حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

مدیریت تعارض منافع پیش‌درآمدی برای اجرای وعده های انتخاباتی

سعید هراسانی۱۴۰۰-۰۳-۲۶

با نزدیک شدن به موعد سیزدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری اسلامی ایران، مخاطبان هرچه بیشتر با وعده های انتخاباتی نامزدهای این دوره برای چهار سال آینده آشنا می‌شوند. علاوه‌براین، نامزدها نیز با ارائه شعارها و وعده های انتخاباتی جذاب‌تر و کوتاه‌مدت‌تر به دنبال جذب بیشترین آرا هستند. یک نگاه کلی به وعده‌ها و شعارهای نامزدها نشان می‌دهد با توجه به وضعیت نابسامان اقتصادی ناشی از تحریم و عالم‌گیری کرونا، توجه اکثر آن‌ها به سمت‌وسوی حل مسائل اقتصادی و معیشتی مردم است. اما در کنار این، کمتر نامزدی است که موضوع مبارزه با فساد و رانت را به‌عنوان برنامه خود عنوان نکرده باشد. ... مطالعه بیشتر

سیاست‌های رفاهی صحیح، راه مقابله با تحریم‌ها

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۳-۲۵

سیاست‌های رفاهی می‌توانند به فاجعه اقتصادی منجر شوند یا ممکن است همبستگی ملی و انسجام اجتماعی را تقویت کنند. در ایام انتخابات پیشنهاد‌های مختلفی در مورد سیاست‌های رفاهی داده می‌شود. اگر این سیاست‌ها به‌خوبی طراحی نشود، ممکن است تجربه‌های تلخی به دنبال داشته باشند. سیاست‌های رفاهی به اشکال مختلف برای هر کشوری ضروری هستند و کارکردهای خوبی دارند. سیاست رفاهی نباید به تورم منجر شود یا با تولید یا اشتغال ناسازگار باشد. یعنی محور نخست در تدوین سیاست‌های رفاهی باید کنترل تورم و ایجاد اشتغال و افزایش تولید باشد. به‌عنوان یک نمونه از کشورهایی که به دنبال ایجاد سیاست‌های رفاهی ... مطالعه بیشتر

نگاهی انتقادی به تجربه کاربرد الگوی بودجه‌ریزی عملیاتی در ایران

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۳-۲۴

پس از آن‌که بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته تلاش کردند از ایجاد بحران‌های ناشی از تنظیم غیرواقع‌گرایانه‌ی ظرفیت‌های بودجه‌ای خود جلوگیری کنند، در بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه نیز این بحث مطرح شد که باید تجدیدنظرهایی کلان در الگوها و سیاست‌های بودجه‌ای اتفاق بیافتد و دولت‌ها نسبت به منطق هزینه‌کردها و اعتبارات تخصیصی‌شان پاسخ‌گوتر شوند. این کشورها با پروبلماتیک‌های سیاسی و سیاست‌گذارانه‌ی بودجه‌ریزی درگیر شدند، درحالی‌که از بسیاری از ظرفیت‌های اجرایی، مالی و رفاهی کشورهای توسعه‌یافته نیز محروم بودند. آن‌ها در واقع بیش از کشورهای توسعه‌یافته باید به این واقعیت تن می‌دادند که «عدم‌تعادل» های بودجه‌ای می‌تواند موجد ظرفیت‌های تخریبی فراوانی باشد. ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره چهل و هشتم

سمانه سهرابی۱۴۰۰-۰۳-۲۳

دریافت نسخه الکترونیکی چهل و هشتمین خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع    گزیدۀ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: محمدرضا شانه‌ساز، معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو، اظهار داشته همزمان با تشدید تحریم ها و تشکیل قرارگاه سازمان غذا و دارو، کمیته های تخصصی با حضور مشاوران متخصصی که در این حوزه ذینفع نبودند برنامه‌ریزی شد تا تعارض منافع ایجاد نشود. مهدی زارعی، رییس شورای عالی داروخانه‌ها، با اشاره به وجود تعارض منافع در آیین نامه تأسیس داروخانه ها که اخیراً توسط وزیر بهداشت بهداشت امضا و توسط سازمان ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع و انتخابات

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۳-۲۳

مشکلات مردم و بی‌برنامگی کاندیداهای ریاست‌جمهوری در هفته گذشته بحث از تعارض منافع در مناظرات انتخاباتی شدت گرفته بود به‌طوری‌که بیش‌ترین مباحث در فضای مجازی پیرامون اظهارات داوطلبان ریاست جمهوری و وعده‌های انتخاباتی آن‌ها برای مدیریت این مسئله بوده است. عبدالناصر همتی، رئیس پیشین بانک مرکزی که خود به دلیل شائبه امکان تعارض منافع در زمان کاندیداتوری از سوی رئیس‌جمهور برکنار شده بود بیش‌ترین اظهارات را درباره این موضوع بیان کرده بود. وی در دومین مناظره انتخاباتی و همچنین گفتگوی ویژه خبری بارها به مسئله تعارض منافع در بخش‌های مختلف اشاره و وعده‌هایی را برای رفع آن داد. به گزارش ... مطالعه بیشتر

نقش اندیشکده‌ها در برگزاری مناظرات انتخاباتی

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۳-۲۲

لئاندرو اکت: اندیشکده‌های آمریکای لاتین چه نقشی را می‌توانند در مبارزات انتخاباتی ایفا کنند؟ فرناندو استرایفیس: پس از بررسی چندین فرآیند انتخابات ریاست جمهوری در منطقه، می‌توان تصدیق کرد که برخی اندیشکده‌ها، نقش پیشگامی را در زمینۀ ایجاد فضای گفت‌وگو و طرح‌‌های سیاست‌های عمومی بر عهده داشته‌اند. از اندیشکده‌های شیلی که از پیشگامان تجربیاتی این‌چنینی هستند گرفته، تا سازمان‌هایی نظیر فدسارالو (کلمبیا)، CIES (پرو) و گروپو فارو (اکوادور) و بسیاری از سازمان‌های جامعۀ مدنی مکزیک، شمار قابل ملاحظه‌ای از تجربیات و آموخته‌ها را می‌توان پیرامون سهم اندیشکده‌ها در مبارزات انتخاباتی یافت. در عین حال می‌توان سه عامل زمینه‌ای را مشاهده ... مطالعه بیشتر

استقلال بانک مرکزی در گرو مدیریت تعارض منافع

فرشته الهی۱۴۰۰-۰۳-۲۲

۱۲ روز به انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ باقی مانده است و در چند روزی که از اعلام اسامی کاندیداهای تأیید صلاحیت‌شده گذشته، نامزدها سعی داشته­اند تا با وعده‌های خود، در میان عموم مردم و متخصصین حوزه­های گوناگون جلب‌توجه کرده و آرای آن‌ها را به سمت خود متمایل کنند تا بتوانند در این مسابقه پیروز میدان باشند؛ با توجه به شرایط نامناسب اقتصادی کشور، بسیاری از این وعده‌ها به موضوعاتی اقتصادی همچون پرداخت یارانه، وام، مسکن، تورم، استقلال بانک مرکزی و … معطوف بوده است. در میان موضوعات مطرح­شده بحث استقلال بانک مرکزی در این نوشتار موردبررسی قرار گرفته است، ... مطالعه بیشتر

مناظرات انتخاباتی و سیاست انرژی مبتنی بر شواهد

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۳-۱۹

انتخابات گرجستان در راه است. اگرچه برخی از اندیشمندان بر این باورند که در زمان انتخابات، یافتن مخاطب برای اندیشکده‌ها دشوار است، اما به این نکته نیز اشاره شده است که اندیشکده‌ها فرصت‌هایی را نیز برای مشارکت در روند دموکراتیک، فراهم می‌کنند. در «تجربه‌ی جهانی برای گرجستان»[۱](WEG) به این موضوع اندیشیدیم که آیا می‌توانیم به شکل بخشیدن به یک مناظره‌ی مهم در گرجستان کمک کنیم؟ بدین منظور، ما قبل از انتخابات مجموعه‌ای از فعالیت‌ها را ترتیب دادیم (که در ادامه بیشتر به آن‌ها خواهیم پرداخت) تا مباحث مربوط به سیاست انرژی را در مناظرات انتخاباتی وارد کنیم. قبل از ورود ... مطالعه بیشتر

مواضع تشکل‌های کارگری در برنامه‌های توسعه اول تا ششم

راضیه شیخ رضایی۱۴۰۰-۰۳-۱۹

تدوین برنامه‌های توسعه پنج ساله به‌منظور تعیین اهداف و استراتژی‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور، پس از پایان جنگ، از سال ۱۳۶۸ از سر گرفته شد و تا به امروز ادامه دارد. برنامه‌ریزی برای توسعه نیازمند مشارکت و ایفای نقش ذی‌نفعان است. تشکل‌های کارگری و کارفرمایی همواره یکی از ذی‌نفعان برنامه‌های توسعه اقتصادی کشور بوده‌اند اما حضور و مشارکت آنان در تدوین این برنامه‌ها چندان مشخص و معین نبوده است. با توجه به نتایج جستجوها به نظر می‌رسد که در دوران برنامه‌ریزی برنامه‌های سوم و چهارم توسعه بر نقش و مشارکت ذی‌نفعان در تدوین برنامه به‌قدری توجه شد که ثمرات ... مطالعه بیشتر

نقش عوامل و نهادهای گوناگون در مناظرات انتخاباتی

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۳-۱۸

در سال ۲۰۱۰ کنسرسیوم تحقیقات اقتصادی و اجتماعی (CIES) پروژه‌ی «انتخابات ۲۰۱۱ پرو، تمرکز بر مناظره انتخاباتی» را راه‌اندازی کرد و تجربه‌ای که برای اولین بار در سال ۲۰۰۶ به اجرا درآمده بود را بار دیگر عملی ساخت. این پروژه هدف خود را تعمیق پیوند میان دانشگاه و احزاب سیاسی و نیز تقویت جایگاه کنسرسیوم در رسانه‌ها و به‌طور کل در جامعه‌ی سیاسی قرار داده بود. این پروژه درصدد ارتقای سطح مناظرات انتخاباتی از طریق طرح‌های پیشنهادی سیاست عمومی در رابطه با موضوعات مرتبط با توسعه‌ی ملی بود. هدف از این کار تقویت طرح‌های سیاست‌گذاری احزاب و نیز تقویت سیاست‌های ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع، فقر و نابرابری آموزشی

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۳-۱۷

سخن گفتن از فقر و نابرابری لاجرم ما را به مفهوم عدالت متوجه می‌کند. عدالت یکی از مهم‌ترین مفاهیم نظری برای سامان بخشی به زندگی فردی و اجتماعی بوده است و تعابیر مختلفی در رابطه با آن وجود دارد. در این مجال بدون آنکه بخواهیم به شرح و بسط تعابیر مختلف «عدالت» بپردازیم، به تفکیک مفهومی عبارت عام «عدالت در آموزش‌وپرورش» از عبارت خاص «نابرابری و فقر آموزش عمومی» خواهیم پرداخت تا بتوانیم موضوع پژوهش را دقیق‌تر نماییم. هرچند این تفکیک در بستر علوم اجتماعی امری شناخته شده و تقریباً مشخص است لیکن در حوزه‌ی تعلیم و تربیت کشور تا ... مطالعه بیشتر

لزوم نگاه ساختاری به تعارض منافع

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۳-۱۷

از زمان انتشار اخباری در مورد ساخت واکسن ایرانی، همواره نگرانی‌ها و شک و تردیدهایی نسبت به روند ساخت و تأیید این واکسن مطرح شده است. در هفته گذشته نیز در آخرین گام، اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت در مورد انجام واکسیناسیون عمومی با واکسن­های ایرانی با مخالفت‌هایی از سوی مردم به‌خصوص در فضای مجازی مواجه شد. این مخالفت‌ها که هم از سوی کانال‌های تلگرامی مربوط به متخصصان پزشکی و هم افراد غیرمتخصص در توییتر ابراز شد بر امکان وجود تعارض منافع در تولید و توزیع این واکسن تأکید داشته و عدم اقدامات لازم برای اخذ تأییدیه از سازمان بهداشت جهانی را ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره چهل و هفتم

سمانه سهرابی۱۴۰۰-۰۳-۱۷

دریافت نسخه الکترونیکی چهل و هفتم خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع    گزیدۀ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: در هفته اخیر نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری به بیان مواضعی در مورد لزوم مدیریت تعارض منافع پرداختند که از جمله می‌توان به اظهارات امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، علیرضا زاکانی، سعید جلیلی و محسن مهرعلیزاده اشاره کرد که در خبرنامه این هفته بازتاب یافته است. احسان ارکانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با اشاره به عدم افزایش ظرفیت آزمون وکالت توسط شوراهای سه نفره استانی، علت عدم تمایل افزایش ظرفیت توسط رییس کل دادگستری استان ... مطالعه بیشتر

ویژگی‌های یک برنامه خوب مدیریت تعارض منافع

زهره سروش فر۱۴۰۰-۰۳-۱۵

تعارض منافع مفهومی نسبتا جدید در عرصه سیاسی ایران است که صرفا چند سالی از مطرح شدن آن می‌گذرد و عجیب نیست که برنامه تعارض منافع و مدیریت آن در انتخابات پیش رو جایی نداشته باشد اما در واقع این مفهوم به تدریج جای خود را در فضای عمومی باز کرده است، هرچند هنوز در میان مردم چندان بسط و گسترش نیافته است. به دنبال تهیه لایحه تعارض منافع توسط دولت این موضوع به تدریج در درون حاکمیت مطرح شد و طرحی که مجلس مدتی پس از آن در این زمینه تنظیم کرد، نشان از توجهی بود که نسبت به ... مطالعه بیشتر

پیامدهای تحریم انتخابات برای احزاب معترض

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۳-۱۵

تحریم انتخابات به‌ویژه بعد از پایان جنگ به این‌سو، به ابزاری رایج برای احزاب مخالف در دموکراسی‌های نوپا تبدیل شده است. در دموکراسی‌های نوین اروپای شرقی، آمریکای لاتین و آفریقا، انتخابات بردوباختی رو به افزایش است، لذا تصمیم به تحریم آن نیز افزایش یافته است. درحالی‌که در سال ۱۹۸۹ فقط چهار درصد انتخابات‌ها در سراسر جهان تحریم شدند، این رقم در سال ۲۰۰۲ به ۱۵ درصد رسید. در سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۴ به‌طور متوسط هرسال ۱۰ انتخابات تحریم شد. هرچند این رقم از سال ۲۰۰۴ به این‌سو، به دلیل روشن شدن ناکامی چنین تلاش‌هایی کاهش‌یافته، اما تحریم به‌عنوان یکی از ... مطالعه بیشتر

خودداری از مشارکت سیاسی، عدم تقارن اطلاعات و یادگیری‌های خطرناک جامعه ایران

بهنام ذوقی رودسری۱۴۰۰-۰۳-۱۳

عدم تقارن اطلاعات در واکسیناسیون و انتخابات: لزوماً همه کودکانی که واکسینه نمی شوند، به بیماری نیز دچار نمیشوند. به همین دلیل والدین نمیتوانند رابطه مشخصی بین واکسیناسیون و سلامت کودکشان برقرار کنند و حتی ممکن است بین واکسیناسیون و اوتیسم رابطه برقرار کنند. یک ایده مهم در پژوهش‌های دوفلو و بنرجی این است که باورها و نظریات ما در مورد جهت‌گیری نظام درمانی نقشی تعیین‌کننده ایفا می‌کند. چطور می‌توانیم دریابیم که دارویی که به ما تجویز شده است، باعث بهبود جوش صورت می‌شود و به جای آن نباید از زالو استفاده کنیم؟ در حقیقت، هیچ کدام از ما تاکنون ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع در وزارت نیرو

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۳-۱۲

  وزارت نیرو برخلاف وزارتخانه‌های دیگر اداره کل یا سازمان ندارد. بلکه بر اساس ساختار شرکتی اداره می‌شود، مثل شرکت‌های آب و برق منطقه‌ای. این شرکت‌ها ۱۰۰ درصد سهامشان دولتی است مثل توانیر. شرکت‌هایی هم هستند که حداقل ۵۱ درصد سهامشان متعلق به بخش غیردولتی است. کارهای مشاوره پروژه و پیمانکاری در امور آب و برق وزارت نیرو، اکثراً توسط این شرکت‌های غیردولتی انجام می‌شوند. مشکل چیست؟ مشکل از آنجایی شروع می‌شود که مدیران و کارکنان دولتی، با تأسیس چند نسل شرکت تودرتو در نهایت خودشان، همسر یا فرزندانشان به اشخاص حقیقی سهامدار شرکت‌های خصولتی یا مالک شرکت‌های غیردولتی تبدیل ... مطالعه بیشتر

نقش مناظرات ریاست‌جمهوری در ایجاد گفتمان مسئله‌محور

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۳-۱۲

مؤسسۀ امور اقتصادی (IEA): پیش‌زمینه مؤسسه‌ی امور اقتصادی (IEA) اولین اتاق فکر مستقل در زمینه‌ی سیاست‌گذاری عمومی در غنا است. این موسسه در سال ۱۹۸۹، یعنی زمانی که این کشور هنوز تحت حاکمیت نظامی بود و دموکراسی چند حزبی خیال باطلی به نظر می‌آمد، در آکرا، پایتخت غنا تأسیس شد. مأموریت IEA ترویج حکمرانی خوب، دموکراسی و توسعه‌ی اقتصادی پایدار در غنا و آفریقای غربی است. IEA برنامه‌های خود را از طریق دو مرکز به انجام می‌رساند که یکی از آن‌ها مرکز حکمرانی و دیگری مرکز اقتصادی است. مسئولیت هر دوی این مراکز انجام تحقیقات با کیفیت و رایزنی برای ... مطالعه بیشتر

شفافیت در مخارج انتخاباتی

راضیه شیخ رضایی۱۴۰۰-۰۳-۱۱

حسین قمری و سجاد اعظم‌پور در مقدمه کتاب نوشته‌اند: انتخابات پاک ضرورتی آشکار در حقوق انتخاباتی را مطرح می‌کند. پیدایی این مفهوم همزمان با اوج گیری و افزایش بی‌رویه هزینه‌ها و مخارج انتخاباتی در تمامی کشورها بوده است. اگرچه وجود پول لازمه انجام یک رقابت سیاسی حداقلی است اما نفوذ بی‌رویه آن در رقابت‌های سیاسی، انتخابات را که باید مجرای موثق انتقال قدرت سیاسی در حکومت دمکراتیک باشد، به ورطه فساد کشانده و ضمن حیف‌ومیل مبالغ هنگفت و نجومی پول، سلامت آن را دستخوش تخدیش می‌کند. تلاش تمام نظام‌های حقوقی آن است که نفوذ پول در سیاست و هزینه‌ها و ... مطالعه بیشتر

فقر و تعارض منافع در بخش مالی

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۳-۱۱

تأمین مالی مهم‌ترین وظیفه و رسالت بانک‌ها در قبال اقتصاد است و تخصیص بهینه و عادلانه، غایت مطالبه‌ای است که هر اقتصادی از شبکه‌ی بانکی دارد. درصورتی‌که تخصیص بهینه‌ی منابع اعتباری اتفاق نیفتد، ثبات اقتصاد کلان آسیب می‌بیند و اقتصاد می‌تواند دچار رکود یا تورم شود. تورم، پدیده‌ی آشنای ایرانیان در نیم‌قرن اخیر را می‌توان یکی از عوامل مهم مؤثر بر تشدید نابرابری تلقی کرد؛ بنابراین اولین مکانیسم، تأثیرِ بخش مالی بر نابرابری تورمی است که با تخصیص غیر بهینه‌ی پول یا اعتبار توسط نظام بانکی اتفاق می‌افتد، اما گذشته از تورم عوامل دیگری نیز از جمله تعارض منافع در ... مطالعه بیشتر