حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

 

فساد سد راه توسعه

همانطور که از عنوان اصلی کتاب مشخص است، این کتاب درباره بازماندگی ایران از توسعه و همچنین ارائه راهکارهایی برای توسعه درون‌زای ایران است، راهکارهایی که با تکیه بر آمار و ارقام در حوزه‌های مختلف ارائه شده است. بخشی از کتاب به تاریخ عملکرد جمهوری اسلامی می‌پردازد، به خصوص از سال ۱۳۶۸ که شعار توسعه و رونق اقتصادی بود. دوره‌ای که ما با پدیده  فساد مالی- اداری مواجه شدیم. به اعتقاد نویسنده اگر فساد مالی – اداری به زعم برخی متفکران معلول توسعه نایافتگی است اما امروزه در خیلی از کشورهای توسعه نایافته و از جمله کشور ما، یکی از ... مطالعه بیشتر

راهنمای عملی و تجربی مبارزه با فساد

گسترش فساد و آثار مخرب این پدیده نه‌تنها بر جوامع، حکومت و دولت‌ها بلکه در سطح بین‌المللی نیز تأثیر دارد. فساد نه‌فقط تصمیم‌گیری‌های اقتصادی را مخدوش می‌کند، بلکه مانع سرمایه‌گذاری و همچنین باعث تضعیف رقابت و در نهایت تنزل رشد اقتصادی می‌شود. ماهیت بسیار وسیع این پدیده و فقدان اجماع درباره تعاریف حقوقی و جرم شناختی، که مبنای تحقیقات بین‌المللی و تطبیقی است، این مشکل را شدیدتر کرده است. این کتاب مجموعه برنامه‌های مبارزه با فساد بر مبنای اقدامات و درس‌هایی است که از همکاری‌های فنی تسهیل شده از سوی برنامه جهانی مبارزه با فساد آموخته شده است. هدف این ... مطالعه بیشتر

ریشه‌کنی فساد در مالزی

این کتاب درباره سابقه اقدامات مبارزه با فساد در مالزی از دوران استعمار تا به حال است. اقداماتی که مالزی را به کشوری الگو برای کشورهای درحال‌توسعه بدل کرده است. این کتاب سه راهبرد و اقدام مالزی را تشریح می‌کند که شامل: یک، تشکیل کمیته نظارت بر سلامت اداری که به منظور یکپارچه‌سازی فعالیت‌ها به این هفت موضوع می‌پردازد: بررسی و اصلاح قوانین و مقررات، بررسی و اصلاح سیستم‌ها و رویه‌های کاری، تعیین ارزش‌های متعالی و اصول رفتاری، تشویق کارکنان، اقدامات تنبیهی و اصلاحی، تعریف نقش مدیران، اجرای کنترل‌های داخلی؛ دومین راهبرد، تبیین مفهوم فساد در قوانین؛ سومین راهبرد، تأسیس ... مطالعه بیشتر
گسترش طرح‌های حمایت اجتماعی

گزارش ۵| آیا کشورهای در حال توسعه می‌توانند هزینه گسترش طرح‌های حمایت اجتماعی را پرداخت کنند؟

با شیوع ویروس کرونا، آسیب‌پذیری برخی گروه‌های اجتماعی و لزوم تأمین حمایت اجتماعی برای این گروه‌های آسیب‌پذیر بیش از هر زمان دیگری آشکار شده است. از طرفی، با توجه به این‌که کشورهایی چون اندونزی و پرو از بریتانیای ۱۹۱۱ و استرالیای ۱۹۰۸، یعنی نسبت‌ به زمانی که این کشورها نظام‌های تامین اجتماعی خود را تأسیس کردند، ثروت‌مندتر هستند، می‌توان گفت که کشورهای درحال توسعه از توانایی اجرای طرح‌های حمایت اجتماعی برخوردار هستند. اما پرسش این است که اجرای این طرح‌ها برای کشورهای در حال توسعه تا چه میزان هزینه در بر دارد؟ در گزارش پیش‌رو،  با استفاده از ابزار حساب‌گر ... مطالعه بیشتر

رهبری عمومی در شرایط بحران– ۱۹

 این دومین یادداشتی است که به پرسش‌ مداخلۀ سیاسی در اقدامات مقابله با بحران می‌پردازد. دیگرِ این سؤ‌ال‌ها: رهبران سیاسی چه کسانی هستند و چه نقشی در بحران‌ها ایفا می‌کنند؟ رهبران سیاسی معمولاً چگونه به نقش‌هایشان انتظام می‌دهند؟ رهبران سیاسی چگونه می‌توانند به نقش‌هایشان سازمان کارآمدتری بدهند؟ من ایده‌هایم در پاسخ به پرسش دوم را مطرح کنم و متن را مثل همیشه با سؤال‌هایی برای تأمل بیشتر شما به پایان می‌رسانم. رهبران سیاسی معمولاً چگونه به نقش‌هایشان انتظام می‌دهند؟ باید در ابتدا بگوییم که رهبران سیاسی تفاوت‌های بسیاری با یکدیگر دارند و در مقابله‌ با بحران‌ها هم سازمان‌دهی یکسانی ندارند ... مطالعه بیشتر

کارکردهای شفافیت و الزامات اجرای آن

اهمیت شفافیت و جریان اطلاعات برای عملکرد مطلوب سازمان‌ها، نهادها و بازارها موضوعی است که در مطالعات متعدد در طول چند دهه اخیر مورد بررسی و تأکید قرار گرفته است. گسترش اطلاعات و وجود شفافیت گذشته از کاهش مسائلی مانند رانت، فساد و مسئله مالک کارگزار، موجب کارایی بیشتر در تخصیص منابع در بازارهای مالی و اقتصادی می‌شود و حتی کارایی بیشتر را در سیاست و مدیریت کشور به همراه دارد. شفافیت در ایجاد اعتماد بین شهروندان و طرف‌های مرتبط با سازمان‌ها و نهادها نقش مهمی ایفا می‌کند که این خود گذشته از کاهش فشار بر نهادها و سازمان‌ها، فضای ... مطالعه بیشتر

فساد به عنوان یک جریان اجتماعی

امروزه توجه به معضل قدیمی فساد، ابعاد و ویژگی‌های مختلفی به خود گرفته است. نخست اینکه فساد سیمای بین‌المللی به خود گرفته، ثانیا وجه اقتصادی فساد است. پیش از این، فساد در حیطه تخصص وکلا و متخصصان حقوق بود، اما امروزه در راس برنامه اقتصاددانان قرار دارد. عنوان کتاب برگرفته از دوره آموزشی کوتاه مدتی است که توسط استادان دانشگاه ملی استرالیا و و کارمندان کمیسیون مستقل ضدفساد نیوساوت‌ولز برنامه‌ریزی و تدریس شده است. مولفین بسیاری در این دوره تدریس داشته‌اند و سیزده فصل کتاب بر مبنای سخنرانی‌ها و کارگاه‌هایی است که آنها در این زمینه ارائه داده‌اند. فصل آغازین ... مطالعه بیشتر

سنجش و ارزیابی راهبردهای ضد فساد

قانون اساسی، قوانین حقوقی و مدنی کشور به شدت با پدیده شیوع مفاسد مالی مخالف هستند و در قانون اساسی به مسئله نظارت و بازرسی در مورد مقابله با مفاسد مالی اشاره شده است. در قوانین مجازات نیز ارتکاب به اخاذی و رشوه فساد مالی شناخته شده و مرتکب، مستوجب مجازات است. در سند چشم‌انداز نیز مبارزه با فساد جایگاهی مشخص دارد و همچنین در صحبت‌های مقام معظم رهبری نیز بر شفاف‌سازی اقتصاد و سالم‌سازی بسیار تأکید شده است.  به دلیل اهمیت روزافزون مسئله مبارزه با فساد، در سال ۱۳۹۱ طرح تشکیل سازمان مبارزه با مفاسد اقتصادی مطرح شد تا ... مطالعه بیشتر

ابتکارات حقوقی علیه فساد

کتاب حاضر تلاش سه تن از اعضای دپارتمان حقوقی بانک جهانی برای فهم بهتر رویکردها، سازوکارها، ابزارها و اساساً چارچوب‌های حقوقی- قضایی مختلفی است که کشورهای دنیا به نسبت وضعیت خود برای مقابله با پدیده شوم فساد مالی اعم از اداری و سیاسی به کار بسته‌اند. این کتاب یکی از مهم‌ترین منابع برای مطالعه تطبیقی جنبه‌های حقوقی عملکرد دولت‌ها و ابتکارات بین‌المللی در زمینه مبارزه با فساد است. مطالعه حاضر با بهره‌گیری از نمونه‌های متعدد از سراسر دنیا، از اروپا تا آفریقا، امریکای شمالی تا آسیا به بررسی جامع جنبه‌های حقوقی خاص عملکرد دولت‌ها و ابتکارات بین‌المللی صورت گرفته برای ... مطالعه بیشتر
ریسک بانک

افزایش ریسک بانکداری به واسطه اشتغال هم‌زمان

اشتغال هم‌زمان یک فرد در بخش دولتی و خصوصی در یک حوزه واحد که مصداقی از تعارض منافع است، به عقیده حجت‌الله صیدی، مدیرعامل بانک صادارت، اگر به فساد منجر نشود، حتما به ناکارآمدی یا اخلال در عملیات منجر می‌شود که خسارت‌بار است. حداقلش این است که ریسک بانک را بالا می‌برد. به طور مثال، اگر در یک بانک سهام عمده دست یک گروه باشد و آن گروه نفوذ قابل ملاحظه در آن بانک داشته باشند، به این معنی که اکثریت هیئت‌مدیره را داشته باشند یا مدیرعامل نماینده آنها تلقی شود، ممکن است تسهیلات بیشتری به آن گروه اختصاص پیدا ... مطالعه بیشتر

چگونه صنعت برق سرمایه‌گریز شد

تعارض منافع از این نظر که رانت و فساد ایجاد می‌کند، یکی از مباحثی است که مورد توجه سیاست‌گذاران و قانون‌نویسان قرار دارد. تعارض منافع در اشکال مختلف بروز می‌کند و یکی از اشکال آن اشتغال نیروهای دولتی در بخش خصوصی است که می‌تواند منجر به بروز فساد شود. به اعتقاد علیرضا اسدی، معاون پژوهشی سندیکای صنعت برق در گفت‌وگو با «شرق» از دو وجه تعارض منافع در وزارت نیرو پرده برمی‌دارد که نام آنها را تعارض منافع افقی و عمودی گذاشته است. تعارض منافع افقی در زنجیره تولید و بین شرکت‌های شبه‌دولتی به عنوان پیمانکار با بخش خصوصی تأمین‌کننده ... مطالعه بیشتر

همایش فساد در دانشگاه امیرکبیر

در مقدمه کتاب آمده است که در فضای بحران زده و نابه سامان بعد از انقلاب اسلامی، جنبش دانشجویی می‌توانست نقش بیدارگری و اصلاح طلبی را ایفا کند اما در فضای آفت زده بر فعالیت‌های دانشجویی به خصوص دانشگاه امیرکبیر، تنها یک تشکل مستقل، اندیشمند، اصولگرا و منتقد می‌توانست فضا فکری دانشگاه را به سمت تبیین اسلام ناب و ارزش‌های انقلاب اسلامی ببرد و آن «کانون اندیشه دانشجوی مسلمان» بود. این کانون دانشجویی در راستای اصول اولیه انقلاب مبنی بر سلامت اقتصادی و ساده زیستی مدیران و معضل روز، فساد مالی و غفلت حاکمیت از آن، تلاش به پیگیری و ... مطالعه بیشتر
کتاب حمایت‌گری اجتماعی به نفع فقرا

حمایت‌گری اجتماعی به نفع فقرا (حکمرانی، سیاست‌گذاری، سیاست و قوانین عمومی امریکا)

نام نویسنده: Catherin M.Paden شرح مختصری از کتاب: نمایندگی فقرا هیچ‌گاه اولویت اول سازمان‌های حقوق مدنی که رسالت آن‌ها ریشه‌کن‌سازی رویه‌ها و سیاست‌های تبعیض‌آمیز است، نبوده است. محققان استدلال می‌کنند که فعالیت‌ها و ایدئولوژی‌های گروه‌های حقوق مدنی که با طبقه متوسط مشخصی کار می‌کنند تا قبل از دهه ۱۹۶۰ و جنبش حقوق مدنی دچار اریب بوده است. علاوه بر آن، تمامی سازمان‌های سیاسی با مشکل عدم تمایل برای نمایندگی فقرا روبه‌رو هستند؛ چنین حمایت‌گری­ای پرهزینه و از منظر سیاسی غیرمعمول است بنابراین عموماً با سایر مسائل که محور اصلی مأموریت سازمان هستند مبادله می‌شوند. در کتاب حمایت‌گری حقوق مدنی به ... مطالعه بیشتر

زندگی حرفه‌ای، مبارزات شخصی: اخلاق و حمایت‌گری در تحقیقات مربوط به بی‌خانمان‌ها

نام نویسنده: Randall Amster Trenna Valado شرح مختصری از کتاب: این ویرایش از کتاب موضوعات مهم تحقیقاتی را از طریق لنز بی‌خانمانی توضیح می‌دهد، برخی از محققان برجسته در این زمینه را از رشته‌ها و دیدگاه‌های مختلف  گردهم می‌آورد تا وضعیت حاشیه‌نشینی و معضلات اخلاقی را کشف کند که در درون آن به‌وجود آمده است. نویسندگان بینش‌هایی را از واقعیت‌ها و چالش‌های حوزه تحقیق اجتماعی ارائه می‌دهند تا دانشجویان، فعالان، دست‌اندرکاران، سیاست‌گذاران و ارائه‌دهندگان خدمات را همانند محققان تازه‌کار و متصدی در زمینه‌های مختلف تحقیقی از رشته‌های انسان‌شناسی و جامعه‌شناسی گرفته تا جغرافیا و مطالعات فرهنگی راهنمایی کند. گرچه بسیاری ... مطالعه بیشتر
رهبران سیاسی در بحران کرونا- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

رهبری عمومی در شرایط بحران -۱۸

در یادداشت‌های قبل در مورد ضرورت بازآرایی سازمانی دولت‌ها در مواجهه با بحران از طریق بکارگیری ساختارهای منعطف، سریع و هموار  بحث کرده‌ام. مدل‌های مختلفی برای این نوع ساختار وجود دارد اما توصیۀ من بکارگیری سازوکار دانه برفی است. در این‌جا یک تیم مرکزی (مانند هستۀ دانۀ برف) هست که هماهنگ‌کنندۀ مجموعۀ دیگری از تیم‌های متصل به آن می‌شود. تمامی این تیم‌ها به‌عنوان یک کل، اقدامات عملیاتی انجام می‌دهند، یاد می‌گیرند و به اشتراک می‌گذارند. من چنین ساختاری را در اقدامات کشورهایی همچون لیبریا و بحرین برای مقابله با بحران ابولا در سال ۲۰۱۴ و بحران کنونی کووید-۱۹ یا کرونا ... مطالعه بیشتر
کرونا ویروس ایران

«دولت محدود» برای غلبه بر کووید-۱۹ چه کاری می‌تواند انجام دهد؟

دولت محدود و تعریف آن حجم بزرگ گزارش‌های تولید شده در دوره همه‌گیری اگرچه خود نشان می‌دهد بدنه کارشناسی دولت اهداف و مسیرهای مختلفی را مدنظر قرار دارد، اما واقعیت آن است که تمام توصیه‌ها یک مفروض اصلی را در پیشنهادات خود به طور ضمنی بیان دارند و آن اشاره به این موضوع دارد که «دولت» یک سازمان منسجم و یکپارچه است که اهداف مشخصی را دنبال می‌کند. این فرض از تعریف وبری دولت ناشی می‌شود. وبر دولت را سازمانی تعریف می‌کند که انحصار مشروع استفاده از زور (نیروی فیزیکی) در یک قلمرو جغرافیایی مشخص را دارد[۱]. تعریف فوق باعث ... مطالعه بیشتر

تمرین خیابانی: تغییر نگرش نسبت به فقر و کمک‌های عمومی

نام نویسنده: Lori McNeil شرح مختصری از کتاب: مطالعات سازمان‌های غیرانتفاعی درگیر کاهش فقر در شهر نیویورک در مقایسه با برنامه‌های موجود در سراسر امریکا، چشم‌اندازی از خط مقدم شیوه‌های تحقیقاتی نوآورانه طراحی‌شده برای حل مشکلات جامعه را در روشی به نام تمرین خیابانی[۱] ارائه می‌دهند. این تمرین حالتی را بررسی می‌کند که در آن سازمان‌ها پلی میان تحقیقات در خصوص حمایت‌گری و مطالعات در این باره ایجاد می‌کنند. با احتساب روش‌هایی که در آن تحقیقات به کاهش یا حل یک مشکل در جامعه کمک می‌کند، این کتاب جزئیات مربوط به موفقیت‌ها و شکست‌های کار حمایت‌گری، مشکلات و محدودیت‌های تحقیقات ... مطالعه بیشتر
نحوه مدیریت تعارض منافع در انجام وظایف قانونی

شراکت تخصیص‌گران در بازی منافع

سازمان شفاف‌سازی معتقد است تعارض منافع، موقعیتی است که در آن یک مقام دولتی، هم‌زمان در بخش خصوصی دارای سهام، مدیریت یا منفعتی است که آن شرکت تحت کنترل یا تحت تأثیر تصمیم‌های او قرار دارد؛ برای نمونه اگر در بخش درمان کشور، شرکت‌هایی که تجهیزات پزشکی برای بیمارستان‌ها تهیه می‌کنند، همکار مدیران بخش درمان باشند، می‌توانند با گران‌تر فروختن تجهیزات، منافع شخصی خود را بر منافع عمومی ترجیح دهند و فساد در این بخش شکل بگیرد. این نمونه را می‌توان به تمام بخش‌های دولت تسری داد و از این جهت برای مقابله با فساد، رسیدگی به این موضوع اهمیت ... مطالعه بیشتر

رهبری عمومی در شرایط بحران– ۱۷

این یادداشت بخش دوم مصاحبۀ من با مارک مور است (می‌توانید بخش اول را اینجا بخوانید). پرسش آن است که دولت‌ها باید در شرایط بحرانی چطور به مسئلۀ ارزش عمومی بپردازند – و به‌ویژه تناقضات احتمالی در ارزش عمومی که ناشی از انتخاب اقدامات متفاوت در مقابله با بحران است. به‌عنوان‌مثال، دستورات مربوط به ماندن در خانه می‌تواند سلامت عمومی را بهبود بخشد (یک ارزش عمومی) اما آیا این به هزینۀ [از دست رفتن] رفاه اقتصادی (یک ارزش عمومی دیگر) است؟ ردیابی دقیق تماس‌ها می‌تواند سلامت عمومی را بهبود بخشد (یک ارزش عمومی) و به کشورها کمک کند به حالت ... مطالعه بیشتر

نقش سازمان‌ها در مبارزه با فساد

هدف اصلی این کتاب استفاده از روش توصیفی و اکتشافی برای شناسایی نهادها و آکادمی‌های تخصصی و پیشرفته ضد فساد در نقاط مختلف جهان و بررسی مقایسه‌ای نحوهٔ عملکرد و همچنین مطالعه الگوهای آموزشی و عملیاتی و نقش این نهادها در فرایند مقابله با فساد در جوامع خود و در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی است تا الگویی کاربردی برای انجام اقدامات مشابه در اختیار نهادهای ذی‌ربط در جمهوری اسلامی ایران به‌ویژه سازمان بازرسی کل کشور ترسیم کند. این کتاب مشتمل بر شش فصل است. فصل اول به کلیات، اهمیت و ضرورت موضوع نهادهای ضد فساد و مفاهیم بنیادین (حکمرانی خوب، ... مطالعه بیشتر