مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

دولت قوی و جامعه نیرومند، دو بالِ توسعه‌یافتگی

همان‌طور که مستحضرید، تاکنون درباره تحلیل ساخت سیاسی جامعه شرقی به‌طور عام و جامعه ایران به‌طور خاص، برخی تئوری‌ها از سوی برخی متفکران از جمله مارکس، ویتفوگل، مونتسکیو، وبر و… مطرح بوده است. مطابق این نظریات و بنا به دلایلی مانند سرزمین‌های پهناور، جامعه کم‌آب و پراکنده، شکل‌نگرفتن طبقات مستقل از دولت و…، روند مشروطه‌کردن قدرت در ایران با انسداد مواجه می‌شود. ارزیابی شما از این نظریات و نتایج حاصل از آنها چیست؟ در ابتدا عرض کنم که نظریه‌هایی که معمولا ازسوی نظریه‌پردازان و جامعه‌شناسان اروپایی ساخته‌وپرداخته شده است، باوجود تفاوت‌هایی که دارند، عمدتا برگرفته از نوعی نگاه اروپامحورانه آن ... مطالعه بیشتر
حمایت اجتماعی

گزارش ۱۱| بحران کرونا: چاره‌‌ای جز توسعۀ حمایت اجتماعی نیست

  دریافت نسخه الکترونیکی گزارش کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی- شماره یازدهم   بحران کرونا و قرن ۲۱: تبدیلِ «وضعیت بحرانی» به «وضعیت عادی جدید» شواهد بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد «بحران» کرونا نه یک استثنا، بلکه قاعده‌ای است در قرن بحران‌زده ۲۱؛ گزارش نهم با مرور این شواهد آغاز می‌شود. گزارش‌های سازمان ملل موارد از موارد زیر به عنوان مهمترین بحران‌ها و چالش‌های قرن یاد می‌کند: عدم تصویب و اجرای سیاست‌های حمایت از محیط زیست و عدم قبول مسئولیت مشترک توسط بسیاری از دولت‌ها بحران‌های مالی مداوم و عدم دسترسی افراد و شرکت‌ها به اعتبار بلندمدت موردنیاز ... مطالعه بیشتر
مدیریت انطباق- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

ضرورت مدیریت انطباق در قانون‌گذاری

  خبر حقوق‌های نجومی نمایندگان مجلس از وزارتخانه‌های اقتصادی، در دهمین دور مجلس بیش از هر دوره دیگری شنیده می‌شد. حقوق‌هایی که در قالب حکم مشاوره به نمایندگان پرداخت می‌شود، می‌تواند بازدارنده بسیاری از پرونده‌های تحقیق و تفحص، سؤال از وزرا یا حتی استیضاح شود. در واقع تلاقی قانون‌گذاری و اجرا و تلاقی قانون‌گذاری و ذی‌نفع می‌تواند زمینه‌های بروز تخلف را فراهم آورد، به همین دلیل اصل پنجاه‌وهفتم قانون اساسی بر استقلال قوا تأکید می‌کند؛ اما پدیده‌ای که در دور قبلی مجلس اتفاق افتاد، علاوه بر زیرپاگذاشتن این اصل، زمینه بروز تخلفاتی را هم به وجود آورد. انتصابات دسته‌جمعی تعدادی ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع در محیط زیست- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

برای مدیریت تعارض منافع نمی‌توان فقط به تصویب قانون اتکا کرد

در آذرماه سال گذشته، دولت لایحه‌ای تحت عنوان «نحوه مدیریت تعارض منافع در انجام وظایف قانونی و ارائه خدمات عمومی» را برای تصویب به مجلس ارسال کرد. این لایحه که از نظر معاون اول رییس جمهور می­توانست در مبارزه بنیادین با فساد موثر واقع شود متاسفانه در مجلس دهم فرصت بررسی و تصویب نیافت. از سویی دیگر وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در همکاری با دو نهاد مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی و جهاد دانشگاهی تفاهم­نامه­ای پیرامون “تدوین سند تعارض منافع و تأثیر آن بر رفاه اجتماعی” به امضا رساند که گام جدی و مهمی برای شناسایی و حل ... مطالعه بیشتر
روابط مالی و ردوبدل‌شدن هدایا

شناسایی لایه‌های پنهان روابط: روابط مالی و ردوبدل‌شدن هدایا

تخلفاتی که به دنبال برخی روابط مالی و ردوبدل‌شدن هدایا برای پیگیری منافع شخصی ایجاد شد، منجر به ابلاغ دستورالعمل‌ها و شیوه‌نامه‌های جدیدی در برخی سازمان‌ها و نهادها شده است. پس از اقدام عباس آخوندی برای قطع همکاری اعضای سازمان نظام‌مهندسی با سازمان‌های موازی مانند شهرداری که البته به نتیجه مطلوب نرسید، بهزیستی وارد عمل شد و اشتغال کارکنان خود در مؤسسات توان‌بخشی را ممنوع اعلام کرد. اقدام مشابه دیگری نیز در وزارت آموزش‌وپرورش افتاد و به‌تازگی حاجی میرزایی، وزیر آموزش‌وپرورش، با اعلام فرصت دوماهه برای کارکنان زیرمجموعه، تأکید کرد: افرادی که دو پست هم‌زمان در مؤسسات خصوصی و دولتی ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع در آموزش و پرورش- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تجارب جهانی تعارض منافع در آموزش و پرورش

اخیراً محسن حاجی‌میرزایی، وزیر آموزش و پرورش، در توییتی اعلام کرد که مدیران آموزش و پرورش مشمول لایحه مدیریت تعارض منافع در رده‌های مختلف باید ظرف مدت دو ماه تکلیف خود را مشخص کنند. وی با بیان اینکه مدیریت تعارض منافع از اصلی‌ترین راهبردهای پیشگیری از فساد است، اعلام کرد مصمم است مدیریت تعارض منافع در آموزش و پرورش را عملیاتی کند. بر اساس این توییت «ممنوعیت هم‌زمان راه‌اندازی و اداره مدرسه یا مرکز آموزش وپرورش غیردولتی توسط مدیران و بستگان آنان با عضویت در شورای سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و نظارت مرکزی و نیز شورای نظارت استان‌ها و شهرستان‌ها به‌عنوان موقعیت ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع در موسسات خیریه-مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

چهار گام مدیریت تعارض منافع در خیریه‌ها

خیریه‌ها و افراد زیر مجموعه آن نقش بسزایی در اعتبار بخشی به خیریه، فعالیت در جهت منافع خیریه، پیش بردن اهداف خیریه و اجتماع خود و خیرین دیگر دارند. در این میان گاه پیش می‌اید که منافع شخصی فرد با وظایف او در تعارض قرار گیرد. در اینجا ضرورت مدیریت درست تعارض منافع اهمیت می‌یابد. سازمان‌های خیریۀ استرالیا از موفق‌ترین سازمان‌های خیریه در سطح جهان قلمداد شده‌اند که توانسته‌اند اعتبار زیادی برای خود کسب کنند. از این رو در جامعۀ استرالیا، خیریه‌ها یکی از مورد اعتمادترین سازمان‌ها هستند. این اعتبار، اعتمادبه‌نفس خیرین و فعالان داوطلب را بالا می‌برد و از ... مطالعه بیشتر
مستأجران و کرونا

گزارش ۱۰| دولت‌ها چگونه در میانۀ بحران از مستأجران حمایت می‌کنند؟

شیوع ویروس کرونا، اغلب جنبه‌های حیات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی انسان‌ها را متأثر ساخته است. یکی از این جنبه‌ها که در ارتباط تنگاتنگ با حیات روزمرۀ انسان‌ها قرار دارد، بخش مسکن و اجاره‌داری ‌است. در مجموع بیش از ۳۰ درصد جمعیت کشور، ۵۱ درصد جمعیت استان تهران و ۴۴ درصد جمعیت شهر تهران اجاره‌نشین هستند. مستأجرینی که در میانۀ بحران مدت قراردادشان به اتمام رسیده است یا قادر به پرداخت اجاره‌ نیستند، از یک سو با دشواری‌های جست‌وجو برای خانه در ایام کرونا روبه‌رو هستند، و از سوی دیگر با افزایش شدید نرخ اجاره‌بها. مشکلات اما به بحران کرونا محدود ... مطالعه بیشتر

اعتبار خیریه‌ ها و اعتماد عمومی در گرو مدیریت تعارض منافع

وضعیت‌های تعارض منافع می‌توانند هر نوع سازمانی را متأثر سازند. ارتباطات شخصی و حرفه‌ای متولیان می‌توانند منشأ ظهور تعارض منافع شوند و متولیان خیریه ها موظف هستند واکنش مؤثری در برابر این تعارض‌ها نشان دهند. متولیان خیریه‌ ها به‌لحاظ قانونی وظیفه دارند که تنها در جهت منافع خیری خود عمل کنند. آن‌ها نباید خود را در موقعیتی قرار دهند که این وظایف با منافع شخصی‌شان در تعارض قرار گیرد. این راهنما با این هدف توسط کمیسیون مقررات‌گذاری خیریه‌ها در انگلستان و ولز تهیه شده تا منبع عملکرد تمامی خیریه‌ های ثبت شده و ثبت نشده در انگلستان و ولز باشد؛ ... مطالعه بیشتر
جوانان خارج از چرخه کار و تحصیل

گزارش ۹| بحران کرونا یک استثنا نیست؛ قرن حاضر قرن بحران هاست

شواهدی بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد «بحران» کرونا نه یک استثنا، بلکه قاعده‌ای است در قرن بحران‌زده ۲۱.  دنیای امروز نسبت به کمتر از یک قرن پیش بسیار آسیب‌پذیرتر شده‌ و بیش از پیش در معرض بلایای طبیعی، آلودگی‌های محیط‌زیستی، جنگ و خشونت فراگیر و رکودهای اقتصادی بزرگ قرار گرفته است. بحران کرونا، بحران‌های اخیرِ قبل از این همه‌گیری جهانی، و فجایعی که در پی آن خواهد آمد، یکی پس از دیگری، تأثیر عمده‌ای بر معیشت و سلامت جسمی و روانی خانوارهای آسیب‌پذیر گذاشته و می‌گذارد و در طول زمان موجب شکل‌گیری نارضایتی‌های عمده می‌شود. در این گزارش با ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع در خیریه‌ها- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

آیا نهادهای خیریه هم درگیر تعارض منافع می‌شوند؟

حفظ حسن شهرت موسسات خیریه و ثتبیت اعتماد عمومی به آن‌ها گام مهمی برای استمرار و اثرگذاری بیشتر این موسسات است؛ در راستای تحقق این امر، مدیریت موثر تعارض منافع ضرورت می‌یابد. شیوه عملی شدن این مهم نیز از طریق ارائه راهنمایی برای متولیان خیریه است تا بتوانند با کمک آن تعارض منافعی را که ممکن است در خیریه‌شان ایجاد شود مدیریت کنند. تعارض منافع در خیریه ها و انواع آن هر زمان موقعیت پیشامد که مانع از تصمیم‌گیری متولی در راستای منافع خیریه شد، می‌توان گفت که تعارض منافع رخ داده است. این موانع تصمیمات درست می‌تواند از منافع ... مطالعه بیشتر

گزارش ۸| شاغلین بخش غیررسمی و بحران کرونا در ایران و جهان

آخرین گزارش سازمان بین‌المللی کار درباره بحران کرونا و اقتصاد غیررسمی نشان می‌دهد که اتخاذ سیاست‌های حمایتی در راستای ارائه خدمات به نیروی کار غیررسمی در بحران کرونا از اهمیت زیادی برخوردار است. اقتصاد غیررسمی با نیروی‌کاری معادل با ۲ میلیارد نفر، بخش قابل‌توجهی از اقتصاد جهانی و تولید ناخالص داخلی کشورها را به خود اختصاص می‌دهد. علی‌رغم اهمیت به‌سزای این بخش در اقتصاد جهانی، این افراد از بسیاری از حقوق نیروی‌کار رسمی محروم هستند و بحران کرونا این محرومیت‌ها را بیش از پیش تأثیرگذار ساخته است. افرادی چون خرده‌فروش‌ها و دست‌فروش‌ها، کارگران ساختمانی و حمل و نقل، خدمت‌کاران خانگی، ... مطالعه بیشتر
کنفدراسیون بین‌المللی اتحادیه‌های کارگری

گزارش ۷| اقدامات دولت‌ها و کارفرمایان زیر ذره‌بین اتحادیه‌های کارگری

کنفدراسیون بین‌المللی اتحادیه‌های کارگری (ITUC)، شاخصی کلی برای محدودسازی حقوق کارگران طراحی کرده و با ارزیابی این شاخص در ۱۴۵ کشور مختلف، امتیاز هر یک از کشورها را به لحاظ محدودسازی حقوق کارگران مشخص کرده است. نمودارهای صفحۀ ۳ که با استفاده از این شاخص ترسیم شده‌اند، رابطۀ این شاخص را با شدت مرگ‌ومیر یا به‌عبارتی شدت بحران در کشورهای مختلف (نمودار اول)، و نیز با شدت فاصله‌گذاری اجتماعی و درنتیجه شدت تعطیلی محیط‌های کاری و کسب‌وکارها (نمودار دوم) می‌سنجند. در تلاشی دیگر، ITUC برای بررسی چگونگی متأثر شدن کارگران از همه‌گیری جهانی کووید-۱۹، پرسش‌نامه‌ای را برای ۱۱۶ اتحادیه مختلف ... مطالعه بیشتر
محافظت از نیروی کار

گزارش ۶| کارکنان کدام‌یک از بخش‌های اقتصادی بیش از همه از همه‌گیری جهانی کرونا متأثر شده‌اند؟

سازمان بین‌المللی کار (ILO) ارزیابی مقدماتی‌اش را از تأثیر همه‌گیری جهانی کوید-۱۹ بر ۱۱ بخش اقتصادی و صنایع خاص که بیش از سایرین در معرض آسیب قرار دارند، به‌صورت گزارش‌های جداگانه منتشر کرده است. خلاصه‌ای از این گزارش‌ها و اقدامات کشورها برای محافظت از نیروی کار را در این شماره می‌خوانیم. گردشگری: پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که صنعت گردشگری، که ۱۰.۵٪ از تولید ناخالص داخلی جهان را به خود اختصاص داده‌است، در اثر بحران کرونا دچار افت ۴۵ تا ۷۰ درصدی خواهد شد. تعداد زیادی از ۳۱۹ میلیون شاغل این بخش را  زنان و جوانان تشکیل می‌دهند. با توجه به این‌که ... مطالعه بیشتر
گسترش طرح‌های حمایت اجتماعی

گزارش ۵| آیا کشورهای در حال توسعه می‌توانند هزینه گسترش طرح‌های حمایت اجتماعی را پرداخت کنند؟

با شیوع ویروس کرونا، آسیب‌پذیری برخی گروه‌های اجتماعی و لزوم تأمین حمایت اجتماعی برای این گروه‌های آسیب‌پذیر بیش از هر زمان دیگری آشکار شده است. از طرفی، با توجه به این‌که کشورهایی چون اندونزی و پرو از بریتانیای ۱۹۱۱ و استرالیای ۱۹۰۸، یعنی نسبت‌ به زمانی که این کشورها نظام‌های تامین اجتماعی خود را تأسیس کردند، ثروت‌مندتر هستند، می‌توان گفت که کشورهای درحال توسعه از توانایی اجرای طرح‌های حمایت اجتماعی برخوردار هستند. اما پرسش این است که اجرای این طرح‌ها برای کشورهای در حال توسعه تا چه میزان هزینه در بر دارد؟ در گزارش پیش‌رو،  با استفاده از ابزار حساب‌گر ... مطالعه بیشتر
اقدامات حمایتی دولت‌های همسایۀ ایران

گزارش ۴| دولت‌های همسایۀ ایران چگونه از نیروی‌کار و گروه‌های آسیب‌پذیر در برابر بحران کرونا حمایت می‌کنند؟

سازمان بین‌المللی کار در ادامۀ گزارش‌های خود دربارۀ بحران کرونا، مجموعه‌ای از داده‌ها را بر روی وب‌سایت خود منتشر کرده است که اطلاعات جامعی را در مورد اقدامات دولت‌های مختلف در راستای مقابله با کرونا و بسته‌های حمایتی ارائه‌شده از جانب آنان در اختیار قرار می‌دهد. آن‌چه در این گزارش می‌خوانید مجموعه‌ای از اقدامات حمایتی دولت‌های همسایۀ ایران در برابر بحران کرونا می‌باشد که بر اساس داده‌های سازمان بین‌المللی کار گردآوری شده‌اند. بررسی داده‌های سازمان بین‌المللی کار نشان می‌دهد که از میان هفت کشور همسایۀ ایران که در این گزارش به آن‌ها پرداخته شده است، ترکیه، آذربایجان، پاکستان و عربستان ... مطالعه بیشتر

چگونه با روش Advocacy  فقرزدایی کنیم؟

مقدمه کتاب در یک متفاهم کلی از مفهوم فقر، تهیدستی یا فقر به وضعیتی اطلاق می‌شود که فرد فاقد میزان معینی دارایی‌های مادی برای تامین نیازهای اساسی خود باشد. امروزه فقر، معنای گسترده‌تری از فقر مادی شامل عدم دسترسی به آب پاکیزه، تغذیه، خدمات بهداشتی، آموزش، پوشاک و سرپناه، استانداردهای زندگی، بیمه اجتماعی و اشتغال را در برمی‌گیرد. از منظر عالمان علوم اجتماعی، فقر حداقل در چهار بعد فقدان سرمایه‌های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و نمادین قابل تعریف است. میان این چهار بعد اغلب نوعی توازن و هم‌شکلی برقرار می‌شود؛ افرادی که درگیر فقر اقتصادی هستند، عموماً دچار طرد اجتماعی شده ... مطالعه بیشتر
اثرات بحران کرونا

گزارش ۳| وخیم‌تر شدن اثرات بحران کرونا و تحت تاثیر قرار گرفتن ۸۱٪ نیروی کار در جهان

سازمان بین‌المللی کار هفته گذشته دومین گزارش خود را از کووید-۱۹ و فضای کار در خصوص اثرات بحران کرونا جهان منتشر کرد. طبق گزارش این سازمان، این همه‌گیری جهانی، ۲.۷ میلیارد از ۳.۳ میلیارد نفر نیروی کار (معادل ۸۱ درصد) در جهان را تحت تأثیر قرار داده‌است. گرچه بیشتر شاغلینی که تحت تأثیر تدابیر کنترلی قرار گرفته‌اند ساکن مناطق توسعه‌یافته‌تر هستند، کووید-۱۹ کشورهای درحال‌توسعه را نیز نشانه گرفته است؛ مناطقی با ظرفیت‌ها و منابع بسیار محدودتر. با وجود اقداماتی از قبیل قرنطینه (محدود یا کامل)، تعطیلی کسب‌وکارها (الزامی یا توصیه شده)، محدودیت‌های جابجایی، تعطیلی مدارس و سایر تدابیر کنترلی، کووید-۱۹ ... مطالعه بیشتر
پاسخ به بحران کووید

گزارش ۲| حمایت‌های اجتماعی ارائه شده در پاسخ به بحران کووید-۱۹ در کشورهای مختلف

بر اساس گزارش ILO، بسته‌های حمایتی ارائه شده در پاسخ به بحران کووید در ۴۶ کشور گرچه بیشتر حوزه‌های پزشکی، بهداشت و بیکاری را پوشش می‌دهند، ولی در مجموع ابعاد گسترده‌ای دارند. همه‌گیری جهانی کووید-۱۹ به نابرابری‌های موجود، که از دهه ۱۹۸۰ افزایش پیدا کرده بود، شدت بخشیده است. ابتلای به ویروس، جان‌به‌دربردن از بیماری و دست‌وپنجه نرم کردن با پیامدهای اقتصادی آن همه متأثر از نابرابری‌هاست. شهرا رضوی، از پژوهشگران ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ (UNRISD)، در واکنش به همه‌گیری جهانی کووید-۱۹، به مشکلات جهانی و فراگیر نظام‌های حمایت اجتماعی می‌پردازد. در حال حاضر ۵۵٪ از ... مطالعه بیشتر
ویروس کرونا-مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

گزارش کارشناسی «توانمندسازی حاکمیت و جامعه برای مقابله با کووید-۱۹»

با توجه به همه‌گیری جهانی کووید-۱۹ یا کروناویروس و بحران پیچیده‌ای که این بیماری ویروسی برای کشورها پدید آورده، محققان مدرسه کندی دانشگاه هاروارد و نویسندگان کتاب «توانمندسازی حکومت» تصمیم گرفته‌اند طی سلسله یادداشت‌هایی به طرح برخی نکات راهگشا برای شرایط بحران با الهام از مفاهیم و رویکرد «توانمندسازی حکومت» و روش «انطباق تکرارشونده مسئله‌محور» (PDIA) بپردازند. از آنجا که ایران نیز بیش از یک ماه است درگیر این بحران شده و بر اساس قرائن تا ماه‌های آتی ابعاد و عوارض این بحران ادامه دارد، مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه اقدام به ترجمه‌ی این یادداشت‌ها کرده تا الهام‌بخش سیاستگذاران و ... مطالعه بیشتر