با این مفهوم پیدا کرد: ” پیدایش فساد غالباً با یک مسئله تعارض منافع آغاز می­ شود”. فساد می­تواند اشکال مختلفی داشته باشد اما، آیا لزوماً هر موقعیت تعارض منافع فساد است؟ آیا تعارض منافع مساوی است با فساد؟ در این یادداشت می­ خواهیم مختصری در خصوص ارتباط میان این دو مفهوم توضیح دهیم. خواهیم گفت هرچند در افکار عمومی تعارض منافع با فساد گره خورده و عموماً این دو مفهوم را یکی می­دانند اما در ادبیات نظری اینگونه نیست. برای شروع مثال فرضی زیر را در نظر بگیرید. سنتیا ... مطالعه بیشتر
حکمرانی خدامحور

کاهش فساد اداری در پرتوی حکمرانی خدامحور

در پیشگفتار کتاب آمده است: امروزه فساد اداری به یک معضل جهانی تبدیل شده و دولت‌ها آگاه‌اند که فساد اداری آسیب‌های بسیاری به سیستم سیاسی و اقتصادی و سطح توسعه‌یافتگی جوامع وارد خواهد کرد است، به‌علاوه سیاست‌های دولت را در تضاد با منافع اکثریت قرار می‌دهد و باعث هدر رفتن منابع ملی می‌شود. همچنین فساد اداری به کاهش اثربخشی دولت‌ها در هدایت امور منجر می‌شود و از این طریق اعتماد مردم را نسبت به دستگاه‌های دولتی و غیردولتی کاهش داده و موجب کاهش سرمایه اجتماعی و تضعیف روحیه افراد درستکار می‌شود. در این رابطه مدیریت غیرموثر، فقدان نظام شایسته‌سالاری و ... مطالعه بیشتر
فضای مجازی

پس از یک سال: کاربرانی آگاه‌تر و مطالبه‌گرتر در فضای مجازی

اواخر فروردین‌ماه ۱۳۹۹ پروژه رصد و تحلیل فضای مجازی درباره موضوع تعارض منافع در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه آغاز شد و هر هفته نگاه و جریان‌های قالب در موضوع تعارض منافع موردبحث و بررسی قرارگرفته است. پس از ۴۵ شماره از تحلیل فضای مجازی که در خبرنامه‌های هفتگی مرکز به‌صورت عمومی در اختیار مخاطبان قرار گرفت، امروز می‌توان چند ادعا را مطرح کرد. اول آنکه به‌طور مشخصی درک و تحلیل کاربران فضای مجازی از چیستی و تعریف تعارض منافع و نحوه مدیریت آن بهبودیافته است. استفاده دقیق از واژه تعارض منافع و متمایز کردن آن از تضاد منفعت دو ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره سی‌ و هشتم

بارگذاری نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۳۸ گزیدۀ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: حسینعلی امیری، معاون پارلمانی رییس جمهوری، به ارائه فهرستی از لوایح عادی و یک‌فوریتی ارائه‌شده به مجلس که هنوز اعلام وصول یا در مجلس بررسی نشده پرداخت که در این فهرست به لایحه‌ی مدیریت تعارض منافع در بخش عمومی نیز به عنوان یکی از لوایح یک‌فوریتی اعلام‌وصول‌نشده اشاره کرده است. رئیس مرکز پژوهشهای مجلس در مورد طرح هایی مثل طرح شفافیت، طرح تعارض منافع که در یازدهمین دوره قوه مقننه مطرح شده گفت: مجلس اصلاحات را ... مطالعه بیشتر
لوازم مدیریت تعارض منافع مجلس

لوازم و اقتضائات مدیریت تعارض منافع در مجلس

این میزان اهمیت مجلس در ساختار حاکمیت نشان می‌دهد که تبعات تعارض منافع در نهادی مانند مجلس به‌قدری زیاد است که واکنش‌های این‌گونه را در پی داشته است و به نظر می‌رسد که باید لوازم مدیریت تعارض مجلس در نظر گرفته شود. درواقع به دلیل اینکه مجلس تقریباً در تمامی حوزه‌های حکمرانی کشور نقش و فعالیت دارد، تعارض منافع در آن موجب پدید آمدن مشکلات زیادی می‌شود که این مشکلات نمود بیشتری در جامعه دارند. یکی از موارد تعارض منافع در مجلس، تعارض منافع بین منافع ملی و منافع منطقه‌ای است. منظور این است که نمایندگان مجلس بین منافع ملی ... مطالعه بیشتر
فساد و حکمرانی

حکمرانی و راه‌های مبارزه با فساد سیاسی

فساد به عنوان یک پدیده چندوجهی در اقتصاد کشورها ظهور می‌یابد. تقریباً تمام کشورهای دنیا با این پدیده مواجهه هستند. تداوم پدیده فساد در اقتصاد کشورها مانع بزرگ برای رشد و توسعه اقتصادی به شمار می‌آید. ازاین‌رو مقابله با این پدیده به عنوان هدف اصلی تمام دولت‌ها در کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه شناخته می‌شود. دن هاف استاد علوم سیاسی و مدیر مرکز مطالعات فساد در دانشگاه ساسکس، هدف از این کتاب را تحلیل ماهیت و همچنین راه‌حل‌های ممکن برای مبارزه با فساد سیاسی می‌داند. اهمیت یافتن مسائل مربوط به فساد و برنامه کاری حکمرانی خوب به عنوان روش اصلی رفع ... مطالعه بیشتر
بخشنامه مدیریت تعارض منافع آموزش‌وپرورش

موانع و راهکارهای مدیریت تعارض منافع در آموزش‌وپرورش در گفت‌وگو با صاحب‌نظران

با توجه به اهمیت موضوع تعارض منافع و تأثیر عمیق آن بر فقر آموزشی، ناکارآمدی اداری و ایجاد فساد، بخشنامه مدیریت تعارض منافع آموزش‌وپرورش می‌تواند به نتایج بسیار مثبتی منجر شود. وزیر آموزش‌وپرورش در نوزدهم خرداد ۱۳۹۹ با صدور بخشنامه ضمن برشمردن چند مورد از اصلی‌ترین مصادیق تعارض منافع در وزارت آموزش و پرورش، با استناد به قوانین مختلف، مدیریت تعارض منافع در آن دستگاه را در دستور کار قرار داد. بخشنامه مدیریت تعارض منافع آموزش‌وپرورش اگرچه بر اساس پیام وزیر به دنبال اجرای لایحه مدیریت تعارض منافع در وزارت آموزش‌وپرورش است، اما ازآنجاکه لایحه مذکور هنوز به تصویب مجلس ... مطالعه بیشتر
اشتغال اتباع- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تعارض درآمد و وظیفه در اداره اشتغال اتباع

مطابق ماده ۱۲۰ قانون کار، مهاجران خارجی که در ادبیات حقوقی و حتی در متن خود قانون کار نیز از آن‌ها تحت عنوان «اتباع بیگانه یاد می‌شود، «نمی‌توانند در ایران مشغول به کار شوند، مگر آنکه اولاً دارای روادید ورود با حق کار مشخص بوده ، ثانیاً مطابق قوانین و آیین‌نامه‌های مربوطه، پروانه کار دریافت دارند». بر این اساس، یک مهاجر خارجی حتی اگر که پاسپورت نیز داشته باشد، اشتغالش در ایران منوط به دریافت پروانه کار است. مهاجران افغانستانی عمده‌ترین بخش مهاجران خارجی را در ایران تشکیل می‌دهند. بنا به آمارهای رسمی جمعیت کارگران افغانستانی که دارای پروانه کار ... مطالعه بیشتر
سی و هفتمین خبرنامه مدیریت تعارض منافع

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره سی‌ و هفتم

بارگذاری نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۳۷ گزیدۀ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور بار دیگر تاکید کرد که لوایح شفافیت و مدیریت تعارض منافع را که دولت در سال گذشته تصویب و به مجلس فرستاده، تا امروز حتی در مجلس اعلام وصول نیز نشده است. حجت نظری، عضو شورای شهر تهران طی تذکری به شهردار تهران گفت: با وجود مصوبه تعارض منافع که در شورای شهر به تصویب رسید اما همچنان شاهد هستیم که بعضا مدیران شهرداری، به عنوان مدیر کل اقوام سببی ... مطالعه بیشتر

نظر کاربران توئیتری درباره تعارض منافع در وزارت بهداشت: از رودۀ گوسفند تا نخ جراحی

در حالی به آخرین هفته‌های سال ۱۳۹۹ نزدیک می‌شویم که مفهوم تعارض منافع در عرض یک سال رشد قابل توجهی در افکار عمومی و شبکه‌های اجتماعی پیدا کرده است. در یک سال اخیر کوشش شد که اظهار نظر کاربران توئیتری به مسئلۀ تعارض منافع هفته به هفته مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد. در این یک سال روند رو به رشد کمّی و کیفی را در شبکه‌های اجتماعی شاهد بوده‌ایم. رشد کمّی ناظر بر افزایش نسبی تعداد توئیت‌هایی است که به طور مشخص بر مصادیقی از تعارض منافع در بخش‌های مختلف کشور دست می‌گذارند. افزایش کیفی نیز عمدتاً ناظر بر ... مطالعه بیشتر
طرح تعارض منافع- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

آیا قوانین بالادستی کفایت می‌کند؟

طرح تعارض منافع چندی پیش در کمیسیون اجتماعی به تصویب رسید و احتمالاً ظرف چند ماه آینده به قانون تبدیل خواهد شد. فارغ از اینکه چه مقدار شباهت با لایحه دولت دارد یا نه اما به نظر می‌رسد که گرچه وجود یک قانون بالادستی برای آنکه بتوان برای مدیریت موقعیت‌های تعارض منافع به آن ارجاع داد، ضروری است اما این قانون کلی است و در بسیاری از موارد علی‌الخصوص هر چه به پایین‌ترین سطوح دیوانسالاری و نظام اداری نزدیک‌تر می‌شویم، در شناسایی و مدیریت موقعیت‌های تعارض منافع ضعیف‌تر عمل می‌کند. به نظر می‌رسد وجود قوانین و قواعدی مشخص که به ... مطالعه بیشتر