حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

 

اصلاحات نهادی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

بافتارها همچون تابلوهای از پیش نقاشی شده

در مورد بافتارها باید به یک نکته توجه کنیم: هیچ بوم بی نقش‌ونگاری وجود ندارد … و آنچه در بوم  است حائز اهمیت است.  نخست یک نکته را متذکر می‌شوم و آن هم این‌که ما همیشه می‌بایست اهمیت بافتار را در امر توسعه و حکمرانی در ذهن داشته باشیم، به ویژه زمانی‌که در فکر اصلاحات نهادی هستیم. چیزی به عنوان یک بوم سفید وجود ندارد، و آنچه که در بوم است، حائز اهمیت است و ممکن است که توسط افراد خارجی به خوبی شناسایی، ارزیابی یا درک نشود. اجازه بدهید توضیح دهم که منظورم چیست و چرا این موضوع اهمیت ... مطالعه بیشتر
موقعیت تعارض منافع

مدیریت تعارض منافع؛ استعدادهایی که هدر می‌شوند

صحبت با متخصصان در حوزه تعارض منافع اغلب کاری دشوار است. این موضوع به سبب موقعیت تعارض منافع برای آن‌ها پدید می‌آید، یعنی شما با کسانی صحبت می‌کنید که خود درگیر موقعیت‌های تعارض منافع هستند. در یکی از مصاحبه‌ها با معاون ارزی اسبق بانک مرکزی وی گزاره‌ای را بیان کرد که تأمل‌برانگیز می‌نمود. این کارشناس بانکی می‌گفت قوانین مدیریت تعارض منافع امکان استفاده از استعدادهای کشور را که محدود نیز هستند تقلیل می‌دهد. به زبان ساده می‌گفت مگر چقدر خبره بانکی داریم که اگر کسی در شبکه بانکی فعال بود، دیگر در بانک مرکزی سمت نگیرد؟ تعارض منافع برای زمانی ... مطالعه بیشتر
نظارت در بانک مرکزی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تعارض منافع در نظام بانکی از کجا نشأت می‌گیرد و چه باید کرد؟

یکی از مهم‌ترین وظایف بانک مرکزی نظارت بر شبکه بانکی و تنظیم بازار پول است. یکی از اصلی‌ترین وجوه این نظارت خودش را در جلوگیری از اضافه برداشت بانک‌ها و بدهکار شدن آن‌ها به بانک مرکزی نشان می‌دهد. با نگاهی اجمالی به وضعیت استقراض بانک‌ها از بانک مرکزی خواهیم دید که این وظیفه مهم، بسیار تضعیف شده و به فراموشی سپرده شده است. زیرا جریمه‌ای که بانک مرکزی در قبال این تخلف از بانک‌ها دریافت می‌کند با تصویب مجمع عمومی آن می‌تواند درآمد بانک مرکزی محسوب شده و باعث افزایش هزینه‌های پرسنلی و … شود. این وضعیت به صورت کاملاً ... مطالعه بیشتر
بخشنامه وزیر آموزش‌وپرورش

خصوصی‌سازی مدارس در بستر تعارض منافع

پیش از انقلاب قریب به‌اتفاق مدارس، دولتی بودند یا اگر هم خصوصی بودند شهریه‌ای دریافت نمی‌کردند.  اما بعد از انقلاب و با افزایش جمعیت در دهه ۶۰ بودجه دولت کفاف هزینه‌های آموزش‌وپرورش را نداد. به همین خاطر ایده شکل‌گیری مدارس دولتی مطرح شد. ایده این بود که کسانی که توان مالی دارند و می‌خواهند از امکانات بیشتری برخوردار شوند فرزندان خود را به مدارس خصوصی بفرستند. اما نکته جالب‌توجه این است که وقتی به بودجه سال‌های ۹۷ و ۹۸ نگاه می‌کنیم می‌بینیم که سرفصلی تحت عنوان برنامه راهبردی توسعه مدارس غیردولتی وجود دارد که در سال ۹۹ حدود ۲۰۰ میلیارد ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره بیست و پنج

دریافت نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۲۵ گزیدهٔ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: رئیس جمهور روحانی با گلایه از عدم رسیدگی به لایحه‌ی مدیریت تعارض منافع در مجلس گفت: مبارزه با فساد، شفافیت و تعارض منافع این سه لایحه ما در اولویت مردم است. مجلس متاسفانه طرح خودش را اهمیت می‌دهد و لوایح دولت اهمیت نمی‌دهد و این کار به نفع ما و کشور نیست. عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان، در مورد لایحه‌ی مدیریت تعارض منافع دولت گفت: از لحاظ موضوعی کار خوبی است و می تواند بسیاری از ... مطالعه بیشتر
لایحه تعارض منافع- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

دولت و مجلس یازدهم: سرنوشت یک لایحه غیرسیاسی!

موضوع بررسی و تصویب لایحه مدیریت تعارض منافع در کشور به ویژه پس از شروع به کار مجلس یازدهم بسیار پر دامنه است و هفته‌ای نبوده است که معاون پارلمانی رئیس جمهور خواستار در دستور قرار گرفتن این لوایح به جا مانده از مجلس دهم در مجلس جدید نشود. اما متأسفانه به دلیل اختلافات سیاسی دولت و مجلس، نمایندگان محترم مجلس یازدهم ترجیح داده‌اند به جای بررسی لایحه دولت خود دست به کار شده و طرحی با همین عنوان طراحی کرده‌اند که در حال حاضر در کمیسیون اجتماعی مجلس مفاد آن در حال بحث و بررسی است. این در حالی ... مطالعه بیشتر
اصلاحات نهادی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

اصلاحات نهادی و اهمیت تغییرات گام‌به‌گام

  یکی از مباحث کلیدی در کتاب من، «محدودیت اصلاحات نهادی در توسعه»[۱]، این است که اصلاحاتی که کارکرد را بهبود می‌بخشند و عملکرد خوب نهادها را در بافتارهای پیچیده‌ به ارمغان می‌آورند، معمولاً گام‌به‌گام صورت می‌گیرند. در زبان موزامبیکی به این‌گونه فرآیندها poco-poco (گام‌به‌گام) می‌گویند. کتاب با اشاره به مدل «کورمال‌رَوی[۲]» چارلز لیندبلوم، منطقِ این امر را توضیح می‌دهد. حرف من این است که ما برای غلبه بر محدودیت‌های اصلاحات نهادی در توسعه، می‌بایست فرایندهای «تدریجی هدفمند» را ایجاد کنیم. اخیراً در یک دورۀ آموزش اجرایی (با موضوع مدیریت مالی عمومی) یک دانشجو به من کمک کرد تا دربارۀ ... مطالعه بیشتر
قوانین مدیریت تعارض منافع- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تصحیح مسیر دولت به سمت توسعه با قوانین مدیریت تعارض منافع

  «در میانه کشاکش بین منافع و انگیزه‌های مدیران، ارباب رجوع و کارکنان در خط اولِ فراهم‌سازی خدمات است که راه‌حل مشکلات را می‌توان یافت.» _مایکل لیپسکی اما کشورهای در حال توسعه‌ای که راهبردهای مبتنی بر حرکت شتاب‌زده به سوی ارائه خدمات عملکردی مشابه با کشورهای توسعه یافته را از طریق الگوبرداری از فرم‌های سازمانی خاص این کشورها اتخاذ کرده‌اند، در اکثر موارد شکست خورده‌اند و این راهبرد، ریشه بسیاری از مشکلات توسعه‌ای در این کشورها بوده است. به عبارت دیگر، فعالیت‌های توسعه‌ای اغلب تلاش کرده‌اند تا با تکیه بر یک بوروکراسی متمرکز برای ارائه خدمات عمومی یکپارچه و از ... مطالعه بیشتر
فساد در هند- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

ترتیبات نهادی مقابله با فساد در هند

مقابله با فساد در هند مانند بسیاری از کشورها، تاریخی طولانی دارد اما دو جریان متفاوت، با دو هدف متفاوت، بسترهای جدی شدن فرایندهای مقابله با فساد در هند را فراهم کرده‌اند. این دو جریان در طول زمان تا حدود زیادی در کنار یکدیگر قرار گرفته و به هم افزایی پیامدهای رو به بهبود منجر شده‌اند. تداوم این روند می‌تواند موجب ایجاد منافع برای کل جامعه هند شود. مقابله با فساد از سطح شهروندان و با تاکید بر مقابله با فساد خردی شروع شد که مردم در تعاملات معمول با سازمانها یا نمایندگان دولت با آنها مواجه بوده و پیامدهای ... مطالعه بیشتر
تعارض وظایف- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تعارض منافع در بانک مرکزی (قسمت ۱): تعارض وظایف

وظایف بانک مرکزی در ایران متعدد بوده و شامل سیاست‌گذاری پولی و ارزی؛ نظارت بر بانک‌ها؛ حراست از استواری نظام پرداخت‌ها؛ تلاش برای کنترل نرخ تورم؛ ثبات نظام پرداخت و بقای شبکه بانکی؛ و انطباق بانک‌ها با قوانین می‌باشد. این اهداف و وظایف مختلف ممکن است بانک مرکزی را در موقعیت‌های تعارض منافع که مهمترین آن‌ها تعارض وظایف است، قرار دهد. از مهم‌ترین مصادیق تعارض وظایف در بانک مرکزی می‌توان به تعارض وظیفه ثبات نظام پرداخت و استواری و بقای بخش بانکی با وظیفه نظارت بر بانک‌ها و انطباق عملکردشان با قوانین اشاره کرد. از آن‌جا که برخورد قاطع بانک ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع در نظام سلامت

تعارض منافع در نظام سلامت در صدر دغدغه‌های کاربران فضای مجازی

اوج‌گیری شیوع ویروس کرونا و درگیری جامعه با این بحران باعث شده توجه مردم بیش از پیش به سمت سیاست‌گذاری‌ها در نظام بهداشت، سلامت و درمان معطوف شود. در هفته‌ای که گذشت تعارض منافع در نظام سلامت از موضوعات مورد دغدغه کاربران شبکه‌های اجتماعی بود. همزمان با تولید انبوه واکسن ویروس کرونا در جهان و اظهار نظر مسئولین کشور درباره گزینه‌های تولید واکسن داخلی و یا واردات واکسن از کشورهای دیگر، برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی تعارض منافع مقامات تصمیم‌گیرنده درباره این موضوع را مورد انتقاد قرار دادند. تعارض وظایف و تعارض نقش‌های مقامات تصمیم‌گیرنده از موضوعات مورد توجه کاربران ... مطالعه بیشتر
بیست و چهارمین خبرنامه مدیریت تعارض منافع

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره بیست و چهارم

دریافت نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۲۴     گزیدهٔ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: علی بابایی کارنامی سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس خبر داده که طرح مدیریت تعارض منافع بعد از تعطیلات این هفته، به هیات رییسه مجلس ارائه می‌شود. بابانامی در خلال مصاحبه اظهار داشته زمانی که طرح تعارض منافع در مجلس دهم در کمیسیون مطرح شد دولت برای این که مانع اقدام مجلس باشد فوری لایحه‌ای در این مضمون به مجلس ارائه کرد. محمود میرلوحی، رئیس کمیته اقتصادی شورای اسلامی شهر تهران،‌خبر داده که بر اساس مصوبه ... مطالعه بیشتر
دموکراسی خواهی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

برای نیل به توسعه‌یافتگی، نخستین گام، برقراری امنیت در همه‌ی وجوهِ آن است

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی در چارچوب تدوین مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت، با همکاری روزنامه شرق و در ادامه‌ی گفتگوهای پیشین با اساتید و پژوهشگران سیاست و تاریخ و جامعه‌شناسی، این بار به سراغ اقتصاددانان رفته و از نسبت میان توسعه، دموکراسی‌ خواهی و مردم‌سالاری، پرسش‌هایی را طرح کرده است. گفتگوی پیشِ رو، در ادامه‌ی گفتگوهایی است که پیش از این با اساتیدی نظیر دکتر صالحی اصفهانی، دکتر سرزعیم، دکتر ستاری‌فر و دکتر طبیبیان، به انجام رسیده است. توسعه و پیشرفت جوامع نزد عموم پژوهشگران علوم اجتماعی، عمدتا با مردم‌سالاری، پاسخ‌گویی، انتخابات آزاد و حکمرانی خوب گره خورده ... مطالعه بیشتر
بودجه‌بندی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

دولت‌ها چگونه باید کسری بودجه ۲۰% (یا بیشتر) در سال ۲۰۲۱ را مدیریت کنند؟

ماه‌های اکتبر، نوامبر و دسامبر معمولاً برای خزانه‌داریِ شهرها، دفاتر بودجه استانی و وزارت‌خانه‌های دارایی در سراسر جهان، ماه‌های پر‌ مشغله‌ای هستند. در این زمان از سال، مقامات در حال نهایی‌کردن پیشنهادات بودجه خود و آماده‌شدن برای ارائۀ این پیشنهادات به نمایندگان سیاسی هستند. غالباً انتظار می‌رود که طرح‌های درآمد و هزینه سال بعد، مشابه سال قبل باشد؛ با برخی افزایش‌های جزئی برای انعکاس تورم و سایر تأثیرات قابل انتظار و قابل برنامه‌ریزی بر درآمد موجود یا نیازهای سیاستی. تنظیم بودجه سال ۲۰۲۱ بسیار متفاوت به نظر می‌رسد و برای مقامات چالشی جدی ایجاد خواهد کرد. ما اخیراً در یک ... مطالعه بیشتر
لایحه مدیریت تعارض منافع دولت

قانون مدیریت تعارض منافع؛ درگیرودار مجلس و دولت

از زمانی که معاونت حقوقی ریاست جمهوری پیش‌نویس لایحه «مدیریت تعارض منافع در خدمات عمومی» را منتشر کرد تا تکمیل و نهایی شدن لایحه در هیئت دولت دو سال طول کشید. این لایحه که  مشتمل بر (۴۰) ماده است در آذر  ۹۸ در قالب لوایح دو فوریتی برای مجلس شورای اسلامی ارسال شد اما مجلس دهم فرصتی برای بررسی و تصویب لایحه نداشت. این لایحه در محافل تخصصی مورد بحث و نقد قرار گرفته و نقاط قوت و ضعف آن بررسی شده است، از این رو به نظر می‌رسد لایحه‌ای است که می‌تواند کارآمد باشد. در همین حال مجلس یازدهم ... مطالعه بیشتر
تنظیم بودجه- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

بکارگیری فناوری در جهت بهبود پیش‌بینی بودجۀ استانداری‌های و نظارت بر آن

هفتۀ گذشته و با افزایش شدید موارد ابتلا به ویروس کووید-۱۹ دولت‌های فرانسه و آلمان اعلام کردند که کشورهایشان بار دیگر به خانه‌نشینی اجباری روی آورده‌اند. درحالی‌که اروپا با موج دوم کرونا دست‌وپنجه نرم می‌کند، انتظار می‌رود که دولت‌ها در سرتاسر جهان تصمیمات مشابهی اتخاذ و اعلام کنند. اگرچه که اپیدمیولوژیست‌ها مدت‌هاست انتظار این مسئله را می‌کشیدند، اعلام دستور خانه‌نشینی اجباری بسیاری از شرکت‌های کوچک و متوسط را غافل‌گیر کرده است. وزیر اقتصاد آلمان، اولاف شولتز با هدف کاهش اثرات خانه‌نشینی اجباری بر کسب‌وکارها وعده داد که دولت تا ۷۵% درآمدی را که شرکت‌های کوچک سال پیش تا این موقع ... مطالعه بیشتر
استراتژی‌های بقا- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

اصلاح ساختار دولت و جامعه مقدم بر تغییر سیاست‌گذاری

چه چیزی باعث پدیداری رهبران دارای چشم‌انداز می‌شود؟ بخش اعظمی از پاسخ به این پرسش در توانایی رهبران در ترسیم تصویر جهانی با تفاوت‌هایی رادیکال از جهان فعلی برای هواداران و همچنین هواداران بالقوه‌شان است. این رهبران باید بتوانند هوادارانشان را متقاعد سازند که جهان فعلی آنان می‌تواند به طریقی به تصویری از جهان که آنان ارائه می‌کنند، بدل شود. این تحول ممکن است اساساً بر حوزه‌های مذهبی، اجتماعی یا سیاسی حیات آن‌ها تمرکز داشته باشد. هر حوزه نمایانگر بازسازی اساسی استراتژی‌هایی است که مردم برای فائق آمدن بر حوادث و مسائل نامنتظره در زندگی روزمره اتخاذ می‌کنند. تمامی مردم ... مطالعه بیشتر
سازمان غذا و دارو- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

بخشنامه‌ی پرمناقشه‌ی رئیس سازمان غذا و دارو

بخشنامه‌ی پرمناقشه‌ی رئیس سازمان غذا و دارو  در همه کشورهای جهان، حوزه‌های سلامت و آموزش عمومی کانون شکل‌گیری تعارض منافع هستند. تعارض منافع در این حوزه‌ها به سبب انکه خدماتشان محل رجوع اقشار زیادی از مردم و خانواده‌هاست، به طور مستقیم در رفاه اجتماعی و تشدید فقر و نابرابری تاثیر دارد. از همین رو است که پرداختن به موقعیت‌های تعارض منافع در این حوزه‌ها همواره امری ضروری است. پس از مناقشه بر سر استعفای معاون وزیر بهداشت و منتسب کردن این موضوع به موقعیت تعارض منافع برای معاون مستعفی[۱]، اکنون مصداق دیگری از تعارض منافع در حوزه‌ی سلامت رسانه‌ای شده ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع در سیستم بانکی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

کشاکش منافع| قسمت سوم: تعارض منافع در نظام بانکی

  نظام بانکی یکی از ابرچالش‌های پیش روی اقتصاد کشور است. بدون شک ریشه بسیاری از کژکارکردی‌های نظام بانکی در ایران به موقعیت‌های تعارض منافع در نظام بانکی و بانکداری ما برمی‌گردد. بانک مرکزی به عنوان نهاد ناظر و یا تنظیم‌گر در سیستم بانکی، نقش محوری در رفع موقعیت‌های تعارض منافع یا تبدیل آنها به موقعیت‌های فسادخیز دارد. در سومین قسمت از برنامه کشاکش منافع به سراغ گفتگو با دکتر احمد عزیزی معاون ارزی اسبق بانک مرکزی و دکتر علی سعدوندی استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی رفتیم تا ضمن آشنایی با مصادیق تعارض منافع در نظام بانکی و علی‌الخصوص بانک ... مطالعه بیشتر
فقر آموزشی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

گزارش ۱۷| نگران فقر آموزشی باشیم: هیچ راه‌حلی به‌ تنهایی جوابگوی تمام نیازها نیست

اکنون حدود یک‌ سال می‌شود که در واکنش به بحران کرونا، در بیش از ۱۹۰ کشور، ۱.۶ میلیارد کودک از حضور در کلاس‌های درس به طور دائم یا موقت محروم شده‌اند. به دنبال تعطیلی کلاس‌های حضوری، بسیاری از کشورها برای تداوم آموزش، به روش‌های آموزش از راه دور روی آورده‌اند، اما دسترسی کودکان مناطق محروم به آموزش در این دوران، بسته به میزان دسترسی به فن‌آوری و امکان یا عدم امکان آموزش با راهنمایی معلم، متفاوت است. در عین حال تجربیات جهانی نشان داده است که اولویت باید بازگشایی مدارس باشد. شمار زیادی از کشورها، با تصمیم‌گیری محلی در مورد ... مطالعه بیشتر