مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

محیط‌زیست خوزستان

گزارش ۲۴| چگونه می‌توان یک جریان مستمر برای بهبود شرایط محیط‌زیستی خوزستان ایجاد کرد؟

ایران در سال‌های اخیر با بحران‌های زیست‌محیطی متعددی مواجه بوده است. مسئله کم‌آبی در خوزستان، که یکی از جدی‌ترین این بحران‌هاست، در روزهای اخیر نارضایتی‌های گسترده‌ای را در پی داشته است. عوامل متعددی همچون تغییر الگوی کشت بدون توجه به ظرفیت منابع، احداث سدهای متعدد، افزایش جمعیت و عدم تناسب برنامه‌ریزی مدیریت منابع با نیازهای میان‌مدت و بلندمدت استان، تخریب پوشش جنگلی و مراتع زاگرس، بی‌توجهی به تالاب‌ها، استقرار صنایع آب‌بر و افزایش بارگذاری توسعه در بحران آب خوزستان دخیل بوده‌اند. در نتیجه ترکیبی از این عوامل، در حال حاضر شاهد نابودی کشاورزی و دام‌داری و افزایش فقر و بیکاری ... مطالعه بیشتر
دولت رفاه

در جستجوی کارآیی اقتصادی و عدالت اجتماعی

دولت رفاه محصول نیروهای متنوعی در طول چهار قرن از توسعه سیاست اجتماعی است. دو بعد به طور خاص برجسته هستند: بحث حول ایدئولوژی (شامل باز توزیع) و نقش دولت رفاه در تقویت کارایی اقتصادی. اهداف ایدئولوژیک به میزان زیادی با توجه به مکاتب فکری تغییر می‌کنند:  اصالت آزادی‌ها. آزادی فردی، که با بازار آزاد محدود نشده به بهترین شکل حاصل می‌شود. به همین دلیل از مداخلات حداقلی حمایت کرده و با همه اَشکال دولت رفاه به‌استثنای موضوع فقرزدایی مخالفت دارند. مارکسیست‌ها. نظام بازار را بنا به ماهیت، ناسازگار باهدف اصلی‌شان (برآوردن نیازها) می‌دانند. بنابراین آن را رد و به ... مطالعه بیشتر
کاهش عدالت

داوری: تعارض منافع و کاهش عدالت و کیفیت آموزشی

موضوع تعارض منافع در آموزش‌وپرورش با بحثی که حاجی میرزایی اواخر خردادماه در توییتر آغاز کرد و بخشنامه‌ای که به دنبال آن این وزارتخانه منتشر کرد، به موضوع روز در میان دست‌اندرکاران و فعالان این حوزه تبدیل شده است. بحث از ممنوعیت فعالیت افراد حاضر در سطوح گوناگون مدیریتی آموزش‌وپرورش در بخش خصوصی مانند مدارس غیرانتفاعی، آموزشگاه‌های خصوصی کنکور، ناشران کتاب‌های کمک‌آموزشی و… که سال‌هاست در میان منتقدان آموزش‌وپرورش مطرح است، این بار به‌گونه‌ای دیگر طرح شد. مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی که مدتی است به‌طور متمرکز در خصوص تعارض منافع در نهادهای دولتی در ایران فعالیت پژوهشی ... مطالعه بیشتر
فعالیت‌های اجتماعی دانشجویان

دانشگاه اجتماعی؛ نسل جدید فعالان دانشجویی

تولیــد علــم و معرفــت مهم‌ترین کار ویژه دانشــگاه اســت. ازاین‌رو از اســتادان و دانشــجویان انتظــار می‌رود تمرکــز اصلی‌شان بــر فعالیت‌هایی باشـد کـه بـه تحقـق ایـن کارکـرد کمـک کنـد. سـایر فعالیت‌های کنشـگران دانشـگاهی بایـد بـه نحـوی در راسـتای تحقـق کارکـرد مذکـور باشـد؛ امـا خـوب میدانیـم کـه انسـان موجـودی چند ساحتی اسـت و نمی‌تواند خـود را به‌طور کامـل بـه فعالیـت در یـک عرصه خـاص محـدود کنـد. در خصــوص دانشــجویان بایــد نیــرو و انــرژی جوانــی و آرمان‌گرایی آن‌ها را هــم بــه چند ساحتی بــودن انســان افــزود تــا شــاهد جنب‌وجوش و شــور و حرارت دانشــجویان باشــیم. دانشـجو به‌حکم آرمان‌گرا بودنـش نمی‌تواند مدافـع وضـع موجـود ... مطالعه بیشتر
نیروی کار بومی

گزارش ۲۳| آیا رسمی‌سازی نیروی‌کار مهاجر با منافع نیروی کار بومی سازگار است؟

بسیاری از مردم باور دارند که یکی از علل بیکاری جوانان ایرانی «مهاجرین خارجی» (عموماً افغانستانی‌ها) هستند و مسئولان نیز با شعارهایی چون «صیانت از نیروی ‌کار داخلی» و «به‌کارگیری نیروی‌ کار بومی»، ضمن تصویب بخش‌نامه و تهیه دستورالعمل‌های پیاپی، این باور را تقویت می‌کنند. اما آیا واقعاً اتباع خارجی رقیب بیکاران ایرانی محسوب می‌شوند؟ آیا با اخراج اتباع خارجی از کشور، نرخ بیکاری کاهش می‌یابد؟ آیا اخراج کردن همه اتباع، حتی در صورت مطلوبیت، عملی و اجراییست؟ در این شماره به پاسخ این سوال‌ها می‌پردازیم. ترکیب نیروی کار بومی و مهاجر از لحاظ میزان سواد تفاوت‌های قابل ملاحظه‌ای با ... مطالعه بیشتر
قانون کار

مثلث امنیت شغلی، معیشت و تشکل‌یابی سه بعد مشکلات کارگران

کارگران بخش قابل‌توجهی از نیروی کار کشور را تشکیل می‌دهند و از همین رو پرداختن به مسائل و مشکلات آنان به‌ویژه ابعاد قانون کار امری لازم و ضروری است. در این مصاحبه تلاش شده است تا جای ممکن مشکلاتی که کارگران با آن‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند، مورد مداقه قرار گیرد و به آن پرداخته شود. لطفاً در ابتدای بحث در مورد شوراهای اسلامی کار توضیحاتی بفرمایید شوراهای اسلامی کار، بر اساس اصل ۱۰۴ قانون اساسی و بعد قانون شوراها، تشکل‌هایی هستند که در حوزه کار، کارگران کشور را بر اساس قانون کار نمایندگی می‌کنند. در کارگاه‌ها تشکل‌های کارگری با انتخاب ... مطالعه بیشتر
امنیت شغلی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

امنیت شغلی، بزرگ‌ترین مشکل کارگران

یکی از اساسی‌ترین پایه‌های توسعه کشور، نیروی کار است اما مسائل و مشکلات کارگران در برنامه‌های توسعه ایران جایگاه مناسبی ندارد. یکی از دغدغه‌های نیروی کار در ایران مسئله امنیت شغلی است. در مصاحبه مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه با ناصر چمنی، رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران این دغدغه مطرح‌شده است: با توجه به تجربیات و سمت کاری جنابعالی، به نظر شما در این برهه زمانی جدی‌ترین مشکل کارگران چیست؟ آنچه در طول سه دهه کاملاً از بین رفته، امنیت شغلی است، بنابراین، بزرگ‌ترین مشکل امنیت شغلی و اجرا نشدن قانون است. در سال ۱۳۶۹ قانون کار با ... مطالعه بیشتر
قوانین تعارض منافع

«نهاد مدیریت‌کننده تعارض منافع» باید متشکل از همه نهادها باشد

لایحه تعارض منافع پشت درهای بسته مجلس شورای اسلامی مانده است و اعلام وصول نشده است، درحالی‌که مجلس خود اقدام به آماده‌سازی طرح تعارض منافع کرده است؛ تفاوت و تشابهات این دو در چیست و کدام یک بیشتر به عنوان مجموعه قوانین تعارض منافع به نفع عموم خواهد. در این گفتگو با کارشناسان حقوقی می‌خوانید: با استناد به قانون آیا عدم اعلام وصول لایحه در مجلس قانونی است یا خیر؟ سرخیل: در ماده ۱۴۰ آیین‌نامه داخلی مجلس ذکرشده است که «رئیس جلسه مجلس وصول کلیه طرح‌ها و لوایح عادی که به مجلس ارسال می‌شود را با رعایت اصل ۱۷۵ قانون ... مطالعه بیشتر

توسعه سیاسی از خلال اتحادیه‌های حرفه‌ای و صنفی

امروزه این باور که چندین دهه توسعه شکست‌های بسیاری را برای کشورهای درحال‌توسعه به ارمغان آورده، مقبولیتی عام یافته است. لذا در محافل توسعه خودانتقادی افزایش‌یافته و متفکرین و سیاست‌مداران در جستجوی مداوم برای یافتن جایگزین‌های دیگر، تمایل به خوداصلاحی دارند. اما مسئله‌ای که اغلب در گزینش راه‌حل‌های این موضوع مغفول مانده است، توجه به وضعیت جامعه و نهادهای اجتماعی به‌عنوان بخشی از مسئله و راه‌حل است. تا دهه ۱۹۹۰ اصناف و اتحادیه‌های حرفه‌ای به‌مثابه نهادهای اجتماعی پیشامدرنی که نقشی در توسعه جوامع کنونی ندارند، به‌طور قطعی از حوزه مطالعات جدید خود خارج‌شده بودند؛ اما تحقیقات جدید بر دلایل تأسیس ... مطالعه بیشتر
دشواری‌های مقابله

بهلولی: دشواری‌های مقابله با گروه‌های ذینفوذ درگیر تعارض منافع

  بحث تعارض منافع در آموزش‌وپرورش با صحبت‌های آقای حاجی میرزایی در روزهای پایانی خردادماه و بخشنامه‌ای که پس‌ازآن ابلاغ گردید، وارد عرصه عمومی شد و مجدد مسائل بسیاری را که حول‌وحوش آموزش‌وپرورش در ایران در سال‌های اخیر مورد نقد واقع‌شده را مطرح نمود. خصوصی‌سازی آموزش که در قالب مدارس غیرانتفاعی، آموزشگاه‌های خصوصی، انتشارات خصوصی برای کتاب‌های کمک‌آموزشی و کنکور و ارتباط آن‌ها با وضعیت آموزش در مدارس دولتی سال‌هاست که عامل ایجاد نگرانی و شکایت در میان اعضای جامعه و اندیشمندان و منتقدان حوزه آموزش‌وپرورش است و این احتمال نیز وجود دارد که همین وضعیت تبدیل به یکی از ... مطالعه بیشتر
آموزش فنی ‌و حرفه‌ای

گزارش ۲۲| آموزش فنی ‌و حرفه‌ای در محیط کار واقعی: کاهش بار مالی و افزایش کیفیت آموزش

در اوایل دهه ۶۰ در ایران طرح کاد (کارودانش)، به عنوان یکی از اولین مصوبات شورای تغییر بنیادی آموزش، به اجرا درآمد. به موجب این طرح، تمامی دانش‌آموزان سال اول دبیرستان می‌بایست یک روز در هفته در محیط کار حضور پیدا کرده و در پایان مربی/استادکار نمره مربوط را به مدرسه گزارش می‌داد. اما طرح کاد، بعد از گذشت بیش از ده سال، ناموفق توصیف و متوقف شد. در واقع مجریان موفق نشدند همکاریِ کلان مقیاسِ صاحبان حرف و مشاغل و کارفرمایان را جلب کرده و هماهنگی لازم را بین ذی‌نفعان آموزش فنی ‌و حرفه‌ای برقرار کنند. پس از توقف ... مطالعه بیشتر
اهرم‌های اجرایی

نعیمی: اهرم‌های اجرایی بخشنامه تعارض منافع وزیر آموزش‌وپرورش

با محمدعلی نعیمی، کارشناس رسانه وزارت آموزش‌وپرورش به گفتگو نشسته‌ایم. نعیمی معتقد است این بخشنامه به‌نوبه خود یک اقدام و حرکت مثبت است اما نمی‌توان انتظار داشت یک کار از صفر تا صد یک‌شبه انجام شود. حتی اگر اجرایی شدن این بخشنامه یکی-دو سال هم طول بکشد بالاخره باعث شده که مدیران جدید در انتصاب‌های خود دقت کنند که دیگر این بحث تعارض منافع در آن نباشد که فردا مجبور به پاسخگویی باشند. چه مصادیق از تعارض منافع در وزارتخانه را می‌توانید بیان کنید؟ به‌طورکلی آموزش‌وپرورش یک سری از فعالیت‌هایش را برون‌سپاری می‌کند. در مجموعه‌های دولتی برون‌سپاری‌ها به‌صورت سیستماتیک تعریف ... مطالعه بیشتر
مسائل نظام حکمرانی

نگرش اندیشکده‌ها به مسائل سیاستگذاری و حکمرانی در ایران

نظام حکمرانی، هم می‌تواند عامل اصلی رشد و توسعه شود و هم در صورت کژکارکردی می‌تواند در روند توسعه تأخیر و اخلال ایجاد کند. از این‌روست که نظریات مختلفی درباره نظام‌های حکمرانی مطرح شده‌اند که هرکدام سعی داشته‌اند الگویی را برای نظام حکمرانی مناسب پیشنهاد دهند. برخی از این نظریات بر دولت گسترده تمرکز داشته‌اند و برخی دیگر بازار را نیروی اصلی مؤثر قلمداد کرده‌اند. آنچه از تجارب این رویکردها حاصل شده است نشان می‌دهد برای رسیدن به الگوی مناسبی از حکمرانی، بیش از آنکه گستره و اندازه دولت اهمیت داشته باشد، توانمندی، ظرفیت‌های آن و نوع نگاه فضای حکمرانی ... مطالعه بیشتر
کارگران بومی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

گزارش ۲۱| رسمی‌سازی نیروی‌کار مهاجر به نفع کارگران بومی است یا به ضرر آن‌ها؟

حضور نیروی‌کار مهاجر در ایران از جمله مسائلی است که در طول چند دهه گذشته همواره مورد توجه نمایندگان مجلس و مسئولین دولتی بوده است، و وزرای کشور و کار در دولت‌های مختلف بارها به خاطر آن به مجلس فراخوانده شده‌اند. در ایران، مهاجران حدود ۲ درصد از نیروی‌کار کل کشور را تشکیل می‌دهند. جمعیت این مهاجران که ورود آن‌ها به ایران به صورت گسترده از اواخر دهه  ۵۰ آغاز شد، امروزه به ۱٫۶ تا ۲٫۷ میلیون نفر می‌رسد و بیش از ۹۵ درصد آن‌ها افغانستانی هستند. متن پیش‌رو، در قالب تعدادی پرسش و پاسخ به سؤالات متداول در خصوص ... مطالعه بیشتر
سامانه‌های شفافیت- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

از ارزیابی مشارکتی سامانه‌های شفافیت تا رتبه نخست شفافیت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

  یکی از شاخص‌های حکمرانی خوب، شفافیت است و این امر را می‌توان از طریق توسعه دولت الکترونیک و ارتقای شاخص‌های شفاف‌سازی عملکرد و روند امور دنبال کرد. همچنین، علاوه بر شفافیت و امکان مشارکت‌پذیری و نظارت مردمی، مبارزه با فساد نیز باوجود توسعه الکترونیک امکان‌پذیر می‌شود. یکی از اقدامات در این راستا، پیگیری توسعه دولت الکترونیک از سال ۱۳۹۳ بوده است که کمیسیون توسعه دولت الکترونیکی ذیل شورای عالی فناوری اطلاعات تشکیل شد. یکی از اقدامات این کمیسیون ارزیابی شفافیت دستگاه‌ها بوده است. به گفته باقری اصل، دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات، ۱۰ شاخص اولیه برای ارزیابی شفافیت دستگاه‌ها ... مطالعه بیشتر
ابرتورم- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

پیامدهای وخیم ابرتورم

مقدمه  ابرتورم شرایطی است که تغییرات قیمت کالا و خدمات به بارزترین وجه در زندگی روزمره مردم خود را نشان می‌دهد؛ به‌طوری‌که در فاصله تنها چند ساعت قیمت‌ها چنان افزایش و ارزش پول به حدی کاهش می‌یابد که هرلحظه امکان تأمین نیازهای اساسی برای مردم بیش‌تری با دشواری مواجه می‌شود. بر طبق تعاریف رسمی، ابرتورم اصطلاحی برای توصیف افزایش عمومی سریع و خارج از کنترل قیمت‌ها است. درحالی‌که تورم معیاری برای افزایش تدریجی قیمت کالاها و خدمات است، ابرتورم افزایش سریع تورم است که معمولاً بیش از ۵۰ درصد در ماه است. بر اساس تحقیقات مختلف، به نظر می‌رسد ابرتورم ... مطالعه بیشتر
بازار سرمایه در ایران

نگاهی به اوج و فرودهای اخیر بازار سرمایه در ایران

این گزارش می‌کوشد با رویکردی تلفیقی‌تر و از منظر اقتصاد سیاسی توضیح دهد که چرا علی‌رغم رخ دادن فاز اصلاحی بازار سرمایه در ایران، عملاً روند «طبیعی» رخ نداد و پس از تجربه‌ی صعودی شگفت‌انگیز، دچار نزول و سقوطی آسیب‌زا شد. در ابتدای نیمه‌ی دوم سال ۱۳۹۸ از یک‌سو بر همگان روشن‌شده بود که سیاست تزریق دلار ارزان از سوی دولت کاملاً ناکام بوده و دلار ۴۲۰۰ تومانی نتیجه‌ای به‌جز اتلاف گسترده‌ی منابع ارزشی کشور در پی نداشته، و از سوی دیگر دورنمای روشنی از آینده‌ی بازار ارز وجود نداشت و میانگین قیمت حدوداً یازده هزارتومانی دلار کمکی به شکل‌گیری ... مطالعه بیشتر
سنجش مبتنی بر عملکرد رهیافت انطباق پذیر

چگونه می‌توانیم از موفقیت رهیافت انطباق پذیرمان مطمئن شویم؟

این مطلب ابتدا در وبلاگ طرح نجات جهانی منتشرشده است. طرح نجات جهانی (GDI) مشارکتی است میان بیش از ۵۰ سازمان توسعه با هدف گردآوری و به اشتراک‌گذاری دانش عملیاتی، تجربیات و آموزه‌هایی در زمینه‌ی اجرا، از جمله «اجرای انطباق پذیر» که در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است. آیا «توسعه‌ی انطباق پذیر» یک راه علاج است یا یک جریان مُد روز؟ آیا یک شیوه‌ی قدیمی در پوششی جدید می‌تواند به توانمندسازی حکومت‌ها در زمینه‌ی اجرای سیاست‌ها، منجر شود، یا نیازمند تغییری اساسی در باورهای عمومی در خصوص توسعه هستیم؟ موضوع نیاز به یک رهیافت جدید کاملاً واضح است: ... مطالعه بیشتر