حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

همه یا هیچِ نظام حکمرانی

میلاد زمان۱۳۹۹-۱۱-۱۳

اندیشکده اقتصاد مقاومتی در طی سال‌های اخیر در زمینه اقتصاد به ویژه اقتصاد مقاومتی فعالیت کرده و دارای ۸ گروه علمی مانند گروه پول و بانک، گروه تولید داخل و گروه انرژی است که هدف و ماموریت خود را تصمیم سازی برای حل مسائل اقتصاد کشور در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی تعریف کرده است. امینی در گفت‌وگوی پیش رو مهم‌ترین مسائل نظام حکمرانی را عدم دانشتن سطح و جایگاه یک سیاست مشخص و عدم جهت آن می داند و معتقد است سیاست هایی که نوشته شده اند ارزیابی پذیر نیستند و به طور عمده قابلت نظارت و پایش ندارند و ... مطالعه بیشتر

آیا مجلس می‌تواند بر انحصار کانون وکلا غلبه کند؟

زهره نجفی۱۳۹۹-۱۱-۱۳

هرساله دانشجویان بسیاری از دانشکده‌های حقوق فارغ‌التحصیل می‌شوند و از این طریق متقاضیان جذب در حرفه وکالت هر ساله افزایش می‌یابد. با این وجود انحصار کانون وکلا باعث می‌شود رابطه میان وکیلان به عنوان ارائه‌دهندگان خدمات حقوقی، و افراد و بنگاه‌ها به عنوان گیرندگان خدمات حقوقی، هر ساله انحصاری‌تر می‌شود؛ به این دلیل که طی چند دهه گذشته، ورود فارغ‌التحصیلان رشته حقوق به حرفه وکالت منوط به قبولی در آزمون و دریافت پروانه وکالت بوده است و صدور این پروانه از طریق سازوکارهای انحصاری کانون وکلای دادگستری به شدت محدود شده است. با کنترل متقاضیان ورود به این حرفه از ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره سی‌ و یکم

سمانه سهرابی۱۳۹۹-۱۱-۱۲

بارگذاری نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۳۱ گزیدهٔ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: مهدی عیسی زاده، رییس کمیسیون اجتماعی مجلس در اظهارنظری درباره‌ی طرح مدیریت تعارض منافع که در کمیسیون اجتماعی به تصویب رسیده و به معاونت قوانین مجلس فرستاده شده گفت: بعد از تصویب نهایی این طرح بعید می‌دانم کارمند یا مدیری جرات بروز جزئی‌ترین خطا در سیستم دولتی را داشته باشد. حسینعلی امیری، معاون پارلمانی رئیس جمهور، خبر داده که لایحه ثبت اشخاص حقوقی تهیه و به مجلس شورای اسلامی تقدیم شده است و این لایحه در ... مطالعه بیشتر

تبعیض معافیت مالیاتی اعضای هیئت‌علمی، قضات و کارانه پزشکان

راضیه شیخ رضایی۱۳۹۹-۱۱-۱۲

لایه‌های مختلفی از تعارض منافع نمایندگان مجلس شورای اسلامی در بازه‌های زمانی خودشان را نشان می‌دهند و فضای مجازی را تحت تأثیر خود قرار می‌دهند. در هفته‌ای که گذشت عملکرد نمایندگان مجلس بیشترین توجه شبکه‌های اجتماعی را به خود جلب کرد که در ادامه می‌آید. حجم بالایی از محتوای رسانه‌ای این هفته به موضوع تعارض نمایندگان با مجلس با افزایش حقوق اعضای هیئت‌علمی و معافیت مالیاتی اعضای هیئت‌علمی، قضات و کارانه پزشکان اختصاص داشت. وزیر علوم اخیراً به دنبال افزایش حقوق اعضای هیئت‌علمی بود و این موضوع به مجلس هم رسید تا در بودجه سال آینده، افزایش حقوق آنان اعمال ... مطالعه بیشتر

تئوری پنجره شکسته، شفافیت و مدیریت تعارض منافع

فرشته الهی۱۳۹۹-۱۱-۱۱

شفافیت و مدیریت تعارض منافع دو اصل کاملاً مرتبط هستند؛ درواقع شفافیت بستری را فراهم می­کند که اگر زمانی موقعیتی از تعارض منافع در حال شکل ­گیری باشد در همان ابتدا مانع بروز آن شده و براساس تئوری پنجره شکسته، با ترمیم و توجه به پنجره در حال شکست، از شکستن کامل آن جلوگیری کرده و با برخورد صحیح و مدیریت تعارض در حال شکل ­گیری علاوه بر ایجاد یک محیط امن و سالم، موجبات افزایش اعتماد عمومی را نیز فراهم کنیم. تئوری پنجره شکسته در زمینه رفتار جمعی، کمک می‌کند انسان‌ها در امنیت و آرامش کنار یکدیگر در یک ... مطالعه بیشتر

ضمانت اجرای متناسب نقض قواعد تعارض منافع چیست؟

محمد ملکی۱۳۹۹-۱۱-۰۸

وضع ضمانت اجرا عامل اصلی تمایز هنجار حقوقی از سایر هنجارهای اجتماعی است. تنها با وجود ضمانت اجرا می‌توان انجام فعل یا ترک فعل را الزامی نمود. در فرآیند تدوین قانون مدیریت تعارض منافع بررسی این نکته ضروری است که کدام یک از ضمانت اجراهای موجود در نظام حقوقی ایران ضمانت اجرای متناسبی نسبت به نقض قواعد تعارض منافع است. در نظام‌های حقوقی گوناگون دو گونه ضمانت اجرای اداری و کیفری بابت نقض قواعد تعارض منافع پیش بینی شده است و جهت وضع این ضمانت اجراها بررسی‌های دقیقی صورت گرفته و قانون‌گذار به‌صورت دلبخواه و بنا به سلیقه شخصی اقدام ... مطالعه بیشتر

بروکراسی؛ دستگاه بی تفاوت‌سازی

میلاد زمان۱۳۹۹-۱۱-۰۷

آزمایشگاه حکمرانی دانشگاه علم و صنعت ایران در طی سال‌های اخیر در زمینه طراحی و ارزشیابی خطی‌مشی‌گذاری عمومی فعالیت کرده و دارای ۴ گروه پژوهشی با عناوین کلان داده و هوش مصنوعی، حوزه حکمرانی باز یا مشارکتی، مدل سازی و شبیه سازی، حکمرانی شناختی- رفتاری است که هدف و ماموریت خود را طراحی خدمات عمومی و خطی‌مشی‌های عمومی کارآمد و آزمودن آنها در حوزه حکمرانی، تعریف کرده است. عبدالحمید در گفت‌وگوی پیش رو مهم‌ترین مسائل نظام حکمرانی را عدم وجود مبانی فکری و اندیشه‌ای مشخص برای تشخیص مسئله و افق کوتاه در حوزه حکمرانی و سیاست‌گذاری می‌داند و بر این ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع در اداره‌های تعاون

راضیه شیخ رضایی۱۳۹۹-۱۱-۰۶

کارمندان و مدیران هر اداره‌ای در برابر انجام وظایف و خدماتی که به ارباب‌رجوع می‌دهد ممکن است دچار موقعیت‌های تعارض منافع شود، گاهی در این بین تصمیم مناسبی به نفع عموم گرفته می‌شود و گاهی این تصمیم به سمت منافع شخصی و گروهی تمایل می‌یابد. تعارض منافع در اداره‌های تعاون نیز به مانند سایر سازمان‌ها در ایران به صورت بالقوه وجود دارد. با این حال در ایران برخلاف کشورهای توسعه‌یافته هنوز قوانینی برای مدیریت چنین موقعیت‌های در نظر گرفته نشده است. در این مطلب تلاش می‌شود با مثال‌های فرضی، موقعیت‌های بالقوه تعارض منافع تشریح شود. گروهی از مردم تلاش می‌کنند ... مطالعه بیشتر

عینیت یافتن تعارض منافع

زهره سروش فر۱۳۹۹-۱۱-۰۵

در هفته گذشته (۲۵/۱۰/۹۹ تا ۰۱/۱۱/۹۹) موضوع تعارض منافع در فضای مجازی در تلگرام و توییتر بازتاب داشت و سهم تلگرام ۱۳۲ مطلب و توییتر ۷۶ مطلب بود. موضوعاتی که در این هفته بیش از دیگر موضوعات موردتوجه کاربران توییتر قرارگرفته و در موردشان مطالبی تولیدشده است، مسئله لغو غربالگری اجباری در دوران بارداری و نیز موضوع مدیرعامل جدید بیمه ایران است. در کنار این موضوعات مسائل دیگری مانند تجزیه کشور توسط اقوام و رابطه ایران با آمریکا و اروپا مطرح شد. همچنین یکی دو مورد از مطالب به آموزش معنا و مفهوم تعارض منافع پرداخته بودند. غربالگری اجباری؛ آری ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره سی‌ام

سمانه سهرابی۱۳۹۹-۱۱-۰۵

بارگذاری نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۳۰ گزیدهٔ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: سخنگوی کمیسیون آموزش مجلس درباره جزئیات حضور وزیر آموزش و پرورش در کمیسیون آموزش مجلس گفت: یکی از نمایندگان درباره تعارض منافع بین مدیران آموزش و پرورش سؤالی را از حاجی میرزایی مطرح کرد که او پاسخ داد ۷۰ نفر از مدیران این وزارتخانه به همین دلیل حکم توقف فعالیت مدارس و آموزشگاه‌ها دریافت کردند ضمن این که ۴۹ مدیر هم با اجرای این قانون استعفا دادند، هر چند که انتصاب این افراد بیشتر تحت فشار ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع: جرم‌انگاری یا پیشگیری؟

محمد حسین نعیمی پور۱۳۹۹-۱۱-۰۴

مدیریت تعارض منافع بدین سبب در تنظیم‌گری‌ها و دیوانسالاری‌های دنیای مدرن و اصول اخلاق حرفه‌ای اصناف مختلف در دنیای امروز موردتوجه قرارگرفته است که علاوه بر کنترل ناکارآمدی‌هایی که عدم مدیریت این موقعیت‌ها به بار می‌آورد، از فساد احتمالی در چنین موقعیت‌هایی اجتناب شود. لذا قاعدتاً تمهیداتی که برای مدیریت تعارض منافع اندیشیده می‌شود از جنس پیشگیری است و نه مجازات. چراکه این ارتکاب تخلفات است که نیازمند جرم‌انگاری و مجازات متخلف است و نه قرار گرفتن در موقعیتی که امکان تخلف را می‌دهد. توجه به این نکته و فلسفه مدیریت تعارض منافع در هنگام تدوین و تصویب یک قانون ... مطالعه بیشتر

سطوح متفاوت مسئله در نظام حکمرانی

میلاد زمان۱۳۹۹-۱۱-۰۴

سجاد عبدی فارغ‌التحصیل دکتری اقتصاد از دانشگاه تهران از سه سال قبل مدیر اندیشکده است. اندیشکده سیاستگذاری اقتصادی دانشگاه تهران در طی سال‌های اخیر در زمینه سیاستگذاری کلان فعالیت کرده و دارای گروه های مختلف پژوهشی مانند بازارهای مالی، مالیه عمومی و اقتصاد دیجیتال است که هدف و ماموریت خود را یافتن راه‌حل های علمی با مختصات بومی و ارائه به سیاستگذار تعریف کرده است. عبدی در گفت‌وگوی پیش رو مهم‌ترین مسائل نظام حکمرانی را در سه سطح نهادهای حکمرانی، محیط حکمرانی و مسائل تخصیصی معرفی می کند و بر این باور است که مسائل کشور بیشتر در سطح اول ... مطالعه بیشتر

هشت گام تحلیل ذینفعان سیاست‌ها و برنامه‌ها

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۱۱-۰۱

تحلیل ذینفعان فرایند نظام‌مند گردآوری و تحلیل اطلاعات کیفی از تمامی ذینفعان و بازیگران یک برنامه و سیاست است. به‌عبارت‌دیگر هنگامی‌که سیاست‌گذاران و مدیران اجرای سیاست خاصی را پیش می‌گیرند، کنشگران کلیدی‌ای حاضر در میدانِ تصمیم، دانش، منافع، موافقت‌ها و مخالفت‌هایی دارند که ممکن است در اجرای موفقیت‌آمیز و یا برنامه‌ای بی‌سرانجام نقش داشته باشند. حال اگر سیاستمداران از تحلیل ذینفعان و نتایج آن بهره‌مند شوند، احتمال موفقیت اجرای یک برنامه بیشتر می‌شود زیرا این تحلیل می‌تواند مخاطرات اجرای برنامه ازجمله بدفهمی‌ها، مخالفت‌ها و سوءبرداشت‌های کنشگران را پیش‌بینی کند. اهمیت و ضرورت تحلیل ذینفعان برای اجرای هر برنامه‌ای این است ... مطالعه بیشتر

شکاف میان فرم و کارکرد در مبارزه با فساد

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۱۰-۳۰

من مشغول بررسی تاریخچۀ اصلاحات مبارزه با فساد، با حمایت مالی خارجی در «مالاوی» هستم. کار جذاب، دلسردکننده و عجیبی است. نمونه‌ای از وضعیتی که در آن فرم با کارکرد همخوانی ندارد. «همبستگی جهانی» کارهای خوبی در این زمینه انجام داده است. آن‌ها خط سیر وقایعی که از سال ۱۹۹۹ شروع شده بودند را نشان می‌دهند. در واقع اصلاحات چند سال پیش‌تر، با انتخابات سال ۱۹۹۴، تصویب یک قانون جدید مبارزه با فساد در ۱۹۹۵، و ایجاد «دایرۀ ضدِ فساد» در همان سال آغاز شد. چند سال ابتداییِ این دوره پر از نشانه‌های مثبت بود (وزرای کابینه در سخنرانی‌های خود ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره بیست و نهم

سمانه سهرابی۱۳۹۹-۱۰-۲۹

بارگذاری نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۲۹   گزیدهٔ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: مهدی عیسی زاده، رییس کمیسیون اجتماعی مجلس، خبر داد که در نشست یکشنبه ۲۱ دی ماه کمیسیون اجتماعی بررسی طرح مدیریت تعارض منافع به اتمام رسیده و جهت ارائه در صحن علنی مجلس شورای اسلامی آماده شد. محمدرضا پورابراهیمی، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس، از تصویب موادی از طرح بانکداری جمهوری اسلامی خبر داد و گفت: در ماده ۷ احکام مرتبط با هیات عالی بانک مرکزی مصوب شد از جمله احکام تعارض منافع اعضای هیات عالی ... مطالعه بیشتر

اتصال داده‌ها و مدیریت تعارض منافع

حسین خداپرست۱۳۹۹-۱۰-۲۹

در هفته گذشته سه اتفاق مهم در حوزه تعارض منافع افتاد که در فضای مجازی نیز مورد توجه قرار گرفت. اولین اتفاق بخشنامه قیمت‌گذاری دستوری فولاد وزارت صمت و حواشی آن بود. دومین اتفاق آلودگی هوای شدید کلان‌شهرها و قطع برق بود. سومین اتفاق نیز مصوبه مدیریت تعارض منافع در شهرداری تهران بود که از طریق سامانه شهرسازی اجرایی شد. مصوبه فولادی وزارت صمت  ماجرا از آنجا آغاز شد که با انتخاب آقای رزمحسینی در تاریخ ۸ مهرماه ۹۹ به عنوان وزیر جدید صمت، در حالی که با توجه به سوابق از ایشان انتظار می‌رفت به عرضه و تقاضای آزاد ... مطالعه بیشتر

نمایندگان مجلس در کشاکش منافع ملی و منطقه‌ای

زهره نجفی۱۳۹۹-۱۰-۲۷

به موجب اصل ۸۴ قانون اساسی، نماینده مجلس شورای اسلامی در درجه اول یک قانون‌گذار و ناظر بر اجرای قانون است که در برابر تمامی ملت مسئول است. وظایف حوزه بومی یک نماینده به صورت قوانینی نانوشته و فاقد چارجوب مشخص و خارج از محدوده تعیین شده در قانون است. تعارض میان منافع ملی و منطقه‌ای نمایندگان باعث می‌شود هر نماینده به تشخیص خود به ایفای نقش در حوزه انتخابی‌اش، بپردازد. با ضعف قدرت مراجع محلی نظیر شوراهای اسلامی شهر و روستا و نبود نهادهایی نظیر پارلمان محلی، نماینده مجلس شورای اسلامی به یک بازوی فشار برای رسیدگی به امور ... مطالعه بیشتر

چالش‌های صندوق، عامل تعارض منافع در صندوق بازنشستگی کشوری

زهره سروش فر۱۳۹۹-۱۰-۲۴

این متن به تعارض منافع در صندوق بازنشستگی کشوری می‌پردازد و ابعاد آن را در ارتباط با چالش‌های صندوق‌ها مدنظر قرار می‌دهد. تعارض منافع به معنای قرار گرفتن فرد یا سازمان در موقعیت‌هایی است که میان منافع فردی و وظایف شغلی و منافع عمومی تعارض و تضادی ایجاد می‌شود. در چنین موقعیت‌هایی فرد یا سازمان باید میان منافع فردی یا جمعی یکی را برگزیند. با وجود آنکه بسیاری منافع عمومی و انجام وظایف شغلی را بر منافع فردی ترجیح می‌دهند اما وجود چنین موقعیت‌هایی به خودی خود خطر شکل‌گیری فساد را افزایش می‌دهد. به بیان دیگر اگر یک موقعیت تعارض ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع بین بانک مرکزی و شبکه بانکی

فرشته الهی۱۳۹۹-۱۰-۲۳

  گستردگی نظام پولی و تأثیرگذاری آن بر تمامی پیکره‌ی جامعه، علاوه بر این‌که اهمیت ارزیابی تعارض منافع بین بانک مرکزی و شبکه بانکی را آشکار می‌نماید، دلیل بر ظرفیت بالای بروز موقعیت متعارض برای نقش‌آفرینان اصلی آن است. برای بهبود کیفیت ایفای نقش نظام بانکی در اقتصاد ملی باید زمینه تعارض منافع را در آن محدود نموده و موارد ناگزیر و ذاتی را قاعده‌مند ساخت. موفقیت در این هدف در گرو شناسایی صحیح مصادیق این پدیده و بسترهای بروز آن است. ازجمله ارتباطات موجود در نظام بانکی که می‌تواند دارای انواع تعارضات منافع بوده و تأثیر بسیار مخربی در ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع نظام‌مند (تعمیم‌یافته): یک تعارض مغفول مانده

سعید هراسانی۱۳۹۹-۱۰-۲۲

تبصره‌های دو تا شش ماده ۱۰۰ قانون شهرداری که در سال ۱۳۵۸ بر اساس «لایحه قانونی اصلاح تبصره‌های ماده ۱۰۰ قانون شهرداری» اجرایی شده است، به کمیسیون ماده ۱۰۰ اجازه می‌دهد مابه‌ازای تخلفات ساختمانی رأی به اخذ جریمه دهد. ساختار کمیسیون ماده ۱۰۰ و اقتصاد سیاسی حاکم بر شرایط این کمیسیون را تبدیل به یکی از منابع اصلی درآمد شهرداری‌ها کرده است، مسئله‌ای که سالیان دراز به‌عنوان یکی از دلایل اصلی ناپایداری شهرها معرفی می‌شود. بنا به نظر کارشناسان این مسئله یک موقعیت تعارض منافع است. تعارض منافع نهادی به مثابه حلقه مفقوده مدیریت تعارض منافع اما کمیسیون ماده ۱۰۰ ... مطالعه بیشتر