تعارض منافع ساختاری- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

حذف دستگاه‌های غیرکلیدی به خاطر تعارض منافع ساختاری

امروز بسیاری از دستگاه‌ها و سازمان‌ها دیگر وجودشان موضوعیت ندارد؛ اما به دلیل منافعی (تعارض منافع ساختاری) که برای عده‌ای ایجاد می‌کند، چه به لحاظ اشتغال در آن دستگاه و چه به لحاظ وابستگی سیاسی، همچنان این موجودیت حفظ‌شده است و در مقابل تغییرات ساختاری آن مقاومت می‌کنند. بخشی از این اتفاق را می‌توان با استناد به نداشتن مهارت در حکمرانی تحلیل کرد و بخش دیگری از آن ناشی از توزیع رانت سیاسی است. به‌بیان‌دیگر این مقاومت‌ها و کارشکنی‌ها ریشه در عدم مدیریت تعارض دارد؛ مثلاً نظر به اینکه پس از فعالیت‌های انتخاباتی نامزدها، پست‌هایی برای طرفداران آن‌ها در نظر ... مطالعه بیشتر
زمینه‌های شکل‌گیری تعارض منافع

گستردگی حاکمیت و زمینه‌های شکل‌گیری تعارض منافع

حدودوثغور سازمان و تشکیلات، اقتدار مدیریت و روش سیاست‌گذاری بخش حاکمیت حتی اگر منطقی باشد، به‌طور بالقوه محرک‌ها و زمینه‌های شکل‌گیری تعارض منافع را تحریک می‌کند. نقش و میزان حضور دولت در اقتصاد از وضعیتی که صرفاً تولید کالای عمومی و حفظ نظم و امنیت و فراهم کردن بستر مناسب برای بازارهای کسب‌وکار و فعالیت کارگزاران اقتصادی را فراهم می‌کند (حضور حداقل) تا وضعیتی که انحصار تولید و عرضه و تقاضا را در بازارها در اختیار می‌گیرد (حضور حداکثر) تعیین‌کننده قابلیت‌ها و زمینه‌های اعمال حاکمیت و قابلیت شکل‌گیری تعارض منافع است. گستره وکم و کیف اعمال حاکمیت و تأثیر آن ... مطالعه بیشتر

هزینه انتفاع شخصی را بالا ببریم

برای جلوگیری از بروز فساد باید هزینه انتفاع شخصی را بالا برد. افراد به‌صورت غریزی به دنبال حداکثر کردن منافع هستند. بنابراین دولت باید با قاعده گذاری به‌گونه‌ای عمل کند که به‌جای نفع شخصی، نفع اجتماعی لحاظ شود. برای این کار ازوجی اقتصاددان معتقد است باید نهاد ناظر ایجاد شود. البته نهاد ناظر به معنی ایجاد یک سازمان نیست بلکه به عقیده او مجموعه قاعده گذاری‌ها، قوانین، دستورالعمل‌ها و سامانه‌ها، نهاد ناظر را شکل می‌دهد. درواقع نهاد یعنی قواعدی تنظیم شود برای بهتر بازی کردن. به عقیده او داشتن نهاد هم به‌تنهایی کفایت نمی‌کند و برای از بین بردن زمینه ... مطالعه بیشتر
موج دوم پاندمی کرونا- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

فاز دوم خروج از بحران کرونا

موج اول پاندمی کرونا در اغلب کشورهای جهان ظاهری هم‌گون داشت. از الگوهای شیوع تا شیوه ی مقابله ی دولت‌ها با بحران کووید-۱۹ در سرتاسر دنیا مشابه یکدیگر به‌نظر می‌رسید. در سلسله یادداشت‌هایی که پیش از این منتشر شد ابعاد مختلف رهبری این بحران با تکیه بر روش «انطباق دائم مسئله‌محور» مورد بحث قرار گرفت. حال با فروکش کردن موج اول ویروس و ظهور موج دوم در برخی کشورها، مقابله با این بحران وارد فاز جدیدی می‌شود. این‌ها همه درحالی‌است که جهان با رکود اقتصادی بی‌مانندی دست‌وپنجه نرم می‌کند. پیتر هرینگتون، عضو تیم مبارزه با شیوع ابولا در لیبریا، در ... مطالعه بیشتر
مقررات تعارض منافع در ایران- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

مهم­ترین مقررات تعارض منافع در ایران

درچند سال اخیر موضوع تعارض منافع برای بسیاری از سیاست‌گذاران تبدیل به یک مسئله سیاستی شده است. تا جایی که می‌توان ادعا کرد لایحه مدیریت تعارض منافع یکی از مهم‌ترین لوایح ارسالی دولت بوده است. مقررات تعارض منافع در کشورهای مختلف سطحی از قوانین مادر، بخشنامه‌ها، هیئت‌ها و غیره را تشکیل می‌دهد. در ایران اگر برخی قوانین عمومی را که به‌صورت غیردقیق برخی موقعیت‌های تعارض منافع را محدود کرده‌اند کنار بگذاریم (همانند ‌قانون راجع به منع مداخله وزرا و نمایندگان مجلسین و کارمندان در معاملات دولتی و کشوری ‌مصوب ۲ دی‌ماه ۱۳۳۷) اصلی‌ترین تلاش‌ها برای وضع مقررات تعارض منافع از دولت دوازدهم و بخشنامه عباس آخوندی با ... مطالعه بیشتر
آزادسازی سهام عدالت

گزارش ۱۴| سیاست آزادسازی سهام عدالت: امکان تبدیل دارایی ۸۶۰ هزار میلیارد تومانی برای ۴۹ میلیون نفر

سهام عدالت از چند ماه قبل از پایان دولت اصلاحات به تصویب دولت وقت رسید، اما اجرای آن در سال ۱۳۸۴ توسط  دولت محمود احمدی‌نژاد آغاز گردید. توزیع انبوه و سریع سهام شرکت‌های دولتی در ایران دو هدف عمده را دنبال می‌کرد (۱) کاستن از بار مالی و مدیریت دولتی در تصدی فعالیت‌های اقتصادی و (۲) گسترش مالکیت در سطح عمومی و بخش تعاون به منظور تأمین عدالت اجتماعی. اکنون، پس از گذشت پانزده سال از اجرای اولیۀ‌ این طرح، ارزیابی‌هایی انجام شده نشان می‌دهند که اهداف آن تا حد زیادی محقق نشده است. در این گزارش، ابتدا نگاهی به ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره ششم

دانلود نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۶ گزیده‌ی اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های اصلی هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: زهرا مظفر، مدیرکل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات آموزش و پرورش، خبر داده که بر اساس اطلاع دفتر حقوقی وزارت آموزش و پرورش، بیش از ۸۰ درصد استان‌ها در پاسخ به بخشنامه مدیریت تعارض منافع وزیر، مکاتبه و گزارش خود را ارائه داده‌اند که پس از جمع‌آوری به وزیر آموزش و پرورش داده می‌شود. رئیس کمیسیون بهداشت و محیط زیست شورای اسلامی رشت در نامه‌ای خطاب به رئیس شورای اسلامی ارتباط مستقیم مالی غیرسازمانی ... مطالعه بیشتر

سرگزی، جامیت بخشی به سامانه مالیات خانه‌های خالی را پیشنهاد داد

اجرای مصوبه دولت برای سقف اجاره‌بها همچنان با اماواگرهایی مواجه است. موضوع اصلی این مصوبه ضمانت اجرایی است که قرار است در بازار خصوصی مسکن ورود کند. چگونه رابطه بین موجر و مستأجر را می‌توان نظارت کرد و اجازه افزایش قیمت‌ها را از یک سطحی به بعد به طرفیت معامله نداد؟ این اصلی‌ترین بحث مصوبه اخیر دولت است. در این زمینه مجلس در جلسات مختلف با دولت، به دنبال حل مشکل و پیشنهاد راه‌هایی برای اجرای دقیق این ابلاغیه است. مهم‌ترین بحثی که از سوی مجلس چه در بحث اجرای مصوبه دولت و چه بحث مالیات خانه‌های خالی پیشنهادشده، ایجاد ... مطالعه بیشتر
فساد در جنگلداری- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

فساد در جنگلداری

فساد در جنگلداری سبب تخریب محیط‌زیست و تهدیدی برای جوامع شهری است. قطع غیرقانونی درختان سالیانه در جهان سبب نابودی حدود ۱۰ میلیارد دلار از سرمایه جنگل‌های ملی می‌شود. همچنین زیاده‌روی در برداشت منابع جنگلی، علاوه بر فرسایش و کاهش حاصلخیزی خاک سبب کاهش کیفی و کمی منابع آب نیز می‌شود. از سوی دیگر زمانی قطع کنندگان چوب با مقامات محلی برای دست یافتن به جنگل‌ها همدست می‌شوند، منافع ناعادلانه فعالیت‌های غیرقانونی، گروه‌ها را روبه روی هم قرار می‌دهد. تمایل به سمت قطع درختان، اغلب تغییر درآمد جوانان را به طور برجسته نمایان کرده و قطع مزایای زنان و مردان ... مطالعه بیشتر

شبکه‌سازی شیوه‌ای کارآمد برای تقویت سازمان‌های جامعه مدنی

شبکه‌سازی چارچوبی برای حمایت از منافع مشترک اعضا و عموم مردم جامعه است. خیر عمومی نهفته در منافع جمعی به تقویت ائتلاف‌ها و موضع چانه‌زنی کمک می‌کند و وحدت حداقلی موردنیاز در کار مدنی را حفظ می‌کند. احترام به منافع مشترک به تخصیص وظایف نیز کمک کرده، به تجارب بزرگ‌‌تر می‌انجامد و تداوم کارجمعی را تضمین می‌کند. توسعه به مثابه هدف شبکه‌سازی مسیری برای تصمیم‌گیری مستقل سازمان‌ها و مقابله با تحت کنترل درآمدن آن‌ها است. شبکه‌سازی از یک سو عاملی برای استقلال سمن‌ها از دولت بوده و از سوی دیگر به سمن‌ها کمک می‌کند تا مانع از تاثیرگذاری خیرین که ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع کنکور- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

سه راهی برگزاری کنکور؛ وزارت بهداشت، علوم و آموزش و پرورش!

اگر نگارنده خورده نمی‌شود، باید بگویم اصلا پای تعارض منافع در میان نیست. برگزاری کنکور در شرایط کرونایی را می‌گویم. فکر می‌کنم خلط مبحثی صورت گرفته. تعارض منافع هست. در آموزش و پرورش هست. در وزارت بهداشت هست. در وزارت علوم هست. در همه جا هست ولی استثنائا در این یک قلم نیست: «برگزاری کنکور در شرایط کرونایی». تعارض منافع در خود کنکور هم هست. در مافیای کنکور هم هست. اما در «برگزاری کنکور در شرایط کرونایی» نیست. گشتیم نبود، نگردید نیست. تعارض منافع مسئله مهمی است. بسیار هم مهم است. اصلا مفهوم محوری اقتصاد توسعه گره‌خورده با تعارض منافع ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع نهادهای تنظیم گر- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تعارض منافع و نقش نهادهای تنظیم گر

تعارض منافع در تعریفی کلی به عنوان موقعیتی مطرح می‌شود که در آن فرد در دوراهی انتخاب بین منافع فردی و عمومی بازمی‌ماند. با توجه به تصویب لایحه مدیریت تعارض منافع توسط هیئت دولت در آبان ماه سال گذشته و مواردی همچون بخشنامه اخیر وزیر آموزش و پرورش در این مورد، این مفهوم  به میزان هرچه بیشتری به سوژه بحث‌های سیاست‌گذاران و پژوهشگران اقتصادی کشور بدل شده است. هدف از قوانین و مقررات مدیریت تعارض منافع در گام اول، ممنوعیت اشتغال افراد به طور همزمان در مدیریت بخش‌های دولتی و بنگاه‌داری در همان بخشی است که شخص در آن نقش ... مطالعه بیشتر

راه طی‌نشده

محور تئوریک این گفت‌وگوها با ابتنا به رهیافت نظری متفکرانی مانند مارکس، ویتفوگل، منتسکیو، وبر و… به این قرار بود که گویی روند مشروطه‌کردن قدرت در ایران، به دلایلی از جمله فقدان ساخت طبقاتی، اقلیم جغرافیایی منحصربه‌فرد، جامعه کم‌آب و پراکنده و… همواره با نوعی بن‌بست یا انسداد تاریخی مواجه شده است؛ ازاین‌رو و با عطف توجه به چنین زاویه تحلیلی، از پژوهشگران پرسیده بودیم که آیا روند مشروطه‌خواهی به همان شکل که تاکنون طی شده، امکان ادامه حیات دارد یا آنکه مسیر بدیلی را می‌توان برای آینده ایران متصور بود؛ مسیری که ضرورتا بر راهی تاکنون «طی‌نشده» اصرار دارد ... مطالعه بیشتر
کنترل تعارض منافع- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

توصیه‌های بانک جهانی در جهت کنترل تعارض منافع

کنترل تعارض منافع باید به‌موازات ساده‌سازی روندهای مدیریت دولتی، مدیریت بهینه ساختارهای امور دولتی و تقویت شفافیت، پوشش رسانه‌‌ای و پاسخگویی مدیریت دولتی انجام شود. همچنین سرعت بخشیدن به اصلاح رویه‌های مدیریتی برای از بین بردن یا به حداقل رساندن تماس مستقیم میان کارکنان بخش عمومی و شهروندان و کسب‌وکارها در عمل باعث کاهش خطر بروز تعارض منافع می‌شود. کنترل بهتر ساختارهای امور دولتی با اعمال محدودیت‌های سخت بر کارکنان بخش عمومی، ازجمله مدیریت بر دارایی‌هایشان و درآمدها و عملکردشان، می‌تواند از بروز تعارض منافع پیشگیری کند. این امر باعث می‌شود که تشخیص و رسیدگی به تخلفات ناشی از آن ... مطالعه بیشتر
لویاتان- مرکز توانمدسازی حاکمیت و جامعه

کرونا، شوم‌ترین هراس هایک

دارن عجم‌اوغلو استاد اقتصاد دانشگاه MIT و از پژوهشگران برجسته توسعه و اقتصاد سیاسی است. از میان آثار شناخته شده او می‌توان به «چرا ملت‌ها شکست می‌خورند» و «راه باریک آزادی» اشاره کرد. عجم اوغلو در این ویدیو پس از توضیحات مختصری در مورد مدل‌سازی‌های مربوط به شیوع ویروس کوید ۱۹ به پیامدهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی این بیماری همه‌گیر می‌پردازد. او به رابطه بین ظرفیت حاکمیتی در کشورهای مختلف و واکنش دولت‌ها به این بیماری اشاره می‌کند و این امر را به شبکه حمایت‌های اجتماعی این کشورها و  روندهایی همچون مقررات‌زدایی پیوند می‌زند. او سپس به مسئله اعتماد عمومی ... مطالعه بیشتر
بخشنامه تعارض منافع در آموزش و پرورش- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره پنجم

دانلود نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۵ سرتیتر اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های اصلی هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: جمعی از فعالین فضای مجازی در ارومیه، با انتشار نامه ای خطاب به اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، خواستار نظارت بر حسن اجرای بخشنامه اخیر وزارت آموزش پرورش برای مقابله با تعارض منافع و همچنین پیگیری تصویب قوانینی در راستای مقابله با این موضوع در تمامی سطوح سیاستگذار و تصمیم ساز حوزه آموزش و پرورش شدند. زهرا مظفر، مدیرکل ارزیابی عملکرد آموزش و پرورش از پیگیری بخشنامه مدیریت تعارض منافع وزارت آموزش ... مطالعه بیشتر
حل تعارض منافع- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

مدیریت تعارض منافع با شفافیت اطلاعات

تعارض منافع به عنوان یکی از عوامل ناکارآمدی حاکمیت‌ها از دهه‌های پیش موردتوجه کشورهای توسعه‌یافته‌تر قرار گرفته است. با اینکه مدت کوتاهی است که پژوهشگران به این مفهوم به عنوان یکی از عوامل اصلی ناکارآمدی سیاست‌گذاری و حکمرانی در ایران پرداخته‌اند، اما این موضوع به کرات توسط کاربران فضای مجازی مورد استفاده قرار می‌گیرد و حتی راهکار اصلی مبارزه با فساد دانسته می‌شود. چنانکه کاربری می‌نویسد: «تجربه بشر نشان داده که شفافیت و حل تعارض منافع تصمیم‌گیران، نیاز مهمی برای خشک کردن ریشه فساد است». بررسی دقیق‌تر فضای مجازی نشان می‌دهد که در ادبیات کاربران فضای مجازی تعارض یا تضاد ... مطالعه بیشتر

دالان‌های توسعه‌ی پیچیده از نظرگاهِ ناسیاست-سیاست

از مقصود فراستخواه تاکنون، کتاب‌ها و مقاله‌های متعددی به چاپ رسیده که به مهم‌ترین آنها اشاره می‌شود: ذهن و همه‌چیز؛ طرح‌واره‌هایی برای زندگی، ما ایرانیان: زمینه‌کاوی تاریخی و اجتماعی خلقیات ایرانی، خویش‌کاوی ایرانیان در دوران مدرن، فضاها و پویش‌های شهری در مشروطیت با تأکید بر مورد تبریز، جامعه بزرگ و مقتضیات آن، جامعه ایران، بیم‌ها و امیدها و… . فراستخواه در این گفت‌وگو با تأکید بر یک ماتریس چندوجهی اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فناوری و ذهنی، از پیچیدگی وضعیت جامعه ایران سخن می‌گوید و معتقد است نباید تحلیلی تقلیل‌یافته و ساده‌انگارانه از وضعیت به دست داد. از طرفی او به برهم‌افزایی ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع در سازمان برنامه و بودجه

تحول نظام بودجه‌ریزی‌ در گرو مدیریت تعارض منافع

در ادبیات توسعه، تحول اقتصادی را نتیجه سه مؤلفه «تغییر در کمیت و کیفیت جوامع بشری»، «تغییر در ذخیره دانش بشری، به ویژه دانشی که برای کنترل بر طبیعت بکار می‌رود» و «تغییر در چارچوب نهادی که ساختار انگیزشی عامدانه و هدفمند جامعه را معین می‌کند» می‌دانند. چارچوب نهادی از یک سو، متشکل از ساختار سیاسی (شوه انتخاب‌های سیاسی)، ساختار حقوق مالکیت (مشوق‌های اقتصادی رسمی) و ساختار اجتماعی (هنجارها و رسوم، مشوق‌های غیر رسمی در اقتصاد) تعریف می‌شود. از دیگر سو، کلید فهم فرایند تحول، قصدمندی بازیگرانی است که عاملان تغییرات نهادی هستند و فهم فراگیر از مسائل دارند. به ... مطالعه بیشتر
بخشنامه تعارض منافع آموزش و پرورش

تعارض منافع در آموزش و پرورش- ۱

?️وزیر آموزش و پرورش در بخشنامه مربوط به تعارض منافع چه می‌گوید؟ ?️فعالان حوزه آموزش و پرورش باید چه تصمیمی بگیرند؟ در این ویدیو کلیپ یک دقیقه‌ای به زبان ساده این موضوع را توضیح داده‌ایم. مطالب مرتبط: کشاکش منافع| قسمت چهارم: تعارض منافع در صنعت خودرو تعارض منافع در وزارت نیرو تعارض منافع در صنعت خودرو تعارض منافع در آموزش و پرورش- بخش سوم تعارض منافع در آموزش و پرورش- ۲ موقعیت‌های تعارض منافع در بخشنامه وزارت آموزش و پرورش ناظر به چه مواردی است؟ ... مطالعه بیشتر