مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تعارض منافع در مسکن

فقر و تعارض منافع در مسکن

بی‌خانمانی و بد مسکنی دو تجلی از فقر مسکن است. یکی از عوامل و شرایط فقر مسکن می‌تواند وجود تعارض منافع در مسکن و بازار آن باشد. گزارش «فقر و نابرابری در دسترسی به زیرساخت‌ها: مسکن» از مجموعه گزارش‌های فقر، نابرابری و تعارض منافع است که در مهرماه ۱۳۹۹ توسط دفتر مطالعات رفاه اجتماعی (وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی) و مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه (جهاد دانشگاهی) تهیه شده است. این پژوهش سعی داشته با جمع‌بندی آثار مکتوب فقر مسکن در کشـور به تحلیلی کلی در این حوزه دسـت پیدا کند. تمرکز این پژوهش به‌طور خاص بر مصادیق بارز ... مطالعه بیشتر
نظام اطلاعاتی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

عبدالله انصاری: گام بعدی؛ گردآوری نظام اطلاعاتی و اصلاح مقررات

«محسن حاجی میرزایی»، وزیر آموزش‌وپرورش در اواخر خردادماه امسال توییتری نوشت مبنی بر اینکه مصمم است تا مدیریت تعارض منافع را در آموزش‌وپرورش عملیاتی کند و بعدازآن، بخشنامه‌ای در این خصوص ابلاغ کرد. «مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی»، به‌منظور بررسی ابعاد این بخشنامه و مصادیق تعارض منافع در آموزش‌وپرورش، گفتگویی با دکتر «عبدالله انصاری»، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش و استادیار اقتصاد آموزش‌وپرورش ترتیب داده که در ادامه می‌آید. ارزیابی شما از ابلاغ بخشنامه منع مداخله کارکنان دولت در معاملات دولتی و قانون مدیریت خدمات کشوری یا به عبارتی تعارض منافع اشتغال همزمان در آموزش‌وپرورش چیست؟ من موافق ... مطالعه بیشتر
قوانین ناظر بر تعارض منافع

استقرار لایحه «مدیریت تعارض منافع» در نظام حقوقی ایران

محدثه جلیلی در مقاله «استقرار لایحه «مدیریت تعارض منافع» در نظام حقوقی ایران» درباره ابعاد قوانین ناظر بر تعارض منافع و اقدامات مبارزه با فساد در ایران و دیگر کشورها نوشته است که در ادامه متن مشروح آن آمده است: از دهه ی ۱۳۸۰ مجلس، سیاست‌گذاری ضد فساد را در دستور کار خود قرار داد. بااین‌همه چارچوب مشخصی در خصوص برنامه مبارزه با فساد در دسترس نبود و این مبارزه عمدتاً در قالب ایده آل‌های هنجاری صورت می‌پذیرفت؛ به عبارتی فرایند تصمیم‌گیری برای کاهش فساد بیش از آنکه بر راهکار نهادی و شناخت سابقه ی بروز فساد مبتنی باشد؛ بر ... مطالعه بیشتر
نهادینه‌سازی نوآوری اجتماعی

نهادینه‌سازی نوآوری اجتماعی: مابین تحول‌آفرینی و تسخیرشدگی

بونو پل و تام بالر از دانشگاه یو. آل. بی بلژیک، مرکز مطالعات توسعه پایدار، در مقالۀ «نهادینه‌سازی نوآوری اجتماعی: مابین تحول‌آفرینی و تسخیرشدگی» از پروژه‌ای به نام TRANSIT  / ترانزیت که مخفف Transformative Social Innovation Theory   بحث می‌کنند که درباره اقدامات معطوف به نوآوری اجتماعی است که می‌تواند به تغییرات اجتماعی بی‌انجامد. اما پیش از هر چیزی باید دانست که پروژه نوآوری اجتماعی تحول‌آفرین از اساس به چه چیزی اطلاق می‌شود، چراکه نویسندگان این مقاله به‌صراحت بیان می‌دارند که این مفهوم چنان‌که بایدوشاید روشن و واضح نیست. نوآوری اجتماعی تحول‌آفرین شامل طیف وسیعی از کنش‌ها، استراتژی‌ها و عملکردهای اجتماعی ... مطالعه بیشتر
گلوگاه‌های تعارض منافع

گلوگاه‌های تعارض منافع در نظام آموزش‌وپرورش ایران

فاطمه مقدسی و جلال کریمیان در مقاله «گلوگاه‌های تعارض منافع در نظام آموزش‌وپرورش ایران» از منظر انتقادی به مسئلهی تعارض منافع و مکانیسم بازتولید تعارض منافع در نظام آموزش‌وپرورش پرداخته‌اند. متن مشروح آن در ادامه آمده است: مدیریت تعارض منافع در بخش عمومی رویکردی است که عمده‌ی کشورهای جهان برای رسیدن به شاخص‌های حکمرانی خوب و افزایش کارایی و مشروعیت دولت، بر آن تمرکز ویژه دارند. علت توجه ویژه‌ی غالب دولت‌ها در سال‌های اخیر به این رویکرد، گسترش تجاری‌سازی بخش عمومی و نزدیکی و تداخل هر چه بیشتر منافع بخش عمومی با بخش تجاری و غیرتجاری است (۱). ادبیات رایج ... مطالعه بیشتر
بخشنامه مدیریت تعارض منافع آموزش‌وپرورش

موانع و راهکارهای مدیریت تعارض منافع در آموزش‌وپرورش در گفت‌وگو با صاحب‌نظران

با توجه به اهمیت موضوع تعارض منافع و تأثیر عمیق آن بر فقر آموزشی، ناکارآمدی اداری و ایجاد فساد، بخشنامه مدیریت تعارض منافع آموزش‌وپرورش می‌تواند به نتایج بسیار مثبتی منجر شود. وزیر آموزش‌وپرورش در نوزدهم خرداد ۱۳۹۹ با صدور بخشنامه ضمن برشمردن چند مورد از اصلی‌ترین مصادیق تعارض منافع در وزارت آموزش و پرورش، با استناد به قوانین مختلف، مدیریت تعارض منافع در آن دستگاه را در دستور کار قرار داد. بخشنامه مدیریت تعارض منافع آموزش‌وپرورش اگرچه بر اساس پیام وزیر به دنبال اجرای لایحه مدیریت تعارض منافع در وزارت آموزش‌وپرورش است، اما ازآنجاکه لایحه مذکور هنوز به تصویب مجلس ... مطالعه بیشتر

سامانه‌های شفافیت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی زیر ذره‌بین ارزیابی تشکل‌های مدنی

پارادایم‌های جدید توسعه حضور ذی نفعان در تمام مراحل توسعه را امری اجتناب‌ناپذیر در نظر می‌گیرند. در نظریه‌های جدید، ذی نفعان و شهروندان از سطوح ابتدایی تعیین مسئله تا طراحی سیاست و ارزیابی آن باید حضوری فعال داشته باشند. دلیل توجه به حضور شهروندان به صورت هم‌زمان ناشی از کارآمدی و دموکراسی است. تجربه‌های توسعه‌ای نشان داده است که حکمرانی خوب بدون تعامل با شهروندان معنایی ندارد و موفقیت در پروژه‌های توسعه‌ای نیازمند مشارکت تمام ذی نفعان است. از طرف دیگر، بخش عمده‌ای از تلاش‌ها برای به مشارکت گرفتن ذی نفعان به صورت عمومی و گروه‌های حاشیه‌ای به طور خاص ... مطالعه بیشتر
اختلاس- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

لزوم مشارکت عمومی در مبارزه با اختلاس و فساد

تحقیقات ما در بنگلادش دو راه‌کار عملی را برای موثرتر ساختن سرمایه‌گذاری در زمینۀ سازگاری با تغییرات اقلیمی، مشخص می‌کنند. نخست این‌که نظارت‌های ضد فساد اگر که توسط خانواده‌های بانفوذ محلی صورت گیرند، موثرتر خواهند بود. دوم و مهم‌تر این‌که، مشارکت این خانواده‌ها را می‌توان از طریق طراحی پروژه‌هایی که «کارکرد دوگانه» را به حداکثر می‌رسانند، افزایش داد، بدین گونه که به آن‌ها اطمینان‌ داده می‌‌شود که جامعۀ محلی، نه فقط در آینده، بلکه هم‌اکنون از پروژه‌ها منتفع خواهد شد (به عنوان مثال با استفاده از خاکریزها به عنوان جاده‌های جدید). بنگلادش یکی از آسیب‌پذیرترین کشورهای جهان در زمینۀ مسائل ... مطالعه بیشتر

جعبه‌ابزار حمایت‌طلبی برای کودکان

در ضرورت حمایت‌طلبی برای کودکان باید گفت که برای متحول ساختن وضعیت گروه‌های اجتماعی آسیب‌پذیر به درک درستی از وضعیت موجود، ترسیم نقشه‌ای از موافقان و مخالفان تغییرات و ساخت ائتلاف‌هایی مناسب نیاز است. مسائلی همچون حقوق کودک معمولاً تحت تأثیر مجموعه‌ای از فرآیندهای پیچیده در سطوح مختلف از خانواده تا نقش‌آفرینان ملی و بین‌المللی هستند. حمایت‌طلبی به معانی جلب حمایت برای آرمان، اقدام یا سیاستی خاص باهدف تغییر یک سیاست است. برای متحول ساختن وضعیت گروه‌های اجتماعی آسیب‌پذیر به درک درستی از وضعیت موجود، ترسیم نقشه‌ای از موافقان و مخالفان تغییرات و ساخت ائتلاف‌هایی مناسب نیاز است. حمایت‌طلبی را ... مطالعه بیشتر
فراگیری سیاسی

نیروهای اجتماعی برای توسعه با حاکمیت ائتلاف کنند

فراگیری سیاسی به مثابه زمینه و بستری برای بازی همه بازیگران عرصه اجتماع، سیاست، اقتصاد و قدرت ایران است. احمد میدری نیز راه‌حل کارآمدی حاکمیت و توسعه ایران را این شکل از فراگیری می‌داند. مسأله دموکراسی خواهان یا حامیان اقتدارگرایی مشترک است؛ اینکه تجربه ۴۰ سال گذشته نشان داد وضعیت فعلی نمی‌تواند مسائل کشور و مردم را حل کند، بنابراین این وضعیت نه فقط قابل تداوم نیست، بلکه باید در عرصه سیاسی طرح تازه‌ای درافکند. به باور این عده، ساخت و بافت سیاسی فعلی ایران، اغلب یا به تزاحم جریان‌های سیاسی مقابل یکدیگر منجر می‌شود یا به تزاحم قوای سه ... مطالعه بیشتر
شاخص های حکمرانی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

حکمرانی خوب تامین‌کنندۀ بیشترین میزان رفاه اجتماعی

مدتی پیش با این پرسش مواجه شدم که چگونه میان نظراتم در مورد برساخته بودن شاخص های حکمرانی، با اعتقادم مبنی بر این‌که «تنها هدف حکمرانی به دست آوردن نتیجه است»، ارتباط برقرار می‌کنم. بهتر است برای پاسخ‌گویی به این پرسش، از مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۰ (در مطالعات توسعه‌ی آکسفورد) در این زمینه نوشتم، استفاده کنم. من به این موضوع به‌مثابه‌ی روشی برای مفهوم‌پردازی روند «تئوریزه کردن» شاخص های حکمرانی می‌نگرم. قبل از شروع می‌بایست کمی در مورد این موضوع که حکمرانی چیست، بیندیشیم. در نگاه کلی، بیشتر افراد این امر را به‌منزله‌ی اعمال اقتدار می‌نگرند. این موضوع ما ... مطالعه بیشتر
شاخص‌های حکمرانی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

شاخص‌های حکمرانی چگونه عمل می‌کنند؟

اخیراً سخنران نشستی با موضوع سرآغازی نو در طراحی شاخص‌های حکمرانی بودم، شاخص‌هایی که ارائه‌دهنده‌ی سرمشق‌هایی خوب در زمینه‌ی حقوق بشر باشند. این موضوع باعث شد که من درباره‌ اصولی که در تعیین شاخص‌هایی این‌چنینی مهم هستند، بیاندیشم. در این‌جا قصد دارم که پاره‌ای از این اندیشه‌ها را بیان کنم. این امر کمک می‌کند که درک و ارزیابی دقیق‌تری از شاخص‌های مسلط حکمرانی، در سطح سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی داشته باشیم. اکنون بی‌مقدمه به طرح این اندیشه‌ها می‌پردازم: آگاه باشید که طراحی شاخص‌ها چه هدفی را دنبال می‌کنند: آیا هدف از این طراحی پاسخگو نمودن سازمان‌ها است؟ آیا هدف کمک ... مطالعه بیشتر
طرح تعارض منافع

تشابه و تفاوت لایحه و طرح تعارض منافع  

طرح تعارض منافع جامعیت بیشتری دارد و یا لایحه؟ لایحه «نحوه مدیریت تعارض منافع در انجام وظایف قانونی و ارائه خدمات عمومی» و طرح «مدیریت تعارض منافع» به لحاظ قانونی شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارد که نقاط ضعف و قوتشان را می‌توان در هر موضوعی از بندهای تعارض منافع یافت. در گزارش اظهارنظر کارشناسی پیش رو که به همت کارشناسان حقوقی مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه نوشته شده است به این موضوع می‌شود. تعارض منافع، مفهومی است که در نگاه کلی به شرایطی اطلاق می‌شود که یک حق یا منفعت شخصی در تعارض با یک حق یا منفعت عمومی قرار می‌گیرد ... مطالعه بیشتر
دایره‌ی مبارزه با فساد- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

شکست تلاش‌ها در زمینه‌ی مبارزه با فساد

در مطلبی که پیش‌تر در مورد اصلاحات نهادی در مالاوی نوشته‌ام،‌ به موضوع ایجاد دایره‌ی مبارزه با فساد مالاوی (ACB) در سال ۱۹۹۴ پرداخته‌ام. این اصلاحات با یک شکست بزرگ همراه بود. شکستی که نه یک‌بار، بلکه در تلاش‌هایی چندباره روی داد. تجربیات مالاوی در این زمینه سؤالات مهمی را درباره‌ی بافتار، تاریخ، حکمرانی و توسعه مطرح می‌کند. مروری بر ماجرای مالاوی: دایره‌ی مبارزه با فساد مالاوی در اواسط دهه‌ی ۱۹۹۰ تأسیس شد، یعنی زمانی که مالاوی به داشتن دموکراسی و اقتصادی نوین و پویا امیدوار بود. دایره‌ی مبارزه با فساد مالاوی با الهام از کمیسیون مبارزه با فساد هنگ‌کنگ، ... مطالعه بیشتر
مفهوم تعارض منافع- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تعارض منافع: تاریخچه، انواع و موقعیت‌ها

ناکارآمدی، فساد، نابرابری و فقر، تشدید بی‌اعتمادی و نارضایتی عمومی شهروندان نسبت به نظام اداری و حکمرانی ازجمله پیامدهای منفی وجود تعارض منافع در کشور است که ضرورت پرداختن به این مسئله را ایجاب می‌کند. در ابتدا مفهوم تعارض منافع در ایران با مباحث پزشکی و مالی آغاز شد که به عبارت Conflict of Interests  اشاره داشت که برخی از متون آن را تعارض منافع و یا تضاد منافع ترجمه کردند اما مهم ترین اقدام جدی برای ترویج و تعریف آن به جریان تدوین لایحه مدیریت تعارض منافع در دولت برمی‌گردد که معاونت تحقیقات، آموزش و حقوق شهروندی معاونت حقوقی ریاست ... مطالعه بیشتر
نرخ ثبت زادوولد

ائتلاف حکومت با شهروندان گمشده‌ی حکمرانی خوب نیازمند

چندی پیش یکی از کارکنان یونیسف از من درباره‌ی استفاده‌ام از نرخ ثبت زادوولد به عنوان یک شاخص حکمرانی پرسش کرد. خلاصه‌ی پرسش او این بود که چگونه می‌توان از شاخصی استفاده کرد که حکومت‌ها تأثیر اندکی بر آن دارند؟ از نظر او، شاید حکومت‌ها بتوانند فرآیندها و دفاتر موردنظرشان را در کشورهایی مانند نیکاراگوئه و موزامبیک راه‌اندازی کنند، اما اگر مردم انگیزه یا تمایلی به ثبت تولد فرزندان خود نداشته باشند، نرخ‌های زادوولد همچنان پایین خواهد ماند. در اینجا، سمت تقاضا، شانسِ عملکردِ بهتر را از بین می‌برد. او خاطرنشان کرد که یونیسف و سازمان‌های دیگر، مواجه‌شدن با این ... مطالعه بیشتر
نظام نهادی تور ایمنی اجتماعی

اقدامات کشورهای مختلف برای عرضه تور ایمنی اجتماعی

برنامه‌های تور ایمنی اجتماعی بخشی از مداخله‌هایی هستند که کشورها به منظور ارائه خدمات حمایت اجتماعی به همه یا گروه خاصی از ساکنین و شهروندان انجام می‌دهند. یک سیستم تور ایمنی اجتماعی مؤثر می‌تواند فرصت‌های اقتصادی را ارتقا بدهد و به جمعیت‌های آسیب‌پذیر در فائق آمدن بر فقر کمک کند. کشورها به طور فزاینده‌ای مجموعه ابزار برنامه‌های تور اجتماعی خود برای کاهش و تعدیل فقر را ارتقا بخشیده‌اند. نقش برنامه‌های تور اجتماعی در کاهش فقر، رسیدگی به نابرابری‌ها، کاهش پیامدهای شوک‌های بیرونی همچون بحران‌های اقتصادی، قحطی‌ها و بالا رفتن ناگهانی قیمت جهانی غذا بر خانوارهای آسیب‌پذیر آشکار است. بدون مداخله‌های ... مطالعه بیشتر
کتاب راهنمای عملی تحلیل ذینفعان

هشت گام تحلیل ذینفعان سیاست‌ها و برنامه‌ها

تحلیل ذینفعان فرایند نظام‌مند گردآوری و تحلیل اطلاعات کیفی از تمامی ذینفعان و بازیگران یک برنامه و سیاست است. به‌عبارت‌دیگر هنگامی‌که سیاست‌گذاران و مدیران اجرای سیاست خاصی را پیش می‌گیرند، کنشگران کلیدی‌ای حاضر در میدانِ تصمیم، دانش، منافع، موافقت‌ها و مخالفت‌هایی دارند که ممکن است در اجرای موفقیت‌آمیز و یا برنامه‌ای بی‌سرانجام نقش داشته باشند. حال اگر سیاستمداران از تحلیل ذینفعان و نتایج آن بهره‌مند شوند، احتمال موفقیت اجرای یک برنامه بیشتر می‌شود زیرا این تحلیل می‌تواند مخاطرات اجرای برنامه ازجمله بدفهمی‌ها، مخالفت‌ها و سوءبرداشت‌های کنشگران را پیش‌بینی کند. اهمیت و ضرورت تحلیل ذینفعان برای اجرای هر برنامه‌ای این است ... مطالعه بیشتر
دایرۀ ضدِ فساد

شکاف میان فرم و کارکرد در مبارزه با فساد

من مشغول بررسی تاریخچۀ اصلاحات مبارزه با فساد، با حمایت مالی خارجی در «مالاوی» هستم. کار جذاب، دلسردکننده و عجیبی است. نمونه‌ای از وضعیتی که در آن فرم با کارکرد همخوانی ندارد. «همبستگی جهانی» کارهای خوبی در این زمینه انجام داده است. آن‌ها خط سیر وقایعی که از سال ۱۹۹۹ شروع شده بودند را نشان می‌دهند. در واقع اصلاحات چند سال پیش‌تر، با انتخابات سال ۱۹۹۴، تصویب یک قانون جدید مبارزه با فساد در ۱۹۹۵، و ایجاد «دایرۀ ضدِ فساد» در همان سال آغاز شد. چند سال ابتداییِ این دوره پر از نشانه‌های مثبت بود (وزرای کابینه در سخنرانی‌های خود ... مطالعه بیشتر

شکست اصلاحات فرمایشی و شکاف فزایندۀ حکمرانی

من پیشتر در این‌باره نوشته‌ام که ما در چند دهۀ اخیر شاهد شکاف حکمرانی فزاینده‌ای هستیم که نتیجۀ بسیاری از اصلاحات حکمرانی است. علت عمدۀ وجود چنین شکافی، به اجرا درنیامدن اصلاحاتی است که اقدامات صوری مبتنی بر «بهترین سرمشق» را ترویج می‌کنند. پیشنهاد من این است که ما می‌بایست رفتارمان را تغییر دهیم. منظور از این تغییر چیست؟ به عقیدۀ من اولین گام اساسی در راه این تغییر اطمینان یافتن از این امر است که اصلاحات خواستۀ کسانی است که مسئولیت اجرای آن‌ها را بر عهده دارند. توجه داشته باشید که من در مورد «مالکیت» (ownership) به معنایی مبهم ... مطالعه بیشتر