حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

گزارش ۹| بحران کرونا یک استثنا نیست؛ قرن حاضر قرن بحران هاست

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۳-۱۰

شواهدی بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد «بحران» کرونا نه یک استثنا، بلکه قاعده‌ای است در قرن بحران‌زده ۲۱.  دنیای امروز نسبت به کمتر از یک قرن پیش بسیار آسیب‌پذیرتر شده‌ و بیش از پیش در معرض بلایای طبیعی، آلودگی‌های محیط‌زیستی، جنگ و خشونت فراگیر و رکودهای اقتصادی بزرگ قرار گرفته است. بحران کرونا، بحران‌های اخیرِ قبل از این همه‌گیری جهانی، و فجایعی که در پی آن خواهد آمد، یکی پس از دیگری، تأثیر عمده‌ای بر معیشت و سلامت جسمی و روانی خانوارهای آسیب‌پذیر گذاشته و می‌گذارد و در طول زمان موجب شکل‌گیری نارضایتی‌های عمده می‌شود. در این گزارش با ... مطالعه بیشتر

معامله‌گران در سایه

غلامرضا سلامی۱۳۹۹-۰۳-۱۰

تعارض منافع در اقتصاد ایران پدیده مرسومی است که گرچه سویه‌های مثبتی می‌تواند داشته باشد در عین حال می‌تواند زمینه‌ساز فساد شود. این روزها که تنور بازار بورس داغ است، تعارض منافع در این بازار هم رایج‌تر و گسترده‌تر از قبل شده؛ افراد و گروه‌هایی که به واسطه شغل و سمت خود در شرکت‌های بورسی بزرگ به بانک اطلاعاتی دسترسی دارند که سایر سهامداران خرد و معمولی هیچ اطلاعی از آنها ندارند و برایشان قابل دسترس نیست. غلامرضا سلامی در گفت‌و‌گو با «شرق» مصادیق تعارض منافع در بازار سرمایه را لیست می‌کند و البته به مصادیقی از آن که خیر ... مطالعه بیشتر

حاشیه‌نشین قلعه حسن خان

زهره نجفی۱۳۹۹-۰۳-۱۰

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه با همکاری معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قصد دارد در قالب مجموعه‌ای از گزارش‌های موردی و میدانی نمودهای آشکار و حاد فقر و نابرابری در جامعه را به تصویر بکشد، تا از این طریق مسائل و مصائب فقرا را به گوش سیاست‌گذاران و نهادهای حاکمیتی و عمومی برساند. شاید از این طریق روزنه‌ای جهت ساماندهی و رسیدگی و مقابله با ریشه‌های بروز این وضعیت گشوده شود. در گزارش پیشرو به وضعیت زباله‌گردها پرداخته شده است. حاشیه‌نشینی از آن دست پدیده‌هایی است که به لحاظ دلالت معنایی گستردگی زیادی دارد. از این ... مطالعه بیشتر

لایه‌های پنهان فقر در پشت چهره توسعه‌یافته قزوین

زهره نجفی۱۳۹۹-۰۳-۱۰

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه با همکاری معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قصد دارد در قالب مجموعه‌ای از گزارش‌های موردی و میدانی نمودهای آشکار و حاد فقر و نابرابری در جامعه را به تصویر بکشد، تا از این طریق مسائل و مصائب فقرا را به گوش سیاست‌گذاران و نهادهای حاکمیتی و عمومی برساند. شاید از این طریق روزنه‌ای جهت ساماندهی و رسیدگی و مقابله با ریشه‌های بروز این وضعیت گشوده شود. در گزارش پیشرو به وضعیت فقر در محله‌های قزوین پرداخته شده است. تصویری که از قزوین در اذهان وجود دارد، عموما شهر در حال توسعه‌ایست ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع در بورس اوراق بهادار

ایمان جوکار۱۳۹۹-۰۳-۰۸

اتفاقات عجیب در بازار سرمایه کم نیست. اینکه برخی شرکت‌ها و دارایی‌ها قیمت‌های آن‌چنانی دارند و قیمتشان در سه ماه ۱۰ برابر می‌شود، از همین مسائل عجیب است که به‌ویژه در یک سال گذشته زیاد رخ داده است. سهام کنتورسازی هم یکی از همین عجایب بود. سهام این شرکت مانند دیگر شرکت‌ها در حال معامله بود و روند طبیعی خود را طی می‌کرد تا اینکه به‌دلیل ارائه اطلاعات اشتباه و انتشار آن روی سایت کدال، زمینه ضرر و زیان صدها سهام‌دار در این بازار ایجاد شد. این عجایب همچنان در بورس دیده می‌شود؛ اما علت این ماجراها چیست؟ اشتغال هم‌زمان ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع در مجلس

راضیه شیخ رضایی۱۳۹۹-۰۳-۰۷

دولت حسن روحانی برای تنظیم و تصویب لایحه «نحوه مدیریت تعارض منافع در انجام وظایف قانونی و ارایه خدمات عمومی» در مجلس شورای اسلامی تلاش‌های بسیاری کرد و از سوی دیگر تحلیلگران و کارشناسان تلاش کردند تا مفهوم تعارض منافع و یا تضاد منافع را در جامعه ترویج دهند. در ارزیابی ادبیات کارشناسان و فضای عمومی جامعه گاهی این مفهوم به طور دقیق و با مصادیق بیان می‌شود اما گاهی برخی دچار کج فهمی می‌شوند. در مجموعه یادداشت‌های تحلیل تعارض منافع در فضای مجازی به طور هفتگی نحوه استفاده از مفهوم در شبکه‌های اجتماعی رصد و ارزیابی می‌شوند.  رصد فضای ... مطالعه بیشتر

بازنشستگان وزارت نیرو و تعارض منافع درب گردان

راضیه شیخ رضایی۱۳۹۹-۰۳-۰۷

تعارض منافع درب گردان ناظر بر موقعیتی است که افراد پیش از استخدام در دستگاه‌های دولتی و یا پس از استعفا و بازنشستگی از دولت در شرکت‌های خصوصی در حیطه شغلی مرتبط مشغول به کار شوند. به موقعیتی که افراد بازنشسته بلافاصله از دستگاه‌های دولتی وارد بخش خصوصی شوند، تعارض منافع ارتباطات پساشغلی می‌گویند. تحول در بدنه و چابک سازی فضای مدیریتی در دستگاه‌های دولتی همواره با مخالفت‌ها و مقاومت‌هایی روبرو بوده است. مهم‌ترین استدلال مخالفین این است که بازنشستگی کارکنان باتجربه و باسابقه باعث از دست دادن نیروهای توانمند و متخصص می‌شود. از سوی دیگر مدیران بازنشسته همواره این ... مطالعه بیشتر

زباله‌گرد ها؛ آخرین حلقه از مافیای بازیافت زباله و پسماند

زهره نجفی۱۳۹۹-۰۳-۰۷

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه با همکاری معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قصد دارد در قالب مجموعه‌ای از گزارش‌های موردی و میدانی نمودهای آشکار و حاد فقر و نابرابری در جامعه را به تصویر بکشد، تا از این طریق مسائل و مصائب فقرا را به گوش سیاست‌گذاران و نهادهای حاکمیتی و عمومی برساند. شاید از این طریق روزنه‌ای جهت ساماندهی و رسیدگی و مقابله با ریشه‌های بروز این وضعیت گشوده شود. در گزارش پیشرو به وضعیت زباله‌گردها پرداخته شده است. زباله‌گردی به این شکل و با این گستردگی قطعا از معضلات نوظهور جامعۀ ماست؛ نه صرفا ... مطالعه بیشتر

بخش بیمه؛ در تعارض میان منافع سازمان یا بیمه شدگان

زهره سروش فر۱۳۹۹-۰۳-۰۷

بخش بیمه‌ای سازمان تأمین اجتماعی ارتباط مستقیمی با مردمی دارد که در قالب کارفرما و کارگر با سازمان در ارتباط هستند و وجود تعارض منافع در این بخش تأثیرات مستقیم و فوری بر آنان می‌گذارد. برای مثال یکی از مصادیق تعارض منافع تأمین اجتماعی در بخش بیمه‌ای، در هیأت رسیدگی به مطالبات بروز می‌یابد؛ این هیأت که مسئول رسیدگی به اختلافات میان کارفرما و سازمان است، باید بی‌طرف باشد اما ترکیب اعضایش آن را به سوی دفاع از منافع سازمان سوق می‌دهد و بدین ترتیب بسیار محتمل است که عدالت را در مورد کارفرمایان رعایت نکند. مطالب مرتبط: بی‌توجهی به ... مطالعه بیشتر

فقر در کوره‌های آجرپزی منطقۀ شمس‌آباد

زهره نجفی۱۳۹۹-۰۳-۰۶

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه با همکاری معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قصد دارد در قالب مجموعه‌ای از گزارش‌های موردی و میدانی نمودهای آشکار و حاد فقر و نابرابری در جامعه را به تصویر بکشد، تا از این طریق مسائل و مصائب فقرا را به گوش سیاست‌گذاران و نهادهای حاکمیتی و عمومی برساند. شاید از این طریق روزنه‌ای جهت ساماندهی و رسیدگی و مقابله با ریشه‌های بروز این وضعیت گشوده شود. در گزارش پیشرو به وضعیت کوره‌های آجرپزی منطقه شمس ­آباد پرداخته شده است. کوره‌های آجرپزی از قدیم تا به امروز قدمت کوره‌های آجرپزی در تهران ... مطالعه بیشتر

آیا نهادهای خیریه هم درگیر تعارض منافع می‌شوند؟

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۳-۰۶

حفظ حسن شهرت موسسات خیریه و ثتبیت اعتماد عمومی به آن‌ها گام مهمی برای استمرار و اثرگذاری بیشتر این موسسات است؛ در راستای تحقق این امر، مدیریت موثر تعارض منافع ضرورت می‌یابد. شیوه عملی شدن این مهم نیز از طریق ارائه راهنمایی برای متولیان خیریه است تا بتوانند با کمک آن تعارض منافعی را که ممکن است در خیریه‌شان ایجاد شود مدیریت کنند. تعارض منافع در خیریه ها و انواع آن هر زمان موقعیت پیشامد که مانع از تصمیم‌گیری متولی در راستای منافع خیریه شد، می‌توان گفت که تعارض منافع رخ داده است. این موانع تصمیمات درست می‌تواند از منافع ... مطالعه بیشتر

آیا ابزارهای لازم برای انضباط مالی در ایران وجود دارد؟

محمد حسین نعیمی پور۱۳۹۹-۰۳-۰۱

یکی از مهمترین ابزارها برای اعمال انضباط مالی توسط دولت‌ها از نظر سازمان‌های بین‌المللی مانند صندوق ببین‌المللی پول و بانک جهانی حساب واحد خزانه (TSA) است. حساب واحد خزانه یک حساب یا شبکه‌ای از حساب‌های متصل به هم است که تمامی وجوه نقد دستگاه‌های حاکمیتی اعم از بودجه‌ای و فرا بودجه‌ای در این حساب‌ها متمرکز است و هیچ وجه نقدی متعلق به دولت (حاکمیت) خارج از آن نگهداری نمی‌شود. بدین ترتیب یک متولی واحد مسئول مدیریت وجوه نقد دولت خواهد بود و سعی می‌کند با استفاده از این ابزار با کمترین هزینه استقراض بیشترین استفاده از منابع نقد دولت را ... مطالعه بیشتر

ناکامی تحققِ دولت الکترونیک در وزارت نیرو

نیما شجاعی۱۳۹۹-۰۲-۳۰

وزارت نیرو، یکی از مهم‌ترین دستگاه‌های دولتی در عرضه‌ی خدمات گوناگون به شهروندان و صاحبان کسب‌وکار می‌باشد که ارتقاء سطح دولت الکترونیک در آن می‌تواند به افزایش رضایت مردمی و ارتقاء مشروعیت دولتی منتج گردد. در مقابل، عدم پیشرفت و توسعه‌ی دولت الکترونیک در آن نیز می‌تواند منجر به تداوم و حتی افزایش فشارهای روانی و اجتماعی در میان مردم شود. در نتیجه، ارتقاء کمی و کیفی دولت الکترونیک در این وزارت‌خانه راهی است برای افزایش کارآمدی دولتی و رضایت شهروندان. مجلس شورای اسلامی، دولت و دیگر دستگاه‌های اجرایی و نظارتی کشور، از سال‌های گذشته، قدم‌هایی را برای تدوین قوانین ... مطالعه بیشتر

وزارت نفت در صف آخر دولت الکترونیک

محمد ملکی۱۳۹۹-۰۲-۳۰

” از ۲۲ مرداد ماه استفاده از کارت سوخت در جایگاه ها الزامی است” “تعداد مشترکین گاز شهری و روستایی در سال ۱۳۹۷ به ۵/۲۲ میلیون خانوار رسید” جملات بالا را هر کدام از ما بارها در این چند ماهه اخیر از زبان رسانه ها شنیده ایم. حال یک لحظه تصور کنید که به جای ثبت نام اینترنتی کارت سوخت هر مالک مجبور به مراجعه به دفاتر پلیس +۱۰ بود یا هر ماه ۵/۲۲ میلیون قبض توسط شرکت ملی گاز چاپ و در اختیار شرکت پست قرار گیرد. اینها تنها دو مورد از چندین خدماتی است که وزارت نفت و ... مطالعه بیشتر

امنیت غذایی و توسعه پایدار در بستر دولت دیجیتال

جمال کاکائی۱۳۹۹-۰۲-۳۰

تأمین امنیت غذایی بلند مدت یک جامعه، در گرو حفظ منابع پایه، مدیریت بر زمین، آب و خاک ، مدیریت بر تولید و کشت، مدیریت بر منابع و نهاده‌ها و مدیریت بر بازار عرضه و مسائل اقتصادی تولید می‌باشد که انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات، دستیابی به این مهم را هموارتر از همیشه کرده است. همچنین، می‌تواند هزینه دستیابی به توسعه پایدار را به طور چشم‌گیری کاهش دهد. امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات محور توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع مختلف قرار گرفته و دولت الکترونیک یکی از نمودهای عینی انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه اقتصادی است. از ... مطالعه بیشتر

نبض آهسته‌ی دولت الکترونیک در وزارت آموزش و پرورش

مونا امیری۱۳۹۹-۰۲-۲۹

بر اساس آنچه که در وب‌سایت ملی خدمات دولت هوشمند آمده است، مجموعاً ۷۳۴ خدمت از خدمات دستگاه‌های اجرایی، به صورت الکترونیکی ارائه می‌شوند. از مجموع این ۷۳۴ خدمت ارائه شده، تنها ۱۶ خدمت از سوی ستاد وزارت آموزش و پرورش و سازمان‌های تابعه به صورت الکترونیکی انجام می‌شوند؛ که در این میان، ۱۱ خدمت به وزارتخانه و ۵ خدمت به سه سازمان تابعه این وزارتخانه (سازمان نهضت سواد آموزی، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و سازمان مدارس غیردولتی و مشارکت‌های مردمی و خانواده) اختصاص دارد. همچنین، وزارت آموزش و پرورش، در میان ۲۶ دستگاه اجرایی حاضر در این درگاه، ... مطالعه بیشتر

بخش سرمایه گذاری و درمان؛ در تعارض میان منافع سازمان و بخش خصوصی

زهره سروش فر۱۳۹۹-۰۲-۲۹

سازمان تامین اجتماعی ارتباطی مستقیم با منافع بخش بزرگی از اعضای جامعه دارد و مستقیماً با پول حق بیمه آنها اداره می‌شود. اما بخش‌های مختلف این سازمان به دلیل قرار گرفتن در موقعیت‌های تعارض منافع گهگاه منافع عمومی را قربانی منافع شخصی گروه‌های مختلف درون و بیرون سازمان می‌کنند. برای مثال در شستا که یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های سرمایه‌گذاری کشور است، مدیران سازمان خود عضو هیأت مدیره شرکت‌های زیرمجموعه شده‌اند و در نتیجه به جای نظارت بر فعالیت این شرکت‌ها و جلوگیری از تخلف، منافع خود را لحاظ می‌کنند. در بخش درمان هم حضور پزشکان موجب شده است که در ... مطالعه بیشتر

گزارش ۸| شاغلین بخش غیررسمی و بحران کرونا در ایران و جهان

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۲-۲۸

آخرین گزارش سازمان بین‌المللی کار درباره بحران کرونا و اقتصاد غیررسمی نشان می‌دهد که اتخاذ سیاست‌های حمایتی در راستای ارائه خدمات به نیروی کار غیررسمی در بحران کرونا از اهمیت زیادی برخوردار است. اقتصاد غیررسمی با نیروی‌کاری معادل با ۲ میلیارد نفر، بخش قابل‌توجهی از اقتصاد جهانی و تولید ناخالص داخلی کشورها را به خود اختصاص می‌دهد. علی‌رغم اهمیت به‌سزای این بخش در اقتصاد جهانی، این افراد از بسیاری از حقوق نیروی‌کار رسمی محروم هستند و بحران کرونا این محرومیت‌ها را بیش از پیش تأثیرگذار ساخته است. افرادی چون خرده‌فروش‌ها و دست‌فروش‌ها، کارگران ساختمانی و حمل و نقل، خدمت‌کاران خانگی، ... مطالعه بیشتر

قیمه، ماست، وزارت صمت و تعارض منافع

حسین خداپرست۱۳۹۹-۰۲-۲۸

یک ماه پیش بود. کنگره آمریکا به دولت اجازه داد که با یک بسته ۲۰۰۰ میلیارد دلاری از کسب و کارها در مقابل کرونا حمایت کند. اما با یک شرط. این کسب و کارها نباید به نحوی از انحاء(مالکیت، سهامداری، مدیریتی و …) وابسته به ترامپ، وزیرانش و یا اقوام درجه یک آنها باشند. عجیب است؟ نیست؟ حتی در شرایط اضطراری همچون رکود ناشی از کرونا نیز، نمایندگان کنگره آمریکا حواس شان به تعارض منافع هست. ما چطور؟ حواس مان هست؟در ادامه سلسله مطالبی که به تحلیل واکنش کاربران فضای مجازی در موضوع تعارض منافع می‌پردازد، در یادداشت پیش رو ... مطالعه بیشتر

از بحران کرونا تا چالش­های دولت الکترونیک در آموزش

محمد ملکی۱۳۹۹-۰۲-۲۸

 انتشار ویروس کرونا مدارس در سراسر جهان را به تعطیلی کشاند در این راستا سازمان‌های جهانی یونسکو و یونیسف ضمن ابراز نگرانی از تعطیلی مدارس در سراسر دنیا، راهکارهایی از جمله آموزش مجازی از طریق اینترنت، تلویزیون و… را برای دانش آموزان پیشنهاد کرده‌اند. وزارت آموزش و پرورش ایران هم در اولین اقدام تلاش کرد از طریق شبکه آموزش اقدام به تدریس دروس مهم نماید اما به دلیل حجم بالای دروس پس از مدتی وزارتخانه فوق برای پوشش بهتر مطالب درسی اپلیکیشن شاد را معرفی نمود. با وجود تمامی این تلاش‌ها همچنان نقدهای جدی در ارتباط با آموزش مجازی به ... مطالعه بیشتر