حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

خطر پیش روی مدیریت تعارض منافع: سیاست‌زدگی، کژفهمی و نخود هر آش شدن

سمانه سهرابی۱۳۹۹-۰۷-۲۷

تعارض منافع (Conflict of Interests) به مفهوم قرار گرفتن کنشگران فردی و سازمانی در دوراهی انتخاب نفع شخصی یا انجام وظیفه‌ی حرفه‌ای و حفظ منافع عمومی، در کشورهای پردرآمد و توسعه‌یافته سابقه‌ای حداقل ۵ دهه‌ای دارد. از دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی قوانین مشخصی در این زمینه در کشورهایی نظیر آمریکا و فرانسه تصویب شده است. در ایران اما این موضوع کمتر از ۱۵ سال در ادبیات پژوهشی ـ دانشگاهی[۱] و کمتر از شش سال در نظام اجرایی، تقنینی و فضای کارشناسی کشور سابقه دارد. در حالی که تا سال گذشته، مراکز پژوهشی و اندیشکده‌های انگشت‌شماری نظیر مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری، مرکز ... مطالعه بیشتر

تجربۀ برنامۀ توانمندسازی حکومت: ایجاد فرهنگ محیط‌کار برای مستمرآموزان و خودآموزان

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۷-۲۷

این توضیح برگرفته از یادداشت کوتاهی است که دانش‌پذیران دورۀ آموزشی توانمندسازی حکومت با روش PDIA دانشگاه هاروارد از تجربۀ عملی خود در کاربست این روش ارائه کرده‌اند. مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه در راستای معرفی تجارب عملی و نمونه‌های کاربست روش PDIA برای اعمال اصلاح در سیستم اداری و بخش خصوصی کشورهای مختلف نسبت به ترجمه و انتشار یادداشت‌های منتشرشده در وبلاگ توانمندسازی حکومت دانشگاه هاروارد اقدام می‌کند. این یادداشت‌ها گرچه متضمن توضیح کامل یک تجربۀ عملی بر اساس رویکرد PDIA نیست، اما نمونه‌هایی از چالش‌ها و ظرفیت‌های روش PDIA برای مواجهه با مسائل محلی را به نمایش می‌گذارد. ... مطالعه بیشتر

یک ماه، یک گام: هر گام، یک معضل

زهره سروش فر۱۳۹۹-۰۷-۲۳

در روز شنبه ۱۳ مهر ۱۳۹۹ جلسه مشترکی میان وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، معاونان وی، رئیس سازمان تأمین اجتماعی و نمایندگان بخش خصوصی (اتاق بازرگانی ایران و اتاق تهران) با هدف بررسی مسائل فعالان اقتصادی با سازمان تأمین اجتماعی برگزار شد. این جلسه با پیگیری و اقدام معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه و همچنین در پاسخ به درخواست‌های قبلی صاحبان کسب‌وکار و فعالان اتاق بازرگانی، صنعت، معدن و کشاورزی برگزار شد. در مجموع می‌توان گفت این جلسه نتایج مثبتی برای طرف کارفرما داشت و از پنج مسئله اصلی مطرح شده در این نشست، دو موضوع ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع در مشارکت عمومی ـ خصوصی

جمال کاکائی۱۳۹۹-۰۷-۲۲

خصوصی‌سازی یکی از بزرگ‌ترین و برجسته‌ترین سیاست‌های قرن گذشته در حیطه اقتصاد بوده است؛ به گونه‌ای که تقویت‌ کارایی و بهبود رفاه را به دنبال داشته است. اگر رسالت (مأموریت) خصوصی‌سازی خلق ارزش از منابع موجود تعریف شود، می‌توان ادعا نمود که خصوصی‌سازی می‌تواند ارزش‌هایی را که در سایه اقتصاد دولتی اجازه رشد پیدا نکرده‌‌اند، احیا کند. این مهم از مجرای افزایش بهره‌وری می‌گذرد. به بیان بهتر، با منابع و عوامل تولید کنونی می‌توان ارزش بیشتری خلق و مطلوبیت اجتماعی بیشتری کسب کرد. مشارکت عمومی ـ خصوصی را می‌توان مدلی برای تامین مالی پروژه‌های زیرساختی، زیر بنایی و طرح‌های تملک ... مطالعه بیشتر

تجربۀ توانمندسازی حکومت: یافتن اعتماد به نفس رهبری

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۷-۲۲

این توضیح برگرفته از یادداشت کوتاهی است که دانش‌پذیران دورۀ آموزشی توانمندسازی حکومت با روش PDIA دانشگاه هاروارد از تجربۀ عملی خود در کاربست این روش ارائه کرده‌اند. مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه در راستای معرفی تجارب عملی و نمونه‌های کاربست روش PDIA برای اعمال اصلاح در سیستم اداری و بخش خصوصی کشورهای مختلف نسبت به ترجمه و انتشار یادداشت‌های منتشرشده در وبلاگ توانمندسازی حکومت دانشگاه هاروارد اقدام می‌کند. این یادداشت‌ها گرچه متضمن توضیح کامل یک تجربۀ عملی بر اساس رویکرد PDIA نیست، اما نمونه‌هایی از چالش‌ها و ظرفیت‌های روش PDIA برای مواجهه با مسائل محلی را به نمایش می‌گذارد. ... مطالعه بیشتر

هر کس به همه کار، به هیچ کار!

محمد ملکی۱۳۹۹-۰۷-۲۱

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی به طور منظم به تحلیل نظرات کاربران فضای مجازی در خصوص موضوع تعارض منافع، می‌پردازد تا از این میان مسائل روز را شناسایی کرده و در ترویج مفهوم درست تعارض منافع گامی برداشته باشد. هفته گذشته ۱۲۳ مطلب در فضای توییتر و تلگرام با کلیدواژه تعارض منافع توسط کاربران بکار رفته است. از این میان کاربران توییتر که ۶۷ درصد از کل مطالب به آن‌ها اختصاص دارد در بکارگیری مفهوم تعارض منافع اغلب تضاد منافع را مترادف با تضاد در روابط بین الملل به کار برده‌اند. اما در تلگرام ۴۰ مطلب با این ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره پانزدهم

سمانه سهرابی۱۳۹۹-۰۷-۲۱

نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۱۵ گزیده‌ی اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های اصلی هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: محمد شریعتمداری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در جلسه مشترک با نمایندگان اتاق‌های بازرگانی، صنعت، معدن و تجارت با تاکید بر اصل سه‌جانبه‌گرایی در جلسات هیات امنای تامین اجتماعی، از اقدام این وزارتخانه برای افزودن کرسی نمایندگان بخش کارفرمایی در این هیات خبر داد. قاسم احمدی لاشکی معاون حقوقی و امور مجلس وزیر آموزش و پرورش آمار مشمولان تعارض منافع در این وزارتخانه را به این ترتیب اعلام کرد: ۲۲۵ نفر کل مشمولان بوده‌اند که ... مطالعه بیشتر

درماندگی مفرط: به‌روز شده

محمد ملکی۱۳۹۹-۰۷-۱۹

رهیافت PDIA نسبت به توانمندسازی حکومت، برخاسته از دریافت کارورزان/دانشگاهیان (یا کارورزان دانشگاهی) بود که اعتقاد داشتند (الف) توانایی اجرایی یک سازمان اگرچه مهم‌تر از اتخاذ سیاست‌ها یا طراحی برنامه‌های جدید نیست، اما کلید موفقیت آن سازمان است و (ب) مدل‌های موجود برای توانمندسازی در بخش عمومی، چه در جریان‌های اصلی دانشگاهی و چه در عمل، ناکارآمد بودند. ما این مورد اخیر را به‌اختصار «درماندگی مفرط» می‌نامیم: حتی هنگامی‌که مردم از اهمیت توانمندسازی حکومت آگاه‌اند و در پروژه‌ها، برنامه‌ها و سیاست‌ها مشارکت کرده و دراین‌باره تلاش می‌کنند، شرایط بالفعل نشان‌گر آن است که توانمندی حکومت _دست‌کم از جهت تمامی معیارهای ... مطالعه بیشتر

اهمیت طبقه‌بندی برنامه‌ای در بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد

سارینا طاهری۱۳۹۹-۰۷-۱۶

تاریخچه نظام‌های مختلف بودجه‌ریزی شناخت و درک نظام‌های مختلف بودجه‌ریزی، مستلزم شناسایی تحولاتی است که برای پاسخگویی به آن‌ها، نظام‌ها و سامانه‌های مختلف بودجه‌ریزی طراحی و اجرا شده‌اند. با مطالعه تاریخ تکامل سامانه‌های بودجه‌ای، سه مرحله را می‌توان در آن تمیز داد. مرحله اول، که از اوایل دهه ۱۹۲۰ در آمریکا آغاز شد، نقش کنترل‌کننده بودجه را وظیفه اصلی آن به شمار می‌آورد. بدین منظور لازم است که در اسناد بودجه مشخص شود که اعتبارات در چه محلی و به چه میزان هزینه می‌شود و سپس نظارت شود که میزان اعتبارات هزینه‌شده از اعتبارات مصوب تجاوز ننماید و یا محل ... مطالعه بیشتر

درانداختن طرحی نو: نظام‌های آموزشی پس از کووید-۱۹

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۷-۱۵

می‌دانیم که تعطیلی مدارس به‌دلیل بیماری کووید ۱۹ به آموزش آسیب رسانده است. حال بر رهبران عرصۀ آموزش – از مقامات رده بالا گرفته تا معلمان مدرسه – است که برنامه‌ای تازه با تمرکز بر مهارت‌های اساسی برای کودکان داشته باشند. نظام‌های آموزشی می‌توانند با اقدامات شجاعانه و متمرکز شدن بر یک اولویت مشخص اثرات درازمدت این بحران را کاهش دهند و روندی نو در جهت پیشرفت پایدار در امر آموزش بنیاد بگذارند. پاندمی جهانی کرونا زندگی ما و نظام‌های آموزشی ما را دچار تغییرات شدیدی کرده است. آموزش به دو صورت آسیب دیده است: مدارس تعطیل شده‌اند، در برخی ... مطالعه بیشتر

آسیب‌شناسی سمن‌ها (NGOها) در ایران در یک نگاه

مریم احمدی گیوی۱۳۹۹-۰۷-۱۵

در همه جوامع، جامعه مدنی  به عنوان پل بین حاکمیت و ملت، نقش مهمی‌در تحقق توسعه اجتماعی ایفا می‌کند. یکی از مهم‌ترین ارکان جامعه مدنی، سازمان‌های مردم‌نهاد هستند که به آنها سازمان‌های غیردولتی یا همان NGOها هم گفته می‌شود که بخش مهمی‌از مشارکت عمومی و اجتماعی از طریق آنها صورت می‌گیرد. در ایران با وجود همه سیاست‌ها، حمایت‌ها و نظارت‌ها از سوی دولت و فعالیت‌های سازمان‌های مردم‌نهاد درحوزه‌های مختلف در بیش از دو دهه، این نهادهای مدنی در عمل با موانع و محدودیت‌های زیادی مواجهند. از این‌رو این پرسش اساسی که مهم‌ترین زمینه‌ها، عوامل و علل توسعه‌نیافتگی سمن‌ها در ایران ... مطالعه بیشتر

ایمن‌سازی حاکمیت از خلال سهیم کردن شهروندان در منابع قدرت

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۷-۱۴

چنانکه می‌دانیم نظریه‌پردازانی مانند منتسکیو، مارکس، ویتفوگل و وبر از پیشگامان جامعه‌شناسی هستند و نظریات آنها قابل‌تأمل است. درون‌مایه این نظریات آن است که در کشورهایی نظیر ایران بنا به علل مختلف (فقدان ساختار طبقاتی، موقعیت جغرافیایی و اقلیمی، ساختار فرهنگی و…) شاهد پیدایش گونه‌ای دسپوتیسم هستیم که مانعی مقابل شکل‌گیری مالکیت خصوصی و مشروط‌کردن قدرت توسط طبقات است. چنانچه شما قائل به امکان مشروط‌کردن قدرت در ایران هستید، نارسایی و ایراد نظریه‌پردازان مذکور را چه می‌دانید؟ چه ادله‌ای در نفی نظریه‌های مذکور و تثبیت امکان مشروط‌کردن قدرت در ایران می‌توان مطرح کرد؟ به نظر من هر نظریه جامعه‌شناسانه‌ای که ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع یا ناسازگاری علاقه‌ها؟!

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۷-۱۴

ناسازگاری علاقه‌ها ترجمه‌ای است که رضا اردکانیان وزیر نیرو برای اصطلاح تعارض منافع به کار برد. فارغ از مناقشه‌های ترجمه‌ای که در انتهای متن به آن پرداخته شده است، باید اذعان داشت که موقعیت‌های تعارض منافع در وزارت نیرو بسیار وجود دارد و هر مدیر و مسئولی با اندکی لغزش به سمت منافع شخصی‌اش می‌تواند در دام فساد افتد و یا بر ناکارآمدی‌های اداری دامن بزند. ابتکار عمل وزارت نیرو برای برگزاری نشست «تعارض منافع در صنعت آب و برق» در شهریورماه نشان داد که دغدغه تعارض منافع در میان وزارتخانه‌ها در حال گسترش بوده و می‌توان امیدوار بود که ... مطالعه بیشتر

ریشه‌های ظرفیت‌سازی برای دولت

بهنام ذوقی رودسری۱۳۹۹-۰۷-۱۴

امروزه، تفاوت‌های زیادی در ماهیت دولت‌ها و به‌ویژه در ظرفیت آن‌ها برای انجام کارکردهای اساسی همچون برقراری درآمدهای مالیاتی، ایجاد انحصار بر خشونت یا انجام نقش تنظیم‌گری در جامعه وجود دارد. اما نه فقط دولت‌ها بلکه جوامع نیز تفاوت‌های زیادی با هم دارند. برخی جوامع قدرت بسیج، کنش جمعی و سرمایه اجتماعی بالا و هنجارهای قدرتمندی در برابر سلسله‌مراتب سیاسی دارند و نهادهایی ایجاد می‌کنند که کنش جمعی را تسهیل می‌کنند. درمقابل، در برخی جوامع دیگر، توده‌های مردم ضعیف هستند و قادر به به‌چالش کشیدن قدرت نخبگان جامعه و دولت نیستند. در مدل تحلیلی عجم‌اوغلو و رابینسون که در ادامه ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع، از بابل تا امریکا!

میلاد زمان۱۳۹۹-۰۷-۱۳

نمایندگان مجلس در دام تعارض منافع نمایندگان مجلس شورای اسلامی به طرق مختلف ممکن است در موقعیت تعارض منافع قرار بگیرند. مقام نمایندگی مجلس به دلیل دارا بودن قدرت نظارتی و قانون گذاری در حوزه‌های محتلف کشور همواره می‌تواند در معرض انواعی از تعارض منافع مانند اتحاد و ناظر و منظور، اشتغال همزمان و غیره قرار بگیرد و لذا مقام حساسی شناخته می‌شود. از این رو به طور معمول در فضای مجازی درباره موقعیت‌های مختلف تعارض منافع در مجلس شورای اسلامی بحث و گفتگو می‌شود. کاربری به نام میثم ظهوریان در اکانت توییتری خود می‌نویسد: «یکی از مواردی که برای ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره چهاردهم

سمانه سهرابی۱۳۹۹-۰۷-۱۳

نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۱۴ گزیده‌ی اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های اصلی هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: طرح «مدیریت تعارض منافع در شهرداری تهران» به تصویب اعضای شورای شهر تهران رسید. بهاره آروین پیشنهاددهنده این طرح گفت: این طرح پس از بررسی‌های انجام‌شده در ۹ بخش و ۱۸ ماده تکمیل شده است. طرح تشکیل «شورای قیمت‌گذاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی» در مجلس طراحی شده است که هدف آن مدیریت تعارض منافع در خرید تضمینی گندم توسط دولت است؛ به گفته‌ی طراحان، شورای اقتصاد به نمایندگی از دولت و به عنوان ... مطالعه بیشتر

تجربۀ برنامۀ توانمندسازی حکومت: تأکید بر تجربه و یادگیری

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۷-۱۲

این توضیح برگرفته از یادداشت کوتاهی است که دانش‌پذیران دورۀ آموزشی توانمندسازی حکومت با روش PDIA دانشگاه هاروارد از تجربۀ عملی خود در کاربست این روش ارائه کرده‌اند. مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه در راستای معرفی تجارب عملی و نمونه‌های کاربست روش PDIA برای اعمال اصلاح در سیستم اداری و بخش خصوصی کشورهای مختلف نسبت به ترجمه و انتشار یادداشت‌های منتشرشده در وبلاگ توانمندسازی حکومت دانشگاه هاروارد اقدام می‌کند. این یادداشت‌ها گرچه متضمن توضیح کامل یک تجربۀ عملی بر اساس رویکرد انطباق تکرار‌شونده‌ی مسئله‌محور (PDIA) نیست، اما نمونه‌هایی از چالش‌ها و ظرفیت‌های روش PDIA برای مواجهه با مسائل محلی را ... مطالعه بیشتر

وجود یک دولت مقتدر به نفع آینده ایران است

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۷-۰۹

نقیب‌زاده در این گفت‌وگو با تصریح این نکته که نباید دولت را ترساند، اذعان می‌کند: نیروهای اجتماعی نیز باید به لحاظ فرهنگی اعتلا پیدا کرده و خواسته‌هایشان را به‌صورت مسالمت‌آمیزتری مطرح کنند و به دام رادیکالیسم نیز نیفتند. او همچنین بر این نظر بوده که اگر توسعه زیرساخت‌ها مدنظر دولت مطلقه باشد، در آینده وجود چنین دولتی به نفع جامعه خواهد بود. نقیب‌زاده با اشاره به اینکه باید با دولت تا حدودی همراهی داشت، می‌گوید: این‌گونه نیست که همه تقصیرها را گردن دولت بیندازیم یا این‌گونه بیندیشیم که اگر این دولت رفت، بلافاصله پس از آن دموکراسی محقق می‌شود. به‌هیچ‌وجه ... مطالعه بیشتر

بخش درمان؛ در تعارض میان منافع پزشکان و سازمان تامین اجتماعی

زهره سروش فر۱۳۹۹-۰۷-۰۸

معاونت درمان سازمان تأمین اجتماعی یکی از سه معاونت کارکردی این سازمان است که در واقع بخشی از مهم‌ترین وظایف و مأموریت‌های سازمان تأمین اجتماعی را برعهده دارد. یکی از مسائل مهم و اساسی‌ای که کارشناسان در خصوص این معاونت ذکر می‌نمایند، حضور پزشکان در رأس مدیریت بخش‌های گوناگون این معاونت است. بحث بر سر اینکه آیا حضور یک پزشک که خود دارای منافعی در حوزه درمان است، در رأس امور این معاونت می‌تواند درست باشد و یا اینکه باید به جای پزشکان افرادی با تخصص‌های مدیریتی که خود هیچ ارتباطی با حوزه پزشکی و منافعی در زمینه درمان ندارند، ... مطالعه بیشتر

نقش بوروکراسی قدرتمند در معجزه شرق

بهنام ذوقی رودسری۱۳۹۹-۰۷-۰۷

رویه‌ها فراتر از سیاست‌های «درست»  این ایده که موفقیت حکومت‌ها به دلیل سیاست‌های «درستی» بوده‌اند که آن‌ها اتخاذ و اجرا کرده‌اند، موجب شده است که بسیاری از سیاست‌گذاران و پژوهشگران توسعه تلاش کنند تا با مطالعه موارد سیاست‌های موفقیت‌آمیز، به جستجوی «راه‌حل‌هایی» برای کشورهای در حال توسعه اقدام کنند. به عنوان مثالی از این تقلیدها می‌توان به تلاش برای اتخاذ سیاست‌های ژانریک برای بهبود شاخص‌های انجام کسب‌وکار یا مبارزه با فقر و استراتژی‌های رشد اقتصادی اشاره کرد. عمل ساخت چنین شاخص‌هایی به این معنی است که راه‌حل‌های مشخص و ثابتی وجود دارد که حکومت‌ها باید اتخاذ کنند تا به موفقیت ... مطالعه بیشتر