دولت

نظام دانایی

مجتبی امیری: نظام خط‌مشی‌گذاری و نظام دانایی کشور دچار مشکل هستند

مجتبی امیری، عضو هسته پژوهشی سلامت اداری و مبارزه با فساد دانشگاه تهران، در پنل تخصصی «توانمندسازی حاکمیت و جامعه، شفاف‌سازی بودجه به عنوان یک راه‌حل» در دومین کنفرانس حکمرانی و سیاستگذاری عمومی مورخ ۱۴ بهمن ۹۷ گفت: نظام دانایی و تصمیم‌گیری کشور از سلامت کافی برخوردار نیستند. نشانه عدم وجود سلامت نیز وضعیت امروز جامعه است. جامعه با انبوه مسائل حل نشده و انباشت شده سر و کار دارد. بین نظام دانایی و توسعه علمی شکافی رخ داده که باعث نارسایی در بودجه شده است. نارسایی در بودجه به این معناست که خط مشی‌ها نتوانسته آن طور که باید ... مطالعه بیشتر
شفافیت سند بودجه

محمد‌هادی سبحانیان: شفافیت مهم‌ترین راهکار اصلاح بودجه است

محمدهادی سبحانیان، عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی در پنل تخصصی «توانمندسازی حاکمیت و جامعه، شفاف‌سازی بودجه به عنوان یک راه‌حل» در دومین کنفرانس حکمرانی و سیاستگذاری عمومی مورخ ۱۴ بهمن ۹۷ گفت: مهم‌ترین سند مالی که دولت‌ها دارند و رابطه دولت و ملت را تببین می‌کند همین سند بودجه است و در سطح تئوریک در جهان بودجه محفلی‌ست برای توزیع رانت. به عنوان مثال اصطلاحی در سطح جهانی وجود دارد به نام پول‌های بشکه خوک که یعنی دولت‌ها پول‌های غیرضروری در بودجه قرار می‌دهند تا بتوانند رضایت سیاسی عمومی ایجاد کنند. این در کشور ما هم مشاهده شده است که ... مطالعه بیشتر
حاکمیت پاسخگو و جامعه مطالبه گر

آنونس همایش دانشجویی شفافیت، حاکمیت پاسخگو، جامعه مطالبه گر

همایش «شفافیت، حاکمیت پاسخگو و جامعه مطالبه گر» با حضور شمار قابل توجهی از اساتید دانشگاه، چهره های فکری، فعالان مدنی و مسئولان دولتی اردیبهشت در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار شد. این همایش در قالب سه پنل ـ میزگرد با عنوان «مبارزه علیه فساد، از مطالبات جامعه مدنی تا الزامات دولت»، «کارکردهای جامعه مدنی در مبارزه با فساد» و « لزوم شفافیت و مبارزه با فساد در فرایند توسعه ایران» با ۱۳ سخنران برگزار شد. مطالب مرتبط: محمدجواد روح : مسئله اصلی در بحث شفافیت عدم موازنه قدرت است احمد میدری: ضرورت همکاری مشترک بین فعالین ... مطالعه بیشتر
شفاف‌سازی بودجه به عنوان یک راه‌حل

خلاصه پنل توانمندسازی حاکمیت و جامعه : شفاف‌سازی بودجه به عنوان یک راه‌حل

پنل تخصصی “توانمندسازی حاکمیت و جامعه : شفاف‌سازی بودجه به عنوان یک راه‌حل” مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه ۱۴ بهمن ۱۳۹۷ – مرکز همایش‌های بین‌المللی صداوسیما حاضران: محمود صادقی (رییس فراکسیون شفاف‌سازی مجلس) احمد میدری (معاونت رفاه اجتماعی) محمدهادی سبحانیان(مشاور اقتصادی مرکز پژوهشها) حسن عابدی جعفری (مرکز توسعه فراگیر سلامت اداری و مبارزه با فساد) مجتبی امیری(هسته پژوهشی سلامت اداری و مبارزه با فساد دانشگاه تهران) میثم پیله فروش(دیده‌بان شفافیت و عدالت) محمدحسین خانی( شفافیت برای ایران) مطالب مرتبط: محمدهادی سبحانیان: دولت نمی‌داند چقدر حقوق و دستمزد می‌دهد محمود صادقی: فرآیند بودجه نویسی غیرشفاف است بهاره آورین: شفافیت بودجه یعنی ... مطالعه بیشتر

حکمرانی شبکه‌ای: حاکمیت تنظیم‌گر و تسهیل‌گر

در حقیقت حکمرانی شبکه‌ای یک چارچوب تحلیلی برای درک و تنظیم رابطه میان بازیگران برای مواجهه با مسائل چند وجهی و پیچیده در فرایند سیاستگذاری و اداره امور عمومی است. در حکمرانی شبکه ای، نقش حاکمیت تبدیل می‌شود به نقش «تنظیم‌کننده و تسهیل‌کننده» و نه کنترل کننده و دستور دهنده. دولت باید بتواند در شبکه ارتباطی بازیگران مختلف دولتی و خصوصی تنظیم‌گر و تسهیل‌گر خوبی باشد. از ویژگی‌های حکمرانی شبکه‌ای آن است که از یک طرف دیگر فرایند اداره کردن به شکل بالا به پایین و سلسله مراتبی امکان پذیر نیست و از طرف دیگر بازیگران (نهادهای مختلف جامعه) به ... مطالعه بیشتر

حساب واحد خزانه دغدغه ­ای در گیر و دار «جنگ خزانه»

آقای میدری شما اهمیت حساب واحد خزانه را در چه می­ دانید؟ احمد میدری:  یکی از مهمترین نهادهای اقتصادی و یکی از ریشه دار ترین مسائل اقتصاد ایران که به آن توجه نشده است و مورد غفلت بوده موضوع خزانه­داری کشور است. برای اصلاح خزانه ­داری چه در دوران قاجار و مشروطه و چه رضا شاه از خارج مستشار آورده ­ایم. زیرا متفکران و سیاسیون آن دوره می­دانستند نقش مالیه عمومی تا چه اندازه تعیین­ کننده است. احتمالا متفکران آن روز شناخت بیشتری نسبت به کشورهای غربی داشتند و اهمیت و نقش چنین موضوعاتی را در موفقیت غرب می­دانستند. مشهور ... مطالعه بیشتر

حساب واحد خزانه در فراز و فرود قوانین

به علل مختلف از جمله امکان نظارت برخط، بودجه ­ریزی عملیاتی و شفاف، جلوگیری از کسر بودجه، رسوب منابع در حساب­های بانکی و شکل ­گیری رانت همه درآمدهای عمومی باید به یک حساب واریز شود و از همان حساب تخصیص داد. این اصل از آنچنان اهمیتی برخوردار بوده است که در  قانون اساسی مشروطه و جمهوری اسلامی آمده است. در این مقاله به سیر قوانین و مقررات مدیریت حساب­های دولتی می­ پردازیم. در بررسی سیر تاریخی قوانین و مقررات دقت در چند نکته حائز اهمیت است: به علل مختلف از جمله امکان نظارت برخط، بودجه‌ریزی عملیاتی و شفاف، جلوگیری از ... مطالعه بیشتر

در ستایش بروکراسی نه این گونه که هست

دیوان‌سالاری دولتی در ایران قدمتی صد و پنجاه ساله دارد. البته در ادوار پیشین، ایران دیوان‌سالاری دولتی داشته اما با فروپاشی صفویه عملا این دیوان‌سالاری مضمحل شد و شکلی از اداره‌ی قبیله‌ای بر کشور حاکم شد. یعنی ارتش متمرکز و تمام وقت از بین رفت و طوایف و قبایل جایگزین آن شدند. تیول‌داری هم جایگزین  نظام مالیاتی شد و سیاست‌گذاری اقتصادی هم طبعا بلاموضوع شد و حکمرانی محلی به زمین‌داری تقلیل یافت. از اوائل دوره ناصرالدین شاه بود که مجددا نهادهایی ایجاد شدند. به خصوص دیوان استیفا و قشون که دو پایه کلیدی دیوان‌سالاری جدید ایران بود. در دوره پهلوی ... مطالعه بیشتر

احزاب و ایفای نقش واسط برای اصلاح بوروکراتیک

به نظر شما چه روندها و عواملی موجب تضعیف حاکمیت شده است؟ حجاریان: یکی از عوامل مهم، همان است که هابز به آن اشاره کرده است. او معتقد است، امکان ندارد لویاتان -به‌عنوان نماد دولت- دو سر باشد. چنانکه می‌بینیم وی آدم دوسری را تصویر کرده و مرگ‌اش را محتوم دانسته است؛ معضل مشروعیت دوگانه از ابتدای انقلاب تا به امروز وجود داشته است و در هر یک از دولت‌ها، به‌شکلی بروز کرده و این روند حتی خودی‌ترین دولت‌ها، یعنی دولت دهم را هم شامل شده است. دومین عامل، فاصله میان ملت و دولت است. چنانکه می‌دانیم ملت و دولت ... مطالعه بیشتر
مبارزه با حامی‌پروری

اداره کارآمد کشور در گرو مبارزه با حامی پروری

امتیازدهی به خواص و مقربین جهت حفظ قدرت و حکومت پدیده آشنایی در تاریخ بشری و به تبع آن تاریخ ما ایرانیان است. پدیده‌ای که با کشف نفت تبدیل به توزیع رانت از سوی حکومت به قصد خرید رضایت در ازای نادیده گرفتن برخی حقوق شهروندی و در مواردی حاکمیت قانون تبدیل شد. در جامعه‌شناسی سیاسی این پدیده را با عبارت پدرسالاری هم توصیف می‌کنند و منظور از آن حکومت‌های مدرنی است که برای حکمرانی مثل حکومت‌های پیشامدرن رفتار کرده و عوض جلب رضایت حداکثر مردم، امتیازاتی به خواص، برگزیدگان، مریدان و حامیان خود می‌دهند تا بتوانند قدرت را حفظ ... مطالعه بیشتر
سیاست‌های نفت

چرا محمدرضا پهلوی رفت و سوهارتو ماند؟

بنیامین اسمیت، دانشیار علوم سیاسی دانشگاه فلوریدا است و درس‌هایی از قبیل قومیت و ملی‌گرایی، سیاست تطبیقی کشورهای آسیایی و مدرنیته سیاسی را در این دانشگاه تدریس می‌کند. تمرکز تحقیقات وی بر موضوعاتی مانند تضادهای جدایی‌طلبی، دموکراتیزه کردن، فساد و توسعه اقتصادی است. کتاب مذکور، اولین کتاب وی است که در سال ۲۰۰۷ منتشر شد.  کلیاتِ کتاب کتاب دارای پنج فصل، یک مقدمه و یک جمع‌بندی است. نویسنده در ابتدا با طرح مسئله در خصوص بقای رژیم‌های نفتی، به نظریه‌های الترناتیو در ارتباط با این کشورها پرداخته، آن‌ها را به بوته آزمایش گذاشته و مورد انتقاد قرار می دهد. سپس ... مطالعه بیشتر

تدبیرِ تغییر

سیستم‌های حکمرانی ملی در جهان متغیر کنونی برای آنکه بر پایداری واحدهای جغرافیایی ـ سیاسی تحت کنترل و تنظیم خود بیافرینند، گریزی از حرکت به سوی سیستم‌های حکمرانی تطبیقی ندارند. سیستم‌هایی که بتوانند برای بهبود جایگاه واحدهای ملی تحت کنترل و تنظیم خود در فضای حالت  پایداری، نحوه عملکرد و حتی ساختار خود را تغییر دهند. اصرار بر حفظ ساختارهای کهنه سیستم‌های حکمرانی در جهان متغیر کنونی، از آن رو که این ساختارها از پاسخ‌گویی به نیازها و مسائل نوظهور واحدهای ملی ناتوان‌اند، تنها بر شدت و عمق ناپایداری‌های پیش روی این واحدها خواهد افزود. هم‌اکنون و در شرایط فعلی ... مطالعه بیشتر
Placeholder

مبارزه مردمی با فساد

در بحث فساد آنچه با کل جامعه سر و کار دارد “پیشگیری ورزی” است به این معنا که چگونه انجام فساد را دشوار و پرخطر کنیم و از آن جاذبه‌­زدایی کنیم. این الگویی است که در مورد همه جرایم می‌توان از آن پیروی کرد. در واقع با این کار انگیزه­‌ها را برای رفتن به سمت آن جرم کاهش می­دهیم. باید تدابیری اندیشید که فرد هنگام هزینه-فایده انجام جرم هزینه را بسیار بیشتر بداند و به سمت ارتکاب جرم نرود. مثلا با افزایش احتمال دستگیری یا از طریق حذف ارتباطات رو در رو که زمینه رد و بدل رشوه را زیاد ... مطالعه بیشتر

راه حل: گفت و گوی صنفی

در ادبیات نظری توسعه در دوران متاخر، انتقادهایی بر رویکردهای رایج نظیر رویکرد حکمرانی خوب وارد شده است. این انتقادها در کار کسانی چون داگلاس نورث حول محور شناخت مسئله‌ی اصلی توسعه دور می‌زند و تاکید دارد که الگوبرداری از مراحل گذار اقتصادهای توسعه‌یافته برای کشورهای در مسیر توسعه کمکی به طی مسیر نکرده و بلکه ممکن است به دامن زدن خشونت در این کشورها بینجامد. علی‌رغم انتقادهای نظریه‌ی متاخر بر رویکرد حکمرانی خوب، در این نظریه نیز بر اهمیت گذار از روابط شخصی به روابط سازمانی و جایگزینی ائتلاف صاحبان قدرت با ائتلاف سازمان‌ها تاکید دارد. به بیان دیگر، ... مطالعه بیشتر

دوراهی پس از بحران: دولت رفاه یا سرسپردگی به منطق بازار؟

نائومی کلاین در این کتاب کوشیده است تا ارتباطی میان روش اقتصاددانان بازار آزاد و شیوه شوک درمانی در حوزه روانشناسی برقرار کند. ایده کلی کتاب از این قرار است که نائومی کلاین ضمن پژوهش‌های خود به شباهت‌های تکان دهنده‌ای میان نظریات شوک درمانی در علم روانشناسی و عرصه اقتصاد بر می‌خورد: طبق یکی از کتابهای راهنمای سازمان جاسوسی آمریکا، هدف از شکنجه زندانی، ایجاد نوعی طوفان شدید ذهنی است: پس از شکنجه، زندانی به قدری از نظر روانی به قهقرا رفته و وحشت زده است که دیگر قادر نیست منطقی فکر کند یا حافظ منافع خود باشد. در جریان ... مطالعه بیشتر
بحران اقتصادي

چگونه سیاست‌های رفاهی به کمک عبور از بحران اقتصادی آمده است؟

مرجان نمازی، محمد بیکران‌بهشت با بررسی تجربه‌های مختلف بحران‌های اقتصادی در یک قرن گذشته، به‌طورکلی می‌توان دو الگوی سیاست‌گذاری متفاوت را مشاهده کرد: ۱٫ سیاست‌های ریاضتی از طریق کاهش مخارج عمومی. این نوع سیاست‌ها با تأکید بر ناکارآمدی بنیادی دولت، اجرای دستورالعمل‌های اقتصادی نئولیبرال را در دستور کار قرار می‌دهد. بحران‌های اقتصادی از نظر مدافعان افراطی بازار آزاد بهترین فرصت برای اجرای سیاست‌های تعدیل ساختاری است، چراکه در چنین وضعیت‌هایی هم دولت را به‌دلیل فشارهای ناشی از کمبود درآمدها آماده عقب‌نشینی از مسئولیت‌های خود می‌بینند و هم جامعه را به‌دلیل وجود آگاهی عمومی نسبت به وقوع بحران، مستعد پذیرش شرایط ... مطالعه بیشتر

آشتی با مردم برای دفع ایران هراسی

دشواری های کشور مجموعه ای به هم پیچیده است و به راحتی قابل تفکیک و دسته بندی نیست. در گذشته به خصوص کسانی که در فضای مکتب واقع گرایی تنفس می کردند به راحتی عرصه سیاست داخلی و خارجی را از هم جدا می کردند و برای هر کدام نسخه ای می پیچیدند. امروز این کار به این راحتی امکان پذیر نیست. عرصه سیاست داخلی و خارجی بیش از هر زمان دیگری به هم پیوسته شده است. مرزها نفوذناپذیری خود را از دست داده اند و در کوچکترین مسائل داخلی ردپای عناصر خارجی دیده می شود. از سوی دیگر تحولات ... مطالعه بیشتر

علیه تحریم بین‌المللی، علیه گسیختگی اجتماعی

انسجام اجتماعی معرّف بنیان هویت‌های جمعی است. احساس تعلق اجتماعی، اعتماد و مسئولیت‌پذیری، و گرایش به همکاری و تعاون از مهم‌ترین نمودهای انسجام اجتماعی به‌شمار می‌آید. انسجام اجتماعی به ابعاد ارتباطی دلالت دارد که چهار حوزه اعتماد، هنجار‌ها و ارزش‌ها‌، شبکه‌ها، و هویت را شامل می‌شود و در هر چهار حوزه،  کم‌وکیف رابطه، نقش محوری و مرکزی را دارد. به عبارت دیگر انسجام اجتماعی در عرصۀ سیاست‌گذاری بیش از هر چیز سازۀ سرمایۀ اجتماعی را دربرمی‌گیرد. مهم‌ترین شاخص‌ها و زیرشاخص‌های انسجام اجتماعی عبارت‌اند از: اعتماد عمومی (اعتماد مردم به یکدیگر)، اعتماد نهادی (به دولت، نمایندگان، احزاب، اصناف و اتحادیه‌ها و ... مطالعه بیشتر

تله کاسبان تحریم

مقدمه نظام جمهوری اسلامی ایران به دلیل ماهیت ایدئولوژیک آن و اتکا به شعارهایی ازقبیل نه شرقی و نه غربی و روحیه استکبارستیزی که ترویج می‌کرد از همان بدو تاسیس از در چالش با ابرقدرت غرب درآمد. کشور امریکا نیز در همه سالهای پس از انقلاب اقدام به تحریم اقتصادی ایران کرد. در این میان کشورهای همسایه مانند ترکیه و امارات متحده عربی (به ویژه امیرنشین دبی) از چنین خلائی حداکثر استفاده را کرده و با ایفای نقش واسطه‌گری و صادرات مجدد به ایران، سودهای فراوانی نصیب اقتصادهای خود کردند. اگر اندازه اقتصاد امریکا را با اقتصاد ایران مقایسه کنیم ... مطالعه بیشتر

تحریم و رفاه اجتماعی

در عرصه سیاست‌های داخلی همواره و به ویژه در شرایط مواجهه با بحران‌های پولی و ارزی و یا تحریم تکیه بر اصول زیر ضرورت بیشتری می‌یابد: برقراری نظم و انضباط مالی اجرای برنامه‌های حمایتی ارتباط سازمان‌یافته با مردم برقراری نظم و انضباط مالی همانطور که جان زارت June Zarete نویسنده کتاب «جنگ خزانه‌داری» ” Treasury’s war” گفته است تحریم‌های آمریکا علیه ایران شیوه جدید جنگ اقتصادی است. ایستادگی و پیروزی در این نبرد به انضباط مالی و بودجه‌ای در کشور بستگی دارد. آنچه تاکنون موجب موفقیت آمریکا شده است، ضعف نظام مالی و بودجه‌ای ایران بوده است تا قدرت نظام ... مطالعه بیشتر