مبانی نظری، حقوقی و روش‌شناختی تعارض منافع

در یک سنخ‌شناسی کلی از فرهنگ‌ها، می‌توان دو گونه فرهنگ فعال و منفعل را از یکدیگر تفکیک کرد.[۱] این دو گونه فرهنگ در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی از یکدیگر تمایز می‌یابند. برای مثال، اجتماع در فرهنگ فعال خصلت اجتماع ملی دارد که موفق شده گروه‌های مختلف قومی و زبانی را در خود ادغام کرده و نوعی سرمایه اجتماعی چندلایه در جامعه بیافریند. در مقابل، در فرهنگ منفعل، اجتماع خصلت قومی و شبه‌طبیعی دارد و گروه‌های مختلف قومی، مذهبی و نژادی مرزبندی‌ها، هویت‌ها و نظام‌های هنجاری غیرقابل ادغامی دارند که ممکن است در تضاد با همدیگر قرار گیرد. ... مطالعه بیشتر

بارزترین وجه متمایزکننده حکومت دموکراتیک از سایر حکومت‌ها، عبارت است از آنکه در یک حکومت دموکراتیک مقامات دولتی تلاش می‌کنند در راستای منافع عمومی عمل کنند. بنابراین توافق عامی وجود دارد که یکی از بن‌مایه‌های اخلاق سیاسی دموکراتیک، تعهد مقامات عمومی به منافع عمومی است. در تمام کشورها قانون یکی از اسناد موردتوافق بین حاکمیت و مردم است که میزان تعهدات هر دو به ارزش‌ها و هنجارها را معین می‌سازد. بنابراین وضع مقررات، رویه‌ها و قوانینِ تضمین‌کننده پایبندی مقامات دولتی به منافع عمومی، می‌تواند حاکمیت و جامعه را چند قدم به دموکراسی نزدیک کند. در سیاست‌های کلان مانند جنگ و ... مطالعه بیشتر

در این یادداشت تجارب کارشناسانی از بخش خصوصی در راستای ایجاد اصول و فرهنگ اخلاقی سازمان‌ها و شرکت‌ها بیان می‌شود. این فصل شامل سه زیر بخش است که در آن‌ها به ترتیب تجربه کشورهای پاکستان، اندونزی در مبارزه با فساد و اجرای قانون ارائه می‌شود. تجربیات این کشورها نشان می‌دهد چگونه از آیین‌نامه رفتاری می‌توان به‌عنوان اهرمی برای مدیریت تعارض منافع و محافظت از منافع خصوصی و دولتی استفاده کرد. حکمرانی شرکتی خوب: برای پیشگیری از تعارض منافع (آموختن از تجربه پاکستان) اسد علی‌شاه- شریک دیلویت پاکستان و عضو شورای موسسه حسابداران خبره پاکستان در این مقاله با استفاده از ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع خویشاوندی از جمله موقعیت‌های تعارض منافعی است که بر طبق بررسی‌ها در اغلب کشورهای دنیا مورد توجه و از موضوعات مسئله‌ساز است و وقتی به سیاست‌های مدیریت تعارض منافع در سازمان‌های آن‌ها نگاهی می‌اندازیم و یا فرم‌های افشای تعارض منافع را مرور می‌کنیم، متوجه می‌شویم یکی از موارد پررنگ این سیاست‌گذاری‌ها و فرم‌ها مربوط به تعارض منافع خویشاوندی است. در کشور ما نیز موقعیت تعارض منافع خویشاوندی علی‌رغم اعتراضات کارمندان سازمان‌ها، فعالان رسانه‌ای و رقبای سیاسی، امری بسیار رایج و همه‌شمول است و در واقع کمتر می‌توان سازمان یا نهادی را یافت که از این موقعیت تعارض منافع ... مطالعه بیشتر

هفت اندیشکده کشور در نامه‌ای به سران سه قوه در اواخر آذرماه با اشاره به ضرورت مدیریت تعارض منافع خواهان تحقق پیشرفت در کشور شدند. این نامه به همت اندیشکده‌ها و پژوهشکده‌های آیندگان، اندیشکده اقتصاد مقاومتی، پژوهشکده سیاستگذاری شریف، پژوهشکده سیاستگذاری امیرکبیر، شبکه کانون‌های تفکر ایران (ای‌تان)، اندیشکده مطالعات حکمرانی نرم ایران (محنا) و اندیشکده معنا امضا و منتشر شده است. این نامه در خطاب به سران سه قوه با تأکید بر گزاره‌های پیشرفت و ظرفیت‌های تحول در کشور بیان می‌کند که یکی از مهم‌ترین موانع تحول در کشور ریشه در تعارض منافع دارد. در این نامه تعارض منافع برای ... مطالعه بیشتر

سیاست‌گذاری واژه‌ای است که با حکومت، دولت، جامعه، و مسائل عمومی آن گره‌خورده و تداعی‌کننده اقدام دولت در اداره صحیح امور عمومی است. این اقدامات می‌توانند به شکل قوانین، اقدامات نظارتی، اولویت‌های تأمین مالی و غیره در رابطه با موضوع معینی باشند که توسط یک نهاد دولتی یا نمایندگان آن اعلام می‌شود. از زمانی که سیاست‌گذاری به‌عنوان یک پارادایم جدید در جهان مطرح‌شده است، تقریباً چهار دهه می‌گذرد. به‌طورکلی یک سیاست عمومی از سه مرحله تشکیل‌شده است: اتخاذ سیاست، اجرای سیاست و ارزیابی سیاست. در اتخاذ سیاست‌های عمومی سه رویکرد نظری مجزا را می‌توان در نظر گرفت: رویکرد از بالا ... مطالعه بیشتر

برای نشان دادن تفاوت موقعیت‌های مورد تأکید تعارض منافع در هر کشور برای مدیریت تعارض منافع می‌توان به موضوع هدیه اشاره کرد. موضوع «هدیه» به عنوان یک موقعیت تعارض منافع در ایران آنچنان مورد توجه نیست، چرا که ساختار حاکم بر ادارات دولتی در ایران تفاوتی میان هدیه و رشوه قائل نیست و هر نوع هدیه‌ای را رشوه در نظر می‌گیرد. این موضوع از فرهنگ عمومی جامعه برمی‌خیزد که کمتر کسی به معنای واقع کلمه به کارکنان نظام اداری «هدیه» می‌دهد، در حالی که در بسیاری از کشورها اعطای هدیه به کارکنان دولت یک هنجار تثبیت‌شده است. نکته مهم برای ... مطالعه بیشتر

در این یادداشت تلاش می‌شود با بررسی تجارب کشورهای توسعه‌یافته‌ای چون تایلند، هنگ‌کنگ، چین و ایالات‌متحده به ردیابی روندهای مدیریت تعارض منافع پرداخت. در همین راستا نگاهی به زمینه ردیابی روندهای مدیریت تعارض منافع و نیز کمک‌های این سازمان به کارمندان بخش دولتی و خصوصی درزمینه به‌کارگیری مقررات تعارض منافع خواهیم داشت. این یادداشت معرفی فصل سوم کتاب مدیریت تعارض منافع با عنوان «تعریف تعارض منافع، چارچوب‌های کلی، حقوقی، نهادی، الگوهای عمل مناسب در سطح بین‌المللی» است. تعارض منافع: چالش توسعه ابزارهای پیاده‌سازی و اجرای قوانین جانوس برتوک- مدیر عالی بخش نوآوری و راست‌کرداری، از اعضای هیئت‌مدیره حکمرانی عمومی و ... مطالعه بیشتر

مناقشه بر سر تعارض منافع تشکل‌های حرفه‌ای طی ماه‌های اخیر مسئله تعارض منافع منجر به فعال شدن چند شکاف خفته در نقطه تلاقی جامعه و حاکمیت شده که عمدتاً رو به‌سوی تشکل‌های حرفه‌ای و صنفی در کشور دارد. ابتدا و از اوایل تابستان بالا گرفتن جدل‌ها حول انتخابات هیئت مدیره نظام‌مهندسی ساختمان در استان‌ها موجب بروز مباحثات گسترده در فضای سیاست‌گذاری شد. مدیران نظام‌مهندسی ساختمان در استان‌ها معتقد بودند ردصلاحیت مهندسان در انتخابات هیئت مدیره استانی با استناد به بخشنامه مدیریت منافع متعارض وزارت راه و شهرسازی، سیاسی‌کاری تحت لوای تعارض منافع است و هدف این اقدامات استفاده از تابلوی ... مطالعه بیشتر

ژان برنارد ابی (Jean-Bernard Auby) استاد دانشگاه و مدیر مرکزی در حوزه حکمرانی و حقوق عمومی در پاریس است که درباره موضوعات قانون و حقوق، قانون بین‌المللی عمومی و … می‌نویسد. او در بخش سوم کتاب «تعارض منافع در حکمرانی جهانی، دولتی و شرکتی» فصل هشتم به موضوع تعارض منافع و حقوق عمومی می‌پردازد. مسائل حقوقی اداری برای حفظ عملکرد دولت امری ضروری است و مفهوم تعارض منافع برای کارآمدی نهادها و عملکرد صادقانه‌تر آن‌ها است. این مقاله به این موضوع می‌پردازد که ابزارهای حقوقی اداری با ابعاد و جنبه‌های تعارض منافع می‌تواند تلفیق شود. نویسنده در این مقاله تلاش ... مطالعه بیشتر

سوزان پی. شاپیرو نویسنده مقاله «تعارض منافع در بستر مرگ: تصمیم‌گیری فرد جایگزین در مورد پایان زندگی» استاد پژوهشی بنیاد وکلای آمریکا در شیکاگو است. وی در این مقاله که در کتاب «تعارض منافع در حکمرانی جهانی، دولتی و شرکتی آمده است، به ارائه نتایج یک پژوهش پرداخته است و بررسی کرده «تعارض منافع چگونه در بستر بیماری ظاهر می‌شود و با استفاده از داده‌های یک مطالعه انسان‌شناختی چند ساله (۲۰۰۷-۲۰۰۹)» (شاپیرو، ۱۳۹۹: ۴۱۳) نشان داده است که این تعارض‌ها چگونه حل می‌شوند. این مطالعه بر روی ۲۰۰۰ بیمار صورت گرفته که در بخش مغز و اعصاب یا مراقبت‌های ویژه ... مطالعه بیشتر

اشتغال بیرونی چیست؟ در یک تعریف اجمالی می‌توان گفت اشتغال بیرونی به فعالیت کارکنان دولتی در بخش خصوصی مرتبط با فعالیت سازمان دولتی متبوع وی است. هرچند تعبیر اشتغال بیرونی یا همزمان در ادبیات موجود فارسی جاافتاده‌تر است، اما در ادبیات جهانی اصطلاحاتی مانند کسب‌وکار در حیاط پشتی، اشتغال اضافی، اشتغال جانبی یا ثانوی نیز نام‌برده شده است. (آیا اشتغال بیرونی تعارض منافع است؟) اما بسترهای رخ دادن و تشدید اشتغال بیرونی چیست؟ با گسترش خصوصی‌سازی و برون‌سپاری خدمات و انتقال وظایف پیشین دولت‌ها به بخش خصوصی، موقعیت اشتغال بیرونی تشدید شده است. در ایران نیز با غلبه رویکرد خصوصی‌سازی ... مطالعه بیشتر

مواجهه با مسئله تعارض منافع در سطح دولت و سیاست: تجربه کانادا برایان رد فورد، مشاور حقوقی اداره کمیسری‌ای سلامت بخش دولتی کانادا در این مقاله چنین بیان می‌کند: رابطه بین حکمرانی خوب و جلوگیری از بروز تعارض منافع رابطه‌ای مستقیم است. تعارض منافع می‌تواند اشکال مختلفی شامل رفتارهایی که اعتبار فرد را مخدوش می‌کند یا فعالیت‌های مجرمانه داشته باشد. چارچوب حقوقی کانادا قوانین و سیاست‌های متعددی را درزمینه جلوگیری از تعارض منافع و برطرف کردن آن تعیین کرده است. این قوانین بر پایه سه مفهوم تعارض منافع واقعی، بالقوه و ظاهری تقسیم‌بندی شده‌اند. صرف یک اقدام مدیریتی واحد یا ... مطالعه بیشتر