۱۳۹۹

شاخص های حکمرانی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

حکمرانی خوب تامین‌کنندۀ بیشترین میزان رفاه اجتماعی

مدتی پیش با این پرسش مواجه شدم که چگونه میان نظراتم در مورد برساخته بودن شاخص های حکمرانی، با اعتقادم مبنی بر این‌که «تنها هدف حکمرانی به دست آوردن نتیجه است»، ارتباط برقرار می‌کنم. بهتر است برای پاسخ‌گویی به این پرسش، از مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۰ (در مطالعات توسعه‌ی آکسفورد) در این زمینه نوشتم، استفاده کنم. من به این موضوع به‌مثابه‌ی روشی برای مفهوم‌پردازی روند «تئوریزه کردن» شاخص های حکمرانی می‌نگرم. قبل از شروع می‌بایست کمی در مورد این موضوع که حکمرانی چیست، بیندیشیم. در نگاه کلی، بیشتر افراد این امر را به‌منزله‌ی اعمال اقتدار می‌نگرند. این موضوع ما ... مطالعه بیشتر
وزارت بهداشت

راه دشوار مبارزه با تعارض منافع

تعارض منافع در هفته‌ای که گذشت، بار دیگر با موضوعی مربوط به وزارت بهداشت مطرح شد. چندشغله بودن یکی از معاونان این وزارتخانه توجه‌ها را به موضوع تعارض منافع جلب نمود و مباحثی را در این حوزه باز نمود. در کنار وزارت بهداشت، بخشنامه وزارت آموزش و پرورش و موفقیت و عدم موفقیت آن در فضای مجازی مطرح شد. مدیریت «دولتی» سازمان تأمین اجتماعی و رویکرد آن در قبال ذی‌نفعان دیگر سازمان از دیگر موضوعات حوزه تعارض منافع در هفته گذشته بود. در ادامه به این موارد خواهیم پرداخت. اشتغال همزمان معاون مستعفی؛ شائبۀ سیاسی‌کاری با مقولۀ تعارض منافع تعارض ... مطالعه بیشتر
سی و پنجمین خبرنامه مدیریت تعارض منافع

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره سی‌ و پنجم

بارگذاری نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۳۵ حاجی میرزایی وزیر آموزش ‌و پرورش در نشست با مدیران معاونت حقوقی و امور مجلس با اشاره به ابلاغ بخشنامه تعارض منافع در آموزش ‌و پرورش گفت لایه‌های تعارض منافع در آموزش‌وپرورش می‌تواند عمیق‌تر شود و حوزه‌های بیشتری را شامل شود. رضا اردکانیان، وزیر نیرو با اشاره به اهمیت موضوع تعارض منافع گفته باید برای مدیرانی که از طریق فراخوان منصوب می‌شوند، دوره‌های تعارض منافع برنامه‌ریزی شود و در دنیا نیز شاهد پایش، امتحان و آموزش مدیران در مباحث تعارض منافع هستیم. سید عبدالرزاق موسوی، رئیس شورای شهر شیراز در آیین ... مطالعه بیشتر
تجربه کشورها برای مبارزه با فساد اقتصادی

خط و مشی کشورها در مبارزه با فساد

در پیشگفتار کتاب آمده است که هیچ شکی در مورد تأثیر منفی فساد بر توسعه وجود ندارد. فساد بازتاب وجود نقص در دموکراسی، حقوق بشر و حکمرانی است که به طور منفی فقر و امنیت انسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. فساد باعث به مخاطره افتادن ثبات نهادهای دمکراتیک، بروز تبعیض در دسترسی به خدمات دولتی و در نتیجه نقض حقوق انسان‌ها به ویژه فقرا می‌شود. ایده تهیه این مطالعه مقایسه‌ای پس از درخواست اولیه کارگروه پارلمانی مبارزه با فساد مغولستان مطرح گردید. آن‌ها در درخواست خود خواستار دریافت مجموعه‌ای از گزینه‌ها برای طراحی چارچوب نهادی لازم برای اجرای برنامه ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع در تشکل‌های کارگری

تعارض منافع در تشکل‌های کارگری

توجه به مسائل و چالش‌های درونی نهادها و تشکل‌های مدنی که مدیریت آن‌ها می‌تواند موجب بهبود اعتماد عمومی به نهادهای حمایتی و کارآمدسازی این نهادها شود، اهمیت بسیار دارد. تعارض منافع در تشکل‌های کارگری از آن جهت حائز اهمیت است که تعارض منافع یکی از مسائلی است که در روند فعالیت تمامی نهادهای حاکمیتی و مردمی و همچنین افرادی که در بخش‌های دولتی، خصوصی و داوطلبانه فعالیت دارند، ممکن است پدیدار شود. شاید تصور عمومی این باشد که تعارض منافع ناظر بر نهادهای دولتی و حاکمیتی است. اما جامعه مدنی از جمله کسب‌وکارهای خصوصی، نهادهای خیریه و سازمان‌های مدنی و ... مطالعه بیشتر
تصمیمات مبتنی بر منطق

تصمیم‌سازی بی‌منطق عامل بی‌نظمی حکمرانی

اصغر عیوضی دکتری مهندسی مکانیک دانشگاه شریف است و از سه سال پیش مدیریت اندیشکده را برعهده دارد.اندیشکده ایتان  در طی سال‌های اخیر در زمینه‌های سیاستگذاری اقتصادی و اجتماعی فعالیت کرده و دارای گروه‌های مختلف پژوهشی مانند انرژی، بانک، جمعیت و خانواده و آموزش و پرورش است که هدف و مأموریت خود را تولید فرآورده‌های فکری و تحلیلی و برگزاری جلسات متعدد با مسئولان و گفتمان‌سازی میان نخبگان و مردم می‌داند. عیوضی در گفت‌وگوی پیش رو یکی از مهم‌ترین مسائل نظام حکمرانی را بی منطقی نظام تصمیم‌گیری می‌داند و معتقد است تصمیمات مبتنی بر شخص اتخاذ می‌شوند نه مبتنی بر ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع چیست- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تعارض منافع چیست؟

برای پاسخ به این پرسش که تعارض منافع چیست ، باید گفت تعارض منافع یک «موقعیت» است؛ در واقع تعارض منافع ناشی از قرار گرفتن افراد در موقعیتی است که برای‌شان امکان انتخاب میان منافع عمومی و منافع شخصی ایجاد می‌شود و آنها در چنین موقعیتی میان این دو انتخاب قرار می‌گیرند. تعارض منافع نه اتفاقی تازه است و نه صرفاً به عرصه مسائل شغلی بازمی‌گردد. افراد در تمامی عرصه‌های زیست اجتماعی‌شان هر روز با چنین انتخاب‌هایی دست به گریبان هستند. اما این مفهوم با معنای مشخصش در خصوص عدم استفاده از موقعیت شغلی در جهت منافع شخصی حاصل عصر ... مطالعه بیشتر
شاخص‌های حکمرانی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

شاخص‌های حکمرانی چگونه عمل می‌کنند؟

اخیراً سخنران نشستی با موضوع سرآغازی نو در طراحی شاخص‌های حکمرانی بودم، شاخص‌هایی که ارائه‌دهنده‌ی سرمشق‌هایی خوب در زمینه‌ی حقوق بشر باشند. این موضوع باعث شد که من درباره‌ اصولی که در تعیین شاخص‌هایی این‌چنینی مهم هستند، بیاندیشم. در این‌جا قصد دارم که پاره‌ای از این اندیشه‌ها را بیان کنم. این امر کمک می‌کند که درک و ارزیابی دقیق‌تری از شاخص‌های مسلط حکمرانی، در سطح سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی داشته باشیم. اکنون بی‌مقدمه به طرح این اندیشه‌ها می‌پردازم: آگاه باشید که طراحی شاخص‌ها چه هدفی را دنبال می‌کنند: آیا هدف از این طراحی پاسخگو نمودن سازمان‌ها است؟ آیا هدف کمک ... مطالعه بیشتر

استقلال بانک مرکزی گرفتار گرداب تعارض منافع

 در آخرین هفته بهمن‌ماه سال جاری ۱۰۳ مطلب با کلیدواژه تعارض منافع در فضای توییتر، تلگرام و اینستاگرام منتشر شده است. اهم موضوعات موردتوجه کاربران حول چند موضوع خاص است، در ادامه گزارش این موضوعات را به تفصیل تشریح خواهیم کرد. سرانجام پیش‌نویس لایحه استقلال بانک مرکزی در سال ۱۳۹۵ تهیه پیش‌نویس لوایح قانون بانک مرکزی و قانون بانکداری به کارگروهی متشکل از مدیران ارشد بازنشسته بانکی در پژوهشکده پولی و بانکی سپرده شد که نهایتاً پس از سه سال در بهمن‌ماه ۱۳۹۸ تدوین این لایحه به پایان رسید. یکی از اصلی‌ترین موارد اشاره شده در این پیش‌نویس استقلال بانک ... مطالعه بیشتر
سی و چهارمین خبرنامه مدیریت تعارض منافع

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره سی‌ و چهارم

بارگذاری نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۳۴ علیرضا زاکانی، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس وعده‌ی تصویب طرح شفافیت آرای نمایندگان مجلس را داده و می‌گوید: تعارض منافع، عدم شفافیت و رانت سه ویژگی خاصی است که به کشور آسیب می‌زند، لذا اگر مجلس طرح شفافیت آرا را با سه رای تصویب نکرد مجددا توسط نمایندگان امضا شده و در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد. روح‌‌الله ایزدخواه، نماینده مردم تهران در مجلس از پیگیری طرح تحقیق و تفحص از سازمان سنجش در مجلس خبر داده و تعارض منافع این سازمان در مسئله‌ی کنکور را یکی از محورهای تفحص خوانده است. ... مطالعه بیشتر
طرح تعارض منافع

تشابه و تفاوت لایحه و طرح تعارض منافع  

طرح تعارض منافع جامعیت بیشتری دارد و یا لایحه؟ لایحه «نحوه مدیریت تعارض منافع در انجام وظایف قانونی و ارائه خدمات عمومی» و طرح «مدیریت تعارض منافع» به لحاظ قانونی شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارد که نقاط ضعف و قوتشان را می‌توان در هر موضوعی از بندهای تعارض منافع یافت. در گزارش اظهارنظر کارشناسی پیش رو که به همت کارشناسان حقوقی مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه نوشته شده است به این موضوع می‌شود. تعارض منافع، مفهومی است که در نگاه کلی به شرایطی اطلاق می‌شود که یک حق یا منفعت شخصی در تعارض با یک حق یا منفعت عمومی قرار می‌گیرد ... مطالعه بیشتر
نقش پارلمان در مبارزه با فساد

مبارزه با فساد در مجلس

ایده نگارش کتاب از مشاهده سطح پایین مطالعاتی که در سراسر دنیا در زمینه نقش نهاد پارلمان در توسعه وجود داشت، شکل گرفت. برنامه تقویت‌کننده پارلمان از سوی بانک جهانی ارائه شد و مجمع مجالس کشورهای مشترک‌المنافع باعث شد در پاسخ به یافته‌های تحقیق و تقاضای کشورها، سلسله کنفرانس‌هایی با حضور کارشناسان پیشرو، اعضای پارلمان و کارکنان پارلمان سراسر دنیا در دوره سه ساله برگزار شود. این کتاب با مروری بر یافته‌های اصلی، در زمینه نقش نمایندگان در مبارزه با فساد پیشنهادهایی را بر مبنای مجموعه‌ای از تجارب و درس‌های مطرح شده در این کنفرانس‌ها ارائه می‌دهد. این کتاب شامل ... مطالعه بیشتر
اندیشکده سیاست‌گذاری امیرکبیر

تناسب سیاست‌گذاری و بستر موجود لازمه توسعه است

حبیب‌الله ظفریان دانشجوی دکتری مهندسی نفت دانشگاه امیرکبیر است که از سال ۹۲ عضو هیئت‌امنای اندیشکده بوده و از اول سال ۹۹ مسئول این اندیشکده است. اندیشکده سیاست‌گذاری امیرکبیر در طی سال‌های اخیر در زمینه سیاست پژوهی و سیاست‌گذاری به فعالیت می‌پردازد و دارای گروه‌های مختلف پژوهشی مانند صنعت، انرژی، اقتصاد و مبارزه با فساد است که هدف و مأموریت خود را حل مسئله در حوزه‌های مذکور سیاست‌گذاری تعریف کرده است. ظفریان در گفت‌وگوی پیش رو عدم تناسب سیاست‌گذاری با بستر موجود را یک مسئله مهم می‌داند به‌طوری‌که یک سیاست وقتی تصویب می‌شود یا به‌درستی و یا اصلاً اجرا نمی‌شود ... مطالعه بیشتر
توسعه- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

پیامدهای نظریه توانمندسازی برای توسعه ایران

کتاب «توانمندسازی حکومت[۱]» در وهله نخست تلاش می‌کند تا چارچوبی نظام‌مند جهت تدوین و پیاده‌سازی اقدامات اصلاحی در نظام‌های اداری و مالی در کشورهای در حال توسعه ارائه کند. این کتاب در ابتدا فرآیند توسعه را در چهار بعد شناسایی می‌کند. مشهودترین این ابعاد احتمالاً اقتصاد باشد که بیش از همه مورد بررسی قرار گرفته است. علاوه بر این، متون زیادی به توسعه اجتماعی و سیاسی نیز پرداخته‌اند. اما این کتاب بیشتر به حوزه چهارم توسعه یعنی توانمندی اجرایی می‌پردازد. اندورز و همکارانش توضیح می‌دهند که در نتیجه توسعه، سازمان‌های مختلف حکومتی باید بتوانند مسئولیت‌های پیچیده‌تر و بیشتری را برعهده ... مطالعه بیشتر
دایره‌ی مبارزه با فساد- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

شکست تلاش‌ها در زمینه‌ی مبارزه با فساد

در مطلبی که پیش‌تر در مورد اصلاحات نهادی در مالاوی نوشته‌ام،‌ به موضوع ایجاد دایره‌ی مبارزه با فساد مالاوی (ACB) در سال ۱۹۹۴ پرداخته‌ام. این اصلاحات با یک شکست بزرگ همراه بود. شکستی که نه یک‌بار، بلکه در تلاش‌هایی چندباره روی داد. تجربیات مالاوی در این زمینه سؤالات مهمی را درباره‌ی بافتار، تاریخ، حکمرانی و توسعه مطرح می‌کند. مروری بر ماجرای مالاوی: دایره‌ی مبارزه با فساد مالاوی در اواسط دهه‌ی ۱۹۹۰ تأسیس شد، یعنی زمانی که مالاوی به داشتن دموکراسی و اقتصادی نوین و پویا امیدوار بود. دایره‌ی مبارزه با فساد مالاوی با الهام از کمیسیون مبارزه با فساد هنگ‌کنگ، ... مطالعه بیشتر
شفافیت آراء نمایندگان- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تعارض منافع در طرح شفافیت آراء نمایندگان

ضرورت پرداختن به تعارض منافع نمایندگان مجلس بسیار ضروری است زیرا هرچه از عمر مجلس می‌گذرد، هر زمان یک شکل از تعارض منافع نمایندگان خودش را نشان می‌دهد. شایع‌ترین مصداق تعارض منافع بر سر نقش نمایندگی برای حوزه انتخابیه و نمایندگی برای عموم ملت است. مصداق اخیر تعارض منافع نمایندگان مجلس مربوط به تصویب معافیت مالیاتی اعضای هیئت‌علمی، قضات و کارانه پزشکان بود. بحث اصلی بر سر این بود که بسیاری از نمایندگان مجلس همزمان از این مشاغل منافع مالی و غیرمالی دارند و معافیت مالیات این قشر نسبتاً مرفه جامعه منشائی جز تعارض منافع نمایندگان مجلس ندارد. اما شاید ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع در بازار بورس

دامنه نوسان تعارض منافع!

در برون‌سپاری وظایف از جانب دولت و سازمان‌های عمومی تعارض منافع نقش پررنگی دارد. بدین معنی که پیمانکاران از طرق غیر شفاف انتخاب می‌شوند و این محل به وجود آمدن موقعیت‌های تعارض منافعی مانند تعارض منافع در ارتباطات خویشاوندی، خانوادگی و دوستانه، تعارض منافع در نظارت بر خود، تعارض منافع ارتباطات پساشغلی و… می‌شود. در این شرایط نظارت دقیق و ارزیابی عملکرد پیمانکاران درست انجام نمی‌شود و موجب بروز مشکلات متعدد می‌گردد. لذا برای برون‌سپاری وظایف سازمان‌های حاکمیتی باید یک قاعده و شیوه نظام‌مندی شکل بگیرد تا از موقعیت‌های تعارض منافع جلوگیری کند. در همین زمینه، در واکنش به توییتی ... مطالعه بیشتر
سی و سومین خبرنامه مدیریت تعارض منافع

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره سی‌ و سوم

بارگذاری نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۳۳ علی بابایی کارنامی، سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس خبر داده که به زودی طرح مدیریت تعارض منافع مصوب کمیسیون اجتماعی، در دستور کار علنی مجلس قرار خواهد گرفت. تقاضای مجتبی توانگر نماینده مردم تهران برای تحقیق و تفحص از عملکرد بانک‌های خصوصی مورد تصویب مجلس قرار گرفت. یکی از بندهای این طرح بررسی پدیده‌ی درب‌های گردان بین بانک‌های خصوصی و مقام ناظر بانکی است. حمیدرضا طیبی، رئیس جهاد دانشگاهی در گفتگو با ایسنا نبود تضاد منافع را از ویژگی‌های دولت کارآمد عنوان کرده و خواهان مقابله دولت و قوه قضاییه با مصادیق ... مطالعه بیشتر
تفاهم‌نامه سه‌جانبه- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تفاهم‌نامه سه‌جانبه: گامی به پیش در مدیریت تعارض منافع

پانزدهم بهمن‌ماه سالگرد امضای تفاهم ­نامه سه جانبه­ ای میان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، جهاد دانشگاهی و مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در خصوص تعارض منافع است. تفاهم‌نامه ذکرشده میان سه دستگاه که نماینده نهادهای اجرایی، دانشگاهی و مطالعاتی هستند، در جهت انجام کارهای مطالعاتی و ترویجی در خصوص تعارض منافع در نظام اداری کشور منعقد شده است. آگاهی یافتن نسبت به بحث تعارض منافع چه در درون دولت و چه در میان اعضای جامعه گام اولیه و درعین‌حال مهم‌ترین گام جهت مبارزه با این پدیده است. تعارض منافع به عنوان بستری که می‌تواند زمینه­ ساز فساد در ... مطالعه بیشتر
مفهوم تعارض منافع- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تعارض منافع: تاریخچه، انواع و موقعیت‌ها

ناکارآمدی، فساد، نابرابری و فقر، تشدید بی‌اعتمادی و نارضایتی عمومی شهروندان نسبت به نظام اداری و حکمرانی ازجمله پیامدهای منفی وجود تعارض منافع در کشور است که ضرورت پرداختن به این مسئله را ایجاب می‌کند. در ابتدا مفهوم تعارض منافع در ایران با مباحث پزشکی و مالی آغاز شد که به عبارت Conflict of Interests  اشاره داشت که برخی از متون آن را تعارض منافع و یا تضاد منافع ترجمه کردند اما مهم ترین اقدام جدی برای ترویج و تعریف آن به جریان تدوین لایحه مدیریت تعارض منافع در دولت برمی‌گردد که معاونت تحقیقات، آموزش و حقوق شهروندی معاونت حقوقی ریاست ... مطالعه بیشتر