حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

 

نهاد ناظر- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تحدید نهاد ناظر

از انتقادهای مهمی که به نظام بانکداری در ایران مطرح می‌شود و روی آن اتفاق نظر وجود دارد، ضعف نظارتی بانک مرکزی به‌عنوان نهاد ناظر بر بانک‌های تجاری و عدم اقتدار آن برای اجرای تضمین‌شده سیاست‌های جلوگیری از افزایش خارج از نُرم نقدینگی است. میثم خسروی، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت و گو با «شرق» می گوید به‌طور‌کلی، ظاهرا سوابق و آینده شغلی تصمیم‌گیرندگان، در ملاحظات بانک مرکزی بسیار مؤثر است؛ خسروی به موارد متعددی اشاره می‌کند که این مسئله به منافع عمومی صدمه زده است؛ از تعیین نرخ سودهای بانکی گرفته تا قوانینی که به نام منافع عمومی وضع ... مطالعه بیشتر
مبارزه با فساد در ایران

نهادهای حاکمیتی شفافیت و مبارزه با فساد در ایران

در امر مقابله با فساد و تقویت گفتمان شفافیت وجود نهادهای حاکمیت کارامد یکی از ارکان اساسی محسوب می‌شود. در گزارش کارشناسی مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه، ارکان و نهادهای حاکمیتی موثر و فعال در مبارزه با فساد و تقویت شفافیت مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. بخشی از مقدمه گزارش فساد در جهان معاصر در قالب سازمان بروکراتیک مدرن وجه خاص بودگی خود را یافته است. امکان وقوع این نوع از فساد در دوره‌های پیشامدرن با تردید جدی رو به رو است. تجربه اولیه مدرنیته در غرب و شکل‌گیری نوعی از سازماندهی اداری در قالب سازمان بروکراتیک، پیچیدگی ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۴۰ مقابله با فساد و فقر: کنش‌های اعتراضی تهیدستان

کنش‌های اعتراضی تهیدستان بی‌تردید وجه غالب نیروی محرکه کنش‌های اعتراضی تهیدستان شهری، نوعی واکنش از سر ضرورت اقتصادی یا فقر است. مگر غیر از این است که وجه ممیزه تهیدستان شهری از دیگر گروه‌های اجتماعی، درنهایت فقر اقتصادی و ناداری است. این ناداری در فضای شهری صورت‌های گوناگونی دارد که نمودهای محرومیت و نابرابری است. بااین‌وجود، این ویژگی ذات‌گرایانه تهیدستان را نباید در تبیین کنش‌های اعتراضی آنان به‌تنهایی مورد بررسی قرار داد. مطالبات، خواست‌ها، فرهنگ و دانش و بینش تهیدستان شهری نیز مثل همه دیگر گروه‌های اجتماعی در معرض انبوه امواج تغییرات اجتماعی قرار می‌گیرد. مسائلی همچون شیوه‌های سازمان‌یابی، پیگیری ... مطالعه بیشتر
نجومی‌بگیران

بازپرداخت ۳۰۰ ماهه تسهیلات نجومی‌بگیران

یکی از بانک‌های کشور در سال‌های ۹۱ تا ۹۸ به اعضای هیئت‌مدیره و برخی کارکنان خود رقم‌های درخور توجهی وام با نرخ سود یک، دو، هفت و ۱۰ درصد داده است که زمان بازپرداخت این وام‌ها نیز عمدتا شامل ۱۸۰ ماه، ۲۰۰ ماه، ۲۶۰ ماه و ۲۸۸ ماه و… است. در واقع مدیرانی که حدود ۲۰میلیون تومان درآمد ماهانه دارند، وام‌هایی با اقساط دو میلیون تومانی را بین ۱۵ تا ۲۴ سال پرداخت می‌کنند. ضمنا این تسهیلات گاه با عناوینی غیر‌شفاف دریافت می‌شود و واضح نیست دقیقا کدام امور را شامل می‌شوند. تسهیلاتی با عناوین غیرشفاف بر اساس سندی که ... مطالعه بیشتر

دموکراسی و کیفیت دولت

چرا برخی کشورها توانسته‌اند مدیریت دولتی با کیفیت بالا ایجاد کنند که با کارآمدی نسبی به مردم خدمات ارائه می‌کنند، درحالی‌که کشورهای دیگر گرفتار فساد، ناکارآمدی و بوروکراسی صلب و حجیم هستند؟ چه رابطه‌ای بین کارآمدی دولت و دموکراسی وجود دارد؟ آیا این دو یکدیگر را تقویت می‌کنند یا آیا تنشی بین مدیریت مناسب دولتی و مشارکت سیاسی گسترده وجود دارد؟ اهمیت کیفیت دولت بر نتایج مطلوب در سیاست‌گذاری‌ها را می‌توان در زمینه‌های مختلفی مشاهده کرد. به عنوان مثال در بحران یورو در سال ۲۰۰۹-۲۰۱۰ نظام‌های بانکی کشورهایی همچون یونان و ایتالیا گرفتار سطوح بالایی از بدهی شدند. برخلاف کشورهای ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۳۹ مقابله با فساد و فقر: تهیدستان یا حاشیه‌نشینان

“تهیدستان” یا “حاشیه‌نشینان” «حاشیه‌نشینی» از جمله واژه‌هایی است که برای اشاره به فرودستان ساکن در مناطق پیرامونی شهرها و گاه در معناهای گسترده‌تر از این به کار می‌رود. بنا بر نظر بیات(۱۳۹۱) این واژه به سنت جامعه‌شناسان مکتب شیکاگو بازمی‌گردد که گرایش دارند تا با دادن ویژگی‌های خاصی که تهیدستان را از جریان اصلی زندگی شهری جدا می‌سازد، به ذاتی ساختن این مفهوم بپردازند. واژه تهیدستان شهری در مقایسه با حاشیه‌نشینان یا فرودستان شهری، تا حد زیادی جنبه‌های اجتماعی-اقتصادی و حتی سیاسی چنین پدیده‌ای را نشان می‌دهد. جنبش تهیدستان شهری را از منظرهای مختلف می‌توان مورد بحث و تحلیل قرار ... مطالعه بیشتر

پنج نمونه از حمایت‌گری کارآمدی که با فقر جهانی مبارزه می‌کنند

نمونهٔ اول: آموزش به افراد حاضر در محل کار یا محیط دانشگاهی در مورد فقر جهانی در میان تمام نمونه‌های حمایت‌گری اجتماعی که مردم می‌توانند از بین آن‌ها انتخاب نمایند، آموزش یکی از مهم‌ترین روش‌ها جهت حمایت از تغییر است. تا زمانی که مردم دربارهٔ یک مسأله آموزش نبینند، راهی برای تحریک دیگران به ایجاد تغییر وجود ندارد. یکی از راه‌های آموزش دادن به مردم دربارهٔ فقر، راهنمایی آن‌ها در مورد گزارشات دسته اول پیرامون مشکلاتی است که مردم در کشورهای مستمند روزانه با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. به عنوان مثال، این تصویر می‌تواند از طریق نشان دادن ... مطالعه بیشتر

چگونه از فقرا حمایت‌گری اجتماعی کنیم؟

مطابق با گزارش بنیاد کمک‌رسانی جامعه‌ی بین‌المللی (Foundation for International Community Assistance)، سه میلیارد نفر از مردم جهان، دارای درآمد پایین‌تر از ۵/۲ دلار در روز هستند. یک هشتم از مردم در این کره‌ی خاکی بنابر آنچه که در گزارش‌های “پروژه‌ی آب (The water project)” آمده است؛ به آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارند. دوازده میلیون کودک در آمریکا بر اساس گزارش ” قرص‌های نان و ماهی‌ها (Loaves & Fishes)” در تقلا برای به‌دست آوردن غذای کافی برای خوردن هستند. با این‌حال، به موازات آنکه جامعه‌ی جهانی بیشتر به هم مرتبط می‌شود، زمان مناسب‌تری برای حمایت‌گری از فقرا نیز فراهم می‌گردد. ... مطالعه بیشتر

برنامه حمایتی از کودکان فقیر

عموماً فقر کودکان مسئله‌ای است که بخش گسترده‌ای از جامعه را در بر میگیرد بنابراین فهم درستی از مسئله فقر کودکان می‌تواند شالوده‌ای قوی و پایداری  بسازد که در مراحل تصمیم‌گیری سیاسی وضعیت این کودکان نیز در نظر گرفته شود. فقر کودکان اثر ویران‌کننده‌ای بر آن‌ها و جامعه دارد و کودکان بیشترین سهم را در میان آن‌هایی که در فقر زندگی می‌کنند دارند دلیل مهمی برای عمل است. اما آنچه ما را بطور اخلاقی و خاص مجبور به عمل می‌کند آن است که فقر مشکلی است که راه حل دارد. برای دستیابی به یک برنامه حمایتگری دو گام کلیدی وجود ... مطالعه بیشتر

۱۱ روش حمایت از بی خانمان­ها

براساس پیش‌بینی‌ها در سال جاری حدود ۳.۵ میلیون نفر در آمریکا بی‌خانمان می‌شوند که از این تعداد ۱.۳۵ میلیون نفر یا  حدود ۴ درصد آن‌ها کودک هستند. علاوه بر آن، پدیده بی خانمانی طی ۲۰ سال گذشته به شدت در حال افزایش است. با گذشت زمان این عدد با وقوع فشارهای اقتصادی، بیکاری و افزایش هزینه‌های زندگی افزایش می‌یابد. افراد بی‌خانمان نیاز به یک صدا دارند و آن صدا ما هستیم. درک موضوع: خودتان را در ارتباط با مفاهیم اولیه آموزش دهید در اینصورت متعجب خواهید شد که چقدر مفاهیم وجود دارد که شما باید آن‌ها را بدانید مانند: چرا ... مطالعه بیشتر
مقابله با حقوق‌های نجومی

سرگذشت نجومی بگیران: راهکار سیستماتیک مقابله با حقوق‌های نجومی

بعد از افشای حقوق‌های نامتعارف در سال ۱۳۹۵، مسئولان راه‌های متعددی را برای جلوگیری از وقوع پرداخت حقوق‌های نجومی پیشنهاد کردند و برخی نیز گفتند پرداخت این حقوق‌های بالا دوباره اتفاق نخواهد افتاد اما بعد از گذشت چند سال، باز هم افشاگری‌های مجدد فیش‌های نجومی تکرار شد چون به دلیل تعدد برداشت از قوانین، عدم وجود قواعد نظام‌یافته حقوقی و مالی، سردرگمی در نظارت منابع درآمد، معضلات حسابرسی و عدم پرداخت‌های متمرکز دستمزد و پاداش‌ها راه نجومی‌بگیران همچنان باز است. در نتیجه این فیش‌های نجومی باز هم پرداخت می‌شود ولی رسانه‌ای نمی‌شود. پس تنها راه حل مقابله با چنین پرداخت‌های ... مطالعه بیشتر

راه‌‌حل منازعات سیاسی

احمد غلامی: در شرایط کنونی ایران به  نظر می رسد یافتن یا حتی جست وجوی نقطه اتصالی بین امر اجتماعی و امر سیاسی چندان کار آسانی نباشد؛ آن هم در شرایطی که در گفتمان سیاسی مسلط کاربرد امر اجتماعی به مفهومی برای سیاست زدایی از جامعه تقلیل پیدا کرده است. در صورتی که امر اجتماعی را می توان امتداد امر سیاسی دانست که تنش ها و منازعات سیاسی را کاهش می دهد؛ تنش هایی که در برخی از موارد به نتیجه مطلوبی نمی رسند و از قضا به تحدید فضای دموکراتیک در جامعه منجر می شوند. با این اوصاف، آیا ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۳۸ مقابله با فساد و فقر: حاشیه‌نشین‌ها و تله فضایی فقر

حاشیه‌نشین‌ها و تله فضایی فقر گاه تصور می‌شود مسئولیت اسکان جمعیت ۱۸ تا ۲۰ میلیونی در مناطق حاشیه‌ای شهرها و بافت‌های فرسوده، بر عهده خود آن‌ها است و این وضعیت، محصول انتخاب طبیعی آن‌ها و حاصل فرهنگ این گروه اجتماعی(فرهنگ فقر) است. درحالی‌که فقر، مقوله‌ای سیاسی-اقتصادی است و حاصل سازوکار نظام‌ها و نهادهای حاکم بر جامعه است. تبلور فضایی این سازوکار، محروم ماندن کم‌درآمدها از داشتن سرپناه و مسکن است. اقتصادسیاسی به ما می‌آموزد تا در تحلیل چرایی فقر و به‌ویژه نابرابری، بر نقش منافع تأکید کرده و کارکرد نهادهای حاضر در قدرت را واکاوی کنیم؛ زیرا همواره تلاش گروه‌هایی ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۳۷ مقابله با فساد و فقر: حاشیه‌نشینی و فقر

حاشیه‌نشینی و فقر این روزها بار معنایی حاشیه‌نشینی و حاشیه‌نشینان دچار تغییرات اساسی شده است. تا پیش از اعتراضات آبان اغلب تصور می‌شد حاشیه‌نشینان مردمی فقیر و منفعل هستند که شایسته لطف و عنایت دولت و مردم نیکوکار می‌باشند. اما امروز همه باور دارند که حاشیه‌نشینان نیروی اجتماعی بالقوه‌ای محسوب می‌شوند که می‌توانند در هر بزنگاه کل معادلات جامعه ایران را درهم ریزند. با این تغییر نگرش، شناخت ماهیت مناطق اسکان غیررسمی و گروه‌های حاشیه‌نشین و نابرخوردار از اهمیت بسیار برخوردار است. در مناطق حاشیه‌نشین چهره فقر شدیداً نمایان است و میزان زادوولد و مرگ‌ومیر کودکان و نوزادان، ناهنجاری‌ها و ... مطالعه بیشتر
بستر توسعه

سیاست مرکزمحور قربانی می‌گیرد

تعارض منافع همان‌طورکه می‌تواند پرتگاهی برای فساد باشد، می‌تواند مانعی در مسیر توسعه حقیقی و همه‌جانبه نیز باشد. تعارض میان منافع ملی و محلی که گاه عمدی و گاه ناخواسته اتفاق می‌افتد، سطوح و اشکال متفاوتی دارد؛ از پروژه‌های عمرانی‌ای که برای قرارگرفتن در خدمت منافع ملی، محلی‌ها را به حاشیه می‌کشاند، تا انتخاباتی که به واسطه آن، هر نماینده سعی دارد تکه بزرگ‌تری از کیک اقتصاد را به مردم حوزه انتخابیه خود اختصاص دهد، حتی اگر کسب رأی مردم آن محل به قیمت آسیب و هدررفت منابع ملی تمام شود. حبیب جباری، کارشناس و تحلیلگر اقتصادی و اجتماعی، با ... مطالعه بیشتر
خصولتی‌ها

قبضه نظام بانکی توسط خصولتی‌ها

اقتصاد رفاقتی فرصت بزرگی را برای خصولتی‌ها ایجاد کرده است تا با دسترسی به امکانات بانکی ره صدساله دیگران را یک‌شبه طی کنند. خصولتی‌ها که بخش قابل توجهی از سهام بانک‌ها را در دست دارند، قادر هستند منابع بانکی را به اشکال مختلف در خدمت منافعشان قرار دهند، حتی اگر این منافع در تعارض با منافع عموم باشد. در ضمن حتی اگر این سهام را هم در نظر نگیریم، قادرند با نفوذشان بانک‌ها را تحت فشار گذاشته و به‌آسانی اعتبارات بانکی با نرخ‌های ترجیحی بگیرند که اکثر مواقع هم به علت نبود نظارت، اعتبارات در جای دیگری مصرف می‌شود و ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۳۶مقابله با فساد و فقر: فقدان استراتژی فقرزدایی و مهجوریت دانشگاه

ضرورت تعامل دستگاه‌های اجرایی با دانشگاه‌ها فقدان استراتژی فقرزدایی و مهجوریت دانشگاه شرایط لازم جهت انعکاس مطالعات فقر در سیاست‌گذاری‌های اجتماعی مسئله ارتباط دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی با مراکز برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری یکی از موضوعات چالشی است که تقریباً در همه حوزه‌های سیاست‌گذاری موضوعیت دارد. در یک دید کلان به فعالیت‌های دانشگاهی ایران می‌توان تأیید کرد که بخش مهمی از فعالیت‌ها از جمله تدوین پایان‌نامه‌ها و مقالات علمی، ارتباط تعریف شده‌ای با نیازهای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی ندارد. در واقع این طور به نظر می‌رسد که نفس تدوین مقاله‌ها یا پایان‌نامه‌ها فارغ از اینکه معطوف به مسأله‌ای واقعی باشد، در ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۳۵ مقابله با فساد و فقر: حاشیه یا متن فقر

حاشیه یا متن فقر در پی وقوع اعتراضات آبان‌ماه علیه افزایش قیمت بنزین، توجه زیادی معطوف حاشیه شهرها و مناطق اسکان غیر رسمی شد. اگرچه به دشواری بتوان معترضان را منحصر به ساکنان مناطق حاشیه‌نشین دانست، اما گزارش‌های اولیه مقامات مسئول از جمله وزیر کشور نشان می‌دهد بخش بزرگی از اعتراضات در این مناطق رخ داده است. بر این اساس، شناخت ویژگی‌های مناطق اسکان غیر رسمی و تهیدستان ساکن این مناطق از اهمیت برخوردار است. بر اساس گزارش سازمان ملل، در جهان از هر شش نفر یک نفر در زاغه‌ها زندگی می‌کنند و بدون عمل مشترک دولت‌ها و مشارکت ساکنان، ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۳۴ مقابله با فساد و فقر : خشونت و فقر

خشونت و فقر گزارش‌ها درمورد خشونت نشان می‌دهد به جز قتل، سایر انواع خشونت طی سال‌های اخیر روند فزاینده‌ای داشته‌اند. برای مثال اگرچه طی سه دهه اخیر موارد وقوع خودکشی منجر به مرگ، روند روبه افزایش داشته اما از سال۱۳۹۰ این روند شتاب بیشتری داشته است. بنا بر برخی گزارش‌ها، موارد وقوع زدوخورد و دعوا در فضای عمومی نیز افزایش یافته است. حتی تعداد و نسبت موارد گزارش‌شده خشونت علیه زنان و کودکان در محاکم قضایی، روند روبه افزایش داشته است. مطالعات متعدد حاکی از ارتباط معنادار و مستقیم بین فقر و خشونت است. انواع مختلف خشونت می‌تواند رفاه اقتصادی ... مطالعه بیشتر

حل مشکلات کنونی نیازمند بازتعریف رابطه دولت و جامعه است

سال ۱۳۹۳ وزارت امور اقتصاد و دارایی گزارشی منتشر کرد که نشان می‌داد شاخص رفاه اجتماعی مطابق الگوی پیشنهادی آمارتیاسن، از سال ۱۳۸۶ روند نزولی آغاز کرده است. با توجه به اتفاقات سال‌های اخیر اعم از تحریم‌ها و نیز سقوط شدید ارزش ریال، قطعاً وضعیت این شاخص در سال‌های اخیر نه‌تنها بهبود نداشته که بدتر هم شده است. شما به‌عنوان یکی از مسئولان حوزه رفاه اجتماعی و مقابله با فقر، مهمترین راهکار برای افزایش رفاه عمومی و کاهش فقر را چه می‌دانید و اقدامات معاونت رفاهی وزارت کار به عنوان متولی این موضوع، در این حوزه کدامند؟  پرسش شما را ... مطالعه بیشتر