مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

اهرم‌های اجرایی

نعیمی: اهرم‌های اجرایی بخشنامه تعارض منافع وزیر آموزش‌وپرورش

با محمدعلی نعیمی، کارشناس رسانه وزارت آموزش‌وپرورش به گفتگو نشسته‌ایم. نعیمی معتقد است این بخشنامه به‌نوبه خود یک اقدام و حرکت مثبت است اما نمی‌توان انتظار داشت یک کار از صفر تا صد یک‌شبه انجام شود. حتی اگر اجرایی شدن این بخشنامه یکی-دو سال هم طول بکشد بالاخره باعث شده که مدیران جدید در انتصاب‌های خود دقت کنند که دیگر این بحث تعارض منافع در آن نباشد که فردا مجبور به پاسخگویی باشند. چه مصادیق از تعارض منافع در وزارتخانه را می‌توانید بیان کنید؟ به‌طورکلی آموزش‌وپرورش یک سری از فعالیت‌هایش را برون‌سپاری می‌کند. در مجموعه‌های دولتی برون‌سپاری‌ها به‌صورت سیستماتیک تعریف ... مطالعه بیشتر
مسائل نظام حکمرانی

نگرش اندیشکده‌ها به مسائل سیاستگذاری و حکمرانی در ایران

نظام حکمرانی، هم می‌تواند عامل اصلی رشد و توسعه شود و هم در صورت کژکارکردی می‌تواند در روند توسعه تأخیر و اخلال ایجاد کند. از این‌روست که نظریات مختلفی درباره نظام‌های حکمرانی مطرح شده‌اند که هرکدام سعی داشته‌اند الگویی را برای نظام حکمرانی مناسب پیشنهاد دهند. برخی از این نظریات بر دولت گسترده تمرکز داشته‌اند و برخی دیگر بازار را نیروی اصلی مؤثر قلمداد کرده‌اند. آنچه از تجارب این رویکردها حاصل شده است نشان می‌دهد برای رسیدن به الگوی مناسبی از حکمرانی، بیش از آنکه گستره و اندازه دولت اهمیت داشته باشد، توانمندی، ظرفیت‌های آن و نوع نگاه فضای حکمرانی ... مطالعه بیشتر
کارگران بومی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

گزارش ۲۱| رسمی‌سازی نیروی‌کار مهاجر به نفع کارگران بومی است یا به ضرر آن‌ها؟

حضور نیروی‌کار مهاجر در ایران از جمله مسائلی است که در طول چند دهه گذشته همواره مورد توجه نمایندگان مجلس و مسئولین دولتی بوده است، و وزرای کشور و کار در دولت‌های مختلف بارها به خاطر آن به مجلس فراخوانده شده‌اند. در ایران، مهاجران حدود ۲ درصد از نیروی‌کار کل کشور را تشکیل می‌دهند. جمعیت این مهاجران که ورود آن‌ها به ایران به صورت گسترده از اواخر دهه  ۵۰ آغاز شد، امروزه به ۱٫۶ تا ۲٫۷ میلیون نفر می‌رسد و بیش از ۹۵ درصد آن‌ها افغانستانی هستند. متن پیش‌رو، در قالب تعدادی پرسش و پاسخ به سؤالات متداول در خصوص ... مطالعه بیشتر
سامانه‌های شفافیت- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

از ارزیابی مشارکتی سامانه‌های شفافیت تا رتبه نخست شفافیت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

  یکی از شاخص‌های حکمرانی خوب، شفافیت است و این امر را می‌توان از طریق توسعه دولت الکترونیک و ارتقای شاخص‌های شفاف‌سازی عملکرد و روند امور دنبال کرد. همچنین، علاوه بر شفافیت و امکان مشارکت‌پذیری و نظارت مردمی، مبارزه با فساد نیز باوجود توسعه الکترونیک امکان‌پذیر می‌شود. یکی از اقدامات در این راستا، پیگیری توسعه دولت الکترونیک از سال ۱۳۹۳ بوده است که کمیسیون توسعه دولت الکترونیکی ذیل شورای عالی فناوری اطلاعات تشکیل شد. یکی از اقدامات این کمیسیون ارزیابی شفافیت دستگاه‌ها بوده است. به گفته باقری اصل، دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات، ۱۰ شاخص اولیه برای ارزیابی شفافیت دستگاه‌ها ... مطالعه بیشتر
ابرتورم- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

پیامدهای وخیم ابرتورم

مقدمه  ابرتورم شرایطی است که تغییرات قیمت کالا و خدمات به بارزترین وجه در زندگی روزمره مردم خود را نشان می‌دهد؛ به‌طوری‌که در فاصله تنها چند ساعت قیمت‌ها چنان افزایش و ارزش پول به حدی کاهش می‌یابد که هرلحظه امکان تأمین نیازهای اساسی برای مردم بیش‌تری با دشواری مواجه می‌شود. بر طبق تعاریف رسمی، ابرتورم اصطلاحی برای توصیف افزایش عمومی سریع و خارج از کنترل قیمت‌ها است. درحالی‌که تورم معیاری برای افزایش تدریجی قیمت کالاها و خدمات است، ابرتورم افزایش سریع تورم است که معمولاً بیش از ۵۰ درصد در ماه است. بر اساس تحقیقات مختلف، به نظر می‌رسد ابرتورم ... مطالعه بیشتر
بازار سرمایه در ایران

نگاهی به اوج و فرودهای اخیر بازار سرمایه در ایران

این گزارش می‌کوشد با رویکردی تلفیقی‌تر و از منظر اقتصاد سیاسی توضیح دهد که چرا علی‌رغم رخ دادن فاز اصلاحی بازار سرمایه در ایران، عملاً روند «طبیعی» رخ نداد و پس از تجربه‌ی صعودی شگفت‌انگیز، دچار نزول و سقوطی آسیب‌زا شد. در ابتدای نیمه‌ی دوم سال ۱۳۹۸ از یک‌سو بر همگان روشن‌شده بود که سیاست تزریق دلار ارزان از سوی دولت کاملاً ناکام بوده و دلار ۴۲۰۰ تومانی نتیجه‌ای به‌جز اتلاف گسترده‌ی منابع ارزشی کشور در پی نداشته، و از سوی دیگر دورنمای روشنی از آینده‌ی بازار ارز وجود نداشت و میانگین قیمت حدوداً یازده هزارتومانی دلار کمکی به شکل‌گیری ... مطالعه بیشتر
سنجش مبتنی بر عملکرد رهیافت انطباق پذیر

چگونه می‌توانیم از موفقیت رهیافت انطباق پذیرمان مطمئن شویم؟

این مطلب ابتدا در وبلاگ طرح نجات جهانی منتشرشده است. طرح نجات جهانی (GDI) مشارکتی است میان بیش از ۵۰ سازمان توسعه با هدف گردآوری و به اشتراک‌گذاری دانش عملیاتی، تجربیات و آموزه‌هایی در زمینه‌ی اجرا، از جمله «اجرای انطباق پذیر» که در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است. آیا «توسعه‌ی انطباق پذیر» یک راه علاج است یا یک جریان مُد روز؟ آیا یک شیوه‌ی قدیمی در پوششی جدید می‌تواند به توانمندسازی حکومت‌ها در زمینه‌ی اجرای سیاست‌ها، منجر شود، یا نیازمند تغییری اساسی در باورهای عمومی در خصوص توسعه هستیم؟ موضوع نیاز به یک رهیافت جدید کاملاً واضح است: ... مطالعه بیشتر
مشارکت عمومی

پورسلیمان: ضرورت جلب حمایت و مشارکت عمومی برای تعارض منافع

در مصاحبه پیشِ روی با آقای علی پورسلیمان، مدیرمسئول سایت صدای معلم به گفتگو نشسته‌ایم. ایشان معتقد هستند که اجرای موفقیت‌آمیز بخشنامه فوق نیازمند پیش‌شرط‌هایی است که متأسفانه هنوز بستر آن‌ها در کشور فراهم نیست. ضمن آنکه هرچند اصل بخشنامه قابل دفاع است اما موانع جدی پیش روی آن وجود دارد؛ تا جایی که ممکن است از اهرم استیضاح برای توقف این مسیر استفاده شود. سرمنشأ شکل‌گیری تعارض منافع در آموزش‌وپرورش چه دوره‌ای بوده؟ چه تصمیم یا برنامه‌ای منجر به بروز مصادیق حاد تعارض منافع در آموزش‌وپرورش شده است؟ هر قانون یا بخشنامه‌ای که تدوین‌شده یا شکل می‌گیرد مقدمات آن ... مطالعه بیشتر
سیاست‌های رفاهی

سیاست‌های رفاهی صحیح، راه مقابله با تحریم‌ها

سیاست‌های رفاهی می‌توانند به فاجعه اقتصادی منجر شوند یا ممکن است همبستگی ملی و انسجام اجتماعی را تقویت کنند. در ایام انتخابات پیشنهاد‌های مختلفی در مورد سیاست‌های رفاهی داده می‌شود. اگر این سیاست‌ها به‌خوبی طراحی نشود، ممکن است تجربه‌های تلخی به دنبال داشته باشند. سیاست‌های رفاهی به اشکال مختلف برای هر کشوری ضروری هستند و کارکردهای خوبی دارند. سیاست رفاهی نباید به تورم منجر شود یا با تولید یا اشتغال ناسازگار باشد. یعنی محور نخست در تدوین سیاست‌های رفاهی باید کنترل تورم و ایجاد اشتغال و افزایش تولید باشد. به‌عنوان یک نمونه از کشورهایی که به دنبال ایجاد سیاست‌های رفاهی ... مطالعه بیشتر
بودجه‌ریزی عملیاتی در ایران

نگاهی انتقادی به تجربه کاربرد الگوی بودجه‌ریزی عملیاتی در ایران

پس از آن‌که بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته تلاش کردند از ایجاد بحران‌های ناشی از تنظیم غیرواقع‌گرایانه‌ی ظرفیت‌های بودجه‌ای خود جلوگیری کنند، در بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه نیز این بحث مطرح شد که باید تجدیدنظرهایی کلان در الگوها و سیاست‌های بودجه‌ای اتفاق بیافتد و دولت‌ها نسبت به منطق هزینه‌کردها و اعتبارات تخصیصی‌شان پاسخ‌گوتر شوند. این کشورها با پروبلماتیک‌های سیاسی و سیاست‌گذارانه‌ی بودجه‌ریزی درگیر شدند، درحالی‌که از بسیاری از ظرفیت‌های اجرایی، مالی و رفاهی کشورهای توسعه‌یافته نیز محروم بودند. آن‌ها در واقع بیش از کشورهای توسعه‌یافته باید به این واقعیت تن می‌دادند که «عدم‌تعادل» های بودجه‌ای می‌تواند موجد ظرفیت‌های تخریبی فراوانی باشد. ... مطالعه بیشتر
مبارزات انتخاباتی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

نقش اندیشکده‌ها در برگزاری مناظرات انتخاباتی

لئاندرو اکت: اندیشکده‌های آمریکای لاتین چه نقشی را می‌توانند در مبارزات انتخاباتی ایفا کنند؟ فرناندو استرایفیس: پس از بررسی چندین فرآیند انتخابات ریاست جمهوری در منطقه، می‌توان تصدیق کرد که برخی اندیشکده‌ها، نقش پیشگامی را در زمینۀ ایجاد فضای گفت‌وگو و طرح‌‌های سیاست‌های عمومی بر عهده داشته‌اند. از اندیشکده‌های شیلی که از پیشگامان تجربیاتی این‌چنینی هستند گرفته، تا سازمان‌هایی نظیر فدسارالو (کلمبیا)، CIES (پرو) و گروپو فارو (اکوادور) و بسیاری از سازمان‌های جامعۀ مدنی مکزیک، شمار قابل ملاحظه‌ای از تجربیات و آموخته‌ها را می‌توان پیرامون سهم اندیشکده‌ها در مبارزات انتخاباتی یافت. در عین حال می‌توان سه عامل زمینه‌ای را مشاهده ... مطالعه بیشتر
انتخابات گرجستان

مناظرات انتخاباتی و سیاست انرژی مبتنی بر شواهد

انتخابات گرجستان در راه است. اگرچه برخی از اندیشمندان بر این باورند که در زمان انتخابات، یافتن مخاطب برای اندیشکده‌ها دشوار است، اما به این نکته نیز اشاره شده است که اندیشکده‌ها فرصت‌هایی را نیز برای مشارکت در روند دموکراتیک، فراهم می‌کنند. در «تجربه‌ی جهانی برای گرجستان»[۱](WEG) به این موضوع اندیشیدیم که آیا می‌توانیم به شکل بخشیدن به یک مناظره‌ی مهم در گرجستان کمک کنیم؟ بدین منظور، ما قبل از انتخابات مجموعه‌ای از فعالیت‌ها را ترتیب دادیم (که در ادامه بیشتر به آن‌ها خواهیم پرداخت) تا مباحث مربوط به سیاست انرژی را در مناظرات انتخاباتی وارد کنیم. قبل از ورود ... مطالعه بیشتر

نقش عوامل و نهادهای گوناگون در مناظرات انتخاباتی

در سال ۲۰۱۰ کنسرسیوم تحقیقات اقتصادی و اجتماعی (CIES) پروژه‌ی «انتخابات ۲۰۱۱ پرو، تمرکز بر مناظره انتخاباتی» را راه‌اندازی کرد و تجربه‌ای که برای اولین بار در سال ۲۰۰۶ به اجرا درآمده بود را بار دیگر عملی ساخت. این پروژه هدف خود را تعمیق پیوند میان دانشگاه و احزاب سیاسی و نیز تقویت جایگاه کنسرسیوم در رسانه‌ها و به‌طور کل در جامعه‌ی سیاسی قرار داده بود. این پروژه درصدد ارتقای سطح مناظرات انتخاباتی از طریق طرح‌های پیشنهادی سیاست عمومی در رابطه با موضوعات مرتبط با توسعه‌ی ملی بود. هدف از این کار تقویت طرح‌های سیاست‌گذاری احزاب و نیز تقویت سیاست‌های ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع، فقر و نابرابری آموزشی

سخن گفتن از فقر و نابرابری لاجرم ما را به مفهوم عدالت متوجه می‌کند. عدالت یکی از مهم‌ترین مفاهیم نظری برای سامان بخشی به زندگی فردی و اجتماعی بوده است و تعابیر مختلفی در رابطه با آن وجود دارد. در این مجال بدون آنکه بخواهیم به شرح و بسط تعابیر مختلف «عدالت» بپردازیم، به تفکیک مفهومی عبارت عام «عدالت در آموزش‌وپرورش» از عبارت خاص «نابرابری و فقر آموزش عمومی» خواهیم پرداخت تا بتوانیم موضوع پژوهش را دقیق‌تر نماییم. هرچند این تفکیک در بستر علوم اجتماعی امری شناخته شده و تقریباً مشخص است لیکن در حوزه‌ی تعلیم و تربیت کشور تا ... مطالعه بیشتر

پیامدهای تحریم انتخابات برای احزاب معترض

تحریم انتخابات به‌ویژه بعد از پایان جنگ به این‌سو، به ابزاری رایج برای احزاب مخالف در دموکراسی‌های نوپا تبدیل شده است. در دموکراسی‌های نوین اروپای شرقی، آمریکای لاتین و آفریقا، انتخابات بردوباختی رو به افزایش است، لذا تصمیم به تحریم آن نیز افزایش یافته است. درحالی‌که در سال ۱۹۸۹ فقط چهار درصد انتخابات‌ها در سراسر جهان تحریم شدند، این رقم در سال ۲۰۰۲ به ۱۵ درصد رسید. در سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۴ به‌طور متوسط هرسال ۱۰ انتخابات تحریم شد. هرچند این رقم از سال ۲۰۰۴ به این‌سو، به دلیل روشن شدن ناکامی چنین تلاش‌هایی کاهش‌یافته، اما تحریم به‌عنوان یکی از ... مطالعه بیشتر

نقش مناظرات ریاست‌جمهوری در ایجاد گفتمان مسئله‌محور

مؤسسۀ امور اقتصادی (IEA): پیش‌زمینه مؤسسه‌ی امور اقتصادی (IEA) اولین اتاق فکر مستقل در زمینه‌ی سیاست‌گذاری عمومی در غنا است. این موسسه در سال ۱۹۸۹، یعنی زمانی که این کشور هنوز تحت حاکمیت نظامی بود و دموکراسی چند حزبی خیال باطلی به نظر می‌آمد، در آکرا، پایتخت غنا تأسیس شد. مأموریت IEA ترویج حکمرانی خوب، دموکراسی و توسعه‌ی اقتصادی پایدار در غنا و آفریقای غربی است. IEA برنامه‌های خود را از طریق دو مرکز به انجام می‌رساند که یکی از آن‌ها مرکز حکمرانی و دیگری مرکز اقتصادی است. مسئولیت هر دوی این مراکز انجام تحقیقات با کیفیت و رایزنی برای ... مطالعه بیشتر

فقر و تعارض منافع در بخش مالی

تأمین مالی مهم‌ترین وظیفه و رسالت بانک‌ها در قبال اقتصاد است و تخصیص بهینه و عادلانه، غایت مطالبه‌ای است که هر اقتصادی از شبکه‌ی بانکی دارد. درصورتی‌که تخصیص بهینه‌ی منابع اعتباری اتفاق نیفتد، ثبات اقتصاد کلان آسیب می‌بیند و اقتصاد می‌تواند دچار رکود یا تورم شود. تورم، پدیده‌ی آشنای ایرانیان در نیم‌قرن اخیر را می‌توان یکی از عوامل مهم مؤثر بر تشدید نابرابری تلقی کرد؛ بنابراین اولین مکانیسم، تأثیرِ بخش مالی بر نابرابری تورمی است که با تخصیص غیر بهینه‌ی پول یا اعتبار توسط نظام بانکی اتفاق می‌افتد، اما گذشته از تورم عوامل دیگری نیز از جمله تعارض منافع در ... مطالعه بیشتر

جامعه‌ی مدنی و دولت

مفهوم جامعه‌ی مدنی، از میانه‌ی دهه‌ی ۱۳۷۰ به‌تناوب در فضای فکری و دانشگاهی ایران مطرح بوده و مباحثات سیاسی زیادی نیز حول آن شکل‌گرفته است. جامعه‌ی مدنی به این مفهوم به‌عنوان یک از ارکان نوسازی و توسعه‌ی سیاسی پنداشته و تقویت و گسترش آن، در نسبت نزدیک با دموکراسی، مدنظر نیروهای سیاسی رفورمیست بوده است. اما این تلقی از جامعه‌ی مدنی در ساخت سیاسی و زمینه‌ی ایرانی سبب شده که جامعه‌ی مدنی اغلب در تقابل با حکومت یا قهر تاریخی نسبت به آن سنجیده شود. نظریه‌های جامعه‌شناسانی نظیر توکویل و دورکیم نیز که جامعه‌ی مدنی را سازوکاری برای حفاظت از ... مطالعه بیشتر