حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

کار شایسته و نماگرهای آن در ایران

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۴-۱۴

کار شایسته مفهومی است که به دلیل ناکارآمدی شاخص‌هایی چون نرخ بیکاری، ساعت کار و اطلاعات سنتی نیروی کار در بیان تمام واقعیت‌های بازار کار، برای ارزیابی و سیاست‌گذاری در این حوزه مطرح شد. این مفهوم اولین بار در سال ۱۹۹۹ توسط رئیس سازمان بین­ المللی کار (ILO) به‌عنوان ضرورتی برای بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی نیروی کار در بازار کار جهان معرفی شد. هدف از طرح این مفهوم، فراهم کردن فرصت برابر برای مرد و زن جهت دستیابی به کار مولد در شرایط آزاد، ایمن و حفظ کرامت انسانی است. اگرچه اهمیت نسبی جنبه‌های مختلف کار شایسته از فردی ... مطالعه بیشتر

ناتوان در اقناع جامعه نگران از تعارض منافع

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۴-۱۳

بعد از نزدیک به یک سال و نیم از رصد و تحلیل فضای مجازی پیرامون موضوع تعارض منافع یکی از پرتکرارترین این حوزه‌ها نظام و وزارت بهداشت و سلامت کشور بوده است که تعارض منافع در بخش­های مختلف آن ازجمله دریافت مجوز داروخانه، تولید و توزیع واکسن کرونا و… و حتی مواردی مانند خودکشی تعدادی از دانشجویان پزشکی همواره موردتوجه بوده است. تعدد و تکرر این موارد در این مدت چنان بوده است که اگر شخصی هیچ شناختی درباره این حوزه و مسائل ناشی از تعارض منافع در آن نداشته باشد، با خواندن چند شماره از خبرنامه مرکز، به آسانی ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره پنجاه و یکم

سمانه سهرابی۱۴۰۰-۰۴-۱۳

دریافت نسخه الکترونیکی پنجاه و یکمین خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع    گزیدۀ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: علی اسکندری، رئیس اداره پیشگیری از جرایم اقتصادی قوه قضاییه، تصریح کرد بستر جرم‌های اقتصادی تعارض منافع است و به همین دلیل در سند تحول قضایی به این مسئله توجه شده است. احمد خرم، رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان، خبر داد وزیر راه و شهرسازی قول داده تا بخشنامه قبلی در محرومیت اعضای هیئت مدیره برای اجرای پروژه‌های ساختمانی را مرتفع کنند و قطعا تا انتخابات دوره هشتم این نامه لغو خواهد شد ... مطالعه بیشتر

انتشار چاپ دوم نظریه اقتصادی دولت: مبانی اقتصادی دولت رفاه

سعید هراسانی۱۴۰۰-۰۴-۱۲

نشر کرگدن با همکاری مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه و معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی چاپ دوم کتاب نظریه اقتصادی دولت: مبانی اقتصادی دولت رفاه ترجمه علی سرزعیم و مریم حاجی‌قربانی را منتشر کرد. این کتاب که در ۱۳ فصل و ۶۸۷ صفحه به فارسی ترجمه شده است، برای اولین بار در سال ۱۹۸۷ توسط نیکولاس بار (Nicholas Barr) با عنوان اصلی Economics of Welfare State منتشر شد. نسخه ترجمه‌شده مبتنی بر چاپ (نسخه) پنجم این کتاب در سال ۲۰۰۴ است، اما نسخه ششم کتاب در سال ۲۰۲۰ با برخی تغییرات در ۱۲ فصل منتشرشده است. ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع در پساانتخابات

سمانه سهرابی۱۴۰۰-۰۴-۱۲

 بیش از بقیه نامزدها، آقایان رئیسی و همتی روی مسئله تعارض منافع مانور دادند؛ هرچند دیگران نظیر مهرعلیزاده، قاضی‌زاده هاشمی، جلیلی و زاکانی نیز به این مسئله پرداختند. اگر آرای خاموش و باطله و کسانی که در انتخابات شرکت نکردند هم نماینده‌ای در میان کاندیداها داشتند، احتمالاً آن نماینده نیز مسئله  تعارض منافع را به عنوان یکی از مسائل اساسی کشور مورد بحث و اشاره قرار می‌داد. روند تکوین تعارض منافع در نظام حکمرانی ایران مسئله تعارض منافع چه بود و چگونه توانست ظرف مدت ۴ سال به چنین جایگاهی در نظام حکمرانی دست یابد که به یکی از محورهای ... مطالعه بیشتر

کار عزیزتر از جان؟

زهره سروش فر۱۴۰۰-۰۴-۰۹

در یادداشت زیر ابتدا به بهداشت و ایمنی کار از نظر سازمان بین‌المللی کار خواهیم پرداخت و سپس با توضیحاتی در خصوص این مسئله در ایران به ذکر نمونه ترکیه می‌پردازیم. سازمان بین ­المللی کار: بر اساس برآورد ILO، سالانه ۲٫۳ میلیون کارگر در اثر جراحات و بیماری‌های ناشی از کار جان خود را از دست می‌دهند. ۱۶۰ میلیون کارگر دیگر از بیماری‌های غیر کشنده مرتبط با کار و ۳۱۳ میلیون نفر از آسیب‌های غیر کشنده در هر سال رنج می‌برند. هزینه‌های اقتصادی برای شرکت‌ها و اقتصاد قابل توجه است. ILO تخمین می‌زند که بیش از ۴ درصد تولید ناخالص ... مطالعه بیشتر

خبرهای خوش خطرناک

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۴-۰۸

با همکارم که عضو هیئت‌علمی دانشگاه است، تلفنی احوالپرسی می‌کردم که خبر از احکام جدید حقوق اعضای هیئت‌علمی داد. حکم ایشان از ۱۷ میلیون به ۲۸ میلیون تومان افزایش یافته بود. روز چهارشنبه هفته گذشته نیز اعلام شد در هفته آینده بحث اعطای فوق‌العاده ویژه به فرهنگیان مانند سایر دستگاه‌ها و سازمان‌ها حداکثر تا ۳۵ درصد حقوق و فوق‌العاده‌های مستمر به‌نحوی‌که متوسط پرداختی از ۶۰ درصد سقف تجاوز نکند، اجرا خواهد شد. دائمی‌شدن قانون همسان‌شدن حقوق بازنشستگان با شاغلان، افزایش حقوق اعضای هیئت‌علمی تا میزان ۶۰ درصد و افزایش حقوق همه کارکنان دولت که وظایف حاکمیتی دارند، از همین دست ... مطالعه بیشتر

گزارش ۲۱| رسمی‌سازی نیروی‌کار مهاجر به نفع کارگران بومی است یا به ضرر آن‌ها؟

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۴-۰۸

حضور نیروی‌کار مهاجر در ایران از جمله مسائلی است که در طول چند دهه گذشته همواره مورد توجه نمایندگان مجلس و مسئولین دولتی بوده است، و وزرای کشور و کار در دولت‌های مختلف بارها به خاطر آن به مجلس فراخوانده شده‌اند. در ایران، مهاجران حدود ۲ درصد از نیروی‌کار کل کشور را تشکیل می‌دهند. جمعیت این مهاجران که ورود آن‌ها به ایران به صورت گسترده از اواخر دهه  ۵۰ آغاز شد، امروزه به ۱٫۶ تا ۲٫۷ میلیون نفر می‌رسد و بیش از ۹۵ درصد آن‌ها افغانستانی هستند. متن پیش‌رو، در قالب تعدادی پرسش و پاسخ به سؤالات متداول در خصوص ... مطالعه بیشتر

کار شایسته، فقر و گفتگوهای اجتماعی

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۴-۰۷

کار یکی از معدود تجربیات مشترک بشریت است که نه ­تنها نقش آشکار و حیاتی در زندگی کارگران و خانواده آن­ها دارد، بلکه راه را برای توسعه اقتصادی و اجتماعی گسترده ­تر افراد و جوامع هموار می ­کند. اما پیشرفت تنها به کار کافی و دردسترس وابسته نیست بلکه کیفیت کار نیز عامل مهمی برای پیشرفت است. کارهایی که افراد را در دام فقر یا بردگی انداخته، یا آن­ها را در معرض خطرات، تبعیض و ناامنی قرار می ­دهد به افراد –یا اقتصادهایی که آن­ها عضو آن هستند- اجازه پیشرفت و تحقق پتانسیل­ های خود را نمی ­دهد. کار شایسته ... مطالعه بیشتر

از ارزیابی مشارکتی سامانه‌های شفافیت تا رتبه نخست شفافیت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۴-۰۶

  یکی از شاخص‌های حکمرانی خوب، شفافیت است و این امر را می‌توان از طریق توسعه دولت الکترونیک و ارتقای شاخص‌های شفاف‌سازی عملکرد و روند امور دنبال کرد. همچنین، علاوه بر شفافیت و امکان مشارکت‌پذیری و نظارت مردمی، مبارزه با فساد نیز باوجود توسعه الکترونیک امکان‌پذیر می‌شود. یکی از اقدامات در این راستا، پیگیری توسعه دولت الکترونیک از سال ۱۳۹۳ بوده است که کمیسیون توسعه دولت الکترونیکی ذیل شورای عالی فناوری اطلاعات تشکیل شد. یکی از اقدامات این کمیسیون ارزیابی شفافیت دستگاه‌ها بوده است. به گفته باقری اصل، دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات، ۱۰ شاخص اولیه برای ارزیابی شفافیت دستگاه‌ها ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره پنجاهم

سمانه سهرابی۱۴۰۰-۰۴-۰۶

دریافت نسخه الکترونیکی پنجاهمین خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع    گزیدۀ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: مجلس شورای اسلامی این هفته در سه روز نشست علنی دارد. معاونت قوانین پارلمان دستور کار جلسات علنی را اعلام کرده که در این دستور کار، بررسی طرح مدیریت تعارض منافع نیز دیده می‌شود. سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور منتخب اظهار داشت منافع شخصی و گروهی و حزبی از موانع جدی در تصمیم‌سازی‌ها است و در دولت من کسانی که منافع شخصی و گروهی داشته باشند از روند تصمیم‌گیری‌ها کنار گذاشته می‌شوند تا تصمیمات به ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع فراگیر در نظام بهداشت و سلامت کشور

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۴-۰۶

تلاش باغ‌کُش‌ها برای حضور مجدد در شورای شهر در هفته‌های گذشته بیش‌ترین توجه کاربران به انتخابات ریاست جمهوری معطوف بود و کمتر کسی در مورد انتخابات شوراهای شهر و روستا صحبت می‌کرد. با فروکش کردن تب انتخابات ریاست جمهوری و بحث پیرامون تعارض منافع موجود در فرایند آن که بارها از سوی کاربران مورداشاره قرار گرفته بود، در هفته گذشته فرصتی دست داد تا برخی کاربران به مسئله تعارض منافع در شوراها و انتخابات آن نیز بپردازند. سازوکار شوراهای شهر و روستا ازجمله مواردی هستند که ظرفیت بالایی برای بروز تعارض منافع دارند. اهم انتقادات به انتخابات شورای شهر، نه ... مطالعه بیشتر

پیامدهای وخیم ابرتورم

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۴-۰۶

مقدمه  ابرتورم شرایطی است که تغییرات قیمت کالا و خدمات به بارزترین وجه در زندگی روزمره مردم خود را نشان می‌دهد؛ به‌طوری‌که در فاصله تنها چند ساعت قیمت‌ها چنان افزایش و ارزش پول به حدی کاهش می‌یابد که هرلحظه امکان تأمین نیازهای اساسی برای مردم بیش‌تری با دشواری مواجه می‌شود. بر طبق تعاریف رسمی، ابرتورم اصطلاحی برای توصیف افزایش عمومی سریع و خارج از کنترل قیمت‌ها است. درحالی‌که تورم معیاری برای افزایش تدریجی قیمت کالاها و خدمات است، ابرتورم افزایش سریع تورم است که معمولاً بیش از ۵۰ درصد در ماه است. بر اساس تحقیقات مختلف، به نظر می‌رسد ابرتورم ... مطالعه بیشتر

پایانی بر کشاکش قوای سه‌گانه بر سر لایحه و طرح تعارض منافع

راضیه شیخ رضایی۱۴۰۰-۰۴-۰۵

تنظیم لایحه مدیریت تعارض منافع از ابتدای دور دوم دولت روحانی برای کاهش فساد و پیشگیری از تخلفات اداری کلید خورد تا آنکه در پاییز ۱۳۹۸ به مجلس دهم ارسال شد تا فرایند قانون‌گذاری را طی کند اما این لایحه همچنان باوجود روی کار آمدن مجلس یازدهم، در دستور کار مجلس قرار نگرفت. باوجوداینکه، دولت روحانی در این عرصه پیشگام بود و جلسات متعددی و کار کارشناسی بسیاری برای تنظیم لایحه تعارض منافع صرف شد؛ مجلس شورای اسلامی نیز در اقدامی موازی، طرح تعارض منافع را آماده کرده و به صحنه مجلس ارسال کرده است. جدای از مباحث اختلافات سیاسی ... مطالعه بیشتر

نگاهی به اوج و فرودهای اخیر بازار سرمایه در ایران

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۴-۰۲

این گزارش می‌کوشد با رویکردی تلفیقی‌تر و از منظر اقتصاد سیاسی توضیح دهد که چرا علی‌رغم رخ دادن فاز اصلاحی بازار سرمایه در ایران، عملاً روند «طبیعی» رخ نداد و پس از تجربه‌ی صعودی شگفت‌انگیز، دچار نزول و سقوطی آسیب‌زا شد. در ابتدای نیمه‌ی دوم سال ۱۳۹۸ از یک‌سو بر همگان روشن‌شده بود که سیاست تزریق دلار ارزان از سوی دولت کاملاً ناکام بوده و دلار ۴۲۰۰ تومانی نتیجه‌ای به‌جز اتلاف گسترده‌ی منابع ارزشی کشور در پی نداشته، و از سوی دیگر دورنمای روشنی از آینده‌ی بازار ارز وجود نداشت و میانگین قیمت حدوداً یازده هزارتومانی دلار کمکی به شکل‌گیری ... مطالعه بیشتر

چگونه می‌توانیم از موفقیت رهیافت انطباق پذیرمان مطمئن شویم؟

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۴-۰۱

این مطلب ابتدا در وبلاگ طرح نجات جهانی منتشرشده است. طرح نجات جهانی (GDI) مشارکتی است میان بیش از ۵۰ سازمان توسعه با هدف گردآوری و به اشتراک‌گذاری دانش عملیاتی، تجربیات و آموزه‌هایی در زمینه‌ی اجرا، از جمله «اجرای انطباق پذیر» که در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است. آیا «توسعه‌ی انطباق پذیر» یک راه علاج است یا یک جریان مُد روز؟ آیا یک شیوه‌ی قدیمی در پوششی جدید می‌تواند به توانمندسازی حکومت‌ها در زمینه‌ی اجرای سیاست‌ها، منجر شود، یا نیازمند تغییری اساسی در باورهای عمومی در خصوص توسعه هستیم؟ موضوع نیاز به یک رهیافت جدید کاملاً واضح است: ... مطالعه بیشتر

نقش شبکه‌های اجتماعی در شکل‌گیری و قدرت دولت‌ها

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۳-۳۱

  ریچارد لاکمن فارغ‌التحصیل دکترای دانشگاه هاروارد و استاد جامعه‌شناسی دانشگاه آلبانی است. علایق تحقیقاتی وی بررسی افول قدرت‌های مسلط در اوایل اروپای مدرن و ایالات‌متحده معاصر و سرنوشت دموکراسی‌ها در دوره‌های افول اقتصادی است. وی در کتاب «قدرت دولت‌ها»، توسعه سیاست‌ها و اقتصادهای مختلف و شکل‌گیری سیستم دولتی جهانی را توصیف می‌کند. وی با مقایسه نواحی و شهرهای سراسر اروپا از قرن دوازدهم تا هجدهم میلادی چگونگی تکوین و گسترش روابط اجتماعی جدید و نهادهای سیاسی مدرن اروپا را نشان می‌دهد. ازنظر ریچارد لاکمن تشکیل دولت مدرن و سایر مفاهیمی مانند شهروندی، حقوق مدنی، سیاسی و اجتماعی که در ... مطالعه بیشتر

مدیریت تعارض منافع، از شعار تا برنامه

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۳-۳۰

تعارض منافع؛ وعده خوش آب و رنگ در هفته گذشته بیش‌ترین سخنان پیرامون موضوع تعارض منافع، متوجه اظهارات رئیسی، یکی از داوطلبان ریاست‌جمهوری بود که در برنامه مناظره بین کاندیداها مسئله تعارض منافع را مطرح کرد. به گزارش کانال تلگرامی خبرهای فوری، وی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه چه برنامه‌های برای دوران پساکرونا دارد اظهار کرد که یکی از اهدافش رسیدگی به مسئله تعارض منافع به‌خصوص در حوزه سلامت و بهداشت است. «در نظام سلامت دو مشکل داریم؛ تعارض منافع و انحصار، البته تعارض منافع در همه سطوح داریم و باید آن را از بین برد… کسانی که ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره چهل و نهم

سمانه سهرابی۱۴۰۰-۰۳-۳۰

دریافت نسخه الکترونیکی چهل و نهم خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع    گزیدۀ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: رئیس‌جمهور روحانی با اشاره به تلاش دولت برای تحقق شفافیت، دولت الکترونیک و مدیریت تعارض منافع گفت لایحه تعارض منافع را تهیه کردیم و به مجلس دهم دادیم، بررسی نکردند و گذاشتند در بایگانی، یک مقدار خاک خورد. بعد مجلس یازدهم شد دو مرتبه اینها را فرستادیم، باز هم ظاهراً خاک می‌خورد. اندیشکده شفافیت برای ایران با نقد طرح مصوب کمیسیون اجتماعی مجلس در مورد مدیریت تعارض منافع تاکید کرده که طرح مذکور ... مطالعه بیشتر

پورسلیمان: ضرورت جلب حمایت و مشارکت عمومی برای تعارض منافع

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۳-۲۹

در مصاحبه پیشِ روی با آقای علی پورسلیمان، مدیرمسئول سایت صدای معلم به گفتگو نشسته‌ایم. ایشان معتقد هستند که اجرای موفقیت‌آمیز بخشنامه فوق نیازمند پیش‌شرط‌هایی است که متأسفانه هنوز بستر آن‌ها در کشور فراهم نیست. ضمن آنکه هرچند اصل بخشنامه قابل دفاع است اما موانع جدی پیش روی آن وجود دارد؛ تا جایی که ممکن است از اهرم استیضاح برای توقف این مسیر استفاده شود. سرمنشأ شکل‌گیری تعارض منافع در آموزش‌وپرورش چه دوره‌ای بوده؟ چه تصمیم یا برنامه‌ای منجر به بروز مصادیق حاد تعارض منافع در آموزش‌وپرورش شده است؟ هر قانون یا بخشنامه‌ای که تدوین‌شده یا شکل می‌گیرد مقدمات آن ... مطالعه بیشتر