حامی پروری بحران سازمرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۷-۰۸-۰۶نویسندگان: اسماعیل گرجی پور ـ سارا عبدی موضوع صندوقهای بازنشستگی و اصلاح آنها موضوعی است که بخش بزرگی از جمعیت کشور را تحت تاثیر قرار میدهد. وضعیت این صندوقها روی زندگی قشر سالمند جامعه به صورت مستقیم و افراد در سن کار به صورت غیرمستقیم و با گذشت زمان تاثیرگذار خواهد بود. یکی از اهداف کلیدی نظام تأمین اجتماعی، جلوگیری از فقر در طیّ دورۀ سالمندی است. از اینرو پوشش جمعیتی شاغلین و فعالین بازار کار مانع از فقر سالمندی و غیر سالمندی به سبب قطع یا کاهش درآمد در زمان پیری، بازنشستگی، فوت، ازکارافتادگی به سبب حوادث اعم ناشی ... مطالعه بیشتر
مشارکت مدنی از خلال حکمرانی شبکهایمرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۷-۰۸-۰۶بحث توانمندسازی دولت (state)، قریب به دو دهه است که در مباحث مربوط به توسعه پی گرفته میشود. یکی از مباحث مرتبط با این حوزه، بحث حکمرانی شبکهای است که ناظر بر به کارگیری ظرفیتهای جامعهی مدنی ـ نهادها و سازمانهای مردمنهاد ـ است که در اصلاح و بهبود شیوهی حکمرانی و ارتقاء ظرفیتهای آن کاربرد دارد. ابتدا از آقای غلامپور میخواهم درک کلی از مفهوم حکمرانی شبکهای و پیشینه نظری آن برای ما ارائه دهند. ابراهیم غلامپور آهنگر: شیوههای حکمرانی تنوع زیادی دارند، یکی از اینها حکمرانی شبکهای است. زمانی دولت کلاسیک که بر مبنای سلسه مراتب شکل گرفته ... مطالعه بیشتر
روشنفکران و دولت: کلاننگری یا پیشبرد اصلاح بخشی؟سمانه سهرابی۱۳۹۷-۰۸-۰۶اصل بحث ناظر بر نوع رویکرد به اصلاحِ جامعه است. برخی میگویند برای اینکه اصلاحی در جامعه صورت بگیرد، باید اصلاح در سطوح کلان رخ بدهد. به عنوان مثال ساختارهای بنیادی جامعه تغییر کند. این تصوری است که در طول تاریخ هم در روشنفکری ایران و نیروهای سیاسی وجود داشته است. بین خود مردم کمابیش همین تصور به همین شکل و به صورت عامیانه وجود دارد که همه چیز از بالا باید تغییر بپذیرد و مسئولیت همه چیز احاله به بالا میشود. ضمن اینکه این مسأله مهم است و نمیتوان نفی کرد که ایراد در ساختار کلان چه آسیبی میتواند ... مطالعه بیشتر
حاکمیت و نهادهای مدنی: گذار از ضدیت به همکاریمرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۷-۰۸-۰۶در شرایط فعلی با توجه به التهابات و مسائل اقتصادی، بحث پیرامون نقش تشکلهای صنفی و نهادهای مدنی در توانمندسازی جامعه و حاکمیت، بیش از پیش مطرح است. از سوی دیگر ناکارآمدیهایی که مجموعه نهادهای حاکمیتی با آن مواجهه هستند که خصلت انباشتی داشته، و البته با فروکش کردن درآمدهای نفتی و فشار تحریم ها، این ناکارآمدیها بیشتر از قبل خودش را نشان میدهد. به عنوان مثال در ماههای اخیر مسئله ناکارآمدی در بحران نرخ ارز و نظام بانکی و تورم فزاینده و گسترش روز افزون فقر و…، خود را کاملاً نمایان ساخته است. بحث این است که چگونه میشود ... مطالعه بیشتر
از تشکلزدایی به تشکلزاییمرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۷-۰۸-۰۶تقویت و نیرومندسازی جامعهی مدنیترجیعبند گفتار بسیاری از مصلحان اجتماعی و سیاسی در دهههای گذشته بوده است. مباحث نظری زیادی حول ضرورت جامعهی مدنی تولید و ارائه شده است؛ اما بخشی از این مباحث جنبهی اقتباس از مباحثات نظری کشورهای توسعهیافته را داشته و بخشی نیز در مدار کلیات نظری باقی مانده است. برای تکوین جامعهی مدنی نیازمند توجه به ظرفیتها و امکانات موجود در جامعهی ایران هستیم. اصناف و نظام استاد ـ شاگردی پیشینهای دراز در تاریخ ایران داشته است. در دوران جدید نیز بخشی از توفیق مشروطیت به سبب مشارکت همهجانبهی اصناف، انجمنهای محلی ـ اجتماعی و تشکلهای ... مطالعه بیشتر
حکمرانی شبکهای: حاکمیت تنظیمگر و تسهیلگرمحمد ملکی۱۳۹۷-۰۸-۰۶در حقیقت حکمرانی شبکهای یک چارچوب تحلیلی برای درک و تنظیم رابطه میان بازیگران برای مواجهه با مسائل چند وجهی و پیچیده در فرایند سیاستگذاری و اداره امور عمومی است. در حکمرانی شبکه ای، نقش حاکمیت تبدیل میشود به نقش «تنظیمکننده و تسهیلکننده» و نه کنترل کننده و دستور دهنده. دولت باید بتواند در شبکه ارتباطی بازیگران مختلف دولتی و خصوصی تنظیمگر و تسهیلگر خوبی باشد. از ویژگیهای حکمرانی شبکهای آن است که از یک طرف دیگر فرایند اداره کردن به شکل بالا به پایین و سلسله مراتبی امکان پذیر نیست و از طرف دیگر بازیگران (نهادهای مختلف جامعه) به ... مطالعه بیشتر
نهادهایِ مردمی همچون نهادهایِ سیاستگذارمرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۷-۰۸-۰۶کره جنوبی پیش از بحران طرحهای زیادی در زمینه حمایت و رفاه اجتماعی داشت و در مقایسه با دیگر کشورهای بحرانزده، از نظام حمایت اجتماعی قویتری برخوردار بود، اما باز هم نظام موجود کفاف شدت و گستردگی تبعات بحران را نمیداد و لازم بود دولت جدید با توجه به شرایط ویژه پیشآمده، خصوصاً برای کنترل فقر و بهبود معیشت مردم، آنها را اصلاح و تقویت کند. اصلاحات دولت جدید کره در این زمینه حول سه محور اتفاق افتاد؛ نخست، حول اشتغال، دوم، حول مستمری ملی برای تأمین حمایتِ درآمدی و سوم، حول بیمه سلامت ملی برای کاهش اثرات سوء بحران ... مطالعه بیشتر
حساب واحد خزانه دغدغه ای در گیر و دار «جنگ خزانه»مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۷-۰۸-۰۶آقای میدری شما اهمیت حساب واحد خزانه را در چه می دانید؟ احمد میدری: یکی از مهمترین نهادهای اقتصادی و یکی از ریشه دار ترین مسائل اقتصاد ایران که به آن توجه نشده است و مورد غفلت بوده موضوع خزانهداری کشور است. برای اصلاح خزانه داری چه در دوران قاجار و مشروطه و چه رضا شاه از خارج مستشار آورده ایم. زیرا متفکران و سیاسیون آن دوره میدانستند نقش مالیه عمومی تا چه اندازه تعیین کننده است. احتمالا متفکران آن روز شناخت بیشتری نسبت به کشورهای غربی داشتند و اهمیت و نقش چنین موضوعاتی را در موفقیت غرب میدانستند. مشهور ... مطالعه بیشتر
حساب واحد خزانه در فراز و فرود قوانینسعید هراسانی۱۳۹۷-۰۸-۰۶به علل مختلف از جمله امکان نظارت برخط، بودجه ریزی عملیاتی و شفاف، جلوگیری از کسر بودجه، رسوب منابع در حسابهای بانکی و شکل گیری رانت همه درآمدهای عمومی باید به یک حساب واریز شود و از همان حساب تخصیص داد. این اصل از آنچنان اهمیتی برخوردار بوده است که در قانون اساسی مشروطه و جمهوری اسلامی آمده است. در این مقاله به سیر قوانین و مقررات مدیریت حسابهای دولتی می پردازیم. در بررسی سیر تاریخی قوانین و مقررات دقت در چند نکته حائز اهمیت است: به علل مختلف از جمله امکان نظارت برخط، بودجهریزی عملیاتی و شفاف، جلوگیری از ... مطالعه بیشتر
در ستایش بروکراسی نه این گونه که هستنیما نامداری۱۳۹۷-۰۸-۰۶دیوانسالاری دولتی در ایران قدمتی صد و پنجاه ساله دارد. البته در ادوار پیشین، ایران دیوانسالاری دولتی داشته اما با فروپاشی صفویه عملا این دیوانسالاری مضمحل شد و شکلی از ادارهی قبیلهای بر کشور حاکم شد. یعنی ارتش متمرکز و تمام وقت از بین رفت و طوایف و قبایل جایگزین آن شدند. تیولداری هم جایگزین نظام مالیاتی شد و سیاستگذاری اقتصادی هم طبعا بلاموضوع شد و حکمرانی محلی به زمینداری تقلیل یافت. از اوائل دوره ناصرالدین شاه بود که مجددا نهادهایی ایجاد شدند. به خصوص دیوان استیفا و قشون که دو پایه کلیدی دیوانسالاری جدید ایران بود. در دوره پهلوی ... مطالعه بیشتر
بوروکراسی نارساناسید احسان خاندوزی۱۳۹۷-۰۸-۰۶سال ۱۳۹۰ که درآمد دلار نفت سقوط کرد، پردهپوشی موقتا خاتمه یافت و عیوب پیشین آشکار شد. با شروع تحریم ها، دود وابستگی و شکنندگی اقتصاد ایران که سالها از آن غفلت شده بود، به چشم رفاه خانوارهای ایرانی رفت و البته به چشم تولیدکنندگان و کارگران. تازه معلوم شد که چقدر در سیاستگذاری باکیفیت ضعیفایم و چقدر در اجرای همان سیاستها، ناکارا و غیراثربخش. امید داشتیم که همزمان با مذاکرات برجام، به فوریت برای علاج امالامراض یعنی بخش عمومی کم کیفیت، چارهاندیشی شود اما باز هم چشمها منتظر صدور بیشتر نفت و گردش بیشتر تجارت و دلار بود. دولت ... مطالعه بیشتر
قابلیتسازی سازمانهای حکومتی برای اجرای سیاستهای توسعهایمرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۷-۰۸-۰۶نویسندگان: جعفر خیرخواهان و مسعود درودی پرسش اساسی این است که چگونه این قابلیتها را ایجاد کنیم و ارتقا بدهیم بدون آنکه در «دامهای قابلیت»[۱] گرفتار شویم. منظور از دام قابلیت یعنی سازمانهای حکومتی بیش از آنکه نتایج و دستاوردهای ملموسی و مفیدی برای جامعه داشته باشند، ادای موفقیت و پیشرفت را درآوردهاند و فقط در ظاهر خود را شبیه کشورهای توسعه یافته کردهاند که به این پدیده «تقلید ظاهری»[۲] گفته میشود. در مقابل فشار جامعه و جو افکار عمومی نیز این انتظار را از حکومت دارد که مسائل بسیار پیچیده، پرزحمت و اختلافی و زمانبر را بتواند خیلی سریع ... مطالعه بیشتر
در جستجوی راه توانمندسازی جامعه ایرانکمال رضوی۱۳۹۷-۰۸-۰۶طی قریب به سه دههی گذشته، توسعهی اقتصادی و سیاسی در دولتهای سازندگی و اصلاحات در صدر اولویتها قرار گرفت، اما بهرغم توفیقهای نسبی، ظرفیتهای اجرایی حاکمیت همچنان ضعیف مانده و اقتدار دولت به نفع توسعهی نهادهای شبهدولتی محدود شد. امروز تردیدی نیست که مجموعه تحولات به گونهای رقم خورده که هم حاکمیت به لحاظ ظرفیت اجرایی و با شاخصهایی نظیر طراحی و اجرای موفق خطمشی، پاسخگویی، کارآمدی و شفافیت وضعیت مطلوبی ندارد و هم جامعه فاقد امکان و ابزار موثر برای مشارکت اجتماعی و تحرک بخشیدن به حاکمیت برای عبور از وضعیت پیچیدهی جاری است. «توانمندسازی جامعه و حاکمیت» ... مطالعه بیشتر
در اهمیت نظریه توانمندسازی حاکمیت و جامعهمحمد ملکی۱۳۹۷-۰۸-۰۶موضوع توانمندسازی حاکمیت و جامعه از دو منظر مورد علاقه من است نخست به عنوان یک پژوهشگر اقتصادی و دوم به عنوان سیاست گذار رفاه اجتماعی. از منظر نخست نظریه توانمندسازی حاکمیت و جامعه بخش کاربردی نظریه اقتصاد نهادگراست. اقتصاددانان نهادگرا کیفیت نهادها از جمله کیفیت حکومت، کیفیت جامعه و کیفیت بازار را عامل تعیین کننده وضعیت کوتاهمدت و بلندمدت اقتصادی میدانند. نظریه توانمندسازی حاکمیت چارچوبی است برای بهبود کیفیت نهادها بویژه دو نهاد مهم حاکمیت و جامعه. این نظریه راهکاری ارائه میدهد که چگونه میتوان ظرفیتهای حاکمیت و جامعه را بهبود بخشید. ایجاد شبکههای اصلاحی توصیه اصلی نظریه توانمندسازی ... مطالعه بیشتر
ائتلاف جناحها برای پیشبرد اصلاحات اداریمحمد حسین نعیمی پور۱۳۹۷-۰۸-۰۶آقای شکوری برخی نظریات بیان میکنند که بدون فشار جامعه یا همان فشار از پایین دولت دست به اصلاحات اداری نمیزند. فوکویاما در کتاب نظم و زوال سیاسی اصلاح بروکراسی را بر دموکراسی مقدم میداند، چرا که در غیر این صورت دموکراسی تبدیل به حامیپروری میشود. همچنین برخی صاحبنظران معتقدند نمیتوان از دولت انتظار داشت خودش را اصلاح کند چرا که خود دولت هم به دلیل منافعی که در بدنه آن شکل گرفته است و هم به دلیل ناکارآمدی کلی دولتهای در حال توسعه، بخشی از مسئله است. شاهدش هم این است که بخش مهمی از برنامههای توسعه شبیه به ... مطالعه بیشتر
ایران در مواجهه با ۲ جنگ قرار داردمیلاد زمان۱۳۹۷-۰۸-۰۶مصاحبه کنندگان: حسین موسوی ـ میلاد زمان موسوی: در نظریات توسعه بحث مهمی در پیرامون توانمندسازی حاکمیت و جامعه وجود دارد که عمده تمرکزش در واقع بر روی بهبود راهبردهای توانمندسازی حکومت برای اداره جامعه است به نحوی که با توانمند شدن جامعه و تشکلیابی نهادهای مدنی و مردمی نیز سازگار و همراه بوده و تعارض نداشته باشد. به نظر شما عمدهترین فرآیندها و تحولاتی که به تضعیف حاکمیت در ایران منجر شده-البته اگر با مفروض این پرسش موافق باشید- چه بوده است و چه راهبردهایی میتوانیم برای توانمندسازی حکومت متصور باشیم؟ باهنر: من مقدمهای را در ابتدا عرض میکنم. ... مطالعه بیشتر
احزاب و ایفای نقش واسط برای اصلاح بوروکراتیکمحمد حسین نعیمی پور۱۳۹۷-۰۸-۰۶به نظر شما چه روندها و عواملی موجب تضعیف حاکمیت شده است؟ حجاریان: یکی از عوامل مهم، همان است که هابز به آن اشاره کرده است. او معتقد است، امکان ندارد لویاتان -بهعنوان نماد دولت- دو سر باشد. چنانکه میبینیم وی آدم دوسری را تصویر کرده و مرگاش را محتوم دانسته است؛ معضل مشروعیت دوگانه از ابتدای انقلاب تا به امروز وجود داشته است و در هر یک از دولتها، بهشکلی بروز کرده و این روند حتی خودیترین دولتها، یعنی دولت دهم را هم شامل شده است. دومین عامل، فاصله میان ملت و دولت است. چنانکه میدانیم ملت و دولت ... مطالعه بیشتر
اداره کارآمد کشور در گرو مبارزه با حامی پروریرحمن قهرمانپور۱۳۹۷-۰۸-۰۶امتیازدهی به خواص و مقربین جهت حفظ قدرت و حکومت پدیده آشنایی در تاریخ بشری و به تبع آن تاریخ ما ایرانیان است. پدیدهای که با کشف نفت تبدیل به توزیع رانت از سوی حکومت به قصد خرید رضایت در ازای نادیده گرفتن برخی حقوق شهروندی و در مواردی حاکمیت قانون تبدیل شد. در جامعهشناسی سیاسی این پدیده را با عبارت پدرسالاری هم توصیف میکنند و منظور از آن حکومتهای مدرنی است که برای حکمرانی مثل حکومتهای پیشامدرن رفتار کرده و عوض جلب رضایت حداکثر مردم، امتیازاتی به خواص، برگزیدگان، مریدان و حامیان خود میدهند تا بتوانند قدرت را حفظ ... مطالعه بیشتر
تشکلستیزی در عصر پهلوی اول: علل و پیامدهاحسین موسوی۱۳۹۷-۰۸-۰۶برقراریِ حکومتِ سردار سپه در ابتدای قرنِ چهاردهم شمسی را سرآغاز دوران جدیدی در حیات اجتماعی و سیاسی ایران دانسته اند. یرواند آبراهامیان در فصل سوم از بخش اولِ کتاب مشهورش، «ایران بین دو انقلاب»، در توصیف برآمدنِ رضا شاه می نویسد: «سال های سلطنت رضا شاه، دوران پی ریزی یک نظام جدید بود. وی پس از رسیدن به سلطنت در سال ۱۳۰۴، با ایجاد و تقویت سه پایه نگهدارنده اش-ارتش نوین، بوروکراسی دولتی و پشتیبانی دربار- برای تثبیت قدرت خود گام برداشت. این نخستین بار پس از حکومت صفوی ها بود که دولت می توانست به واسطه سه ابزار ... مطالعه بیشتر
چرا محمدرضا پهلوی رفت و سوهارتو ماند؟میلاد زمان۱۳۹۷-۰۸-۰۶بنیامین اسمیت، دانشیار علوم سیاسی دانشگاه فلوریدا است و درسهایی از قبیل قومیت و ملیگرایی، سیاست تطبیقی کشورهای آسیایی و مدرنیته سیاسی را در این دانشگاه تدریس میکند. تمرکز تحقیقات وی بر موضوعاتی مانند تضادهای جداییطلبی، دموکراتیزه کردن، فساد و توسعه اقتصادی است. کتاب مذکور، اولین کتاب وی است که در سال ۲۰۰۷ منتشر شد. کلیاتِ کتاب کتاب دارای پنج فصل، یک مقدمه و یک جمعبندی است. نویسنده در ابتدا با طرح مسئله در خصوص بقای رژیمهای نفتی، به نظریههای الترناتیو در ارتباط با این کشورها پرداخته، آنها را به بوته آزمایش گذاشته و مورد انتقاد قرار می دهد. سپس ... مطالعه بیشتر