حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

داوری: تعارض منافع و کاهش عدالت و کیفیت آموزشی

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۵-۱۱

موضوع تعارض منافع در آموزش‌وپرورش با بحثی که حاجی میرزایی اواخر خردادماه در توییتر آغاز کرد و بخشنامه‌ای که به دنبال آن این وزارتخانه منتشر کرد، به موضوع روز در میان دست‌اندرکاران و فعالان این حوزه تبدیل شده است. بحث از ممنوعیت فعالیت افراد حاضر در سطوح گوناگون مدیریتی آموزش‌وپرورش در بخش خصوصی مانند مدارس غیرانتفاعی، آموزشگاه‌های خصوصی کنکور، ناشران کتاب‌های کمک‌آموزشی و… که سال‌هاست در میان منتقدان آموزش‌وپرورش مطرح است، این بار به‌گونه‌ای دیگر طرح شد. مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی که مدتی است به‌طور متمرکز در خصوص تعارض منافع در نهادهای دولتی در ایران فعالیت پژوهشی ... مطالعه بیشتر

ریشه‌های اصلی تعارض منافع در کجاست؟

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۵-۱۰

ضعف رابطه دولت-ملت در نظام حکمرانی تعارض منافع پدیده‌ای پیچیده و چندلایه است که می‌تواند علل گوناگونی در سطوح مختلف داشته باشد و به انحای مختلف اثرات خود را در حوزه‌های گوناگون نشان دهد. در تحلیل نگاه کاربران فضای مجازی به علل این مسئله و ریشه‌های اصلی هرکدام از آن‌ها دلایلی را ذکر می‌کنند که می‌تواند نشان‌گر نوع نگاه کاربران به مسائل کلان کشور باشد. عمده دلایلی که چه کاربران عادی و چه کارشناسان برای تعارض منافع ذکر می‌کنند، منافع مالی است. هرچند منافع مالی می‌توانند نقش مهمی در این زمینه داشته باشند اما باید توجه داشت که اولاً منافع ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره پنجاه و پنجم

سمانه سهرابی۱۴۰۰-۰۵-۱۰

  دریافت نسخه الکترونیکی پنجاه و پنجمین خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع    گزیدۀ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: محسن حاجی میرزایی، وزیر آموزش و پرورش، اجرای بخشنامه تعارض منافع در وزارت آموزش و پرورش را موفق ارزیابی کرده و گفت، ۱۸۴مدیر در آموزش و پرورش دچار تعارض منافع بودند موظف شدند منافع شغل مدیریتی یا شغلی که در آن منافعی دارند را انتخاب نمایند. علی حیدری، نایب رئیس هیات مدیره سازمان تأمین اجتماعی در نقدی بر گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس در مورد «آسیب‌شناسی نحوه وصول حق بیمه توسط سازمان ... مطالعه بیشتر

دانشگاه اجتماعی؛ نسل جدید فعالان دانشجویی

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۵-۰۹

تولیــد علــم و معرفــت مهم‌ترین کار ویژه دانشــگاه اســت. ازاین‌رو از اســتادان و دانشــجویان انتظــار می‌رود تمرکــز اصلی‌شان بــر فعالیت‌هایی باشـد کـه بـه تحقـق ایـن کارکـرد کمـک کنـد. سـایر فعالیت‌های کنشـگران دانشـگاهی بایـد بـه نحـوی در راسـتای تحقـق کارکـرد مذکـور باشـد؛ امـا خـوب میدانیـم کـه انسـان موجـودی چند ساحتی اسـت و نمی‌تواند خـود را به‌طور کامـل بـه فعالیـت در یـک عرصه خـاص محـدود کنـد. در خصــوص دانشــجویان بایــد نیــرو و انــرژی جوانــی و آرمان‌گرایی آن‌ها را هــم بــه چند ساحتی بــودن انســان افــزود تــا شــاهد جنب‌وجوش و شــور و حرارت دانشــجویان باشــیم. دانشـجو به‌حکم آرمان‌گرا بودنـش نمی‌تواند مدافـع وضـع موجـود ... مطالعه بیشتر

گزارش ۲۳| آیا رسمی‌سازی نیروی‌کار مهاجر با منافع نیروی کار بومی سازگار است؟

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۵-۰۹

بسیاری از مردم باور دارند که یکی از علل بیکاری جوانان ایرانی «مهاجرین خارجی» (عموماً افغانستانی‌ها) هستند و مسئولان نیز با شعارهایی چون «صیانت از نیروی ‌کار داخلی» و «به‌کارگیری نیروی‌ کار بومی»، ضمن تصویب بخش‌نامه و تهیه دستورالعمل‌های پیاپی، این باور را تقویت می‌کنند. اما آیا واقعاً اتباع خارجی رقیب بیکاران ایرانی محسوب می‌شوند؟ آیا با اخراج اتباع خارجی از کشور، نرخ بیکاری کاهش می‌یابد؟ آیا اخراج کردن همه اتباع، حتی در صورت مطلوبیت، عملی و اجراییست؟ در این شماره به پاسخ این سوال‌ها می‌پردازیم. ترکیب نیروی کار بومی و مهاجر از لحاظ میزان سواد تفاوت‌های قابل ملاحظه‌ای با ... مطالعه بیشتر

پیشی گرفتن سازمان‌ها از مجلس در مدیریت تعارض منافع

فرشته الهی۱۴۰۰-۰۵-۰۹

  تعارض منافع! موقعیتی که فرد را در ابتدای یک دوراهی مهم قرار می‌دهد، دوراهی که یک‌سوی آن به سمت منافع عمومی می‌رود و سوی دیگر آن به سمت منافع شخصی فرد. این مسئله که می‌تواند منجر به فساد شود، نه اتفاقی تازه و نه صرفاً محدود به گروهی خاص از افراد است؛ بلکه افراد در تمامی عرصه‌های زیست اجتماعی خود هرروز با چنین مسئله‌هایی درگیر می‌شوند؛ اما چیزی که موجب می‌شود پرداختن به این مسئله و تلاش در جهت مدیریت آن موردتوجه خاص، به‌ویژه سیاستمداران، سیاست‌گذاران، کارشناسان، متخصصان هر حوزه و … قرار گیرد، آثار مخرب این مسئله و ... مطالعه بیشتر

اصلاحات مدیریت مالیه عمومی

سارینا طاهری۱۴۰۰-۰۵-۰۶

دو رویکرد کلی در نحوه اصلاحات مدیریت مالیه عمومی وجود دارد. اولین رویکرد با «دیدگاه منطقی» بیانگر این است که سازمان‌ها برای داشتن عملکرد بهتر به دنبال اصلاحات هستند. این دیدگاه به این معنی است که اصلاحات در سازمان‌ها ناشی از واکنش مشخص به نیازهای خاص عملکردی آن‌ها است (به‌عنوان‌مثال اصلاحات در اهداف) و موفقیت در این اصلاحات در درجه اول نیاز به ترغیب اکثر ذینفعان به حمایت از تغییر و کاستن از مخالفت ذی‌نفعان مخالف دارد. رویکرد دیگر «تقلید همسان» است که استدلال می‌کند هدف اصلی از تغییر سازمانی، عملکرد بهتر نیست بلکه مشروعیت بیشتر است. ایده اصلی در ... مطالعه بیشتر

جایگاه کارگران در برنامه‌های توسعه ایران

زهره سروش فر۱۴۰۰-۰۵-۰۵

نگارش برنامه‌های توسعه ایران از سال ۱۳۲۸ آغازشده است. برنامه‌های توسعه در جهت تعیین اهداف و استراتژی‌های کلان اقتصادی و اجتماعی کشور تدوین می‌شوند. از همین رو در این برنامه‌ها باید به مسائل همه گروه‌های اجتماعی توجه شود و برای آن تا جای ممکن راهکارهایی در قالب سیاست‌گذاری‌های گوناگون در نظر گرفته شود. کارگران یکی از گروه‌های مهم جمعیتی، شغلی و صنفی در کشور هستند که توجه به نیازهای آن‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است. اولین برنامه‌های تدوین‌شده در سال‌های پیش از انقلاب تحت عنوان برنامه‌های عمرانی نامیده می‌شدند. در سه برنامه اول عمرانی مسائلی همچون بیمه‌های اجتماعی کارگران، تهیه ... مطالعه بیشتر

دستورالعمل مدیریت تعارض منافع در سازمان تأمین اجتماعی: چالش‌ها و امیدها

سعید هراسانی۱۴۰۰-۰۵-۰۴

به‌عنوان اولین نکته باید اشاره کرد که صرف طرح بحث مدیریت تعارض منافع و تبدیل آن به بخشنامه‌های اجرایی در سازمان‌های دولتی و عمومی غیردولتی را باید به فال نیک گرفت. با توجه به بلاتکلیف ماندن لایحه مدیریت تعارض منافع در مجلس شورای اسلامی، دستگاه‌های اجرایی رأساً اقدام به طراحی بخشنامه‌های مدیریت تعارض منافع کرده‌اند. این مسئله فتح باب مناسبی از موضوع تعارض منافع و نحوه مواجهه با آن در سازمان‌های اجرایی دولتی و عمومی است. دستورالعمل مدیریت تعارض منافع در سازمان تأمین اجتماعی با تعریف مفاهیم به کار گرفته‌شده در بخشنامه همچون موقعیت تعارض منافع، منفعت شخصی، بستگان، تأثیر ... مطالعه بیشتر

چرا همیشه مخاطبان به وزارت بهداشت توجه بیشتری می‌کنند

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۵-۰۳

مقصر اصلی در عدم افزایش ظرفیت پزشکی کیست؟ در هفته گذشته بازهم وزارت بهداشت و سازوکارهای پر از تعارض منافع آن موردتوجه کاربران در فضای مجازی قرار گرفته بود. این موضوعات به‌قدری متنوع و گوناگون بودند که گویی وزارت بهداشت و درمان، محل اصلی و نقطه تمرکز تعارض منافع در کشور است. البته این مسئله شاید به این دلیل باشد که مردم تأثیر سیاست‌های این وزارتخانه را بیشتر به‌طور مستقیم در زیست روزمره خود احساس می‌کنند و بنابراین بیشتر نسبت به تعارضات موجود در آن حساس هستند. یکی از موارد تعارض منافع این وزارتخانه که بیشترین اظهارنظرها پیرامون آن شکل ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره پنجاه و چهارم

سمانه سهرابی۱۴۰۰-۰۵-۰۳

  دریافت نسخه الکترونیکی پنجاه و چهارمین خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع    گزیدۀ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: احمد علیرضا بیگی، نماینده مردم تبریز و آذرشهر در مجلس، با اشاره به اینکه وزارت بهداشت، هم تولیت بیمه گری و هم درمان را به عهده دارد، این مسئله را عامل ایجاد تعارض منافع دانست. محسن زنگنه، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، اظهار داشت: ورود دیوان محاسبات به مسائل نظارتی بسیاری از شائبه‌های سیاسی و تعارض منافع را در بر ندارد چون در پاره‌ای از موارد تحقیق و تفحص انجام می‌شود ... مطالعه بیشتر

نظام تدبیر و مسئله خوزستان

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۵-۰۲

تابستان ۱۳۷۹ تازه نماینده مردم آبادان شده بودم که به دلیل شور شدن شبکه آب شهری مردم به خیابان ریختند. در آن اعتراض سه نفر کشته شدند. اولین خون‌هایی که برای مشکلات محیط‌زیست در ایران به زمین ریخته شد. آب دریا وارد شبکه آب آشامیدنی شهری شده بود و سه روز آب قابل آشامیدن در شهر نبود؛ شهری که در محاصره دو رودخانه آب شیرین بود حالا با پیشروی کامل آب دریا در رودخانه‌های بهمن‌شیر و اروند در محاصره آب شور قرار گرفته بود. در سال ۲۰۰۱ میلادی (۱۳۸۰) برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP) گزارشی تحت عنوان «تالاب‌های بین‌النهرین: ... مطالعه بیشتر

مثلث امنیت شغلی، معیشت و تشکل‌یابی سه بعد مشکلات کارگران

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۴-۲۹

کارگران بخش قابل‌توجهی از نیروی کار کشور را تشکیل می‌دهند و از همین رو پرداختن به مسائل و مشکلات آنان به‌ویژه ابعاد قانون کار امری لازم و ضروری است. در این مصاحبه تلاش شده است تا جای ممکن مشکلاتی که کارگران با آن‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند، مورد مداقه قرار گیرد و به آن پرداخته شود. لطفاً در ابتدای بحث در مورد شوراهای اسلامی کار توضیحاتی بفرمایید شوراهای اسلامی کار، بر اساس اصل ۱۰۴ قانون اساسی و بعد قانون شوراها، تشکل‌هایی هستند که در حوزه کار، کارگران کشور را بر اساس قانون کار نمایندگی می‌کنند. در کارگاه‌ها تشکل‌های کارگری با انتخاب ... مطالعه بیشتر

تقویت ظرفیت‌های حکمرانی مقدم بر اصلاح سیاستی

بهنام ذوقی رودسری۱۴۰۰-۰۴-۲۹

ناصر و انقلاب از بالا در مصر براندازی نظام پادشاهی در مصر در سال ۱۹۵۲ توسط افسران آزاد برخلاف براندازی نظام کهن در مکزیک، با شورش‌های بزرگ دهقانی همراه نبود. اصلاحات ارضی عظیمی که پس‌ازآن در مصر اتفاق افتاد، در بسیج دهقانان ریشه نداشت ولی به شکلی طراحی شده بود که به چنین بسیجی منتهی شود. جمال عبدالناصر، اصلی‌ترین نیروی حامی براندازی نظام پادشاهی و رئیس جمهور آینده مصر، چشم‌اندازی در مورد یک تحول اجتماعی عظیم در مصر داشت که با نابودی عناصر فئودال در هزاران روستای کنار رود نیل آغاز می‌شد. ناصر ایده روشنی از ابزارهای نهادی مورد نیاز ... مطالعه بیشتر

امنیت شغلی، بزرگ‌ترین مشکل کارگران

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۴-۲۸

یکی از اساسی‌ترین پایه‌های توسعه کشور، نیروی کار است اما مسائل و مشکلات کارگران در برنامه‌های توسعه ایران جایگاه مناسبی ندارد. یکی از دغدغه‌های نیروی کار در ایران مسئله امنیت شغلی است. در مصاحبه مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه با ناصر چمنی، رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران این دغدغه مطرح‌شده است: با توجه به تجربیات و سمت کاری جنابعالی، به نظر شما در این برهه زمانی جدی‌ترین مشکل کارگران چیست؟ آنچه در طول سه دهه کاملاً از بین رفته، امنیت شغلی است، بنابراین، بزرگ‌ترین مشکل امنیت شغلی و اجرا نشدن قانون است. در سال ۱۳۶۹ قانون کار با ... مطالعه بیشتر

«نهاد مدیریت‌کننده تعارض منافع» باید متشکل از همه نهادها باشد

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۴-۲۸

لایحه تعارض منافع پشت درهای بسته مجلس شورای اسلامی مانده است و اعلام وصول نشده است، درحالی‌که مجلس خود اقدام به آماده‌سازی طرح تعارض منافع کرده است؛ تفاوت و تشابهات این دو در چیست و کدام یک بیشتر به عنوان مجموعه قوانین تعارض منافع به نفع عموم خواهد. در این گفتگو با کارشناسان حقوقی می‌خوانید: با استناد به قانون آیا عدم اعلام وصول لایحه در مجلس قانونی است یا خیر؟ سرخیل: در ماده ۱۴۰ آیین‌نامه داخلی مجلس ذکرشده است که «رئیس جلسه مجلس وصول کلیه طرح‌ها و لوایح عادی که به مجلس ارسال می‌شود را با رعایت اصل ۱۷۵ قانون ... مطالعه بیشتر

کارکرد اتحادیه‌ها و اصناف در اقتصاد

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۴-۲۸

اتحادیه­ های صنفی به دنبال هدفی مشخص؛ یعنی، حفظ دستاوردهای مشترک اعضا یا احیای منافع ازدست‌رفته آن‌ها هستند. به‌واقع اصناف نمونه‌ای کلاسیک از مؤسسات خاص هستند که نه‌تنها به منافع خود، که به منافع عمومی نیز خدمت می‌کنند. در دهه‌های اخیر پژوهشگران نظریات مختلفی درباره نقش اصناف حرفه‌ای و اتحادیه‌ها در اقتصاد ارائه داده‌اند. عده‌ای از آن‌ها معتقدند ازآنجایی‌که اصناف از اواسط قرن ۱۴ ام میلادی تا به امروز هنوز فعال هستند پس کارآمد بوده و می‌توانند مشکلات اقتصادی را حل کنند. اما عده‌ای دیگر معتقدند اصناف تنها به ایجاد انحصار برای افراد ثروتمند و قدرتمند کمک می‌کنند. ازآنجاکه انحصار، ... مطالعه بیشتر

پررنگ شدن مسئله تعارض منافع در نظام حکمرانی کشور

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۴-۲۷

در هفته گذشته دو خبر مبنی بر اقدام در راستای مدیریت تعارض منافع در فضای مجازی بازنشر شد؛ اولین خبر مربوط به بخشنامه مدیریت تعارض منافع در سازمان تأمین اجتماعی بود که مصطفی سالاری، رئیس این سازمان در اینستاگرام خود آن را گامی مهم در راستای جلوگیری از فساد عنوان کرد. وی در این زمینه بیان کرد که «صدور بخشنامه مدیریت تعارض منافع گامی روبه‌جلو است و انتظار داریم که از نظرات شرکای اجتماعی و اساتید دانشگاه برای تکمیل آن بهره‌مند شویم و این موضوع مهم را در جامعه به سهم خود ترویج کنیم». همچنین وی با تأکید بر قابل‌اجرا ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره پنجاه و سوم

سمانه سهرابی۱۴۰۰-۰۴-۲۷

دریافت نسخه الکترونیکی پنجاه و سومین خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع    گزیدۀ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: علی‌محمد عبدی قهرودی مدیرکل دفتر توسعه مهندسی ساختمان وزارت راه و شهرسازی در گفتگوی اختصاصی با خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع اظهار داشت: به غیر از برخی اعضای هیأت مدیره‌های سازمان‌های نظام مهندسی، نه تنها مخالفتی با اجرای بخشنامه تعارض منافع از سوی ۵۲۴۰۰۰ عضو سازمان‌های مذکور مطرح نشد بلکه حمایت شدیدی نیز از بخشنامه صورت گرفت که این امر نشان از دغدغه اعضای نظام مهندسی کشور نسبت به موضوع است. معاونت حقوقی ... مطالعه بیشتر

قطعه گمشده نظارت بر دخل و خرج شهر

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۴-۲۶

  مجموعه مصاحبه‌هایی با موضوع انضباط مالی و شفافیت بودجه در برنامه جعبه سیاه تلویزیون اینترنتی اکو ایران با همکاری مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه تهیه شده است که مصاحبه با دکتر مجید فراهانی عضو شورای شهر پنجم تهران اولین قسمت از این مجموعه است. اگر بودجه نتواند به انضباط مالی ختم شود، انجام وظایف حاکمیتی، هزینه بالایی برای جامعه به بار خواهد آورد. یکی از نهادهای مهمی که در سال‌های اخیر نسبت به دخل و خرج آن، حساسیت بالایی ایجاد شد، شهرداری است. از مهمترین وعده‌های شورای شهر پنجم هم ارتقای انضباط مالی در شهرداری بوده است. ایجاد سازوکار ... مطالعه بیشتر