حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

 

توانمندسازی حاکمیت و جامعه

همایش «شفافیت: حاکمیت پاسخگو، جامعه مطالبه‌گر» (پنل اول)

همایش دانشجویی شفافیت؛ حاکمیت پاسخگو و جامعه مطالبه گر در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه برگزار شد. پنل اول این همایش با موضوع، مبارزه علیه فساد، از مطالبات جامعه مدنی تا الزامات دولت با حضور «عباس عبدی» روزنامه نگار و رئیس انجمن صنفی روزنامه نگاران تهران، «احمد میدری» معاون رفاه وزارت کار، کیومرث اشتریان استاد دانشگاه و دبیر کمیسیون اجتماعی دولت و سعید مدنی جامعه شناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی برگزار شد. مدنی یکی از سخنرانان این پنل معتقد است که راه اصلی مبارزه با فساد نظارت عمومی جامعه مدنی است. رسانه آزاد و قوه قضاییه مستقل الزامات مبارزه ... مطالعه بیشتر
توانمندسازی حاکمیت و جامعه

همایش شفافیت و رفاه اجتماعی

شفافیت بحث داغ محافل آکادمیک و فضای جامعه است. ۳ دی ماه در تالار ابن خلدون دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، نشستی با حضور محمود صادقی نماینده مردم تهران در مجلس و احمد میدری معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی با موضوع شفافیت و رفاه اجتماعی برگزار شد. از نظر صادقی صرف انتشار اطلاعات به معنی شفافیت نیست و نمونه‌اش این است که ۱۰۰ دستگاه خود را از شمول قانون محاسبات خارج کرده‌اند و قابل بررسی نیستند. میدری می‌گوید قدم اول شفافیت وجود خزانه‌داری متمرکز است که خود زمینه را برای بررسی عملکرد مدیران فراهم می‌کند. محمود ... مطالعه بیشتر
شبکه‌سازی- توانمندسازی حاکمیت و جامعه

سومین نشست توانمندسازی حاکمیت و جامعه: شفافیت و مبارزه با فساد

مؤسسات مردمی معمولا نمی‌توانند با یکدیگر به‌صورت پایدار همکاری کنند؛ هرچند همکاری‌های جمعی برای تقویت جایگاه این مؤسسات بسیار ضروری است. اگر قرار است یک ائتلاف استراتژیک داشته باشیم باید ساختار، اهداف و چشم‌انداز مشخص تعریف کنیم. سومین نشست مؤسسات مردم‌نهاد و تحقیقاتی فعال در حوزه شفافیت و مقابله با فساد در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، به ابتکار مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه و به میزبانی هسته پژوهشی سلامت اداری و مبارزه با فساد دانشگاه تهران برگزار شد. در این نشست نمایندگان هسته پژوهشی سلامت اداری و مبارزه با فساد دانشگاه تهران (دکتر امیری و دکتر حسینی) ، مرکز غیردولتی ... مطالعه بیشتر
توانمندسازی حاکمیت و جامعه، شفاف‌سازی بودجه به عنوان یک راه‌حل

اولین نشست توانمندسازی حاکمیت و جامعه: شفاف‌سازی بودجه به عنوان یک راه‌حل

پنل تخصصی «توانمندسازی حاکمیت و جامعه، شفاف‌سازی بودجه به عنوان یک راه‌حل» در دومین کنفرانس حکمرانی و سیاستگذاری عمومی با حضور «محمد محمدی» مدیر جمعیت پیشگیری از فساد، «محمود صادقی» رئیس فراکسیون شفاف‌سازی و انضباط مالی مجلس شورای اسلامی، «احمد میدری» معاون رفاه اجتماعی وزارت کار، «مجتبی امیری» مدیر هسته پژوهشی سلامت اداری و مبارزه با فساد دانشگاه تهران، «حسن عابدی‌جعفری» مدیر مرکز غیردولتی توسعه فراگیر سلامت اداری و مبارزه با فساد، «میثم پیله‌فروش» نماینده دیده‌بان شفافیت و عدالت، «محمد‌هادی سبحانیان» عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی و «محمدحسین خانی» نماینده اندیشکده شفافیت برای ایران برگزار شد. در این نشست مجموعه‌ای ... مطالعه بیشتر
توانمندسازی حاکمیت و جامعه: شفافیت بودجه

دومین نشست توانمندسازی حاکمیت و جامعه: شفافیت بودجه

دومین نشست هم‌اندیشی و اقدام مشترک سازمان‌های مردم‌نهاد و موسسات تحقیقاتی فعال در حوزه‌ی شفافیت و مبارزه با فساد با حضور دو تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، یکی از اعضای شورای شهر تهران و نمایندگان رسانه‌های جمعی روز دوشنبه ۲۰ اسفند به میزبانی موسسه‌ی مردم‌نهاد دیده‌بان شفافیت و عدالت برگزار شد. این نشست، بررسی نتایج حاصل از پیگیری برای شفاف‌سازی بیشتر لایحه‌ی بودجه ۱۳۹۸ و هم‌اندیشی در مورد سازوکارها و موضوعات همکاری جمعی نهادها و شخصیت‌های حاضر در دستور کار خود داشت. در ابتدای نشست توضیحاتی در مورد هدف از ... مطالعه بیشتر
کتاب شناسی فساد و شفافیت

کتاب‌شناسی فساد و شفافیت

در خصوص کاربردهای کتاب‌شناسی می‌توان به بهره‌گیری از دانش موجود و تجربه‌های دیگران، بهبود کیفیت پژوهش‌ها و پرهیز از پژوهش‌های تکراری و گردآوری کتاب‌هایی در موضوع خاص و… اشاره کرد. سوال اساسی پیش روی «مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه» این بود که چه کتاب‌‌هایی در حوزه فساد و شفافیت چاپ و منتشر شده است. به عبارت دیگر، ‌این پروژه کتاب‌شناسی با محوریت شفافیت و فساد یک کتاب‌شناسی تخصصی است. بر این اساس دو کلید واژه اصلی، «شفافیت» و «فساد» در عنوان کتاب‌ها و در موضوع کتاب‌ها جستجو شد.  مرجع و پایگاه جستجو، «کتاب‌شناسی ملی ایران» است و کتاب‌ها تا سال ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۲۲ مقابله با فساد و فقر : فساد به مثابه عدم آزادی

فساد به مثابه عدم آزادی «توسعه به مثابه آزادی» عنوان یکی از مهم­ترین آثار آمارتیاسِن (۱۹۹۹) است که پایه‌های فلسفی او برای مفهوم توسعه انسانی را تبیین می­کند. «سن» توسعه را به مثابه «گسترش آزادی یا قابلیت‌های انسانی» برای انتخاب یک زندگی ارزشمند تعریف کرده است. از دیدگاه او، توانایی شخص به معنای آزادی واقعی برای دستیابی به منابع مختلف از قبیل تغذیه مناسب، سلامتی و احترام به خود است. از این منظر، فساد با ایجاد، گسترش و تضمین عدم شفافیت، می‌تواند به مثابه «عدم آزادی» محسوب شود. به گفته سِن (۱۹۹۹) تضمین شفافیت مستلزم بازبودن و دسترسی آزاد به ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۲۱ مقابله با فساد و فقر : خصوصی­ سازی و توزیع رانت و فساد

خصوصی­ سازی و توزیع رانت و فساد بازداشت رییس سازمان خصوصی­ سازی با اتهام سوء استفاده از موقعیت دولتی یا به عبارت دیگر فساد، سؤالات مهم و اساسی پیرامون سیاست خصوصی­ سازی در ایران را بیش از هر زمان دیگر برجسته کرد. نظریه جدید خصوصی ­سازی به عنوان سیاست اقتصادی، برای اولین بار توسط جمهوری فدرال آلمان در سال ۱۹۷۵ بکار گرفته شد و دولت بخش عمده سهام فولکس واگن را به سرمایه ­گذاران خصوصی فروخت .موج بعدی خصوصی­ سازی در دهه ۱۹۸۰ با خصوصی ­سازی تلکام توسط مارگارت تاچر و خصوصی کردن بانک­ های بزرگ کشور فرانسه توسط شیراک ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۲۰ مقابله با فساد و فقر : کمیابی ذهن را تسخیر می‌کند!

کمیابی ذهن را تسخیر می‌کند![۱]  علاقه ما به کمیابی ما را به مطالعه‌ای برجسته رهنمون کرد که از بیش از نیم‌قرن پیش انجام شده بود. قصد نویسندگان آن مطالعه، بررسی کمیابی نبود؛ اما از نگاه ما، آن‌ها به بررسی شکلی افراطی از آن پرداخته بودند: گرسنگیِ مهلک. اواخر جنگ جهانی دوم بود و متفقین دریافته بودند که با مشکلی جدی مواجه هستند. درحالی‌که در مناطقی که قبلاً تحت تصرف آلمان درآمده بود پیش می‌رفتند، با افراد زیادی مواجه می‌شدند که در مرز گرسنگیِ مهلک قرار داشتند. مشکل غذا نبود؛ آمریکایی‌ها و بریتانیایی‌ها برای تغذیه شهروندان و زندانی‌های آزادشده، کمبودی نداشتند. ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۱۹ مقابله با فساد و فقر : مبارزه با فساد یا مفسدین

مبارزه با فساد یا مفسدین سخنگوی قوه قضائیه در آخرین نشست خبری در دادگستری استان تهران اعلام کرد در روند برخورد با مفاسد اقتصادی تاکنون ۹۷۸ مورد حکم قطعی در مورد پرونده‌های مفاسد صادر شده است. این حکم‌ها در شعب استجازه و سایر شعب رسیدگی‌کننده به پرونده‌های اقتصادی صادر شده است. سخنگوی قوه قضائیه خاطرنشان ساخت: متهمان در ۹ مورد به اعدام، ۴ مورد به حبس ابد، ۷۳۱ مورد به حبس زیر ۱۰ سال و ۴۴ مورد نیز به حبس بین ۲۰ تا۳۰ سال محکوم شده‌اند. ۱۱۶ نفر هم به حکم دادگاه برای همیشه انفصال از خدمت گرفته، ۱۰ مورد ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۱۸ مقابله با فساد و فقر : زنده باد فساد

زنده باد فساد تجربه برخی کشورهای با فساد بالا در کسب رشد اقتصادیِ قابل توجه موجب شده تا برخی صاحب نظران بر تأثیر مثبت فساد بر رشد و توسعه مهر تأیید زنند. در این موارد فساد بالا از جمله رشوه­دهی، روشی برای دور زدن کنترل‌های نادرست دولتی و موانع بوروکراتیک بوده وعملاً موجب مقررات زدایی غیر رسمی شده و چرخ فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری را سریع‌تر به گردش در آورده است. در این کشورها فساد روشی برای غلبه بر ناکارآمدی قوانین و مقررات محسوب شده که چرخ‌های زنگ زده تولید و تجارت را روغن کاری می­کند. در مقابل این ادعا ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۱۷مقابله با فساد و فقر : فساد و رشد اقتصاد

فساد و رشد اقتصاد با وجود آن‌که میزان و سطح فساد در کشورهای فقیر و کمتر توسعه‌یافته بسیار بالاتر و وسیع‌تر از کشورهای توسعه‌یافته است، اما اصولاً فساد منحصر به کشورهای با ویژگی‌های سیاسی، اقتصادی یا جغرافیایی خاصی نیست. آنچه وضعیت کشورها را از لحاظ شاخص‌های فساد متفاوت می‌کند، علاوه بر ابعاد و گستردگیِ ماهیت فساد و علل و عوامل آن است. از همین رو در آثار و عواقب، فسادِ رخ داده در کشورها نیز تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند. بااین‌وجود مطالعات صندوق بین‌المللی پول درباره رابطه بین فساد اقتصادی، سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی نشان می‌دهد که سطوح بالاتر فساد ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۱۶ مقابله با فساد و فقر : خصوصی‌سازی و فساد

خصوصی‌سازی و فساد بررسی روند سه دهه پس از پایان جنگ جهانی دوم حاکی از دخالت بالای دولت‌ها در اقتصاد است. در آغاز دهه ۱۹۷۰ معلوم شد که اجرای سیاست‌های پیشین توفیق کمتری را در کشورهای دنیا به همراه داشته و با نزدیک شدن به پایان این دهه، کشورهای غربی با مشکلات اقتصادی عدیده‌ای روبرو شدند که باعث شد با شروع دهه ۱۹۸۰ انتقاداتی به حضور پررنگ دولت‌ها و عملکرد آن‌ها وارد شود. ایده تغییر مالکیت از طریق خصوصی‌سازی با تبلیغات گسترده مبنی بر شکست و عدم کارایی دولت و پررنگ کردن کارایی اقتصاد بازار، سرانجام در پایان دهه ۷۰ ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۱۵ مقابله با فساد و فقر : ادراک فساد و احساس عدالت

ادراک فساد و احساس عدالت برای مقابله با فساد تنها وجود شواهد مبنی بر  فساد درون ساختارها کافی نیست، شناخت اینکه فساد در کدام بخش‌ها شایع‌تر است، یا اینکه فساد در کدام بخش‌ها اثرات مخرب‌تری دارد و نیز اینکه ارزیابی شهروندان از میزان فساد چه میزان است،  اهمیتی دوچندان دارد. شاخص ادراک فساد نشان می‌دهد که شهروندان چه ارزیابی­ای از وضعیت فساد دارند. این ادراک از فساد رابطه بسیار نزدیکی با احساس عدالت دارد. مطالعات فسادسنجی عموماً در پی آن هستند تا تصویری حتی‌الامکان جامع‌تر از فساد ارائه دهند. ادراک فساد عبارت است از تصور افراد جامعه از وضعیت فساد ... مطالعه بیشتر

شفافیت، نقطه کانونی در اصلاح بودجه

آیا ضرورتی برای اصلاح نظام بودجه‌ریزی کشور وجود دارد و اینکه این ضرورت به واسطه تحریم‌ها علیه ایران نمود بیرونی پیدا کرده یا باید از سال‌ها پیش کشور در راستای اصلاح نظام بودجه قدم برمی‌داشت؟ در ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که نظام بودجه‌ریزی چند نقش مهم در کشور دارد؛ اول اینکه قانونی برای اداره امور مالی کشور است. دوم، ابزاری برای پاسخگوی سیاستمداران به مردم در قبال مسوولیت‌های‌شان است و سوم‌، نتیجه عملکرد بروکراسی اداری و دولتی کشور است. با توجه به نقش‌های اساسی بودجه‌، اصلاح آن یک ضرورت است که شک و شبهه‌ای برای آن وجود ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۱۴ مقابله با فساد و فقر : فساد، اقتصاد یا فرهنگ

فساد: اقتصاد یا فرهنگ توجیه اخلاقی دوری از فساد و همین‌طور مقابله با فساد کار دشواری نیست. حتی در میان کسانی که به افراطی‌ترین  حد ممکن نسبی‌گرا هستند نیز کمتر متفکر یا صاحب‌نظری را سراغ داریم که سوء استفاده از قدرت برای تأمین منافع شخصی را تأیید کند یا در برابر آن موضع نداشته و بی‌طرف باشد. اما بحث درباره اثرات فساد بر اقتصاد کلان و توسعه است که از پیچیدگی‌های بسیار برخوردار است. به همین سبب بسیاری از اقتصاددانان و متخصصان علوم اجتماعی تمرکز مطالعات خود را بر تبیین اثرات کلان اقتصادی و اجتماعی فساد قرار داده‌اند. کنش متقابل ... مطالعه بیشتر

مقدمه‌ای بر دوره آموزشی PDIA: چرا توانمندسازی حکومت؟

  موضوع این کتاب افزایش قدرت دولت و توانمندسازی حکومت است. نگرانی اصلی همیشه افزایش قدرت و چگونگی مهار آن است. اما افزایش ظرفیت‌های دولت نیز بسیار مهم است. تحقق هر هدفی در جامعه نیازمند دولتی است که قدرت اجرایی لازم را داشته باشد. رویکرد این کتاب برای افزایش توانمندی حاکمیت و تغییر در سیاست‌گذاری با روش های پیشنهاد شده در کتاب های دیگر بسیار متفاوت است. سیاست‌گذاری در دنیای واقعی مسافرت در سال ۱۸۱۵ است. در حالی که روش های پیشنهادی در کتاب ها بیشتر سفری بعد از ابداع waze را نشان می‌دهند. سیاست‌گذاری تعیین هدف و درک محدودیت‌ها ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۱۳ مقابله با فساد و فقر : مبارزه با فساد و  شبکه حکمرانی

مبارزه با فساد و  شبکه حکمرانی[۱] فساد و یا احساس گسترش فساد در کشور به حدی  رسیده است که حتی کسی مانند هانتینگتون نیز نمی‌تواند وجود آن را مثبت و روغن نظام اداری بداند. فساد تهدیدی بزرگ است و هرچه زودتر باید مبارزه جدی و فراگیر را با آن آغاز نمود. آیا برای مبارزه با فساد نیازمند قانون یا سازمان تازه‌ای هستیم؟ پاسخ منفی است.  برای مقابله با فساد قوانین و مقررات زیادی نوشته شده است،  به فهرست قوانینی که در دهه اخیر در این زمینه نوشته شده است نگاهی بیندازیم: قانون ارتقای سلامت نظام اداری و مقابله با فساد ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۱۲ مقابله با فساد و فقر

عمده علت عدم توفیق در مبارزه با فساد را می‌توان در فقدان شفافیت در نظام مالی و پولی کشور جستجو کرد. عدم شفافیت که رانت خواران، کلاه‌برداران، واسطه‌گران و دلالان خواهان آن هستند، همین را می‌رساند. لذا وقتی می‌توانیم به‌طور سیستماتیک جلوی فساد را بگیریم که سیستم اطلاعاتی شفافی داشته باشیم. اگر شفافیت در تمام ابعاد پولی، مالی و اداری به سیستم بازگردد، این مسئله منتج به انضباط اقتصادی در کشور خواهد شد. امروز اگر شاهد بی‌عدالتی، نابرابری و فساد اقتصادی هستیم، بدین دلیل است که شفافیت بر ارتباطات و روندهای کاری حاکم نیست. در همه جای جهان برای محاسبه ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۱۱ مقابله با فساد و فقر

امروزه موضوع شفافیت بانک مرکزی تبدیل به یکی از مورد بحث‌ترین موضوعات در زمینه سیاست‌های پولی شده است. عموم مردم نیاز دارند که بانک‌های مرکزی که روزبه‌روز مستقل‌تر از گذشته می‌شوند، از درجه قابل قبولی از شفافیت برخوردار باشند تا همچنان نهادی قابل اتکا باقی بمانند. همچنین، شاخه رو به رشدی از ادبیات مرتبط، به بررسی تأثیرات اقتصادی این افزایش در شفافیت پرداخته است. البته بحث شفافیت و اندازه‌گیری آن به لحاظ کیفی بودن متغیر شفافیت، اندکی پیچیده‌تر شده است؛ چراکه یافتن سنجه‌های مناسب برای اندازه‌گیری آن چندان ساده نیست. اگرچه اقتصاددانانی مانند گراتس و ایجفینگر مطالعات بسیاری در زمینه ... مطالعه بیشتر