حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

 

دولت و تعارض منافع

یکی از مصادیق تعارض منافع تعارض اتحاد قاعده ­گذار و مجری است که به معنای آن است که نهادی که خود در امری دخیل است و ممکن است از نتایج آن بهره­مند شود، اقدام به وضع قواعدی برای منفعت خود کند. حضور دولت در بازار خودرو و تلاش برای مداخله در قیمت­گذاری محصولات ازجمله نمونه­های این نوع از تعارض منافع است که در این هفته در فضای مجازی کاربران به آن واکنش نشان داده­اند. نفع دولت در بازار خودرو در هفته گذشته مباحثاتی پیرامون بازار خودرو و قیمت‌گذاری دستوری محصولات تولیدشده در ایران در فضای مجازی شکل گرفت. بعضی از ... مطالعه بیشتر
هفتاد و یکمین خبرنامه مدیریت تعارض منافع

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره هفتاد و یکم

  دریافت نسخه الکترونیکی هفتاد و یکمین خبرنامه مدیریت تعارض منافع   گزیدۀ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: علی سعیدی عضو جدید شورای عالی بورس به دلیل تذکرهایی مبنی بر تعارض منافع به سبب عضویت در هیأت مدیره یکی از بانک‌های خصوصی از سمت خود، استعفا کرد. محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس اظهار داشت لازم است در قوانین خاص مصوب مجلس نیز جلوی تعارضات منافع را گرفت؛ به فرض مثال کمیسیون اقتصادی اصلاح قانون بانک مرکزی را در دستور کار دارد، ممنوعیت‌های قانونی تعارض منافع در بانک مرکزی را در ... مطالعه بیشتر
دموکراتیزاسیون

رفاه و آزادی در گرو طراحی علمی مسیر دموکراتیزاسیون

چرا برخی تلاش‌ها در جهت بسط دموکراسی به موفقیت دست می‌یابند اما عمده این اقدامات بدون دستاورد چندانی شکست می‌خورند؟ کتاب «شوک به سیستم: کودتاها، انتخابات و جنگ در راه دموکراتیزاسیون[۱]» با بهره‌گیری از یکی از عظیم‌ترین آنالیزهای کمی و کیفی در مورد دموکراسی برخی از باورهای عام در این مورد را رد می‌کند و ایده‌های بدیعی را پیش می‌نهد. این کتاب که حاصل پژوهش‌های مایکل میلر استاد علوم سیاسی دانشگاه جورج واشنگتن است، در جولای ۲۰۲۱ توسط انتشارات دانشگاه پرینستون منتشر شده است. میلر در این کتاب ادعا می‌کند که با بررسی ۱۳۹ گذار دموکراتیک از سال ۱۸۰۰تا ۲۰۱۴ ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع در نظام سلامت

در این کلیپ کوتاه سعی کردیم تا تعارض منافع در نظام سلامت و پیامدهای آن را مختصر شرح دهیم: سه بیمار با گرفتگی و درد قفسه سینه، به سه پزشک متفاوت مراجعه می‌کنند. با وجود علائم مشابه اولی توصیه به ورزش، دومی تجویز آنژیوگرافی و بالن و سومی تجویز جراحی قلب دریافت می‌کند. این آزمایشی است که مارک رادوین استاد حقوق و اخلاق حرفه‌ای دانشگاه هاروارد انجام داده و علت این درمان‌های متفاوت را خصوصی بودن خدمات یک پزشک، عمومی بودن خدمات دیگری تحت نظارت یک شرکت بیمه‌ای و دریافتی ثابت پزشک دیگر می‌داند. پزشکان حتی وقتی صرفاً در بخش ... مطالعه بیشتر
سیستم‌های آشوبناک

آیا صعود و سقوط بورس تقصیر روحانی بود؟

به تصویر بالا نگاه کنید. نمودار بیتکوین برای چند روز پیش است. جالب است؟ نیست؟ بیتکوین بخشی از خودش را دوباره بازتولید کرده. در ریاضیات به این میگویند فراکتال. مثلاً برف دانه‌ها فراکتال اند. حالا فراکتال و بیتکوین و چه ربطی به تعارض منافع دارند؟ الان برایتان میگویم. اما قبل از آن لازم است کمی توضیح راجع به سیستم‌های آشوبناک بدهم. سیستم‌های آشوبناک سیستم‌هایی‌اند که گذر سیستم از یک حالت به حالت بعدی کاملاً رندوم صورت می‌گیرد. یعنی فرآیندی تصادفی است نه علّی. مثلاً بالا انداختن سکه یک فرآیند تصادفی است. سیستم‌های آشوبناک را نه با روابط علّی بلکه با ... مطالعه بیشتر
سوگیری

پژوهش تجربی در حوزه تعارض منافع: نگاهی انتقادی

مایکل دیویس استاد فلسفه مرکز مطالعات اخلاق حرفه در موسسه فناوری ایلینوی ایالات متحده آمریکاست. وی در این مطلب به بررسی انتقادی یک پژوهش تجربی در خصوص تعارض منافع پرداخته است. پژوهش پیش رو در کتاب «تعارض منافع در حکمرانی جهانی، دولتی و شرکتی» آمده است. این پژوهش رویکردی روان‌شناختی دارد و دیویس سعی کرده نشان دهد که رویکردهای روان‌شناختی به تعارض منافع غالباً با چه نقص‌هایی مواجه هستند. پژوهش مدنظر یکی از ضمیمه‌های گزارشی تحت عنوان «تعارض منافع در پژوهش، آموزش و درمان پزشکی» است که توسط موسسه IQM در سال ۲۰۰۹ منتشر شده است. عنوان ضمیمه مدنظر این ... مطالعه بیشتر
نظام حمایت اجتماعی

شکل‌گیری نظام حمایت اجتماعی در ایران جدید

  بر اساس ساده‌ترین تعریف، حمایت اجتماعی (social protection program) عبارت است از اقدامات دولتی با هدف حمایت درآمدی و افزودن بر ظرفیت‌های نهفته اجتماعی از طریق قائل شدن سهمی برای اعضای جامعه. هدف کلی از اعمال سیاست حمایت اجتماعی، حمایت از افراد فقیر و توانمندسازی آن‌ها از طریق افزایش دارایی‌ها و ظرفیت‌های اجتماعی و ارتقای نهادهای ادغام کننده در نظام اجتماعی است. نتیجه این اقدامات افزایش فرصت‌های در دسترس این‌گونه افراد است تا بدین ترتیب تأمین معیشت آنان تضمین شود (اخوان بهبهانی، ۱۳۹۶: ۶۵). چگونگی شکل‌گیری نظام حمایت اجتماعی در دوران جدید اگرچه مقوله حمایت اجتماعی را نمی‌توان امری ... مطالعه بیشتر

سند ملی کار شایسته: مسیری به سوی حمایت از نیروی کار

سومین جلسه از سلسله نشست‌های هم‌اندیشی درباره مسائل رفاهی نیروی‌کار و برنامه هفتم توسعه در ۲۶ ام آبان ماه ۱۴۰۰ به صورت مجازی توسط مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی برگزار شد و به موضوع سند ملی کار شایسته اختصاص داشت. مفهوم کار شایسته اولین بار در سال ۱۹۹۹ توسط رئیس سازمان بین‌المللی کار (ILO) به‌عنوان ضرورتی برای بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی نیروی‌کار در بازار کار جهان معرفی شد. سازمان بین‌المللی کار و بسیاری دیگر از سازمان‌های مدافع حقوق کار بر این باورند که کار شایسته، یکی از عوامل مهم توسعه پایدار است. در ایران، موضوع کار شایسته ... مطالعه بیشتر
طرح تعارض منافع

تصویب کلیات طرح مدیریت تعارض منافع

آیا مدیریت تعارض منافع بدون شفافیت ممکن است؟ در هفته گذشته و پس از کش‌وقوس‌های فراوان بالاخره طرح مدیریت تعارض منافع در مجلس به رأی گذاشته شد که درنهایت روز یکشنبه شانزدهم آبان ماه با ۱۵۳ رأی موافق، ۶۴ رأی مخالف و ۱۰ رأی ممتنع به تصویب رسید. پیش از مطرح‌شدن این طرح لایحه‌ای از سوی دولت در این رابطه پیشنهاد شده بود و برخی کارشناسان این طرح را نسبت به لایحه دارای کاستی‌هایی می‌دانستند، در نهایت نیز با تصویب دوشورای این طرح، بازگشت بی سروصدای آن به کمیسیون اجتماعی برای بررسی مجدد رقم خورد؛ به عبارت دیگر در عین ... مطالعه بیشتر
هفتادمین خبرنامه مدیریت تعارض منافع

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره هفتادم

  دریافت نسخه الکترونیکی هفتادمین خبرنامه مدیریت تعارض منافع گزیدۀ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: نمایندگان مجلس ضمن تصویب کلیات طرح مدیریت تعارض منافع، طبق پیشنهاد کمیسیون اجتماعی و جمعی از نمایندگان مجلس و تأیید هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی، به دو شوری شدن طرح رای دادند تا جزئیات آن مجددا در کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی مورد رسیدگی قرار گیرد. ولی اسماعیلی، رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس، با اشاره به تصویب کلیات طرح مدیریت تعارض منافع در مجلس در عین عدم وصول لایحه مدیریت تعارض منافع دولت روحانی گفت: لایحه دولت ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع نمایندگان پارلمان سوئیس

آنا کریسمان به عنوان محقق دانشگاه زوریخ در مقاله «آیا سیاست‌مداران می‌توانند در جایگاه قضاوت بنشینند؟» به مطالعه موردی تعارض منافع نمایندگان پارلمان سوئیس در اعتبارسنجی طرح‌های مردمی می‌پردازد. وی در ابتدای مقاله بیان می‌کند وظایف برخی از مشاغل به‌گونه‌ای است که ممکن است ایجاد تعارض منافع کند به‌طور مثال وجود وظایف متعدد در یک شغل. چنانکه اعضای پارلمان سوئیس نیز چنین تعارضاتی را تجربه می‌کنند. به گفته نویسنده وقتی تعارض منافع بروز می‌کند که نمایندگان باید طرح‌های مردمی برای تغییر قانون کشور را بسنجند. در واقع این افراد هم باید نماینده باشند و هم ملزم به خدمت مردمی هستند ... مطالعه بیشتر

انتشار ۵ کتاب در مورد مدیریت موقعیت‌های تعارض منافع

تعارض منافع به‌عنوان تعارض میان پیشبرد منافع شخصی و منافع عمومی، یا اثرگذاری منافع شخصی یا منافع اشخاص وابسته بر تصمیمات، پیشنهادات و عملکرد اشخاص تعریف شده است. تردیدی نیست که تمامی افراد در هر منصب و موقعیتی که باشند، دارای منافع و وابستگی‌های شخصی هستند که آن‌ها را در موقعیت‌های تعارض منافع قرار می‌دهد و بدین سبب می‌توان گفت که بروز تعارض منافع در عرصه‌های مختلف امری اجتناب‌ناپذیر اما قابل مدیریت است. درصورتی‌که موقعیت‌های تعارض منافع به‌درستی مدیریت نشوند، ممکن است به پیامدهایی چون از بین رفتن منابع، کاهش رفاه اجتماعی، عدم پاسخگویی، عدم اجرای صحیح قوانین، ناکارآمدی نظام ... مطالعه بیشتر

آیا مجلس در امتحان مدیریت منافع متعارض خود قبول می‌شود؟

در روابط میان وکیل و موکل، یکی از ابتدایی‌ترین حقوق، اطلاع دقیق موکل از فعالیت‌ها، تصمیمات و به‌طورکلی رفتار وکیل خود در حوزه وکالت داده‌شده است. نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز نقش وکیل مردم در حوزه منافع ملی را دارند بنابراین بایستی مردم از فعالیت‌ها و تصمیمات آن‌ها اطلاع دقیق داشته باشند، این اطلاع داشتن علاوه بر افزایش مشارکت مردم در فعالیت‌ها و تصمیمات کلان ملی، با ایجاد یک نظارت کارآمد بر روی نمایندگان مجلس و نهایتاً افزایش کارآمدی مجلس منجر به کاهش تعارض منافع در قوه مقننه خواهد شد. یکی از موارد مهمی که می‌تواند در این امر مورداستفاده ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع در ایتالیا

پارلمان ایتالیا در ۲۰ ژوئیه ۲۰۰۴ قانونی با عنوان «هنجارهایی برای حل‌وفصل تعارض منافع» تصویب کرد. بخش دوم این قانون به نوع جدیدی از تعارض منافع می‌پردازد که با به قدرت رسیدن برلوسکونی به‌عنوان یک ابر سرمایه‌دار رسانه‌ای در این کشور شکل‌گرفته است. این تعارض منافع در ایتالیا به رابطه بین سیاست و رسانه‌ها که حساس‌ترین رابطه در دموکراسی‌های معاصر است مرتبط می‌شد. سرجیو فابرینی که استاد علوم سیاسی دانشگاه تورنتو و عضو کمیته راهبری کنسرسیوم تحقیقات سیاسی اروپا است و کتاب‌ها و مقالات بسیاری در حوزه‌های سیاست تطبیقی، سیاست‌های آمریکا و ایتالیا و سیاست عمومی نوشته است، در یکی ... مطالعه بیشتر
مقابله با فساد اداری و اقتصادی

شفافیت، کلیدواژه مقابله با فساد و تعارض ‌منافع

در راستای مبارزه با فساد که از اصلی‌ترین اهداف دولت سیزدهم است، به تازگی اصول دوازده‌گانه‌ای توسط رئیس‌جمهور در جهت پیشگیری و مقابله با فساد جهت اظهارنظر به وزارتخانه‌ها ابلاغ گردید. از اصلی‌ترین این اصول می‌توان شفافیت، مدیریت تعارض منافع، سهولت فرایندها و دولت الکترونیک اشاره کرد. این یادداشت نظر کارشناسی مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه است، که توسط نماینده این مرکز در نشست بررسی سند «پیشگیری و مقابله با فساد اداری و اقتصادی در دولت سیزدهم» که در مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری برگزار شد، ارائه گردید. ساختار سند ملی پیشگیری و مقابله با فساد نقاط قوت بسیاری دارد ... مطالعه بیشتر

فقدان شایسته‌سالاری در نظام حکمرانی

وزارت بهداشت یا وزارت پزشکان یکی از اقدامات وزیر بهداشت که موجب برانگیختن انتقادات به وی در هفته گذشته شد، نامه­ای بود که در آن درخواست کرده بود میزان حقوق اعضای هیئت‌علمی در دانشگاه‌های علوم پزشکی افزایشی چشمگیر یابد. وی در این نامه که مخاطب آن محسن رضایی، معاون اقتصادی رئیس‌جمهور بود خاطرنشان کرده بود که در صورت عدم پرداخت حقوق مکفی به این افراد امکان آن وجود دارد که آن‌ها از نظام آموزش پزشکی خارج شوند. این نامه موجب انتقادات فراوانی در بین کاربران شد که عمده‌ترین آن‌ها پیرامون این نکته بود که انتصاب یک پزشک به‌عنوان وزیر بهداشت ... مطالعه بیشتر
شصت‌و نهمین خبرنامه مدیریت تعارض منافع

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره شصت‌و نهم

  دریافت نسخه الکترونیکی شصت‌ونهمین خبرنامه مدیریت تعارض منافع گزیدۀ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضاییه در نشست تخصصی اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه برخی قوانین مانند جزای نقدی برای تخلفات مربوط به تعارض منافع به‌طور صد در صد بازدارنده نیست، بر لزوم بروزرسانی قوانین تاکید کرد. حجت‌الاسلام والمسلمین حسن درویشیان، ماینده ویژه رئیس جمهور برای هماهنگی، پیگیری و اجرای نقشه ملی پیشگیری و مقابله با فساد در دستگاه‌های اجرایی، ضمن اهدای بسته هدیه سازمان بازرسی شامل گلوگاه‌ها، ... مطالعه بیشتر
انتخابات

ماژول ۲ کلیپ ۹: روش‌های دور زدن انتخابات

از شما مشاوران بابت ایده‌هایی که مطرح کردید و خیلی خوب به نظر می‌رسند تشکر می‌کنم. جایگاه و مرتبت شما پیش من محفوظ است. پس با ایده‌ای که دادید شروع خواهیم کرد و باید آرا را خریداری کنم. این ایده کاملا خوبی به نظر می‌رسد از این گذشته ما پول بیشتری نسبت به مخالفان در اختیار داریم و اصلا مهم نیست هر چه لازم باشد خرج می‌کنم. اما درباره خریدن رای مشکلی وجود دارد که دارم فکر می‌کنم. مساله اینست که عده‌ای از مردم اخلاق سرشان نمی‌شود و پول را می‌گیرند و به کسی دیگر رای می‌دهند. پس نمی‌توان به ... مطالعه بیشتر
پل کولیر

ماژول ۲ کلیپ ۸: سناریوی ۱

  مشاورانم، من همین الان از بالکن جلوی میدان آمده‌ام و قولی که دادم نتیجه داد. قولم باعث شد تا آنها پراکنده شوند. اما آیا می‌دانید چکار کردم تا موفق شدم آنها را پراکنده کنم. بیدرنگ با برگزاری انتخابات عمومی موافقت کردم. و اگر بخواهم براساس جوّ عمومی قضاوت کنم هنگامی که خودم را در معرض رای بگذارم اصلا مطمئن نیستم که برنده خواهم شد. می دانم که شما سالهاست به من می‌گویید مردمم عاشق من هستند، اما مردمی که آنجا دیدم به نظر نمی‌رسید علاقه‌ای به من داشته باشند. به عنوان عضوی از شورا، برای برنده شدن من در ... مطالعه بیشتر
اعتراض

ماژول ۲ کلیپ ۷: واکنش حکومت به اعتراض مردم

پس تصور کنید به مرحله‌ای رسیدیم که یک میلیون نفر از مردم در میدان گرد آمده باشند. آنها موفق به برانگیختن اعتراض شدند. و اینک، توپ از زمین مردم در میدان، به زمین من که دیکتاتور در بالکن هستم، آمده است. حال باید چکار کنم؟ آنچه می‌خواهم انجام دهم در ظاهر چیزی جز پراکنده کردن مردم از میدان نیست تا جلوی فروریختن کل نظام گرفته شود. پس می‌توانستم به آنها بگویم، «نگران نباشید. به خانه بروید. من پیام‌تان را شنیدم. من درد و رنج شما را احساس می‌کنم. فردا بسیار بهتر خواهد بود.» مساله این وعده «سرخرمن» است که خیلی ... مطالعه بیشتر