حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

خبرنامه شماره ۱۲ مقابله با فساد و فقر

محمد ملکی۱۳۹۸-۰۳-۲۵

عمده علت عدم توفیق در مبارزه با فساد را می‌توان در فقدان شفافیت در نظام مالی و پولی کشور جستجو کرد. عدم شفافیت که رانت خواران، کلاه‌برداران، واسطه‌گران و دلالان خواهان آن هستند، همین را می‌رساند. لذا وقتی می‌توانیم به‌طور سیستماتیک جلوی فساد را بگیریم که سیستم اطلاعاتی شفافی داشته باشیم. اگر شفافیت در تمام ابعاد پولی، مالی و اداری به سیستم بازگردد، این مسئله منتج به انضباط اقتصادی در کشور خواهد شد. امروز اگر شاهد بی‌عدالتی، نابرابری و فساد اقتصادی هستیم، بدین دلیل است که شفافیت بر ارتباطات و روندهای کاری حاکم نیست. در همه جای جهان برای محاسبه ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۱۱ مقابله با فساد و فقر

محمد ملکی۱۳۹۸-۰۳-۱۸

امروزه موضوع شفافیت بانک مرکزی تبدیل به یکی از مورد بحث‌ترین موضوعات در زمینه سیاست‌های پولی شده است. عموم مردم نیاز دارند که بانک‌های مرکزی که روزبه‌روز مستقل‌تر از گذشته می‌شوند، از درجه قابل قبولی از شفافیت برخوردار باشند تا همچنان نهادی قابل اتکا باقی بمانند. همچنین، شاخه رو به رشدی از ادبیات مرتبط، به بررسی تأثیرات اقتصادی این افزایش در شفافیت پرداخته است. البته بحث شفافیت و اندازه‌گیری آن به لحاظ کیفی بودن متغیر شفافیت، اندکی پیچیده‌تر شده است؛ چراکه یافتن سنجه‌های مناسب برای اندازه‌گیری آن چندان ساده نیست. اگرچه اقتصاددانانی مانند گراتس و ایجفینگر مطالعات بسیاری در زمینه ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۱۰ مقابله با فساد و فقر

محمد ملکی۱۳۹۸-۰۳-۱۱

به نظر جامع‌ترین تعریف درباره فساد، توسط خانم سوزان اکرمن ارائه شده است. اکرمن یکی از مطرح‌ترین افراد در زمینه آگاهی‌های عمیق و منحصر به فردی است که درباره فساد، منشأ و پیامدهایش سخن گفته است. ایشان در کتاب فساد و دولت می‌گوید زمانی که فساد گسترش می‌یابد، نشان‌دهنده‌ی ناتوانی فراگیر نظام تصمیم‌گیری و تخصیص منابع برای بهره‌برداری از نفع شخصی در جهت مقاصد تولیدی است. نکته مهم آنجاست که ما تولید را به عنوان یک فعالیت انتزاعی در یک ساختمان در نظر گرفته‌ایم. درحالی‌که اگر تولید به‌مثابه یک نظامِ حیات جمعی در نظر گرفته شود، در آن صورت معنای ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۹ مقابله با فساد و فقر

محمد ملکی۱۳۹۸-۰۳-۰۳

نسبت میان سیاست­گذاری اجتماعی، نظام مالیاتی و شفافیت: ماهیت نظام رفاهی یا سیاست­گذاری اجتماعی به­ گونه ­ای است که می­ خواهد بین نیروی کار و سرمایه توازن ایجاد کند. این مسئله در اوایل قرن بیستم یا بعد از جنگ جهانی دوم مطرح شد و ناشی از اندیشه­ های مارکس مبنی بر پیش­ بینی آینده نظام سرمایه ­داری بود. سیاست­گذاران به این نتیجه رسیده بودند که نباید بین سرمایه و نیروی کار، شکاف ایجاد شود و راه آن، گرفتن مالیات­هایی از بورژوازی بود تا در زمان­های رکود به بیکارها و کسانی که محتاج هستند، داده شود. البته پیش از شکل ­گیری ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۸ مقابله با فساد و فقر

محمد ملکی۱۳۹۸-۰۲-۲۸

ضرورت وجود شفافیت در بحث‌های رفاهی، در حال حاضر بسیار محسوس و پررنگ است. امروزه از شفافیت و بیان هرچه صریح‌تر جزئیات به عنوان یکی از عوامل کاهش دهنده‌ی فساد در دستگاه‌های دولتی به ویژه فساد در بودجه مالی سنوات یاد می‌شود. سامان‌دهی نظام رفاهی شفاف یکی از مباحث مهم مطرح شده در دولت‌های رفاهی به حساب می‌آید که در نهایت به دنبال تحقق عدالت میان اعضای یک جامعه است. مفهوم رفاه، لزوم تأمین منافع ذی‌نفعان، کم‌توان‌ها و فقرا را به خوبی روشن می‌سازد. همچنین این مسئله نشان می‌دهد که دولت‌ها باید با بهره‌گیری از انواع سیاست‌های مالی، اجتماعی، سیاسی ... مطالعه بیشتر

شناخت فساد در دستگاه قضایی

راضیه شیخ رضایی۱۳۹۸-۰۲-۲۷

کتاب «فساد در نظام‌های قضایی» ترجمه گزینشی از مجموع گزارش‌های فساد قضایی است که توسط سازمان شفافیت بین‌الملل تهیه و تدوین شده است. در این کتاب ۹ مقاله از مجموع ۲۸ مقاله از بخش تحلیل تطبیقی فساد قضایی، ۹ گزارش کشوری از مجموع ۳۲ گزارش کشوری و ۲ مقاله روش‌شناسی از مجموع ۱۷ مقاله انتخاب و ترجمه شده است. از مجموع ۳۲ کشور مورد مطالعه، گزارش‌هایی انتخاب شده است که مسائلشان شباهت بیشتری با مسائل ایران داشته است و این کشورها شامل مکزیک، پاکستان، فیلیپین، رومانی، آفریقای جنوبی، ترکیه و بریتانیا است. نتیجه بسیار مهم گزارش جهانی فساد ۲۰۰۷ سازمان ... مطالعه بیشتر

فساد در نظام سلامت، بهداشت و درمان

راضیه شیخ رضایی۱۳۹۸-۰۲-۲۷

فساد در نظام سلامت تأثیرات منفی بر سلامت مردم، تأثیر اقتصادی و هدر رفت منابع و تأثیر منفی بر اعتماد مردم دارد. در این کتاب برخی مفاهیم و مداخلات مرتبط با مسئله فساد در نظام بهداشت و درمان تشریح شده‌اند. هدف این کتاب بیشتر مفهوم‌سازی در خصوص فساد در نظام سلامت است تا تشریح تکنیکی ابزارها و مداخلات؛ زیرا به نظر می‌رسد مفهوم این امر آن چنان که باید درک نشده، در مورد آن زبان مشترکی وجود ندارد و نقش آن جدی گرفته نمی‌شود. عموماً چنین تصور می‌شود که مشکلات فعلی که به طور روزمره با آن‌ها دست به گریبان ... مطالعه بیشتر

راهنمای کشف رد پای فساد

راضیه شیخ رضایی۱۳۹۸-۰۲-۲۷

این کتاب شامل مطالبی در خصوص انواع داده‌ها، مدل‌ها، ارزشیابی و ارزیابی اثربخشی، رویکردهای اندازه‌گیری و شاخص‌های ترکیبی اندازه‌گیری فساد/ ضد فساد است. تراپنل نویسنده این کتاب با بیان انواع شاخص‌های اندازه‌گیری فساد و سپس ارائه مثال‌های عملی برای سنجش فساد می‌کوشد تا خوانندگان را با این روش‌ها آشنا سازد. این کتاب راهنمای عمل، مجموعه‌ای از روش‌شناسی‌ها، ابزارها و فعالیت‌هایی را ارائه می‌دهد که به وسیله انجمن ضد فساد در طول سالیان پیش مورد استفاده و تأیید اعتبار قرار گرفته است. اولین نسخه این راهنما در سال ۲۰۰۸ منتشر شد که حاوی نوآوری‌های بسیاری در زمینه رویکردهای سنجش فساد بود. ... مطالعه بیشتر

ارزیابی مبارزه با فساد در ارمنستان

راضیه شیخ رضایی۱۳۹۸-۰۲-۲۴

شبکه مبارزه با فساد در اقتصادهای در حال گذار یکی از ابتکارات سازمان همکاری اقتصادی و توسعه برای ترویج اقدامات ضد فساد در کشورهای غیر عضو است. این شبکه در سال ۲۰۰۳ با حمایت ارمنستان، آذربایجان, گرجستان، قزاقستان، روسیه، تاجیکستان و اوکراین با نام طرح اقدام استانبول برای بررسی چارچوب قانونی و نهادی برای مبارزه با فساد و شناسایی دستاوردها و نقاط ضعف شروع به کار کرد. این کتاب به طور اختصاصی درباره گزارش نظام‌مند مبارزه با فساد در ارمنستان است که نتایج آن می‌تواند راهنمایی برای کشورهای در حال مبارزه با فساد باشد. توصیه‌های این کتاب شامل اقدامات در ... مطالعه بیشتر

فساد در نظام مالیاتی

راضیه شیخ رضایی۱۳۹۸-۰۲-۲۴

تحول نظام مالیاتی به عنوان یکی از محورهای اصلی طرح تحول اقتصادی دولت جمهوری اسلامی ایران اعلام گردیده است. در همین چارچوب «طرح جامع مالیاتی» به عنوان طرح جامع و همه جانبه تحول نظام مالیاتی کشور در دستور کار سازمان امور مالیاتی کشور قرار گرفت. دستگاه مالیاتی یک دستگاه قضاوتی از نوع مالی است. دستگاه‌های قضاوتی به دلیل حساس بودن بحث عدالت و اجرای آن خودبه‌خود می‌توانند زمینه‌های ایجاد فساد را در خود پرورش دهند و به‌جاست که در سیستم حکومتی و اداره جامعه، روشی را برای کاهش آن به طور سیستماتیک به وجود آورد. یکی از بزرگ‌ترین معضلاتی که ... مطالعه بیشتر

 فساد پلیس

راضیه شیخ رضایی۱۳۹۸-۰۲-۲۳

فساد اداری به عنوان یکی از واقعیت‌های تلخ جامعه امروزی شیوع بی‌سابقه‌ای در نظام اداری، سیاسی و اجتماعی جهان داشته است. چنانکه رویدادهای اخیر نشان داده، هیچ کشوری با هر میزان ثروت و قدرت نمی‌تواند ادعا کند که از پیامدهای مخرب فساد کاملاً در امان مانده است. پلیس یکی از ارکان اصلی مبارزه با فساد در جامعه است که شرط لازم برای موفقیت آن، سلامت آحاد کارکنان و سازمان پلیس است. فساد پلیس آثار و پیامدهای منفی فراوانی دارد که از جمله می‌توان به و سوءاستفاده شغلی را نام برد. این کتاب پایان‌نامه دکتری در رشته علوم قضایی دانشگاه هاروارد ... مطالعه بیشتر

تحلیل جامعه شناسی فساد در ایران

راضیه شیخ رضایی۱۳۹۸-۰۲-۲۳

نویسنده در این کتاب در خصوص مهم‌ترین عوامل مؤثر بر کارکرد مناسب یک نظام اجتماعی بزرگ که موجب درهم شکستن قواعد مناسب برای دوام یک جامعه که به فساد از آن تعبیر می‌شود، سخن می‌گوید. مهم‌ترین عامل در عدم کارکرد یک جامعه، نداشتن قواعد مناسب و از آن مهم‌تر عدم رعایت قواعد از جانب همه است که در بدترین حالت جامعه را دچار آنومی یا آشفتگی می‌کند. یکی از مهم‌ترین علل این آشفتگی اجتماعی این است که برخی از انسان‌ها بتوانند با ابزاری قواعد را به نفع خودشان یا نزدیکان خود تغییر دهند و یا از شرایط، به طور خاص ... مطالعه بیشتر

 هزینه‌ها و نتایج اقدامات ضد فساد در آسیا

محمد کریمی۱۳۹۸-۰۲-۲۳

این کتاب به مطالعه موردی چند کشور منتخب در آسیا از جمله فیلیپین، کره جنوبی، تایلند و اندونزی پرداخته و همچنین توصیه‌هایی برای بهبود روش‌ها و ابزارهای مبارزه با فساد ارائه کرده است. آشنایی با وضعیت فساد در کشورهای دیگر و تجربیات کشورهای مذکور، می‌تواند به دلیل شباهت‌های اجتماعی-فرهنگی، قابلیت انطباق و مقایسه (مبارزه با فساد) در آن کشورها با وضع داخلی را امکان پذیرتر سازد. از ویژگی‌های مثبت کتاب توجه به رویکرد کنترل و ارزیابی بازخورد سیاست‌ها و برنامه‌ها است. کتاب در هفت فصل نوشته شده است. در فصل اول کتاب با عنوان مقدمه‌ای بر چالش فساد در آسیا ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۷ مقابله با فساد و فقر

محمد ملکی۱۳۹۸-۰۲-۲۱

در سال ۱۹۷۴ میلادی، اطلاعات ارزشمندی از طرف یک فرد ناشناس به دو خبرنگار واشنگتن پست منتقل شد. انتشار این اطلاعات توسط رسانه ­ها، منجر به استعفای رئیس­ جمهور آمریکا، ریچارد نیکسون شد. این اسناد مربوط به نوارهای ضبط شده از دستور برای کارگذاری شنود جهت استراق سمع و سرقت اطلاعاتی بود. این سرقت از محل نشست ستاد تبلیغات حزب دموکرات که در طبقه­ای از هتل واترگیت برگزار شده بود، اتفاق افتاد. ابتدا تصور می­ شد این قضیه فقط مربوط به سطوح پایین است ولی پس از پیگیری رسانه ­ها و مقامات قضایی، مشخص شد که شخص نیکسون از این ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۶ مقابله با فساد و فقر

محمد ملکی۱۳۹۸-۰۲-۱۴

برخی پژوهشگران از جمله لیندستد و نورین، شفافیت را به منزله قابلیت دسترسی به اطلاعات تعریف می­کنند و بیان می­دارند که یک مؤسسه شفاف، مؤسسه­ای است که افراد درون و بیرون آن بتوانند به منظور شکل­ دادن به نظراتشان در مورد اقدامات و فرآیندهای درون آن مؤسسه، اطلاعات مورد نیازشان را به دست آورند. از منظر این دو پژوهشگر، مظهر شفافیت، شیشه است که امکان نگاه کردن به درون آن وجود دارد و بنابراین یک مؤسسه، یک فرد و یک جامعه وقتی شفاف است که بتوان به درون آن نظر انداخت و از آنچه درمی­گذرد، مطلع شد.(لگزیان و کاظمی، ۱۳۹۰ ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۵ مقابله با فساد و فقر

محمد ملکی۱۳۹۸-۰۲-۰۷

شفافیت را از زوایای گوناگونی تعریف کرده­اند و وجوه گوناگونی را برای آن ترسیم کرده­اند. در یک رویکرد، تعاریف شفافیت را مبتنی بر سه­ گانه­ای از جمله «تعاریف مبتنی بر ذی­نفعان اطلاعات»، «تعاریف مبتنی بر پاسخگویی» و «تعاریف مبتنی بر اجرای قوانین و مقررات» دانسته­ اند.[۱] برای ایضاح بیشتر، این تعاریف را از نظر می­ گذرانیم. تعاریف مبتنی بر ذی­نفعان اطلاعات، شفافیت را افزایش به موقع و قابل اتکای اطلاعات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی که در دسترس همه ذی­نفعان مربوطه باشد، تعریف کرده­ اند. از این منظر، نبود شفافیت به­عنوان «ممانعت عمدی از دسترسی به اطلاعات، ارائه نادرست اطلاعات یا ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۴ مقابله با فساد و فقر

محمد ملکی۱۳۹۸-۰۱-۳۱

«همه حیوانات با هم برابرند، اما برخی برابرترند.» این جمله شاید معروف­ترین و آشناترین جمله کتاب «قلعه حیوانات»، اثر اریک آرتور بلر ملقب به «جورج اورول»، منتقد ادبی و نویسنده انگلیسی باشد. اورول شاید با گفتن این جمله می­خواسته همه آن وضعیتی را که حیوانات مزرعه پس از پیروزی بر آقای جونز و دار و دسته­اش دچارش گشته بودند، به تصویر بکشد. واقعیت این بود که در پس آن دگرگونی، «همه» حیوانات نتوانستند به حلقه­ی حکمرانی مزرعه­شان وارده شده، سهمی برابر از مدیریت آن را از آنِ خود کنند. آنچه رخ داد تلخ­تر از آن بود که گمانش می­رفت: رفیق ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۳ مقابله با فساد و فقر

محمد ملکی۱۳۹۸-۰۱-۲۵

در هفته‌های اخیر، خسارات ناشی از سیل فراگیر جامعه و حاکمیت را به خود مشغول داشته و همّ و غمّ نیروهای اجتماعی و حاکمیتی، مواجهه با این بحران طبیعی ـ اجتماعی بوده است. مسئله‌ی شفافیت طبعاً در مواجهه با این بحران ضرورت یافته است. چنانکه در خبرنامه ملاحظه می‌کنیم شفافیت هزینه‌ها و مبالغ دریافتی از کمک‌های مردمی در جریان سیل اخیر از مسائل مهم بازتاب‌یافته در رسانه‌ها بوده است. شائبه‌های پیش‌آمده، افکار عمومی را به‌گونه‌ای حساس کرده که موجب شده تا رئیس سازمان هلال‌احمر قول اکید دهد که هزینه‌های مربوط به سیل‌زدگان را به‌صورت شفاف اعلام کرده و به اطلاع ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۲ مقابله با فساد و فقر

محمد ملکی۱۳۹۸-۰۱-۱۸

در سال‌های اخیر، شاید یکی از مهم‌ترین کلیدواژه‌هایی که پیوسته در کانون توجه مباحثات اقتصادسیاسی ایران بوده است، مفهوم شفافیت باشد. بستر نشو و نما یافتن و حساسیت‌برانگیز شدن این مفهوم علی‌الخصوص در سالیانِ اخیر، احتمالاً تبعیض و نابرابری فزاینده کثیری از مردم از سویی، و برخورداریِ بی حد و حصر عده قلیلی، از دیگر سو باشد. برهم خوردن تعادل اجتماعی و برآمدن اقسام آسیب‌ها و معضلاتی چون بیکاری، فقر، بی خانمانی و … منجر شده تا افکار عمومی جامعه ایرانی به آنچه به زعم خویش در پسِ پرده می‌گذرد، آگاه‌تر شود تا بلکه از خلالِ این آگاهی، بتواند بخشِ ... مطالعه بیشتر

بودجۀ بی‌قانونی

ماهنامه حق ملت۱۳۹۷-۱۲-۲۷

برای شروع گفتگو، خوب است بدانیم در تهیه سند بودجه به عنوان یکی از اسناد منعکس کننده رابطه دولت وملت، به چه میزان به اسناد بالادستی و قوانین موضوع های که به این رابطه می پردازند توجه می شود؟ آیا اصول چنین رابط های در اسناد و سیاست های کلی، به درستی تدوین شده است؟ این رابطه از چه منطقی پیروی می کند؟ توکلی: بنابر فرض، بودجه یک مقطع یک ساله از یک برنامه پنج ساله است. برنامه های دولت باید در لباس ارقام، در بودجه نمایان شود. وقتی دولتی، پنج یا ده درصد از بودجه سالانه خودش را به ... مطالعه بیشتر