حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

استقلال بانک مرکزی گرفتار گرداب تعارض منافع

محمد ملکی۱۳۹۹-۱۲-۰۳

 در آخرین هفته بهمن‌ماه سال جاری ۱۰۳ مطلب با کلیدواژه تعارض منافع در فضای توییتر، تلگرام و اینستاگرام منتشر شده است. اهم موضوعات موردتوجه کاربران حول چند موضوع خاص است، در ادامه گزارش این موضوعات را به تفصیل تشریح خواهیم کرد. سرانجام پیش‌نویس لایحه استقلال بانک مرکزی در سال ۱۳۹۵ تهیه پیش‌نویس لوایح قانون بانک مرکزی و قانون بانکداری به کارگروهی متشکل از مدیران ارشد بازنشسته بانکی در پژوهشکده پولی و بانکی سپرده شد که نهایتاً پس از سه سال در بهمن‌ماه ۱۳۹۸ تدوین این لایحه به پایان رسید. یکی از اصلی‌ترین موارد اشاره شده در این پیش‌نویس استقلال بانک ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره سی‌ و چهارم

سمانه سهرابی۱۳۹۹-۱۲-۰۳

بارگذاری نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۳۴ علیرضا زاکانی، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس وعده‌ی تصویب طرح شفافیت آرای نمایندگان مجلس را داده و می‌گوید: تعارض منافع، عدم شفافیت و رانت سه ویژگی خاصی است که به کشور آسیب می‌زند، لذا اگر مجلس طرح شفافیت آرا را با سه رای تصویب نکرد مجددا توسط نمایندگان امضا شده و در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد. روح‌‌الله ایزدخواه، نماینده مردم تهران در مجلس از پیگیری طرح تحقیق و تفحص از سازمان سنجش در مجلس خبر داده و تعارض منافع این سازمان در مسئله‌ی کنکور را یکی از محورهای تفحص خوانده است. ... مطالعه بیشتر

تشابه و تفاوت لایحه و طرح تعارض منافع  

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۱۲-۰۲

طرح تعارض منافع جامعیت بیشتری دارد و یا لایحه؟ لایحه «نحوه مدیریت تعارض منافع در انجام وظایف قانونی و ارائه خدمات عمومی» و طرح «مدیریت تعارض منافع» به لحاظ قانونی شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارد که نقاط ضعف و قوتشان را می‌توان در هر موضوعی از بندهای تعارض منافع یافت. در گزارش اظهارنظر کارشناسی پیش رو که به همت کارشناسان حقوقی مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه نوشته شده است به این موضوع می‌شود. تعارض منافع، مفهومی است که در نگاه کلی به شرایطی اطلاق می‌شود که یک حق یا منفعت شخصی در تعارض با یک حق یا منفعت عمومی قرار می‌گیرد ... مطالعه بیشتر

مبارزه با فساد در مجلس

محمد ملکی۱۳۹۹-۱۲-۰۲

ایده نگارش کتاب از مشاهده سطح پایین مطالعاتی که در سراسر دنیا در زمینه نقش نهاد پارلمان در توسعه وجود داشت، شکل گرفت. برنامه تقویت‌کننده پارلمان از سوی بانک جهانی ارائه شد و مجمع مجالس کشورهای مشترک‌المنافع باعث شد در پاسخ به یافته‌های تحقیق و تقاضای کشورها، سلسله کنفرانس‌هایی با حضور کارشناسان پیشرو، اعضای پارلمان و کارکنان پارلمان سراسر دنیا در دوره سه ساله برگزار شود. این کتاب با مروری بر یافته‌های اصلی، در زمینه نقش نمایندگان در مبارزه با فساد پیشنهادهایی را بر مبنای مجموعه‌ای از تجارب و درس‌های مطرح شده در این کنفرانس‌ها ارائه می‌دهد. این کتاب شامل ... مطالعه بیشتر

تناسب سیاست‌گذاری و بستر موجود لازمه توسعه است

میلاد زمان۱۳۹۹-۱۱-۲۹

حبیب‌الله ظفریان دانشجوی دکتری مهندسی نفت دانشگاه امیرکبیر است که از سال ۹۲ عضو هیئت‌امنای اندیشکده بوده و از اول سال ۹۹ مسئول این اندیشکده است. اندیشکده سیاست‌گذاری امیرکبیر در طی سال‌های اخیر در زمینه سیاست پژوهی و سیاست‌گذاری به فعالیت می‌پردازد و دارای گروه‌های مختلف پژوهشی مانند صنعت، انرژی، اقتصاد و مبارزه با فساد است که هدف و مأموریت خود را حل مسئله در حوزه‌های مذکور سیاست‌گذاری تعریف کرده است. ظفریان در گفت‌وگوی پیش رو عدم تناسب سیاست‌گذاری با بستر موجود را یک مسئله مهم می‌داند به‌طوری‌که یک سیاست وقتی تصویب می‌شود یا به‌درستی و یا اصلاً اجرا نمی‌شود ... مطالعه بیشتر

پیامدهای نظریه توانمندسازی برای توسعه ایران

بهنام ذوقی رودسری۱۳۹۹-۱۱-۲۸

کتاب «توانمندسازی حکومت[۱]» در وهله نخست تلاش می‌کند تا چارچوبی نظام‌مند جهت تدوین و پیاده‌سازی اقدامات اصلاحی در نظام‌های اداری و مالی در کشورهای در حال توسعه ارائه کند. این کتاب در ابتدا فرآیند توسعه را در چهار بعد شناسایی می‌کند. مشهودترین این ابعاد احتمالاً اقتصاد باشد که بیش از همه مورد بررسی قرار گرفته است. علاوه بر این، متون زیادی به توسعه اجتماعی و سیاسی نیز پرداخته‌اند. اما این کتاب بیشتر به حوزه چهارم توسعه یعنی توانمندی اجرایی می‌پردازد. اندورز و همکارانش توضیح می‌دهند که در نتیجه توسعه، سازمان‌های مختلف حکومتی باید بتوانند مسئولیت‌های پیچیده‌تر و بیشتری را برعهده ... مطالعه بیشتر

شکست تلاش‌ها در زمینه‌ی مبارزه با فساد

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۱۱-۲۷

در مطلبی که پیش‌تر در مورد اصلاحات نهادی در مالاوی نوشته‌ام،‌ به موضوع ایجاد دایره‌ی مبارزه با فساد مالاوی (ACB) در سال ۱۹۹۴ پرداخته‌ام. این اصلاحات با یک شکست بزرگ همراه بود. شکستی که نه یک‌بار، بلکه در تلاش‌هایی چندباره روی داد. تجربیات مالاوی در این زمینه سؤالات مهمی را درباره‌ی بافتار، تاریخ، حکمرانی و توسعه مطرح می‌کند. مروری بر ماجرای مالاوی: دایره‌ی مبارزه با فساد مالاوی در اواسط دهه‌ی ۱۹۹۰ تأسیس شد، یعنی زمانی که مالاوی به داشتن دموکراسی و اقتصادی نوین و پویا امیدوار بود. دایره‌ی مبارزه با فساد مالاوی با الهام از کمیسیون مبارزه با فساد هنگ‌کنگ، ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع در طرح شفافیت آراء نمایندگان

راضیه شیخ رضایی۱۳۹۹-۱۱-۲۷

ضرورت پرداختن به تعارض منافع نمایندگان مجلس بسیار ضروری است زیرا هرچه از عمر مجلس می‌گذرد، هر زمان یک شکل از تعارض منافع نمایندگان خودش را نشان می‌دهد. شایع‌ترین مصداق تعارض منافع بر سر نقش نمایندگی برای حوزه انتخابیه و نمایندگی برای عموم ملت است. مصداق اخیر تعارض منافع نمایندگان مجلس مربوط به تصویب معافیت مالیاتی اعضای هیئت‌علمی، قضات و کارانه پزشکان بود. بحث اصلی بر سر این بود که بسیاری از نمایندگان مجلس همزمان از این مشاغل منافع مالی و غیرمالی دارند و معافیت مالیات این قشر نسبتاً مرفه جامعه منشائی جز تعارض منافع نمایندگان مجلس ندارد. اما شاید ... مطالعه بیشتر

دامنه نوسان تعارض منافع!

میلاد زمان۱۳۹۹-۱۱-۲۶

در برون‌سپاری وظایف از جانب دولت و سازمان‌های عمومی تعارض منافع نقش پررنگی دارد. بدین معنی که پیمانکاران از طرق غیر شفاف انتخاب می‌شوند و این محل به وجود آمدن موقعیت‌های تعارض منافعی مانند تعارض منافع در ارتباطات خویشاوندی، خانوادگی و دوستانه، تعارض منافع در نظارت بر خود، تعارض منافع ارتباطات پساشغلی و… می‌شود. در این شرایط نظارت دقیق و ارزیابی عملکرد پیمانکاران درست انجام نمی‌شود و موجب بروز مشکلات متعدد می‌گردد. لذا برای برون‌سپاری وظایف سازمان‌های حاکمیتی باید یک قاعده و شیوه نظام‌مندی شکل بگیرد تا از موقعیت‌های تعارض منافع جلوگیری کند. در همین زمینه، در واکنش به توییتی ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره سی‌ و سوم

سمانه سهرابی۱۳۹۹-۱۱-۲۶

بارگذاری نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۳۳ علی بابایی کارنامی، سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس خبر داده که به زودی طرح مدیریت تعارض منافع مصوب کمیسیون اجتماعی، در دستور کار علنی مجلس قرار خواهد گرفت. تقاضای مجتبی توانگر نماینده مردم تهران برای تحقیق و تفحص از عملکرد بانک‌های خصوصی مورد تصویب مجلس قرار گرفت. یکی از بندهای این طرح بررسی پدیده‌ی درب‌های گردان بین بانک‌های خصوصی و مقام ناظر بانکی است. حمیدرضا طیبی، رئیس جهاد دانشگاهی در گفتگو با ایسنا نبود تضاد منافع را از ویژگی‌های دولت کارآمد عنوان کرده و خواهان مقابله دولت و قوه قضاییه با مصادیق ... مطالعه بیشتر

تفاهم‌نامه سه‌جانبه: گامی به پیش در مدیریت تعارض منافع

زهره سروش فر۱۳۹۹-۱۱-۲۵

پانزدهم بهمن‌ماه سالگرد امضای تفاهم ­نامه سه جانبه­ ای میان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، جهاد دانشگاهی و مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در خصوص تعارض منافع است. تفاهم‌نامه ذکرشده میان سه دستگاه که نماینده نهادهای اجرایی، دانشگاهی و مطالعاتی هستند، در جهت انجام کارهای مطالعاتی و ترویجی در خصوص تعارض منافع در نظام اداری کشور منعقد شده است. آگاهی یافتن نسبت به بحث تعارض منافع چه در درون دولت و چه در میان اعضای جامعه گام اولیه و درعین‌حال مهم‌ترین گام جهت مبارزه با این پدیده است. تعارض منافع به عنوان بستری که می‌تواند زمینه­ ساز فساد در ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع: تاریخچه، انواع و موقعیت‌ها

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۱۱-۲۵

ناکارآمدی، فساد، نابرابری و فقر، تشدید بی‌اعتمادی و نارضایتی عمومی شهروندان نسبت به نظام اداری و حکمرانی ازجمله پیامدهای منفی وجود تعارض منافع در کشور است که ضرورت پرداختن به این مسئله را ایجاب می‌کند. در ابتدا مفهوم تعارض منافع در ایران با مباحث پزشکی و مالی آغاز شد که به عبارت Conflict of Interests  اشاره داشت که برخی از متون آن را تعارض منافع و یا تضاد منافع ترجمه کردند اما مهم ترین اقدام جدی برای ترویج و تعریف آن به جریان تدوین لایحه مدیریت تعارض منافع در دولت برمی‌گردد که معاونت تحقیقات، آموزش و حقوق شهروندی معاونت حقوقی ریاست ... مطالعه بیشتر

امنیت ملی در گرو کارآمدی

میلاد زمان۱۳۹۹-۱۱-۲۰

خانم وحیده احمدی فارغ‌التحصیل دکتری علوم سیاسی و عضو هیئت‌علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی است. مدتی سردبیر «ماه‌نگار دیده‌بان امنیت ملی» از محصولات پژوهشکده بوده و از دو سال پیش در سمت معاونت پژوهشی پژوهشکده فعالیت می‌کند. پژوهشکده در طول سال‌های اخیر در زمینه‌های مربوط به امنیت ملی فعالیت کرده است و دارای گروه‌های مختلف پژوهشی مانند گروه مطالعات ایران، مطالعات بین‌المللی، مطالعات پایه و روش‌شناسی و حقوق و امنیت ملی است. احمدی در مصاحبه پیشرو کارآمدی را مهم‌ترین مسئله نظام حکمرانی می‌داند که تمام مسائل دیگر را نیز دربر می‌گیرد. ازنظر وی اگر به سمت کارآمدی در همه سطوح حرکت ... مطالعه بیشتر

درس‌های شکست اصلاحات در مکزیک

بهنام ذوقی رودسری۱۳۹۹-۱۱-۲۰

ترجمه مقاله جوئل میگدال در ۳ بخش ارائه می‌شود. در بخش اول مبانی نظری تکوین دولت‌های دارای توانایی ایجاد تحولات در چارچوب فکری میگدال مطرح شده است. این یادداشت، بخش دوم مقاله و کاربرد این نظریه در مطالعه موردی مکزیک را ارائه می‌کند. کاردناس و نهادینه ساختن انقلاب مکزیک لازارو کاردناس[۱] از سال ۱۹۳۴ تا ۱۹۴۰ یعنی دو دهه پس از انقلاب مکزیک، رئیس‌جمهور این کشور بود. بااین‌وجود، بسیاری از ویژگی‌های «انقلابی» مکزیک مدرن به اصلاحات و نهادسازی دوره کاردناس بازمی‌گردند. در آغاز انقلاب که در ۱۹۱۰ شروع شد، بسیاری از بخش‌های کشور دچار هرج‌ومرج بودند. دهقانان در سراسر مکزیک، ... مطالعه بیشتر

ائتلاف حکومت با شهروندان گمشده‌ی حکمرانی خوب نیازمند

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۱۱-۱۹

چندی پیش یکی از کارکنان یونیسف از من درباره‌ی استفاده‌ام از نرخ ثبت زادوولد به عنوان یک شاخص حکمرانی پرسش کرد. خلاصه‌ی پرسش او این بود که چگونه می‌توان از شاخصی استفاده کرد که حکومت‌ها تأثیر اندکی بر آن دارند؟ از نظر او، شاید حکومت‌ها بتوانند فرآیندها و دفاتر موردنظرشان را در کشورهایی مانند نیکاراگوئه و موزامبیک راه‌اندازی کنند، اما اگر مردم انگیزه یا تمایلی به ثبت تولد فرزندان خود نداشته باشند، نرخ‌های زادوولد همچنان پایین خواهد ماند. در اینجا، سمت تقاضا، شانسِ عملکردِ بهتر را از بین می‌برد. او خاطرنشان کرد که یونیسف و سازمان‌های دیگر، مواجه‌شدن با این ... مطالعه بیشتر

واکسن کرونا و طرح شفافیت آرا نمایندگان مجلس در گردونه تعارض منافع

فرشته الهی۱۳۹۹-۱۱-۱۹

تعارض منافع مسئله ­ای است که هر فرد در فعالیت­های روزمره خود نیز با آن مواجه خواهد شد و این دست تعارضات منافع فقط متوجه خود فرد و تعداد انگشت­ شماری از نزدیکان وی خواهد شد. ولیکن تعارض منافع در سطوح بالاتر همانند سازمان­ها و نهادهای تصمیم­ گیرنده، سیاست­گذار و حاکمیتی منجر خواهد شد منافع گروه بزرگی از افراد جامعه تحت تأثیر سوء قرار بگیرد؛ تعارضات منافعی که امروزه توسط افراد جامعه در حل شناسایی و بازگو کردن آن­ها در رسانه­ های مجازی هستند. دو مسئله ­ای که طی هفته گذشته از منظر تعارض منافع موردتوجه کاربران شبکه­ های مجازی ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره سی‌ و دوم

سمانه سهرابی۱۳۹۹-۱۱-۱۹

بارگذاری نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۳۲ راهکار کره جنوبی برای مدیریت تعارض منافع در بازار بورس خبرگزاری علم و فناوری ـ ۱۳ بهمن ۹۹ دسته‌بندی: نمونه‌های جهانی تعارض منافع در برابر تعارض منافع مقامات حکومتی یا اجرایی تصویب قانون یکی از راه‌هاست. یک نمونه از قوانینی که مانع پیش آمدن تعارض منافع می‌شود قانون واگذاری مدیریت سهام به کارگزار ناشناس در کره جنوبی است. این قانون مربوط به مقامات دولتی رتبه ۴ و بالاتر است که در وزارت اقتصاد یا سایر دستگاه‌های مالی و اقتصادی دولتی کار می‌کنند. این افراد اگر در بازار بورس بیش از ۳۰٫۰۰۰ ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع به مثابه ریسک

سعید هراسانی۱۳۹۹-۱۱-۱۸

مهرداد یکی از چندین هزار طلبکار یکی از بانک‌های ورشکسته است. او حدود صد میلیون تومان از پول خود را در این بانک سپرده‌گذاری کرده بود، بانک که ورشکست شد و نتوانست از پس تعهدات خود برآید، تا مشخص شدن شرایط و رسیدن او به اصل پولش بیش از هشت ماه طول کشید. حالا مهرداد می‌گوید از این داستان ضرر بسیار زیادی کرده است و نتوانسته ارزش پولش را حفظ کند. او در زمان لازم به پولش دسترسی پیدا نکرد و پروژه‌ای که به دنبال اجرایش بود شکست خورد. ازنظر بسیاری عدم توان نظارت بانک مرکزی بر شبکه بانکی ناشی ... مطالعه بیشتر

اقدامات کشورهای مختلف برای عرضه تور ایمنی اجتماعی

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۱۱-۱۵

برنامه‌های تور ایمنی اجتماعی بخشی از مداخله‌هایی هستند که کشورها به منظور ارائه خدمات حمایت اجتماعی به همه یا گروه خاصی از ساکنین و شهروندان انجام می‌دهند. یک سیستم تور ایمنی اجتماعی مؤثر می‌تواند فرصت‌های اقتصادی را ارتقا بدهد و به جمعیت‌های آسیب‌پذیر در فائق آمدن بر فقر کمک کند. کشورها به طور فزاینده‌ای مجموعه ابزار برنامه‌های تور اجتماعی خود برای کاهش و تعدیل فقر را ارتقا بخشیده‌اند. نقش برنامه‌های تور اجتماعی در کاهش فقر، رسیدگی به نابرابری‌ها، کاهش پیامدهای شوک‌های بیرونی همچون بحران‌های اقتصادی، قحطی‌ها و بالا رفتن ناگهانی قیمت جهانی غذا بر خانوارهای آسیب‌پذیر آشکار است. بدون مداخله‌های ... مطالعه بیشتر

پیمایش تعارض منافع در ویتنام

میلاد زمان۱۳۹۹-۱۱-۱۴

از آنجایی که ویتنام می‌خواهد تا سال ۲۰۳۵ به کشوری مرفه با نهادهایی مدرن بدل شود، مدیریت تعارض منافع امری ضروری است زیرا این فرآیند مدرنیزاسیون نهادی مشخص خواهد ساخت که نهادهای دولت و بازار و قوانین و مقررات نسل بعد به چه شکلی خواهند بود. براساس پیمایش تعارض منافع در ویتنام که توسط بانک جهانی و سازمان بازرسی دولت ویتنام انجام شده است، موقعیت‌های تعارض منافع به شکل‌های گوناگونی شایع هستند. این شکل‌ها در همه شش گروه فعالیت‌های انجام شده به وسیله کارکنان بخش عمومی اتفاق می‌افتد که محتمل‌ترین آن‌ها در مدیریت تهیه [خرید]، صدور مجوز و تصویب پروژه، ... مطالعه بیشتر