بودجه

رفاه اجتماعی

در بودجه رفاهی ایران چه می‌گذرد؟

بدون شک یکی از وظایف اصلی دولت‌ها ایجاد شرایط و بستری مناسب برای حفظ و حرکت به سمت بهبود وضعیت رفاهی مردم است. به دلیل محدودیت منابع در دسترس، تعیین وظایفی که دولت عهده‌دار آن‌ها خواهد بود و تخصیص بودجه مناسب برای آن‌ها چالشی جدی در این مسیر بوده و دولت‌ها با توجه به شرایط فعلی و چشم‌انداز خود از آینده‌ی کشورشان دست به انتخاب‌های متفاوتی می‌زنند. برای مثال یک دولت باید تصمیم بگیرد تا چه سهمی از منابع بودجه خود را به سلامت و چه سهمی را به آموزش‌وپرورش اختصاص دهد. اما در بودجه ایران این نسبت چگونه است؟ ... مطالعه بیشتر

نظام رفاهی ایران در قانون بودجه‌ی ۱۳۹۹

در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ۱۳۸۳ «قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی» در ۱۹ ماده و ۲۱ تبصره به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. به‌موجب ماده ۱ این قانون، در اجرای اصل ۲۹ و بندهای ۲ و ۴ اصل ۲۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نظام تأمین اجتماعی با رعایت شرایط و مفاد این قانون و ازجمله برای امور مختلفی نظیر بازنشستگی، ازکارافتادگی و فوت، بیکاری، آسیب‌های اجتماعی، حمایت از کودکان و زنان بی‌سرپرست و غیره بنا می‌گردد. همچنین بنا به تصریح ماده ۲ این قانون، نظام جامع تأمین اجتماعی شامل سه حوزه‌ی بیمه‌ای (شامل بخش بیمه‌های اجتماعی ازجمله ... مطالعه بیشتر

مروری بر تغییرات ردیف‌های بودجه‌های سالیانه کشور و آسیب‌های آن

در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ تعداد ردیف‌های بودجه به‌شدت کاهش‌یافته است. با توجه به این‌که در دولت محمود احمدی‌نژاد نیز این تجربه صورت گرفته است و در طول سال‌ها نیز کاهش یا عدم کاهش ردیف‌های بودجه از موضوعات موردبحث برخی کارشناسان و سیاست‌گذاران بوده است، در این یادداشت تلاش شده است تغییرات اخیر در این زمینه با جزئیات بیشتری بررسی‌شده و به برخی از جنبه‌های مثبت و منفی آن اشاره شود. یکی از جداولی که در سندهای لایحه و قانون بودجه سنواتی منتشر می‌شود جدول اعتبارات هزینه‌ای دستگاه‌های اجرایی است که معمولاً ذیل جدول شماره ۷ ارائه می‌شود. در این ... مطالعه بیشتر

استاندارد GLEIF و اهمیت شناسه‌گذاری سازمانی در بودجه

بودجه هر کشور مطابق با شرایط مختص به خود دارای طبقه‌بندی‌های متفاوتی است. طبقه‌بندی سازمانی در کنار طبقه‌بندی‌های اقتصادی، درآمدی و جغرافیایی یکی از طبقه‌بندی‌های حائز اهمیت است. چرا که به‌موجب آن به هر سازمان یک شناسه یکتا اختصاص می‌یابد تا دنبال کردن فعالیت‌های بودجه‌ای آن سازمان میسر باشد. گلیف استانداردی بین‌المللی برای شناسه گذاری موجودیت‌های حقوقی است که شناسه گذاری اجزاء دولت عمومی را نیز شامل می‌شود. در ابتدای این یادداشت اهمیت وجود شناسه یکتای سازمانی موردبحث قرارگرفته و سپس به استاندارد گلیف به‌عنوان یکی از استانداردهای شناسه‌گذاری و تجارب چند کشور در استفاده از شناسه سازمانی در فهرست ... مطالعه بیشتر
آمارهای مالی دولت

معرفی آمارهای مالی دولت (GFS) و کاربردهای آن

  با توجه به جایگاه بی‌بدیل دولت‌ها در اقتصاد و افزایش انتظارات شهروندان از آنها در دهه‌های اخیر، تدوین بودجه و گردآوری آمارهای مالی دولت از اهمیت بیش‌تری برخوردار شده است. امروزه دولت‌ها علاوه بر بازتوزیع درآمد و ثروت و ارائه کالاها و خدمات بطور رایگان یا با هزینه کم، نقش‌های عمده دیگری را نیز بر عهده دارند؛ از جمله: تنظیم و تثبیت فعالیت‌های اقتصادی از طریق نهادهای نظارتی یا صدور قوانین و مقررات و کنترل شرکت‌های مالی و غیر مالی ارائه‌دهنده طیف وسیعی از کالاها و خدمات به قیمت بازار در اقتصاد و … با توجه به نقش بزرگ ... مطالعه بیشتر
انضباط مالی و شفافیت

حمایت اجتماعی و شفافیت بودجه

  در ادامه مجموعه برنامه‌های جعبه سیاه با موضوع انضباط مالی و شفافیت بودجه که با همکاری مشترک اکو ایران و مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی تهیه می‌شود، در این قسمت برای بررسی اثر انضباط مالی و شفافیت بر کارآمدی سیاست‌گذاری حمایتی و رفاهی با دکتر احمد میدری اقتصاددان و معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مصاحبه کرده‌ایم. امکان رصد نحوه هزینه‌کرد بودجه و تحلیل داده‌های حاصل از این رصد می‌تواند ابزار مناسبی برای سیاست‌گذاری جهت تخصیص بهینه منابع حمایتی دولت به نیازمندترین افراد جامعه فراهم کند و با به تصویر کشید سهم فقرا از بودجه ... مطالعه بیشتر
دیوان محاسبات شهری

دیوان محاسبات شهری و پایش عملکرد در شورای شهر تهران

در اولین قسمت از مجموعه انضباط مالی و شفافیت بودجه با آقای دکتر مجید فراهانی عضو شورای شهر پنجم تهران در خصوص انضباط مالی و اقدامات شهرداری از جمله دیوان محاسبات شهری مصاحبه شده است. یکی از مهم‌ترین وظایف شورای شهر بر اساس قانون مسئله نظارت مالی و پایش عملکرد شهرداری است. ایجاد معاونت محاسبات و پایش عملکرد در شورای شهر تهران گام نخست برای دست‌یابی در جهت رصد اجرای بودجه‌های سنواتی شهری است. مهم‌ترین مشکل در پایش عملکرد شهرداری تهران؛ گستردگی حوزه عمل و تنوع فرآیندهای داخلی است که منجر به اتلاف بخش عمده‌ای از منابع مالی شهر برای ... مطالعه بیشتر
طبقه‌بندی بودجه

کم‌گویی‌های بودجه در ایران

همان‌طور که در اینفوگرافی مشاهده می‌شود با به‌کارگیری استانداردهای بین‌المللی در طبقه‌بندی بودجه اطلاعات مهمی مانند مخارج دولت در زمینه حمایت اجتماعی که به‌صورت مزایای بیکاری، تأمین هزینه‌های مسکن، انواع بیماری و ناتوانی شهروندان، مزایای مرتبط با خانواده و فرزندان، سالمندان، بازماندگان و دیگر موارد مرتبط با پوشش محرومیت‌های اجتماعی هرساله ثبت و ضبط و گزارش می‌شود اما این اطلاعات به دلیل عدم به‌کارگیری صحیح استاندارد بین المللی  COFOG(طبقه‌بندی وظایف دولت) در کشور به‌سختی قابل جمع‌آوری و تحلیل هستند. همچنان که اطلاعات مهمی مانند مخارج دولت در زمینه آموزش به تفکیک هفت سطح طبقه‌بندی استاندارد بین‌المللی آموزش (ISCED) یعنی آموزش‌های ... مطالعه بیشتر
بودجه‌ریزی عملیاتی در ایران

نگاهی انتقادی به تجربه کاربرد الگوی بودجه‌ریزی عملیاتی در ایران

پس از آن‌که بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته تلاش کردند از ایجاد بحران‌های ناشی از تنظیم غیرواقع‌گرایانه‌ی ظرفیت‌های بودجه‌ای خود جلوگیری کنند، در بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه نیز این بحث مطرح شد که باید تجدیدنظرهایی کلان در الگوها و سیاست‌های بودجه‌ای اتفاق بیافتد و دولت‌ها نسبت به منطق هزینه‌کردها و اعتبارات تخصیصی‌شان پاسخ‌گوتر شوند. این کشورها با پروبلماتیک‌های سیاسی و سیاست‌گذارانه‌ی بودجه‌ریزی درگیر شدند، درحالی‌که از بسیاری از ظرفیت‌های اجرایی، مالی و رفاهی کشورهای توسعه‌یافته نیز محروم بودند. آن‌ها در واقع بیش از کشورهای توسعه‌یافته باید به این واقعیت تن می‌دادند که «عدم‌تعادل» های بودجه‌ای می‌تواند موجد ظرفیت‌های تخریبی فراوانی باشد. ... مطالعه بیشتر
حوزه تعارض منافع

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره بیست و هشتم

دریافت نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۲۸ گزیدهٔ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: حسن درویشیان رئیس سازمان بازرسی کل کشور اظهار داشته که سازمان بازرسی نظرات خود را نسبت به طرح مدیریت تعارض منافع در مجلس ارائه داده است و در کمیسیون اجتماعی هفته آینده نهایی می‌شود تا وارد صحنه علنی شود و در آنجا پیش بینی شده است که سازمان بازرسی وظیفه نظارت و اجرای قانون تعارض منافع را داشته باشد. کاظم نظم‌ده، مدیرکل دفتر مدیریت عملکرد سازمان بهزیستی، به ارائه آمار و ارقامی از اجرای بخشنامه‌ی تعارض ... مطالعه بیشتر
شکست اصلاحات- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

گذر اصلاحات از میان کوه‌های یخ

انجام اصلاحات در دریایی از کوه‌های یخ: واقعیت چالش‌های بافتاری  بافتارهایی که اصلاحات در آن‌ها طرح‌ریزی می‌شوند، همیشه پر از نهادهای ازپیش‌موجود (قواعد بازی) هستند و هیچ لوح سفیدی وجود ندارد که بتوان بر روی آن، یک سند جدید اصلاحات را نوشت. نهادها، همچون کوه‌های یخ، دارای عناصر محسوسی مانند قوانین، و عناصر نامحسوسی مانند هنجارها و ابزارهای فرهنگی_شناختی هستند. نهادها، نه همان قوانین یا هنجارها یا سازوکارهای فرهنگی_شناختی، بلکه ملقمه‌ای از هر سه عنصر هستند. بسیاری از افراد خارجی، یا نهادها را با یکی از این سه عنصر اشتباه می‌گیرند و یا به هنجارها و سازوکارهای فرهنگی_شناختی (که قادر ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره بیست و پنج

دریافت نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۲۵ گزیدهٔ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: رئیس جمهور روحانی با گلایه از عدم رسیدگی به لایحه‌ی مدیریت تعارض منافع در مجلس گفت: مبارزه با فساد، شفافیت و تعارض منافع این سه لایحه ما در اولویت مردم است. مجلس متاسفانه طرح خودش را اهمیت می‌دهد و لوایح دولت اهمیت نمی‌دهد و این کار به نفع ما و کشور نیست. عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان، در مورد لایحه‌ی مدیریت تعارض منافع دولت گفت: از لحاظ موضوعی کار خوبی است و می تواند بسیاری از ... مطالعه بیشتر
بودجه‌بندی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

دولت‌ها چگونه باید کسری بودجه ۲۰% (یا بیشتر) در سال ۲۰۲۱ را مدیریت کنند؟

ماه‌های اکتبر، نوامبر و دسامبر معمولاً برای خزانه‌داریِ شهرها، دفاتر بودجه استانی و وزارت‌خانه‌های دارایی در سراسر جهان، ماه‌های پر‌ مشغله‌ای هستند. در این زمان از سال، مقامات در حال نهایی‌کردن پیشنهادات بودجه خود و آماده‌شدن برای ارائۀ این پیشنهادات به نمایندگان سیاسی هستند. غالباً انتظار می‌رود که طرح‌های درآمد و هزینه سال بعد، مشابه سال قبل باشد؛ با برخی افزایش‌های جزئی برای انعکاس تورم و سایر تأثیرات قابل انتظار و قابل برنامه‌ریزی بر درآمد موجود یا نیازهای سیاستی. تنظیم بودجه سال ۲۰۲۱ بسیار متفاوت به نظر می‌رسد و برای مقامات چالشی جدی ایجاد خواهد کرد. ما اخیراً در یک ... مطالعه بیشتر

اهمیت طبقه‌بندی برنامه‌ای در بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد

تاریخچه نظام‌های مختلف بودجه‌ریزی شناخت و درک نظام‌های مختلف بودجه‌ریزی، مستلزم شناسایی تحولاتی است که برای پاسخگویی به آن‌ها، نظام‌ها و سامانه‌های مختلف بودجه‌ریزی طراحی و اجرا شده‌اند. با مطالعه تاریخ تکامل سامانه‌های بودجه‌ای، سه مرحله را می‌توان در آن تمیز داد. مرحله اول، که از اوایل دهه ۱۹۲۰ در آمریکا آغاز شد، نقش کنترل‌کننده بودجه را وظیفه اصلی آن به شمار می‌آورد. بدین منظور لازم است که در اسناد بودجه مشخص شود که اعتبارات در چه محلی و به چه میزان هزینه می‌شود و سپس نظارت شود که میزان اعتبارات هزینه‌شده از اعتبارات مصوب تجاوز ننماید و یا محل ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره چهاردهم

نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۱۴ گزیده‌ی اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های اصلی هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: طرح «مدیریت تعارض منافع در شهرداری تهران» به تصویب اعضای شورای شهر تهران رسید. بهاره آروین پیشنهاددهنده این طرح گفت: این طرح پس از بررسی‌های انجام‌شده در ۹ بخش و ۱۸ ماده تکمیل شده است. طرح تشکیل «شورای قیمت‌گذاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی» در مجلس طراحی شده است که هدف آن مدیریت تعارض منافع در خرید تضمینی گندم توسط دولت است؛ به گفته‌ی طراحان، شورای اقتصاد به نمایندگی از دولت و به عنوان ... مطالعه بیشتر
نشست توانمندسازی حاکمیت و جامعه

سلسله نشست‌های مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه

نشست چهارم بودجه و توانمندسازی حکومت با نگاهی به کتاب «توانمندسازی حکومت» نوشته مت اندروز، لنت پریچت، مایکل وولکاک مهندس یاسر میرزایی مدیرکل بودجه و تامین منابع وزارت نفت موضوع بحث : تجربه انحراف‌های مثبت در حل مشکلات بودجه‌ای در وزارت نفت مهندس فرهاد خان میرزایی پژوهشگر اقتصادی و مشاور معاونت توسعه وزارت بهداشت موضوع بحث: بررسی تجربه کسب اقتدار برای اصلاح ساختار بودجه ریزی زمان: ۱۶ بهمن ۹۸، ساعت ۱۷-۱۵ مکان: تهران خیابان ۱۶ آذر، پلاک ۲۰، سازمان جهاد دانشگاهی تهران مطالب مرتبط: بازگشایی مدارس، اولویت کشورهای جهان است ظرفیت‌سازی حکومتی مقدم بر خصوصی‌سازی بررسی مصادیق تعارض منافع در ... مطالعه بیشتر

شفافیت، نقطه کانونی در اصلاح بودجه

آیا ضرورتی برای اصلاح نظام بودجه‌ریزی کشور وجود دارد و اینکه این ضرورت به واسطه تحریم‌ها علیه ایران نمود بیرونی پیدا کرده یا باید از سال‌ها پیش کشور در راستای اصلاح نظام بودجه قدم برمی‌داشت؟ در ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که نظام بودجه‌ریزی چند نقش مهم در کشور دارد؛ اول اینکه قانونی برای اداره امور مالی کشور است. دوم، ابزاری برای پاسخگوی سیاستمداران به مردم در قبال مسوولیت‌های‌شان است و سوم‌، نتیجه عملکرد بروکراسی اداری و دولتی کشور است. با توجه به نقش‌های اساسی بودجه‌، اصلاح آن یک ضرورت است که شک و شبهه‌ای برای آن وجود ... مطالعه بیشتر
برنامه و بودجه

بودجۀ بی‌قانونی

برای شروع گفتگو، خوب است بدانیم در تهیه سند بودجه به عنوان یکی از اسناد منعکس کننده رابطه دولت وملت، به چه میزان به اسناد بالادستی و قوانین موضوع های که به این رابطه می پردازند توجه می شود؟ آیا اصول چنین رابط های در اسناد و سیاست های کلی، به درستی تدوین شده است؟ این رابطه از چه منطقی پیروی می کند؟ توکلی: بنابر فرض، بودجه یک مقطع یک ساله از یک برنامه پنج ساله است. برنامه های دولت باید در لباس ارقام، در بودجه نمایان شود. وقتی دولتی، پنج یا ده درصد از بودجه سالانه خودش را به ... مطالعه بیشتر
بودجه‌ریزی

اصلاح ضروری بودجه‌ریزی

لایحه بودجه کل کشور برای سال ۱۳۹۸ را کامپیوترها بهتر از اذهان کارشناسان و نمایندگان مجلس می‌توانند درک و تحلیل کنند. درک ارقام ماده واحده لایحه تقریبا از توان ذهنی یک انسان معمولی خارج است. ۱۷ میلیون و ۳۲ هزار و ۳۳۲ میلیارد و ۲۷۰ میلیون ریال را چگونه می‌توان تصور کرد. حتی با تبدیل آن به تومان هم یک ذهن معمولی دچار مشکل می‌شود. در تلاش ناکام برای درک این ارقام به یاد نوشته‌ای در مجله (world future review) در مصاحبه با Ed Gordon افتادم که مردم تصوری از تریلیون ندارند. اگر ما یک تریلیون ثانیه به عقب برگردیم ... مطالعه بیشتر