حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

پیامدهای تعارض منافع در مدیریت شهری

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۶-۰۶

تعارض منافع شخصی یا سازمانی مسئولین با منافع عمومی، ممکن است تصمیمات و اعمال آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده و منافع عموم مردم را در تعارض با منافع خصوصی یا سازمانی آن‌ها قرار دهد. به‌علاوه یکی از ریشه‌های ناکارآمدی، نابرابری، فقر و وجود تعارض منافع در سیستم اجرایی حکومت‌ها است؛ زیرا هنگامی‌که یک مسئول بتواند به منافع خود یا سازمان متبوع خویش در تضاد با منافع عمومی بیفزاید، نتیجه‌ای جز کاهش سهم عمومی از منابع و گسترش فقر نخواهد داشت. لذا سیاست‌گذارانی که در پی کاهش فساد و یا فقر عمومی در جامعه هستند، شناسایی و مدیریت موقعیت‌های تعارض ... مطالعه بیشتر

مجلس و اقتصاد سیاسی بودجه

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۶-۰۳

  مجلس یکی از نهادهای تأثیرگذار و شاید به لحاظ اختیارات قانونی از مهمترین نهادهای تأثیرگذار بر انضباط مالی و شفافیت بودجه است. مجلس هم به لحاظ قوانین متعددی که در این زمینه تصویب کرده و خلاءهای قانونی که همچنان در مورد آنها اقدامی نکرده است و هم به لحاظ تصمیماتی که در فرآیند تصویب و نظارت بر بودجه دارد، نقش مهمی در مدیریت مالیه عمومی کشور ایفا می‌کند و بی‌گمان در کاستی‌های اساسی و نیز پیشرفت‌های تدریجی در این زمینه سهم بزرگی دارد. اکوایران با همکاری مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی، در این قسمت از مجموعه برنامه‌های ... مطالعه بیشتر

چالش‌های پیش روی تمرکز حساب‌های دولتی نزد بانک مرکزی

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۶-۰۳

یکی از زیرساخت‌های مهم برای ایجاد انضباط مالی و شفافیت بودجه استقرار حساب واحد خزانه است که امکان رصد و نظارت بر همه تراکنش‌های دولتی و برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری بر اساس آن و وصول درآمدهای دولت بدون رسوب آن‌ها در حساب‌های بانکی دستگاه‌ها را فراهم می‌سازد. عدم شفافیت، رسوب حساب‌های دولتی و فسادهای مترتب از آن، کاغذی بودن برخی از روال‌های خزانه، عدم امکان نظارت بر خط خزانه بر گردش مالی دستگاه‌ها و همچنین تشدید رفتار رانت جویی دستگاه‌ها و بانک‌ها از معایب عدم تجمیع حساب‌های دولتی نزد خزانه است. روال قبلی قانون و عدم تجمیع حساب‌ها نزد خزانه دارای ... مطالعه بیشتر

باید کجا ایستاد؟

زهره سروش فر۱۴۰۰-۰۶-۰۲

  کار شایسته به‌عنوان مفهومی که ناکارآمدی شاخص‌هایی مانند نرخ بیکاری و ساعت کار را برطرف می‌کند در سال ۱۹۹۹ توسط سازمان بین‌المللی کار مطرح شد و در دستور کار کشورهای مختلف قرار گرفت. تدوین سند ملی کار شایسته در ایران پس از چند بار مطرح‌شدن در برنامه‌های توسعه در سال‌های اخیر به تصویب هیئت دولت رسید. همان‌طور که در سند ملی کار شایسته هم آمده است، مفهوم کار شایسته دارای چهار شاخص است که هرکدام زیرشاخص‌هایی نیز دارند. این شاخص‌ها عبارت‌اند از: ایجاد و توسعه فرصت‌های اشتغال، برخورداری از حمایت‌های اجتماعی، تضمین حقوق بنیادین کار، تقویت گفتگوهای اجتماعی. شاخص ... مطالعه بیشتر

چرا دولت سازی در افغانستان شکست خورد؟

بهنام ذوقی رودسری۱۴۰۰-۰۶-۰۱

اگرچه روشن است که ایالات‌متحده می‌توانست در مدیریت خروج خود از افغانستان بهتر عمل کند، اما تراژدی که در ماه گذشته رقم خورد، محصول عملکرد بیست‌ساله این کشور است. آمریکا و متحدانش از ابتدای امر یک استراتژی دولت سازی بالا به پایین را اتخاذ کردند (و هیچ‌گاه در این مورد تجدیدنظر نکردند) که محکوم‌به شکست بود. ایالات‌متحده ۲۰ سال پیش به افغانستان تجاوز کرد، با این امید که کشوری که موجب رنج جهانیان و مردم خودش شده بود را بازسازی کند. ژنرال استنلی مک‌کریستال پیش از حمله نیروهای آمریکایی در این مورد توضیح می‌دهد که هدف از این کار این ... مطالعه بیشتر

بازخوانیِ انتقادی مشروط‌سازی قدرت

حسین موسوی۱۴۰۰-۰۶-۰۱

دستگاه‌های نظری ازجمله استبداد شرقی، استبداد آسیایی، شیوه تولید آسیایی، سلطانیسم، پاتریمونیالیسم و فرم‌های ایرانیزه شده آن‌ها ازجمله «ایران، جامعه کوتاه‌مدت» و «جامعه کلنگی»، با ارجاع به ذات‌انگاری و ایستایی جامعه ایرانی که ویژگی‌هایی نظیر کمبود و پراکندگی منابع آبی، نظام پدرسالارانه، قدرت نامحدود پادشاه، فقدان شاکله طبقاتی و عدم شکل‌گیری فئودالیسم اروپایی در ایران، توضیح ایران ذیل جوامع هیدرولیکی و … در خود داراست، تلاش کرده تا شابلون اروپامحورانه‌ای بر واقعیت تاریخی ایران بگذارد و از پسِ عینک این رهیافت‌های نظری، چرایی وضعیت کنونی و عدم امکان مشروط­سازی قدرت را توضیح دهد. مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه، با ایجاد ... مطالعه بیشتر

جای خالی قانون مدیریت تعارض منافع

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۵-۳۱

نگرانی از تعمیق تعارض منافع در نظام آموزش عمومی کشور حوزه آموزش چه در سطح عمومی و چه عالی یکی از حوزه‌هایی است که همواره تعارض منافع در آن و آسیب‌های ناشی از آن موردتوجه کاربران و کارشناسان قرار داشته است. موارد تعارض منافع در آموزش عمومی با مرکزیت وزارت آموزش‌وپرورش تنوع بسیار داشته و می‌تواند به صورت‌های گوناگون بروز و ظهور کند. در داخل بدنه این وزارتخانه تعارض منافع می‌تواند به‌صورت آشکار خود را در مالکیت مدیران این وزارتخانه در مدارس غیردولتی نشان دهد که سبب می‌شود سیاست‌هایی پیگیری شوند که بیش از هر چیز منافع این مدیران را ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره پنجاه و هشتم

سمانه سهرابی۱۴۰۰-۰۵-۳۱

  دریافت نسخه الکترونیکی پنجاه و هشتمین خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع    گزیدۀ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: احسان خاندوزی، نماینده فعلی مجلس و وزیر پیشنهادی اقتصاد، اظهار داشت مهم‌ترین مانع برای اصلاحات اقتصادی تعارض منافع مدیران وزارتخانه‌ها است که برای این امر، قرار است مواردی چون شمول کامل سامانه ستاد، شفافیت تمام قرادادهای بزرگ در شرکت‌های دولتی و شفافیت انتصابات بخش عمومی، شناسایی و مدیریت تعارض منافع فردی و ساختاری در زیرمجموعه وزارت اقتصاد اعمال شود. احمد خرم، رئیس سازمان مرکزی نظام مهندسی ساختمان در نامه‌ای به معاون مسکن ... مطالعه بیشتر

در جستجوی ابرمردانی برای مدیریت تعارض منافع

سمانه سهرابی۱۴۰۰-۰۵-۳۰

از منظر جامعه‌شناختی هر پدیده‌ای در تقاطع میان عاملیت و ساختار شکل‌گرفته و تحول می‌یابد؛ از پدیده‌های خرد نظیر روابط انسانی و میان فردی تا پدیده‌های کلان نظیر نهاد دولت، نهاد بازار و ….. قریب به‌اتفاق نظریه‌های متأخر جامعه‌شناسی، نظریات متقدم و کلاسیک را از منظر بی‌توجهی به یکی از ابعاد عاملیت یا ساختار مورد بازخوانی انتقادی قرار داده و ضرورت توجه همزمان به این دو بعد در فهم و تحلیل پدیده‌های اجتماعی را یادآور شده‌اند. تعارض منافع به‌عنوان پدیده‌ای در سطح فرد یا سازمانی، نمودی از همین تقاطع عاملیت و ساختار است. درست است که در بسیاری از موقعیت‌های ... مطالعه بیشتر

بی‌توجهی به نیروی کار نقش آن‌ها را در توسعه کشور کمرنگ کرده است

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۵-۲۶

حمید حاج اسماعیلی فعال کارگری و مدیرعامل تعاونی اعتبار کارکنان بیمارستان‌ها و مراکز درمانی معتقد است ازآنجایی‌که اغلب کارگران از بخش خصوصی حقوق و دستمزد دریافت می‌کنند، در سیاست‌گذاری و برنامه‌های کلان کشور جایگاه ویژه‌ای ندارند. ازنظر وی منابع کشور به‌صورت عادلانه توزیع نمی‌شود و کارگران هم به دلیل نداشتن تشکل‌های مستقل نمی‌توانند این مسئله و مشکلات کارگران را پیگیری نمایند. به نظرتان در برهه زمانی فعلی مهم‌ترین مشکلی که کارگران با آن مواجه‌اند، چیست؟ من یک مقدمه‌ای در مورد کارگران بگویم. ازنظر تعداد به دلیل جمعیت بالایی که کارگران دارند، از اهمیت خاصی برخوردارند. جمعیت آن‌ها می‌تواند روی همه ... مطالعه بیشتر

مستثناسازی از قانون کار

زهره سروش فر۱۴۰۰-۰۵-۲۶

قانون کار قانونی است که برای حمایت از کارگران و ایجاد امکان دست‌یابی آن‌ها به حداقل‌های موردنیازشان و نیز تنظیم روابط آن‌ها با کارفرمایان تدوین شده است. در این قانون به مسائلی مانند حقوق و دستمزد کارگران و چگونگی تعیین آن، حق و حقوق کارگران مانند حق تشکل یابی، حق کار در محیطی ایمن و بهداشتی و مواردی از این قبیل پرداخته شده است. اما طبق نظر فعالان کارگری و صاحب‌نظران این حوزه، این قانون به دلایلی دچار انواع مشکلات و ابهامات شده است و نمی‌تواند آن‌طور که باید و شاید از حقوق کارگران حمایت نماید. برای مثال برخی از ... مطالعه بیشتر

اشتغال غیررسمی زاییده فقر

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۵-۲۵

ریشه اصطلاح بخش غیررسمی به سیاست­های توسعه­ای در دهه­ ۱۹۶۰ باز می­گردد. در آن زمان کشورهای توسعه نیافته از سیاست­های موفقی که کشورهای توسعه­ یافته­ای مانند ژاپن و کشورهای اروپایی در پیش گرفته بودند و بدون توجه به موقعیت و شرایط داخل کشورشان، پیروی کردند. نتیجه این اقدام مهاجرت گسترده روستاییان به شهرها بود و از آنجاییکه ظرفیت­های لازم برای جذب این افراد وجود نداشت بسیاری از آنان به سمت فعالیت­های غیررسمی کشیده شدند. در ایران نیز شکل­گیری بازار غیررسمی را همزمان با اصلاحات ارزی می­دانند که در آن پیوند نیروی­کار با زمین گسست و شرط لازم پدیداری بازارهای کار ... مطالعه بیشتر

اولین آزمون انتخاب وزیران پیشنهادی برای رئیس دولت سیزدهم

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۵-۲۴

در تحلیل فضای مجازی هفته گذشته مشاهده شد که یکی از دغدغه‌های اصلی کاربران، وزیران پیشنهادی در موقعیت تعارض منافع در دولت سیزدهم بود. در این هفته نیز این موضوع همچنان ادامه داشت چنانچه محمدصادق شهبازی در اینستاگرام خود مجدداً بر این موضوع تأکید کرد که «تعارض منافع نداشتن باید یکی از محورهای اصلی در کابینه باشد. مخصوصاً جاهایی که با زندگی مردم از یک طرف و از طرف دیگر با بخش خصوصی و سودهای سرشار طرف است. آموزش‌وپرورش، بهداشت، بانک مرکزی، صمت و… جزو مناطق خطر هستند که گذاشتن افراد ذی‌نفع باب اصلاح را در آن‌ها می‌بندد». نکته جالب ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره پنجاه و هفتم

سمانه سهرابی۱۴۰۰-۰۵-۲۴

  دریافت نسخه الکترونیکی پنجاه و هفتمین خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع    گزیدۀ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: حسین باغ‌گلی، وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش دولت سیزدهم، با تاکید بر اینکه تعارض منافع اصل کلیدی است گفت اگر برای خود و خانواده ام مستندی به وجود آید که بابت همه مشورت ها در مدارس غیردولتی یک ریال دستمزد داشته باشم همین جا استعفا خواهم داد. مصطفی طاهری، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، اظهار داشت زمینه فساد در برخی وزارتخانه‌ها از جمله نفت و صمت بیشتر است و شرکت‌های ثروتمند ... مطالعه بیشتر

آغاز دوره جدیدی برای مدیریت تعارض منافع؟

زهره سروش فر۱۴۰۰-۰۵-۲۳

ادبیات جهانی مدیریت تعارض منافع در اواسط دهه ۱۳۹۰ وارد کشور شد و به آن به عنوان راهی برای رفع بسیاری از ناکارآمدی‌های نظام اداری توجه شد. در ادامه این روند در سال ۱۳۹۶ دولت دوازدهم پیش‌نویس لایحه مدیریت تعارض منافع را توسط معاونت حقوقی تهیه نموده و برای اظهارنظر کارشناسان در سامانه دولت منتشر نمود؛ در آبان ماه ۱۳۹۸ لایحه مدیریت تعارض منافع در هیئت دولت تصویب‌شده و به مجلس ارسال شد اما تا پایان کار مجلس دهم این لایحه در دستور کار مجلس قرار نگرفت و تصویب نشد. از سوی دیگر مجلس دهم خود اقدام به تهیه طرحی ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع و توسعه‌یافتگی

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۵-۲۰

تقریباً از اوایل دهه ۸۰ میلادی بود که الگوهای مرسوم اقتصادی (تعدیل ساختاری) از لزوم کوچک کردن دولت و برون‌سپاری وظایف آن صحبت می‌کردند. برای این منظور دولت‌ها تصمیم گرفتند که بخشی از وظایف و خدمات عمومی را که به مردم ارائه می‌دادند به بخش خصوصی بسپارند. تا قبل از آن افراد یا در بخش خصوصی بودند یا در دولت. اما با آغاز فرآیند خصوصی‌سازی برخی از بروکرات‌های دولتی از طریق روابط نزدیک خود آغاز به گرفتن پروژه از دولت کردند. این کارمندان-بروکرات‌های دولتی از طریق رانت سعی در گرفتن این پروژه‌ها از دولت داشتند. این‌گونه نه دولت به هدف ... مطالعه بیشتر

دیوان محاسبات شهری و پایش عملکرد در شورای شهر تهران

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۵-۲۰

در اولین قسمت از مجموعه انضباط مالی و شفافیت بودجه با آقای دکتر مجید فراهانی عضو شورای شهر پنجم تهران در خصوص انضباط مالی و اقدامات شهرداری از جمله دیوان محاسبات شهری مصاحبه شده است. یکی از مهم‌ترین وظایف شورای شهر بر اساس قانون مسئله نظارت مالی و پایش عملکرد شهرداری است. ایجاد معاونت محاسبات و پایش عملکرد در شورای شهر تهران گام نخست برای دست‌یابی در جهت رصد اجرای بودجه‌های سنواتی شهری است. مهم‌ترین مشکل در پایش عملکرد شهرداری تهران؛ گستردگی حوزه عمل و تنوع فرآیندهای داخلی است که منجر به اتلاف بخش عمده‌ای از منابع مالی شهر برای ... مطالعه بیشتر

روایتی از شکل‌گیری و تحولات خزانه‌داری در ایران

شهین رعنایی۱۴۰۰-۰۵-۱۹

طلیعه اصلاحات نخستین اقدام جهت نوسازی نظام مالیه ایران توسط نمایندگان مجلس دوم شورای ملی برداشته شد. آن‌ها به‌منظور دست یافتن به این هدف مستشاران مالی آمریکایی به ریاست مورگان شوستر را به استخدام در آوردند. شوستر به‌عنوان خزانه‌دار کل ایران مأموریت خود را در سال ۱۲۹۰ ش. آغاز کرد. نمایندگان دموکرات مجلس برای حمایت از او قانونی را به تصویب رساندند که طبق آن اختیارات کامل امور مالیه به او واگذار می‌شد.[۱] او پس از به‌دست گرفتن امور خزانه‌داری در ایران تغییرات چشمگیری در وظایف، اختیارات و تشکیلات آن به وجود آورد. بر اساس قانون مذکور، خزانه‌داری کل دارای ... مطالعه بیشتر

ایمان‌زاده: لزوم حمایت‌گری تشکل‌های صنفی معلمان

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۵-۱۹

امروزه آموزش و پرورش با توجه به رسالت خود یکی از سازمان‌های پیجیده و بزرگ اجتماعی در هر کشوری بشمار می‌رود که با رشد و توسعه اجتماعی، فرهنگی جامعه رابطه تنگاتنگ دارد. نظر به چنین اهمیتی همگان معتقدند که هر تصمیم و حرکتی در این حوزه باید با دقت و مطالعات جدی صورت پذیرد. وزیر آموزش و پرورش با ابلاغ بخشنامه تعارض منافع منع مداخله کارکنان دولت در معاملات دولتی قدمی بزرگ در جهت اصلاح ساختار این نظام برداشت. مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه در این مصاحبه با محمد ایمان‌زاده فعال صنفی و معاون هنرستان شهید رجایی گفتگو کرده تا ... مطالعه بیشتر

پیوند و توازن ضروری بین رفاه فراگیر و رشد اقتصادی

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۵-۱۸

پیوند و توازن ضروری بین رفاه فراگیر و رشد اقتصادی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که امروزه کشورها با آن دست‌به‌گریبان هستند، توزیع بسیار نابرابر فرصت‌ها، منابع، درآمد و ثروت در میان مردم است. رفاه فراگیر (که به‌موجب آن بسیاری از افراد با پیش‌زمینه‌های متفاوت، می‌توانند از رشد اقتصادی، فناوری نوین و ثمرات جهانی‌شدن بهره‌مند شوند) همچنان دست‌نیافتنی است. برای پرداختن به این موضوعات، جوامع با گزینه‌های متنوعی در میان سیاست‌ها و تمهیدات نهادی مختلف، مواجه می‌شوند تا [از طریق آن‌ها] به تأمین درخور مشاغل و فعالیت‌های تولیدی و نیز دسترسی به آموزش، امکانات مالی و سایر بهره‌مندی‌هایی بپردازند که افراد ... مطالعه بیشتر