فعالیت‌ها

پیامدهای تعارض منافع در محیط‌زیست و راهکارهایی برای غلبه بر آن

تعارض منافع زمانی رخ می‌دهد که فردی در جایگاه مسئولیت – به عنوان مثال، یک محقق دانشگاهی، وکیل، مدیر، ناظر یا پزشک- دارای منافع حرفه‌ای و شخصی‌ای باشد که با یکدیگر رقابت می‌کنند بطوریکه این تعارض انجام وظایف حرفه‌ای آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با این حال، تعارض منافع لزوماً به خودی خود بد نیست مگر آنکه به فساد منتهی شود. بانک جهانی تعریفی از فساد ارائه داده است: «سوءاستفاده از جایگاه عمومی برای به دست آوردن منافع شخصی» . تعریف بانک جهانی به گونه‌ای است که می‌توان گفت مفهوم تعارض منافع و فساد به شدت به هم پیوسته ... مطالعه بیشتر

ناکامی‌های مدیریت پسماند و سیاست‌گذاری‌های آن از منظر تعارض منافع

مدیریت پسماند در تهران با مسائل جدی روبروست؛ نرخ ناچیز بازیافت، شیوه‌های سنتی و غیراصولی جمع‌آوری و دفن زباله، وضعیت نامناسب کارگران جمع‌آوری پسماند و عدم شفافیت در گردش‌های مالی عظیم این صنعت نمونه‌هایی از این مشکلات است. در دو دهه اخیر علی‌رغم آن که لزوم ساماندهی به وضعیت مدیریت پسماند، افزایش نرخ بازیافت و اجرای طرح تفکیک از مبدأ برای مدیریت شهری تهران محرز شده و پژوهش‌های بسیاری نیز در این حوزه از سوی سازمان‌های مربوطه و نهادهای پژوهشی انجام شده است، با این حال نتیجه این تلاش‌ها‌ چندان رضایت‌بخش نبوده و بهبود چندانی در سازوکارهای مدیریت پسماند حاصل ... مطالعه بیشتر

سازمان‌های خیریه چگونه تعارض منافع را مدیریت کنند؟

حکمرانی نهادهای خیریه و حمایت مردمی، بخش جدایی‌ناپذیری از سیاستگذاری رفاهی کشور است. در این بین توجه به مسائل و چالش‌های درونی که مدیریت آن‌ها می‌تواند موجب بهبود اعتماد عمومی به نهادهای حمایتی و کارآمدسازی این نهادها شود، اهمیت می‌یابد. تعارض منافع یکی از این مسائل است که در روند فعالیت تمامی نهادهای حاکمیتی و مردمی و همچنین افرادی که در بخش‌های دولتی، خصوصی و داوطلبانه فعالیت دارند، ممکن است پدیدار شود. عدم مدیریت تعارض منافع می‌تواند موجب ایجاد اختلال در فعالیت حرفه‌ای و تحقق خیر عمومی شود و در برخی شرایط به فساد و سوءاستفاده‌ی خواسته و ناخواسته منجر ... مطالعه بیشتر

شبکه‌های سازمان‌های مردم‌نهاد: ظرفیت‌سازی در جهانی دگرگون‌شونده

هدف تحقیق شبکه‌ها در پانزده‌سال گذشته رشد چشم‌گیری داشته‌اند، که این رشد شگرف به‌واسطۀ افزایش دسترسی به تکنولوژی، حتی در دورافتاده‌ترین نقاط جهان، تسهیل شده است. این فرض وجود دارد که شبکه‌ها سهم مهمی در قدرت‌بخشی اعضای خود داشته‌اند، بااین‌حال داده‌های کمی برای پشتیبانی از این ادعا وجود دارد. هدف از این مطالعه فراهم‌نمودن اطلاعات، طرح پرسش‌ها و آغاز گفت‌وگویی میان سازمان‌ِ هم‌کاری‌های داوطلبانه و اجتماعِ بانیِ توسعه، دربارۀ شبکه،‌ در بستر توسعه است. احتیاج مبرمی به آگاهی‌یافتن دربارۀ شبکه‌ها، آزمودن فرضیه‌ها و دست‌یابی به فهمی از مشارکت بالقوۀ شبکه‌ها، وجود دارد. باید اصطلاحات خود را تعریف و دیدگاه خود ... مطالعه بیشتر

حمایت اجتماعی از زنان سرپرست خانوار با تلفیق رویکرد شخص‌محور و مکان‌محور

بنا به آمار سال ۱۳۹۵، حدود ۳ میلیون زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارند که شامل طیف گسترده‌ای از خانوارها می‌شوند. ۴۴ درصد از خانوارهای زن‌سرپرست، خانوار تک نفره یا خودسرپرست هستند. در این گروه، ۵۶ درصد از زنان سرپرست خانوار، سالمند و ۸ درصد آنان جوان هستند. همچنین از بین خانوارهای زن‌سرپرست با بیش از یک عضو، ۱۳ درصد زنان سرپرست خانوار دارای همسر و ۲۴ درصد از آن‌ها دارای حداقل یک فرزند هستند. نرخ فعالیت زنان سرپرست خانوار در حدود میانگین ملی و معادل ۱۶٪ است، درحالی‌که این نرخ برای مردان سرپرست خانوار ۷۹% است؛ البته این ... مطالعه بیشتر

مجلس شورای اسلامی به مثابه ماشین برطرف کردن مشکلات محلی و منطقه‌ای

نظام حکـومتی کشـورها بـر اسـاس میـزان توزیع قدرت سیاسی به واحـدهای پیرامـونی و ماهیـت مدیریت سیاسی فضای جغرافیایی، به سه الگـوی تـک ساخت (Unitary State)، ناحیه‌ای (Regional State)، فدرال (Federal State) یا ترکیبی تقسیم می‌شود. نظــام سیاسی تک‌سـاخت مبتنـی بـر توزیـع فضـایی قـدرت سیاسی (از مرکز بـه پیرامـون) و نظـام‌هـای سیاسـی ناحیه‌ای و فدرال بر اساس تقسیم قدرت سیاسـی بـین حکومــت مرکــزی و حکومــت ایــالتی (بــین مرکــز و پیرامون) است. (Glassner&Fahrer, 2004) با توجه به حاکمیت نظام سیاسی تـک ساخت در ایران برای تبیین رابطـۀ نظـام سیاسـی و نهادهای محلی بر نظام سیاسی تـک سـاخت تاکید می‌شود. در این نـوع ... مطالعه بیشتر

سیاست‌های حمایت اجتماعی: رویکرد شخص‌محور، مکان‌محور یا تلفیقی از آن‌ها؟

رویکردهای شخص‌محور و مکان‌محور، دو رویکرد متفاوت در حوزه‌ی طراحی سیاست‌های حمایت اجتماعی هستند. در سیاست‌گذاری شخص-محور، سیاست‌گذار عمدتاً با ترکیب روش‌های خود اظهاری و اعتبارسنجی با داده‌های رفاهی، خانوارهای آسیب‌پذیر در سطح ملی را شناسایی کرده و خدماتی، که رایج‌ترین آن توزیع پول نقد است، به آن‌ها ارائه می‌کند. در مقابل، سیاست‌های مکان‌محور استراتژی‌های معمولاً بلندمدتی هستند که با هدف (۱) مقابله با عدم بهره‌برداری کافی از قابلیت‌های موجود و (۲) کاهش محرومیت اجتماعی در مکان‌های خاص به اجرا درمی‌آیند. هریک از این دو رویکرد، به‌تنهایی مزایا و محدودیت‌هایی دارند. برای مثال رویکردهای شخص‌محور در عین کارآمدی در هدف‌گیری، ... مطالعه بیشتر

ابزاری برای یادگیری از تجربه‌های سیاستگذاری اجتماعی

مقدمه در تجربه سیاستگذاری اجتماعی در ایران در دهه‌های اخیر شاهد آن بوده‌ایم که به‌رغم وجود اراده سیاسی در سطوح بالای تصمیم‌گیری، فراهم‌سازی منابع و الگوبرداری از تجربیات جهانی، هنوز موفقیت‌ها در حوزه سیاستگذاری حمایتی و رفاهی محدود هستند. با توجه به این دغدغه، می‌توان بیان کرد که منابع مناسب برای شناخت شیوه‌های تدوین و پیاده‌سازی سیاست‌های موفق هنوز به میزان کافی در فضای تحلیل و تدوین سیاستگذاری در کشور به‌خوبی معرفی نشده‌اند. کتاب «موفقیت‌های عظیم سیاستگذاری» می‌تواند شروع خوبی برای رسیدگی به این ملاحظات باشد. این کتاب اخیراً توسط مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی ترجمه و منتشرشده ... مطالعه بیشتر

اطلس فقر کودکان

پژوهش‌های فقر و رفاه کودک، برای اندازه‌گیری فقر و توضیح توزیع آن، دو رویکرد عمده را در پیش می‌گیرند: (۱) رویکرد اقتصادی و (۲) رویکرد فقر قابلیتی یا فقر چندبعدی. رویکرد اقتصادی، فقر را صرفاً با میزان پایین درآمد افراد تعریف می‌کند و بر این اساس تعداد و پراکندگی کودکانی را که در فقر مطلق و/یا نسبی به سر می‌برند، تعیین می‌کند. در مقابل، در رویکرد فقر قابلیتی یا رویکرد چندبعدی، به ابعاد مختلفی از عوامل مؤثر بر رشد کودک توجه نشان داده می‌شود. مطالعات تجربی موجود در مورد فقر کودکان که با رویکرد فقر چندبعدی مسئله را بررسی کرده‌اند، ... مطالعه بیشتر

قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت بر اساس مطالعه تطبیقی

ایران ازجمله کشورهایی است که امروز با نرخ باروری پایین دست‌به‌گریبان است و سیاست‌گذاران درصدد واکاوی و رفع این چالش برآمده‌اند. بر اساس الگوی پیش‌بینی جمعیت توسط صندوق جمعیت سازمان ملل متحد و در صورت تداوم روند کنونی، ایران از سال ۱۴۲۰ نرخ رشد منفی خواهد داشت و سالانه از جمعیت کل کشور کاسته خواهد شد؛ بنابراین توجه به این مسئله در بین سیاستگذاران دارای اهمیت ویژه‌ای است. تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت نیز در همین راستا انجام‌شده است. به‌طورکلی، در سطح جهان، پنج نوع مختلف از ابزارهای سیاست تشویقی وجود دارد که می‌توانند به‌طور بالقوه بر ... مطالعه بیشتر

اقتصاد نهادی، دولت کارآمد و قابلیت‌های سازمانی برای اجرای موفق سیاست‌ها

مشتاق خان و رابرت ویبلین مستقیماً به سراغ برخی از مرکزی‌ترین پرسش‌ها در علم سیاست، علم اقتصاد و توسعه رفته‌اند: چگونه قدرتمندان بر چگونگی اداره یک کشور تاثیر می‌گذارند؟ چرا برخی کشورها ثروتمند و برخی دیگر فقیر هستند؟ چگونه می‌توان شیوه تکامل نهادهای یک کشور طی زمان را پیش‌بینی کرد؟ چرا برخی جوامع با نظام‌های حقوقی هماهنگ می‌شوند، در حالی‌که سایر جوامع بر سازوکارهای غیررسمی برای هماهنگ‌سازی فعالیت‌ها متکی هستند؟ آیا پیش از اجرای سیاست‌ها می‌توان پیش‌بینی کرد کدام ایده‌های سیاستگذاری فاسد خواهد شد؟ رویکرد لسه فر به توسعه اقتصادی چقدر خوب کار می‌کند؟ این‌ها اصلاً تئوریک نیستند، چون مشتاق ... مطالعه بیشتر

نشست اول: فقر درآمدی و چند بعدی در ایران

  دفتر مطالعات رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با همکاری مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۴۰۰، نخستین جلسه از «سلسله نشست‌های فقر چندبعدی در ایران» را برگزار کرد. در این جلسه که به‌صورت حضوری در پژوهشکده مطالعات توسعه جهاد دانشگاهی و به‌صورت مجازی در نرم‌افزار اسکای روم برگزار شد؛ دکتر سید هادی موسوی نیک مدیر دفتر مطالعات رفاه اجتماعی وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی، دکتر زهرا کاویانی مدیر گروه پایش فقر درآمدی و چندبعدی دفتر مطالعات رفاه، دکتر یعقوب اندایش عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد دانشگاه شهید چمران و دکتر علی ... مطالعه بیشتر

پیشنهادهایی برای رفع مشکلات زنان کارگر

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه در ادامه سلسله نشست‌های خود پیرامون هم‌اندیشی درباره مسائل رفاهی نیروی کار و برنامه هفتم توسعه، چهارمین نشست خود را با موضوع «اشتغال زنان کارگر: چالش‌ها و راهکارها» برگزار کرد. در این نشست خانم‌ها سمیه گلپور؛ رئیس کمیته بانوان کانون عالی انجمن صنفی کارگران و خاطره استاد رضایی؛ رئیس کمیسیون بانوان اتاق تعاون کشور به ایراد نظرات خود پیرامون وضعیت اشتغال زنان کارگر به‌خصوص در بخش غیررسمی و ارائه پیشنهادهایی برای حل آن‌ها پرداختند. فقدان آمار و تشکیلات کارگری؛ دو مشکل اصلی زنان کارگر در ابتدای نشست گلپور به فقدان آمار صحیح از وضعیت زنان ... مطالعه بیشتر
نظریه اقتصادی

در دفاع از سیاست‌های رفاهی: گفتمانی برآمده از قلب جریان اصلی نظریه اقتصادی

کتاب «نظریه اقتصادی دولت: مبانی اقتصادی دولت رفاه» حاصل بیش از دو دهه پژوهش‌های نیکولاس بار است که در سال‌های اخیر مرتباً تصحیح شده است و فصولی به کتاب اضافه شده است. نیکولاس بار استاد اقتصاد دولتی در مدرسه اقتصادی لندن است و پژوهش‌های گسترده‌ای در مورد دولت رفاه داشته است که حاصل آن ۱۳۰ مقاله و بیش از ۲۰ کتاب بوده است. محور اصلی نوشته‌های نیکولاس بار بررسی این مسئله بوده است که شکست بازار چطور می‌تواند مداخله دولت و سیاست‌های رفاهی را توجیه کند. او در کنار حرفه دانشگاهی و پژوهشی خود، حضور پررنگی نیز در سیاست‌گذاری رفاهی ... مطالعه بیشتر
آموزش آنلاین

آموزش آنلاین و ارزیابی شبکه شاد

ازجمله رویکردهای موجود در میان سیاست‌گذاران حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران، توجه به اینترنت پاک و امن برای کودکان و نوجوانان است. بر این اساس اسناد بالادستی و سیاست‌های کلانی در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزارت آموزش‌وپرورش نوشته‌شده است. مرور این اسناد نشان می‌دهد که رویکرد کشور به فناوری اطلاعات و ارتباطات رویکردی مثبت اما همواره با نگاه تهدیدآمیزی همراه است. درواقع، هم وزارت ارتباطات و هم آموزش‌وپرورش بر ضرورت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات واقف‌اند اما سه رویه کلی تاکنون در این مورد وجود داشته: ۱-تاکنون همه سیاست‌گذاری‌ها مبتنی بر ارتقای فناوری ارتباطات در مدارس ... مطالعه بیشتر
نمایشگاه توانمندی‌ها و دستاوردهای جهاد دانشگاهی

انتخاب مرکز توانمندسازی به‌عنوان مرکز تخصصی برتر

پژوهشگر مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعۀ سازمان جهاد دانشگاهی تهران ورود به حوزه‌های جدید استراتژیک پژوهشی را علت انتخاب این مرکز در نمایشگاه توانمندی‌ها و دستاوردهای جهاد دانشگاهی ۱۴۰۰ برشمرد و افزود: کار بر روی تعارض منافع، و در کنار آن پژوهش‌هایی در حوزه فقر(فقرپژوهی)، مسایل رفاهی و کارگری از دیگر مواردی است که در این مرکز بر روی آن کار می‌شود. به گزارش روابط عمومی سازمان جهاد دانشگاهی تهران، «زهره سروش‌فر» با بیان این‌که بر اساس بخشنامه‌ای از سوی معاون اول ریاست‌جمهوری جهاد دانشگاهی متولی شناسایی موقعیت‌ها و راهکارهای رفع تعارض منافع در دستگاه‌های اجرایی تعیین‌شده است، در ادامه ... مطالعه بیشتر
شکاف دیجیتالی

فقر دسترسی کودکان به دنیای آنلاین

با همه‌گیری کرونا و غیرحضوری شدن مدارس، شکاف دیجیتال میان دانش آموزان معنایی متفاوت پیدا کرد. شکافی که بیانگر این بود که دانش‌آموزی می‌تواند ادامه تحصیل کند که از امکانات و مزایای دنیای دیجیتال می‌تواند بهره ببرد و در طرف دیگر این طیف دانش‌آموزانی هستند که به دلایل مختلف نمی‌توانند با آموزش آنلاین و دنیای دیجیتال پیوند بخورند و از سنین پایین تبعیض و نابرابری‌ها را می‌بینند و بعضاً توان ادامه تحصیل را از دست می‌دهند. از سوی دیگر آنچه در بلندمدت دارای اهمیت است، این است که فقر دسترسی به اینترنت در بین کودکان یک جامعه می‌تواند شکاف‌های اجتماعی ... مطالعه بیشتر
تشکل‌های کارفرمایی

مروری بر تشکل‌های کارفرمایی

واردن (۱۹۹۲: ۵۲۱) می‌گوید «این تشکل‌ها به‌عنوان سازمان‌های رسمی گروه‌های تجاری تعریف می‌شوند که هدف آن‌ها تجمیع، تعریف، نمایندگی و دفاع از منافع تجاری گروه است.» بنابراین طیف گسترده‌ای از تشکل‌های اقتصادی همچون اصناف، اتاق‌ها، کنفدراسیون‌ها، اتحادیه‌ها و مشابه آن را می‌توان به‌عنوان تشکل‌های کارفرمایی معرفی کرد. تشکل‌های کارفرمایی را می‌توان بر اساس مؤلفه‌هایی همچون عضویت فراگیر یا تخصصی، نوع نمایندگی (بازار کار، بازار کالا و یا نمایندگی مختلط)، تعهدات تشکل‌ها (نمایندگی، ارائه خدمات به اعضا و تصدی‌گری خدمات دولتی)، نحوه عضویت (اختیاری یا اجباری) و حاکمیت قانون بر آن (مبتنی بر قوانین عمومی کشور و یا اساس‌نامه اختصاصی) دسته‌بندی ... مطالعه بیشتر
شرایط بحران اقتصادی

بودجه انقباضی و تشدید بحران یا بودجه انبساطی و عبور از بحران؟!

  در مواجهه با بحران‌های اقتصادی، چه آن دسته که از سیاست‌های نادرست و زیان‌بار داخلی نشئت گرفته‌اند و چه آن‌هایی که ریشه در اقتصاد بین‌الملل و روندهای جهانی دارند، دولت‌ها همواره دو الگوی سیاستی را پیشِ روی خود می‌بینند: اولی پیگیری نوعی از سیاست‌های ریاضتی است که بودجه انقباضی و کاهش مخارج و مسئولیت‌های دولت در زمینه حمایت‌های اجتماعی و رفاه عمومی را در پی دارد. و دومی اتخاذ سیاست‌های رفاهی گسترده‌تر است که هدف از آن‌ها حمایت از اقشار فرودست جامعه و گروه‌های آسیب‌پذیر، اشتغال‌زایی و مبارزه با فقر است. این‌که سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران کدام‌یک از این دو ... مطالعه بیشتر
قانون تعارض منافع

در ابتدای راه مدیریت تعارض منافع هستیم

تعارض منافع موضوعی است که در سالیان اخیر به موضوعی ملی و فراگیر در آسیب­شناسی فضای اقتصادی و اداری ایران بدل شده است، به‌طوری‌که هم‌اکنون با سرریز این خواست عمومی به فضای تصمیم‌گیری، نمایندگان مجلس نیز قصد دارند قانونی را در این خصوص به نام مدیریت تعارض منافع به تصویب برسانند. به همت مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه  جهاد دانشگاهی، نشست نقد و بررسی طرح مجلس برای مدیریت تعارض منافع با عنوان« قانون خوب برای مدیریت تعارض منافع» در روز چهارشنبه یکم دی‌ماه برگزار شد. در این جلسه که با حضور باقر انصاری، عضو هیئت‌علمی گروه حقوق دانشگاه شهید بهشتی ... مطالعه بیشتر