حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

 

خبرنامه شماره ۴۸ مقابله با فساد و فقر: کرونای فقرا و اغنیا

کرونای فقرا و اغنیا ویروس کرونا بالاخره از راه رسید و اولین مرگ‌ومیر ناشی از آن گزارش شد. طبیعی است که مسئولان ذی‌ربط تلاش‌هایی را به‌منظور کنترل شیوع ویروس انجام خواهند داد، اما آیا این خدمات به میزان مساوی در دسترس فقرا و اغنیا قرار خواهد گرفت؟ علاوه بر این، آیا فقرا و اغنیا به یک میزان در معرض ابتلا به بیماری خواهند بود؟ رابطه‌ی بین نابرابری و سلامت، یکی از موضوعاتی است که مورد توجه بسیاری از پژوهشگران حوزه‌ی سلامت و رفاه قرار گرفته است. نابرابری، هزینه‌های زیادی بر جامعه تحمیل می‌کند و از آنجا که سلامت، یکی از ... مطالعه بیشتر
تصدی هم‌زمان- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

چندشغله‌ها در حلقه بسته منافع

تصدی هم‌زمان مشاغل اداری از معضلاتی است که با وجود ایجاد قوانین متعدد برای آن، همچنان پابرجاست و به نظر می‌رسد عزمی جدی برای ریشه‌کن‌کردن این معضل وجود ندارد. اصل ۱۴۱ قانون اساسی، قانون «ممنوعیت تصدی بیش از یک شغل» که در دی‌ماه ۱۳۷۳ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده و «قانون ممنوعیت تصدی هم‌زمان مشاغل اداری» که جزء قوانین بودجه سال ۹۸ است، مجموعه قوانینی هستند که تا امروز برای این مسئله ایجاد شده‌اند،‌ اما روی کاغذ باقی مانده‌اند. همین باعث شد همچنان شاهد تصدی هم‌زمان چند شغل در دستگاه‌ها باشیم. موسی شهبازی‌غیاثی، کارشناس اقتصادی، شفاف‌نبودن سازوکار انتصابات در ... مطالعه بیشتر
خرید کتاب تضاد منافع و آینده پزشکی، توانمندسازی حاکمیت و جامعه

«تضاد منافع و آینده پزشکی»

مارک ای. رادوین استاد حقوق دانشگاه سافولک در کتاب تضاد منافع و آینده پزشکی به تجزیه‌وتحلیل مقررات گذاری در حوزه منافع در پزشکی و به‌صورت جزئی‌تر، تضاد منافع پزشکان پرداخته است. امری که می‌تواند در انتخاب گزینه‌های درمانی توسط پزشکان مؤثر باشد و لزوما در راستای منافع بیماران نیست. درحالی‌که عموماً جامعه و تنظیم‌کنندگان مقررات، انتظار دارند که پزشکان در انتخاب گزینه‌های درمانی خود بی‌طرف باشند، تنظیم مقررات (یا مقررات زدایی) در حوزه‌های کارآموزان خصوصی، مالکیت پزشکان در مراکز پزشکی، نوع اشتغال آن‌ها (خصوصی، عمومی یا ترکیبی) و انواع پاداش خدمات درمانی، می‌تواند در آن‌ها انگیزه‌های برای ترجیح یک درمان ... مطالعه بیشتر
تجمعات بازنشستگان

تجمعات بازنشستگان به روایت رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی

تجمعات بازنشستگان در اعتراض به عدم تحقق وعده‌ها در رابطه با پرداخت معوقات آن‌ها، یکی از تجمعات اعتراضی بوده است که در ماه‌های گذشته به صورت متناوب در کشور اتفاق افتاده است. برای شناسایی وضعیت این تجمعات و سوابق آنان نیاز است تا رصدی همه جانبه صورت بگیرد. به همین منظور، گزارش «تجمعات بازنشستگان به روایت رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی» به سفارش معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی توسط مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه تهیه شده است. این گزارش شامل دو بخش است: بخش اول، بازتاب تجمعات بازنشستگان در شبکه اجتماعی تلگرام؛ بخش دوم: سوابق اعتراضات بازنشستگان ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۴۷ مقابله با فساد و فقر: امید و فقر

امید و فقر معمولاً در ماه‌ها و هفته‌های پایان سال یا به قول عموم «شبِ عید»، فرودستان به‌خصوص سرپرستان خانوارهای فقیر فشار مضاعفی را متحمل می‌شوند؛ زیرا از یک‌سو هزینه‌های خانوار افزایش می‌یابد، کودکان انتظار دارند نو پوش شوند و زنان انتظار دارند خرجی بیشتر داشته باشند تا وضعیت خانه را کمی سروسامان دهند و از سوی دیگر در این مقطع به‌طور معمول قیمت‌ها افزایش نسبی خواهند داشت و تورم فقرا را فقیرتر می‌کند. در چنین شرایطی، سرپرستان خانوار اعم از زن و مرد با تلاش بیشتر و به امید دسترسی بیشتر به کار در رونق مقطعی بازار، به آب‌وآتش ... مطالعه بیشتر
مفاصاحساب تامین اجتماعی

مارپیچ استعلام کاغذی: مفاصاحساب تامین اجتماعی

  «مفاصاحساب تامین اجتماعی» عبارتی یادآور دردسرهای فراوان بوروکراسی برای کارفرمایان و کارگران و پژوهشگران و … همه کسانی است که درآمدشان را از اقتصاد رسمی کسب می‌کنند. عدم اتصال الکترونیکی شعب تأمین اجتماعی و کاغذی بودن بخشی از فرآیندها از یک سو و وجود ضرایب پیمان ۴ گانۀ تأمین اجتماعی -که نقش صلاحدید کارشناسان این سازمان را برای هزینه‌ای که مردم باید به این سازمان بپردازند پررنگ می‌کند_ از سوی دیگر، فرآیند گرفتن مفاصاحساب تامین اجتماعی را به یکی از پیچیده‌ترین، زمان‌برترین و آزاردهنده‌ترین فرآیندهای اداری کشور تبدیل کرده است. این برنامه نگاهی دارد به این فرآیند و دردسرهای ... مطالعه بیشتر

تجربه انحراف‌های مثبت در مشکلات بودجه‌ای وزارت نفت

یاسر میرزایی، مدیرکل بودجه و تامین منابع وزارت نفت، در چهارمین نشست از سلسله نشست‌ های مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه که در ۱۶ بهمن ۹۸ در ساختمان مرکزی جهاد دانشگاهی تهران برگزار شد به تدوین برخی از تجربیاتش در وزارت نفت، با چارچوب ارائه شده در کتاب «توانمندسازی حکومت؛ شواهد، تحلیل، عمل» پرداخت. برنامۀ توانمندسازی حکومت در مرکز توسعۀ بین‌الملل دانشگاه هاروارد، نتایج تحقیقاتش در زمینۀ توانمندسازی اجرایی دولت‌ را در مجموعه‌ای آموزشی، شامل کتاب مذکور، منتشر کرده و معاونت رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، با همکاری مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه، این مجموعه را به ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۴۶ مقابله با فساد و فقر: عدالت و انقلاب

عدالت و انقلاب مسئله فقر و رفع آن به معنای اخص و همچنین برقراری عدالت اجتماعی به معنای اعم آن از اهداف انقلاب اسلامی ایران بود. این مهم بلافاصله پس از پیروزی انقلاب در قوانین اساسی کشور، در بسیاری از اصول به‌صورت ضمنی و در برخی نیز به‌صورت صریح مورد تأکید قرار گرفت. در اصل ۲۹ قانون اساسی، تأمین خدمات و حمایت‌های مالی برای مردم از طریق درآمدهای عمومی، در اصل ۳۱ برخورداری از مسکن متناسب با نیاز برای تمام افراد با اولویت به روستانشینان و کارگران و در اصل۴۳ ریشه‌کن کردن فقر و محرومیت و برآوردن نیازهای مردم مورد ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۴۵ مقابله با فساد و فقر: فقر و شورش

فقر و شورش برای هر جامعه نظم اجتماعی از اهمیت حیاتی برخوردار است و به همین دلیل همواره دغدغه وضعیت نظم یا بی‌نظمی اجتماعی مورد توجه مدیران نظام‌های سیاسی، محققان و صاحب‌نظران علوم اجتماعی قرار گرفته است. بدون نظم، جامعه دچار نوعی گسیختگی یا آشفتگی اجتماعی می‌گردد. اساس نظم اجتماعی در هر جامعه‌ای مجموعه‌ای از ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی است. پایبندی افراد جامعه به ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی تا حد زیادی تعیین کننده نظم اجتماعی است. اگر در شبکه وسیع روابط اجتماعی، هنجارها رعایت نشوند، زندگی اجتماعی مختل و جامعه عملا فلج می‌شود، زیرا هنجارها، روابط اجتماعی را تنظیم می‌کنند ... مطالعه بیشتر

قابلیت‌های رو به افول

نشست رونمایی از این کتاب با حضور احمد میدری معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بایزید مردوخی از پیشکسوتان امور برنامه‌ریزی، علی‌رضا علوی‌تبار از اساتید و صاحب نظران حوزه خط مشی‌گذاری عمومی و اقتصاد سیاسی و جعفر خیرخواهان اقتصاددان و از مترجمان کتاب برگزار شد. سخنرانان در این نشست ضمن تحلیل و نقد محتوای این کتاب به بحث پیرامون اهمیت توانمندسازی حکومت در ایران و چگونگی آن پرداخته اند. بایزید مردوخی ضمن تاکید بر لزوم اصلاح نظام تدبیر در کشور می‌گوید: برنامه ششم توسعه هشت درصد رشد اقتصادی و ۷۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری را پیش‌بینی کرده است. ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۴۴ مقابله با فساد و فقر: نظم اجتماعی و فقر

نظم اجتماعی و فقر رابطه نظم اجتماعی با شرایط اقتصادی همواره مورد توجه محققین بوده و از اواخر قرن ۱۹ بحث درباره زمینه‌های فردی، اجتماعی و اقتصادی نظم اجتماعی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. تغییرات و دگرگونی‌های اقتصادی- اجتماعی که عمدتاً در اثر توسعه اقتصادی و موقعیت کشورها در نظام اقتصاد و تقسیم‌کار جهانی به وقوع پیوسته، زمینه‌ساز ثبات یا بی‌ثباتی و عاملی مؤثر در وقوع انحرافات، تضادهای سیاسی و آشوب‌های اجتماعی شده است. با کاهش میزان درآمد، بیکاری فزاینده ناشی از رکود و بحران و سستی بنیان اقتصادی، خشونت، جرائم و کشمکش‌های سیاسی، اجتماعی به‌ویژه در ... مطالعه بیشتر
حوزه‌ی فقر

همایش فقرپژوهی؛ امکانی برای پیوند سیاست‌گذاری، پژوهش و عرصه‌ی عمومی

سیاست‌گذاری نیازمند دانش و پژوهش است؛ درعین‌حال، دانش و پژوهشی نیز در صورتی می‌تواند به منبعی برای سیاست‌گذاری بدل شود که تنگناها و ظرفیت‌های حوزه‌ی سیاست‌گذاری و اجرا را بشناسد و در تعریف مسئله، تبیین مسئله و ارائه راهکار این ظرفیت‌ها و تنگناها را لحاظ کند. دانش توسط پژوهشگران و اساتید دانشگاه‌ها تولید می‌شود؛ اما اساتید و پژوهشگران عموماً در فضایی دور از اجرا و حوزه‌ی خط‌مشی‌گذاری به پژوهش و تبیین مسائل می‌پردازند. از طرف دیگر، دستگاه‌های اجرایی نیز در تعریف همکاری با پژوهشگران و کارشناسان خارج از کادر اداری خود، اغلب آن‌ها را در فرایند واقعی سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۴۳ مقابله با فساد و فقر: نظم و فقر

نظم و فقر در همه جوامع مسئله نظم و امنیت اجتماعی برای دولت، حاکمیت و مردم مسئله مهمی است. روابط انسان‌ها در جامعه بر نظم و قاعده‌های خاصی استوار است و شیوه‌های رسمی و غیررسمی نظارت و کنترل اجتماعی برای حفظ نظم و امنیت اجتماعی، تدارک دیده شده است. نظم از دو منظر می‌تواند مورد توجه قرار گیرد: نظم هابزی و نظم مارکسی. اولی نظم را از طریق قواعد، قراردادها و اعمال زور مشروع برای اجرای آن‌ها دنبال می‌کند و دومی نظم را برپایه مناسبات ساختاری عادلانه در جامعه جستجو می‌کند. از زاویه‌ای دیگر، مفهوم نظم اجتماعی را می‌توان در ... مطالعه بیشتر
در‌های گردان

لایحه تعارض منافع در تعلیق

بانک مرکزی چه در جایگاه نهاد ناظر بر بانک‌ها و چه به‌عنوان سیاست‌گذار پولی باید از هر نوع پرتگاهی برای فساد و تعارض منافع دور باشد. این مسئله‌ای است که به‌تازگی بیش از پیش در فضای کارشناسی پررنگ شده است. سیدفرید موسوی، نایب‌رئیس کمیسیون اقتصاد و نماینده مردم تهران، در‌های گردان را به‌عنوان یکی از اشکال مهم تعارض منافع، از مهم‌ترین معضلاتی می‌داند که سال‌هاست دامن‌گیر نظام بانکی ایران شده است. او با بیان اینکه تا امروز برای این مسئله خلأ قانونی وجود داشته، به طرح بانکداری اسلامی اشاره می‌کند که در صورت تصویب قادر است بخش‌هایی از این معضل ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۴۲ مقابله با فساد و فقر: فقر و انرژی

فقر و انرژی استفاده از انرژی اثرات عمده و غیر قابل انکاری برای دستیابی به بهره‌وری، رفاه و آسایش بیشتر انسان‌ها داشته است. امروزه اقتصاد بدون استفاده از خدمات حامل‌های مختلف انرژی غیر قابل تصور است. انرژی، اثرات دامنه‌داری بر زندگی انسان‌ها دارد و از اشتغال تا توسعه ، از سازمان‌ها تا افراد و از جوامع محلی تا حوزه‌های ملی و جهانی تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. ازاین‌رو، انرژی نیز همچون ده‌ها عامل دیگر اثرات غیرقابل انکاری بر فقر و نابرابری دارد. دسترسی به خدمات انرژی یکی از مؤلفه‌های اصلی کاهش نابرابری و فقر است و نقش بسیار مهمی در توسعه انسانی ... مطالعه بیشتر
مالیات بر درآمد

کاهش مالیات به دلیل تضاد منافع در مجلس

دولت در بند «الف» تبصره ۶ لایحه بودجه ۹۹ برای اولین‌بار پله‌های مالیات بر درآمد کارکنان دولتی و غیردولتی را مطابق با قوانین بودجه سال‌های ۹۷ و ۹۸ یعنی به صورت مدل پنج‌پله‌ای (از ۱۰ درصد تا ۳۵ درصد) ارائه داد، اما در اتفاقی عجیب، کمیسیون تلفیق مجلس بازگشت به مدل دوپله‌ای مالیات بر درآمد کارمندان (همان مدل ماده ۸۵ قانون مالیات‌های مستقیم) را به تصویب رساند که بر این اساس مقرر شد نرخ مالیات بر درآمد حقوق کارکنان دولتی و غیردولتی مازاد بر میزان معافیت مالیات بر درآمد سالانه (سه میلیون تومان) و تا هفت‌برابر آن مشمول مالیات سالانه ... مطالعه بیشتر
درب‌های گردان

ابهام اتاق سیاست‌گذاری

روابطی که بین بانک‌ مرکزی و بانک‌هاست، رابطه‌ای با مفهوم ناظر و منظور نیست. در یک مقطع رئیس کل بانک مرکزی در یک مصاحبه می‌گفت چون هجمه‌‌هایی که به بانک‌ها وارد است خیلی زیاد شده، بانک مرکزی و بانک‌ها باید در کنار یکدیگر در برابر این هجمه‌ها مقاومت کنند. درحالی‌که بانک مرکزی نهاد ناظر است و نمی‌تواند در کنار بانک‌ها قرار بگیرد.  سیدمهدی بنی‌طبا، کارشناس اقتصادی، در گفت‌وگو با «شرق» از نظر این کارشناس، کسانی که اوایل دهه ۸۰ پیگیر تأسیس بانک خصوصی و تصویب قانون تأسیس بانک‌های غیردولتی در مجلس بودند و بعضا امروز مناصب بالایی در سازمان برنامه ... مطالعه بیشتر
شفافیت بودجه شرکت‌های دولتی

شفافیت بودجه شرکت های دولتی یک گام به پیش

بودجه شرکت‌های دولتی سه چهارم بودجه کشور است و بررسی دقیق این بودجه همواره یکی از دغدغه‌های نمایندگان مجلس بوده است. در فصل بررسی بودجه‌های سنواتی هیچ گاه مجلس فرصت کافی برای بررسی این قسمت از بودجه ارسالی دولت را نداشته است اما در قانون بودجه ۱۳۹۸ مجلس دولت را ملزم کرد که بودجه شرکت‌های دولتی در سال ۱۳۹۹ را پیش از ارسال لایحه بودجه ۹۹ به مجلس ارسال کند. دیوان محاسبات کشور از سوی مجلس مأموریت یافت این بودجه را بررسی و گزارش آن را تقدیم مجلس کند. به امید تکرار هر ساله این گزارش و شفافیت هر چه ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۴۱ مقابله با فساد و فقر: جنبش یا ناجنبش تهیدستان

جنبش یا ناجنبش تهیدستان گفته شده جنبش تهیدستان شهری در تقابل با دولت به‌مثابه تولیدکننده و آراینده فضا قرار می‌گیرد. دولت از یک سو عامل تولید فضا بر پایه نابرابری است و از سوی دیگر جنبش تهیدستان در پی آن است تا سهمی از فضای شهری را به دست آورد. برای مثال، حرکت به سوی اشغال خانه‌ها و هتل‌ها در ابتدای انقلاب نشانگر لحظه‌ای از جنبش تهیدستان بود که در پی آن بود تا فضایی را برای سکونت خود تصاحب کند. زورآبادنشینی و خوش‌نشینی نیز تلاش‌های دیگری هستند برای تسخیر فضای زیست توسط تهیدستان که در تقابل با منطق دولت ... مطالعه بیشتر
ممنوعیت به‌کارگیری بازنشستگان- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

پاداش‌های نجومی برای مشاوران بازنشسته

قرار بود بازنشسته‌ای که سال‌ها در استخدام دولت بود و اکنون مستمری دریافت می‌کند، دوباره به دولت بازنگردد؛ اما ممنوعیت آن در قانون مدیریت خدمات کشوری هم نتوانسته مانعی برسر راه بهره‌گیری مشتاقان به شغل و اسکناس‌های آورده آن باشد. رئیس دیوان محاسبات می‌گوید شرکت‌ها و بانک‌های دولتی امروز شده‌اند حیاط خلوت بازنشستگان و دادستان دیوان هم از به‌کارگیری بازنشستگان و پرداختی‌های غیرمتعارف آنها در شرکت‌های نسل دو و سه شرکت‌های دولتی می‌گوید؛ شرکت‌هایی که سهام دولت در آنها زیر ۵۰ درصد بوده و در شفافیت آنها به‌روی دیوان محاسبات بسته است. یک کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «شرق» ضمن ... مطالعه بیشتر