رفاه و سیاست اجتماعی

امنیت شغلی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

امنیت شغلی، بزرگ‌ترین مشکل کارگران

یکی از اساسی‌ترین پایه‌های توسعه کشور، نیروی کار است اما مسائل و مشکلات کارگران در برنامه‌های توسعه ایران جایگاه مناسبی ندارد. یکی از دغدغه‌های نیروی کار در ایران مسئله امنیت شغلی است. در مصاحبه مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه با ناصر چمنی، رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران این دغدغه مطرح‌شده است: با توجه به تجربیات و سمت کاری جنابعالی، به نظر شما در این برهه زمانی جدی‌ترین مشکل کارگران چیست؟ آنچه در طول سه دهه کاملاً از بین رفته، امنیت شغلی است، بنابراین، بزرگ‌ترین مشکل امنیت شغلی و اجرا نشدن قانون است. در سال ۱۳۶۹ قانون کار با ... مطالعه بیشتر
آموزش فنی ‌و حرفه‌ای

گزارش ۲۲| آموزش فنی ‌و حرفه‌ای در محیط کار واقعی: کاهش بار مالی و افزایش کیفیت آموزش

در اوایل دهه ۶۰ در ایران طرح کاد (کارودانش)، به عنوان یکی از اولین مصوبات شورای تغییر بنیادی آموزش، به اجرا درآمد. به موجب این طرح، تمامی دانش‌آموزان سال اول دبیرستان می‌بایست یک روز در هفته در محیط کار حضور پیدا کرده و در پایان مربی/استادکار نمره مربوط را به مدرسه گزارش می‌داد. اما طرح کاد، بعد از گذشت بیش از ده سال، ناموفق توصیف و متوقف شد. در واقع مجریان موفق نشدند همکاریِ کلان مقیاسِ صاحبان حرف و مشاغل و کارفرمایان را جلب کرده و هماهنگی لازم را بین ذی‌نفعان آموزش فنی ‌و حرفه‌ای برقرار کنند. پس از توقف ... مطالعه بیشتر

ارزیابی عملکرد خانه کارگر در ارتقای رفاه کارگران ایران

«ارزیابی عملکرد خانه کارگر در ارتقای رفاه کارگران ایران» عنوان پایان‌نامه کارشناسی ارشد سیما امیرحسینی دانش‌آموخته رشته برنامه‌ریزی اجتماعی دانشگاه علامه است که در تاریخ ۲۷/۰۶/۱۳۹۵ دفاع شده است. این پایان‌نامه در پی «بررسی کارکردهای رفاهی تشکیلات خانه کارگر ایران و شناخت نقاط ضعف و قوت آن» است. این پایان‌نامه علاوه بر این، جایگاه این تشکل در کشور و نگاه کارگران به این تشکیلات را نیز مورد ارزیابی قرار می‌دهد. چارچوب نظری این پژوهش مبتنی بر آرای برنشتاین و سنت سوسیال‌دموکراسی نسبت به اتحادیه‌های کارگری است. بر اساس این چارچوب فکری اتحادیه‌های کارگری از طریق بازی در نظام سیاسی و ... مطالعه بیشتر
کار شایسته

کار شایسته و نماگرهای آن در ایران

کار شایسته مفهومی است که به دلیل ناکارآمدی شاخص‌هایی چون نرخ بیکاری، ساعت کار و اطلاعات سنتی نیروی کار در بیان تمام واقعیت‌های بازار کار، برای ارزیابی و سیاست‌گذاری در این حوزه مطرح شد. این مفهوم اولین بار در سال ۱۹۹۹ توسط رئیس سازمان بین­ المللی کار (ILO) به‌عنوان ضرورتی برای بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی نیروی کار در بازار کار جهان معرفی شد. هدف از طرح این مفهوم، فراهم کردن فرصت برابر برای مرد و زن جهت دستیابی به کار مولد در شرایط آزاد، ایمن و حفظ کرامت انسانی است. اگرچه اهمیت نسبی جنبه‌های مختلف کار شایسته از فردی ... مطالعه بیشتر
نظریه اقتصادی دولت- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

انتشار چاپ دوم نظریه اقتصادی دولت: مبانی اقتصادی دولت رفاه

نشر کرگدن با همکاری مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه و معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی چاپ دوم کتاب نظریه اقتصادی دولت: مبانی اقتصادی دولت رفاه ترجمه علی سرزعیم و مریم حاجی‌قربانی را منتشر کرد. این کتاب که در ۱۳ فصل و ۶۸۷ صفحه به فارسی ترجمه شده است، برای اولین بار در سال ۱۹۸۷ توسط نیکولاس بار (Nicholas Barr) با عنوان اصلی Economics of Welfare State منتشر شد. نسخه ترجمه‌شده مبتنی بر چاپ (نسخه) پنجم این کتاب در سال ۲۰۰۴ است، اما نسخه ششم کتاب در سال ۲۰۲۰ با برخی تغییرات در ۱۲ فصل منتشرشده است. ... مطالعه بیشتر
بهداشت و ایمنی کارگران

کار عزیزتر از جان؟

در یادداشت زیر ابتدا به بهداشت و ایمنی کار از نظر سازمان بین‌المللی کار خواهیم پرداخت و سپس با توضیحاتی در خصوص این مسئله در ایران به ذکر نمونه ترکیه می‌پردازیم. سازمان بین ­المللی کار: بر اساس برآورد ILO، سالانه ۲٫۳ میلیون کارگر در اثر جراحات و بیماری‌های ناشی از کار جان خود را از دست می‌دهند. ۱۶۰ میلیون کارگر دیگر از بیماری‌های غیر کشنده مرتبط با کار و ۳۱۳ میلیون نفر از آسیب‌های غیر کشنده در هر سال رنج می‌برند. هزینه‌های اقتصادی برای شرکت‌ها و اقتصاد قابل توجه است. ILO تخمین می‌زند که بیش از ۴ درصد تولید ناخالص ... مطالعه بیشتر
افزایش حقوق

خبرهای خوش خطرناک

با همکارم که عضو هیئت‌علمی دانشگاه است، تلفنی احوالپرسی می‌کردم که خبر از احکام جدید حقوق اعضای هیئت‌علمی داد. حکم ایشان از ۱۷ میلیون به ۲۸ میلیون تومان افزایش یافته بود. روز چهارشنبه هفته گذشته نیز اعلام شد در هفته آینده بحث اعطای فوق‌العاده ویژه به فرهنگیان مانند سایر دستگاه‌ها و سازمان‌ها حداکثر تا ۳۵ درصد حقوق و فوق‌العاده‌های مستمر به‌نحوی‌که متوسط پرداختی از ۶۰ درصد سقف تجاوز نکند، اجرا خواهد شد. دائمی‌شدن قانون همسان‌شدن حقوق بازنشستگان با شاغلان، افزایش حقوق اعضای هیئت‌علمی تا میزان ۶۰ درصد و افزایش حقوق همه کارکنان دولت که وظایف حاکمیتی دارند، از همین دست ... مطالعه بیشتر
کارگران بومی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

گزارش ۲۱| رسمی‌سازی نیروی‌کار مهاجر به نفع کارگران بومی است یا به ضرر آن‌ها؟

حضور نیروی‌کار مهاجر در ایران از جمله مسائلی است که در طول چند دهه گذشته همواره مورد توجه نمایندگان مجلس و مسئولین دولتی بوده است، و وزرای کشور و کار در دولت‌های مختلف بارها به خاطر آن به مجلس فراخوانده شده‌اند. در ایران، مهاجران حدود ۲ درصد از نیروی‌کار کل کشور را تشکیل می‌دهند. جمعیت این مهاجران که ورود آن‌ها به ایران به صورت گسترده از اواخر دهه  ۵۰ آغاز شد، امروزه به ۱٫۶ تا ۲٫۷ میلیون نفر می‌رسد و بیش از ۹۵ درصد آن‌ها افغانستانی هستند. متن پیش‌رو، در قالب تعدادی پرسش و پاسخ به سؤالات متداول در خصوص ... مطالعه بیشتر
کار شایسته

کار شایسته، فقر و گفتگوهای اجتماعی

کار یکی از معدود تجربیات مشترک بشریت است که نه ­تنها نقش آشکار و حیاتی در زندگی کارگران و خانواده آن­ها دارد، بلکه راه را برای توسعه اقتصادی و اجتماعی گسترده ­تر افراد و جوامع هموار می ­کند. اما پیشرفت تنها به کار کافی و دردسترس وابسته نیست بلکه کیفیت کار نیز عامل مهمی برای پیشرفت است. کارهایی که افراد را در دام فقر یا بردگی انداخته، یا آن­ها را در معرض خطرات، تبعیض و ناامنی قرار می ­دهد به افراد –یا اقتصادهایی که آن­ها عضو آن هستند- اجازه پیشرفت و تحقق پتانسیل­ های خود را نمی ­دهد. کار شایسته ... مطالعه بیشتر
سامانه‌های شفافیت- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

از ارزیابی مشارکتی سامانه‌های شفافیت تا رتبه نخست شفافیت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

  یکی از شاخص‌های حکمرانی خوب، شفافیت است و این امر را می‌توان از طریق توسعه دولت الکترونیک و ارتقای شاخص‌های شفاف‌سازی عملکرد و روند امور دنبال کرد. همچنین، علاوه بر شفافیت و امکان مشارکت‌پذیری و نظارت مردمی، مبارزه با فساد نیز باوجود توسعه الکترونیک امکان‌پذیر می‌شود. یکی از اقدامات در این راستا، پیگیری توسعه دولت الکترونیک از سال ۱۳۹۳ بوده است که کمیسیون توسعه دولت الکترونیکی ذیل شورای عالی فناوری اطلاعات تشکیل شد. یکی از اقدامات این کمیسیون ارزیابی شفافیت دستگاه‌ها بوده است. به گفته باقری اصل، دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات، ۱۰ شاخص اولیه برای ارزیابی شفافیت دستگاه‌ها ... مطالعه بیشتر
ابرتورم- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

پیامدهای وخیم ابرتورم

مقدمه  ابرتورم شرایطی است که تغییرات قیمت کالا و خدمات به بارزترین وجه در زندگی روزمره مردم خود را نشان می‌دهد؛ به‌طوری‌که در فاصله تنها چند ساعت قیمت‌ها چنان افزایش و ارزش پول به حدی کاهش می‌یابد که هرلحظه امکان تأمین نیازهای اساسی برای مردم بیش‌تری با دشواری مواجه می‌شود. بر طبق تعاریف رسمی، ابرتورم اصطلاحی برای توصیف افزایش عمومی سریع و خارج از کنترل قیمت‌ها است. درحالی‌که تورم معیاری برای افزایش تدریجی قیمت کالاها و خدمات است، ابرتورم افزایش سریع تورم است که معمولاً بیش از ۵۰ درصد در ماه است. بر اساس تحقیقات مختلف، به نظر می‌رسد ابرتورم ... مطالعه بیشتر
سیاست‌های رفاهی

سیاست‌های رفاهی صحیح، راه مقابله با تحریم‌ها

سیاست‌های رفاهی می‌توانند به فاجعه اقتصادی منجر شوند یا ممکن است همبستگی ملی و انسجام اجتماعی را تقویت کنند. در ایام انتخابات پیشنهاد‌های مختلفی در مورد سیاست‌های رفاهی داده می‌شود. اگر این سیاست‌ها به‌خوبی طراحی نشود، ممکن است تجربه‌های تلخی به دنبال داشته باشند. سیاست‌های رفاهی به اشکال مختلف برای هر کشوری ضروری هستند و کارکردهای خوبی دارند. سیاست رفاهی نباید به تورم منجر شود یا با تولید یا اشتغال ناسازگار باشد. یعنی محور نخست در تدوین سیاست‌های رفاهی باید کنترل تورم و ایجاد اشتغال و افزایش تولید باشد. به‌عنوان یک نمونه از کشورهایی که به دنبال ایجاد سیاست‌های رفاهی ... مطالعه بیشتر
تشکل‌های کارگری

مواضع تشکل‌های کارگری در برنامه‌های توسعه اول تا ششم

تدوین برنامه‌های توسعه پنج ساله به‌منظور تعیین اهداف و استراتژی‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور، پس از پایان جنگ، از سال ۱۳۶۸ از سر گرفته شد و تا به امروز ادامه دارد. برنامه‌ریزی برای توسعه نیازمند مشارکت و ایفای نقش ذی‌نفعان است. تشکل‌های کارگری و کارفرمایی همواره یکی از ذی‌نفعان برنامه‌های توسعه اقتصادی کشور بوده‌اند اما حضور و مشارکت آنان در تدوین این برنامه‌ها چندان مشخص و معین نبوده است. با توجه به نتایج جستجوها به نظر می‌رسد که در دوران برنامه‌ریزی برنامه‌های سوم و چهارم توسعه بر نقش و مشارکت ذی‌نفعان در تدوین برنامه به‌قدری توجه شد که ثمرات ... مطالعه بیشتر

گونه‌های نظام بازار

اگر سابقاً باید از میان دو نظام اقتصادی (سرمایه‌داری و سوسیالیستی) یکی انتخاب می‌گردید امروز باید این انتخاب از میان گونه‌های نظام بازار صورت گیرد. در این مقاله نظام بازار به دو گونه‌ی نظام اقتصاد بازار آمریکایی ـ انگلیسی (آنگلوساکسون) و اروپای قاره‌ای ـ ژاپنی تقسیم می‌شود. این مقاله در سه فصل نوشته شده است. فصل اول درباره ضرورت شناخت گونه‌های بازار است. فصل دوم درباره پنج معیار برای تفکیک نظام بازار است که این موارد موردبحث قرار می‌گیرد: (۱) سازوکارهای هماهنگ‌کننده، (۲) نقش دولت در تأمین نیازهای اساسی، (۳) روابط کار، (۴) نقش تشکل‌های صنفی، (۵) نظام مالی. در ... مطالعه بیشتر

گزارش ۲۰ | اتحادیه اروپا چگونه توانست نرخ بیکاری جوانان را طی هفت سال به شدت کاهش دهد و چرا این نرخ مجدداً در حال افزایش است؟

مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، به تازگی گزارشی دربارۀ ویژگی‌های اجتماعی و اقتصادی جوانان ۱۵-۲۵ ساله منتشر کرده است که نشان می‌دهد نرخ حداقل ۲۵ درصدی بیکاری جوانان در سال‌های اخیر این مسئله را به یکی از بزرگترین چالش‌های دولت و نگرانی‌های مردم تبدیل کرده است. در راستای مرور تجربیات بین‌المللی، این شماره به ارزیابی تجربه اخیر اتحادیه اروپا در کاهش نرخ بیکاری جوانان می‌پردازد و جزییات و چالش‌های اجرایی این برنامه کلان‌مقیاس را بررسی می‌کند. دولت‌ها بعضاً در راستای حل مشکل بیکاری جوانان، به خصوص در میانۀ بحران و پس از آن‌، به ... مطالعه بیشتر
برنامه‌های توسعه- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

قشر مغفول در برنامه‌های توسعه

توسعه مفهومی مهم و پردامنه است که به‌ویژه از اواسط قرن بیستم توجه اندیشمندان و متفکران زیادی را به خود جلب کرد. این اهمیت ناشی از تفاوتی بود که بر اثر فرایند مدرن شدن موجب ایجاد تفاوت‌هایی قابل‌توجه در همه ابعاد در میان کشورهای مختلف جهان گردید تا حدی که تمایزات را برجسته نمود و موجب شد اندیشمندان توسعه به دنبال راهکارهایی برای کاهش این تمایزات باشند. نظریات توسعه در بیش از نیم‌قرن اخیر، فرازوفرودها و تحولات بسیاری را از سر گذرانده‌اند. از توجه صرف به توسعه اقتصادی گرفته تا پیگیری ابعاد انسانی‌تر توسعه و ایجاد توسعه پایدار، مفهوم توسعه ... مطالعه بیشتر
تضمین حداقل درآمد

گزارش ۱۹| «پرداخت همگانی یارانه نقدی» یا «تضمین حداقل درآمد»؟

  به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس ۳۳٪ مردم کشور زیر خط فقرند؛ این در حالیست که با «تضمین حداقل درآمد» برای امحای کامل فقر تنها به نه هزار میلیارد تومان در ماه نیاز داریم. مقام معظم رهبری، در آذر ماه امسال، در دیدار با رؤسای سه قوه و دیگر اعضای شورای عالی هماهنگی اقتصادی، ضمن تأکید بر ضرورت حمایت از اقشار محروم، به رکود تورمی چند سال اخیر اشاره کرده و فرمودند کرونا دشواری‌های جدی معیشتی برای اقشاری ایجاد کرده است که تا پیش از آن نیز به شدت تحت فشار بوده‌اند. آیت‌الله خامنه‌ای در ادامه سخنانشان در راستای فقرزدایی ... مطالعه بیشتر

سامانه‌های شفافیت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی زیر ذره‌بین ارزیابی تشکل‌های مدنی

پارادایم‌های جدید توسعه حضور ذی نفعان در تمام مراحل توسعه را امری اجتناب‌ناپذیر در نظر می‌گیرند. در نظریه‌های جدید، ذی نفعان و شهروندان از سطوح ابتدایی تعیین مسئله تا طراحی سیاست و ارزیابی آن باید حضوری فعال داشته باشند. دلیل توجه به حضور شهروندان به صورت هم‌زمان ناشی از کارآمدی و دموکراسی است. تجربه‌های توسعه‌ای نشان داده است که حکمرانی خوب بدون تعامل با شهروندان معنایی ندارد و موفقیت در پروژه‌های توسعه‌ای نیازمند مشارکت تمام ذی نفعان است. از طرف دیگر، بخش عمده‌ای از تلاش‌ها برای به مشارکت گرفتن ذی نفعان به صورت عمومی و گروه‌های حاشیه‌ای به طور خاص ... مطالعه بیشتر

تأمین اجتماعی: مشوق تولید کارآفرین یا مانع تولید؟

سازمان تأمین اجتماعی به‌عنوان یکی از راهبردی‌ترین سازمان‌های عمومی غیردولتی ایران همواره در اهم مسائل جامعه بوده است. این سازمان آن‌چنان دارای اهمیت است که بسیاری از اقتصاددانان به‌صورت صریح یا ضمنی مشکلات مربوط به آن را یکی از ابر چالش‌های ایران می‌دانند. این سازمان بالغ‌بر ۱۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر از جمعیت شاغل ایران را تحت پوشش بیمه‌ای خود دارد. با احتساب خانواده این افراد، اقدامات این سازمان بر زندگی بیش از ۴۰ درصد ایرانیان تأثیرگذار است. همچنین بر اساس ارقام سال ۱۳۹۵ بالغ‌بر ۱٫۶۳۰٫۹۵۱ نفر نیز مستمری بازنشستگی از این سازمان دریافت می‌کنند. تمام ارقام گفته‌شده در ... مطالعه بیشتر
نظام نهادی تور ایمنی اجتماعی

اقدامات کشورهای مختلف برای عرضه تور ایمنی اجتماعی

برنامه‌های تور ایمنی اجتماعی بخشی از مداخله‌هایی هستند که کشورها به منظور ارائه خدمات حمایت اجتماعی به همه یا گروه خاصی از ساکنین و شهروندان انجام می‌دهند. یک سیستم تور ایمنی اجتماعی مؤثر می‌تواند فرصت‌های اقتصادی را ارتقا بدهد و به جمعیت‌های آسیب‌پذیر در فائق آمدن بر فقر کمک کند. کشورها به طور فزاینده‌ای مجموعه ابزار برنامه‌های تور اجتماعی خود برای کاهش و تعدیل فقر را ارتقا بخشیده‌اند. نقش برنامه‌های تور اجتماعی در کاهش فقر، رسیدگی به نابرابری‌ها، کاهش پیامدهای شوک‌های بیرونی همچون بحران‌های اقتصادی، قحطی‌ها و بالا رفتن ناگهانی قیمت جهانی غذا بر خانوارهای آسیب‌پذیر آشکار است. بدون مداخله‌های ... مطالعه بیشتر