محمد ملکی

جامعه مدنی و حکمرانی شبکه‌ای

حکمرانی شبکه‌ای ناظر بر به کارگیری ظرفیت‌های جامعه‌ی مدنی ـ نهادها و سازمان‌های مردم‌نهاد ـ است که در اصلاح و بهبود شیوه‌ی حکمرانی و ارتقاء ظرفیت‌های آن کاربرد دارد. فرض اصلی در حکمرانی شبکه‌ای این است که جامعه‌ی کاملاً دموکراتی وجود دارد و در آن هرکس می‌تواند بر حاکمیت اثرگذار باشد. در تحلیل حکمرانی شبکه‌ای موفق چهار مولفه اعتماد، اجماع، اندازه و توانمندی بررسی می‌شود. مطالب مرتبط: چه کسانی باید اموال خود را در سامانه ثبت دارایی مقامات ظرف یک ماه آینده ثبت کنند؟ تعریف صحیح مسئله حساب واحد خزانه چیست؟ مهم‌ترین حوزه‌های تعارض منافع چیست؟ توانمندسازی حاکمیت و جامعه ... مطالعه بیشتر

توانمندسازی حاکمیت و جامعه با ایجاد شبکه‌های اصلاحی

ایجاد شبکه‌های اصلاحی،‌ توصیه اصلی نظریه توانمندسازی حاکمیت و جامعه برای بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی است. مبنای نظری این توصیه «حکمرانی شبکه‌ای» است. حکمرانی شبکه‌ای بر این پایه شکل گرفته است که قدرت حکومت‌ها در کشورها برای تغییر وضعیت موجود و اصلاح امور کاهش یافته است و برای تغییر مجبور به همکاری با بخش‌هایی از جامعه مدنی و بخش خصوصی هستند. مطالب مرتبط: طرح شفافیت آرای نظام تقنینی چه کسانی باید اموال خود را در سامانه ثبت دارایی مقامات ظرف یک ماه آینده ثبت کنند؟ تعریف صحیح مسئله مهم‌ترین حوزه‌های تعارض منافع چیست؟ جامعه مدنی و حکمرانی شبکه‌ای چهار ... مطالعه بیشتر

اجزای گفتگوی اجتماعی

گفت‌وگوی اجتماعی یا Social Dialogue اصطلاحی است که سازمان بین‌المللی کار آن را رواج داده است. سازمان بین‌المللی کار و مکاتبی که به گفت‌وگوی اجتماعی اعتقاد دارند، آن را به عنوان سازوکاری برای حل مسأله‌ها می‌دانند و آن یک امر ضروری برای سیاستگذاری و حکومتداری است. گفت‌وگوی اجتماعی یا هماهنگی اجتماعی(social concertation) فرآیندی است که شرکای اجتماعی برای تأثیر گذاشتن بر سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی با یکدیگر و غالباً با همکاری دولت مذاکره می‌کنند. در تعریف مراحل و اجزای آن آمده است: به مشارکت گذاشتن اطلاعات؛ مرحله نخست دیالوگ به اشتراک گذاشتن اطلاعاتی است که شرکای اجتماعی دارند. مشورت کردن؛ ... مطالعه بیشتر

راهکارها و عوامل محدود کننده فساد

سیاست های تعیین دستمزد خدمات عمومی، قوانین و مقررات استخدامی، آزادی مطبوعات و رسانه ها، نظام قضایی مستقل و توانمند و پاسخگویی نهادهای عمومی ‏فساد و سلامت اداری. محمود بیگلر، آزاده چترروز به سفارش دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران ‏تهران‬: ‏تندیس‬‬‬‬‬‬ ‏۱۳۹۳‬‬‬‬. مطالب مرتبط: طرح شفافیت آرای نظام تقنینی حساب واحد خزانه چیست؟ نهادهای غایب در سامانه ثبت حقوق و مزایا چهار اصل PDIA خبرنامه شماره ۳۰ مقابله با فساد و فقر : فساد و ساختار سیاسی علیرضا دیهیم: استفاده سازمان‌های غیردولتی از تجارب بین‌المللی ... مطالعه بیشتر

چهار اصل PDIA

در حالی که نظریه‌ها و الگوهای رایج در توسعه نظیر سیاست تعدیل و نظریه‌ی حکمرانی خوب اقتباس سیاست‌ها و نهادها از کشورهای توسعه‌یافته را به کشورهای توسعه‌نیافته یا در حال توسعه توصیه می‌کنند، متد انطباق تکرارشونده مسئله محور (PDIA) که توسط پژوهشگران دانشگاه هاروارد صورت‌بندی و عرضه شده است، بر ابداع و سرمشق‌ها و الگوهای محلی با روش سازگاری تدریجی و توام با آزمون و خطا برای توسعه‌ی ظرفیت اجرایی حکومت‌ها در این کشورها تاکید می‌کنند. مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه در کادر تدوین و ترویج مبانی نظری و به عنوان رویکردی نو برای توسعه‌ی ایران نسبت به ترجمه و ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۳۰ مقابله با فساد و فقر : فساد و ساختار سیاسی

فساد و ساختار سیاسی  دموکراسی‌هایی که بر بنیادهای قانونی نیرومندی بنا شده‌اند، چهارچوب استواری برای فعالیت اقتصادی فراهم می‌سازند. با وجود این، برای اینکه این چارچوب کارکرد مؤثری داشته باشد، سیاستمداران باید در پی انتخاب شدن مجدد باشند و باید درباره احتمال انتخاب مجددشان نامطمئن باشند، اما نه خیلی نامطمئن. این وضعیت به یک «پارادوکس ثبات» منجر می‌شود. اطمینان زیاد به تصدی دوباره موقعیت‌شان می‌تواند برنامه‌ها را بیشتر بر هم بزند. عدم اطمینان زیاد هم می‌تواند همان تأثیر را داشته باشد. استحکام محیط سیاسی رقابتی احتمال خطر را افزایش و احتمال فساد را کاهش می‌دهد. یک نظام سیاسی رقابتی می‌تواند ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع پزشکی

راهکارها شش‌گانه مدیریت تعارض منافع در پزشکی

تبارشناسی تعارض منافع در دانش پزشکی موضوع تعارض منافع در متون پزشکی در دهه ۱۹۸۰ مورد توجه جدی قرار گرفت. مطالعات صورت گرفته طیف وسیعی از تعارضات را شرح داده‌اند که پزشکان، محققان پزشکی و مؤسسات پزشکی را درگیر می‌کند. طبق تعریفی که آقای تامپسون ارائه داده است، «تعارض منافع شامل حالاتی می‌شود که در آن قضاوت حرفه‌ای راجع به یک منفعت اولیه یا اصلی (مانند رفاه بیمار و اعتبار یک تحقیق) بی جهت و ناروا تحت تأثیر یک منفعت ثانویه یا فرعی (مانند بهره مالی) قرار می‌گیرد.» از نگاه این مقاله به‌طورکلی تعارض منافع در حرفه‌ی سلامت، غالباً وقتی ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع نمایندگان- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

روش‌های نظارت بر رفتار حرفه‌ای نمایندگان پارلمان کدامند؟

قواعد حل تعارض منافع یا روش‌های نظارت بر رفتار حرفه‌ای نمایندگان متنوع‌اند،­ روش‌های اعمال نظارت بر رفتار حرفه‌ای نمایندگان در دو دسته روش‌های نظارت مالی و غیرمالی جای می‌گیرند. ۱-ساز و کارهای نظارت مالی اعلام منظم منافع از قبیل اعلام دارایی‌ها، هدایا، هزینه مسافرت‌ها و مشاغل خارج از پارلمان و همچنین اعلام اتفاقی منابع در جرگه نظارت‌های مالی جای می‌گیرند که به دلیل محوریت سازوکار اعلام منافع، مستلزم اعتماد به نمایندگان است. اعلام منافع در موعدهای مشخص منظور از اعلام منظم منافع، اعلام منافع در موعدهای مشخص است و نمایندگان مکلف‌اند در ابتدای دوره نمایندگی و پس از آن، سالی ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۲۹ مقابله با فساد و فقر : فساد در آستانه روز جهانی مبارزه با فقر

فساد در آستانه روز جهانی مبارزه با فقر فساد در کشورهای در حال توسعه و در حال گذار در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته، بسیار گسترده‌تر است. این وضعیت به دلیل متفاوت بودن مردمان این کشورها نیست بلکه به این دلیل است که در جوامع در حال توسعه، شرایط مستعدتری برای بروز فساد وجود دارد. مطالعات اغلب اثرات فساد بر فقر و نابرابری را تأیید کرده‌اند با این تفاوت که گروهی از آن‌ها این رابطه را مثبت ارزیابی کرده اند به این معنا که نشان داده‌اند با افزایش فساد، فقر و نابرابری نیز افزایش یافته است؛ اما در گروه دوم مطالعات، ... مطالعه بیشتر

نسبت دموکراسی و حاکمیت توانمند

سمیعی اصفهانی: مدخلی بر نظریه میگدال، ورود اندیشه مدرن در عصر قاجار بررسی جامعه‌شناختی روابط دولت- جامعه در دوران قاجار از آن روی حایز اهمیت است که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و پژوهشگران مسایل ایران، مرحله اصلی گذار از جامعه، فرهنگ و نظم سیاسی پیشامدرن به سوی ایرانی نوین به شمار می‌آید. بر پایه الگوی نظری جول. اس. میگدال می‌توان گفت عصر قاجار تصویر بارز و روشنی از یک «جامعه شبکه‌ای» و «دولت ضعیف» را بر ما عرضه می‌دارد. جامعه‌ای ناهمگون، پراکنده و چند پاره به لحاظ «کنترل اجتماعی» که هر کدام از بازیگران «نیرومند» اجتماعی نظیر شاهزادگان، روسای ... مطالعه بیشتر

حکمرانی همکارانه با نهادهای غیر‌دولتی

حکمرانی نوین نیازمند راهبردهای جدید برای گسترش اثربخشی و ارتقای کیفیت است و این دستاورد چیزی نیست که با تصدی‌گری حداکثری یک دولت مرکزی  حاصل شود؛ وگرنه انبان تجربه سنتی حکومت‌های متمرکز  حکایتی از توفیقات آنها می‌داشت. حال آنکه شاهد کارنامه‌ای متفاوت از این مدعا هستیم. تحولات جابه‌جایی قدرت از دولت به نهادهای مدنی موضوعی است که جهان امروز به‌شدت به آن توجه می‌کند. نگاه جامعه‌محور به کارکرد حکمرانی امتیازی است که قانون اساسی جمهوری اسلامی کاملا بر مدار آن تمشیت می‌کند. حتی اقتباس از مدل تعاونی در اقتصاد ایران نیز قرینه‌ای بر درک یک مدل اجتماعی مردم‌نهاد برای توسعه ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۲۸ مقابله با فساد و فقر : کرونیسم و توزیع درآمد

کرونیسم و توزیع درآمد کرونیسم یا سرمایه‌داری رفاقتی، عبارت است از تخصیص انتخابی منابع دولتی مورد نیاز برای فعالیت اقتصادی به متحدان سیاسی که حاصل آن، منتفع شدن گروه کوچکی از شهروندان مرفه است. به‌طور معمول، سرمایه‌داری رفاقتی به شکل بده‌بستان مفسدانه بین نخبگان وابسته به قدرت و مقامات دولتی رخ می‌دهد که در آن مقامات دولتی دسترسی ویژه به اموال دولتی یا نیازمندی‌های قانونی برای راه‌اندازی کسب‌وکار را در قبال بده‌بستان و رشوه فراهم می‌آورند. درنتیجه، فساد هزینه لازم برای تأمین نیازهای قانونی در فعالیت اقتصادی را افزایش می‌دهد. ازاین‌رو، فساد برای شهروندان نابرخوردار مانع از ورود به بازار ... مطالعه بیشتر
انطباق تکرارشونده مسئله محور (PDIA)- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

PDIA دشوار اما ارزشمند است (ماژول ۱۰- بخش ۳)

سلام. به آخرین ویدئوی دوره ی آموزشی PDIA خوش آمدید. خرسندیم از این که ۱۴ مودولِ این دوره را گذراندید و امیدواریم از تمام کارهای دشواری که در چند ماه گذشته انجام داده‌اید، چیزهای زیادی آموخته باشید. تشکر می‌کنیم از این بابت که کنار ما بودید و بابت تمام کارهایی که در این دوره انجام دادید. می‌دانیم که اکثر شما، شاغل هستید و شغل‌تان، زمان چندانی برای شما باقی نمی‌گذارد تا با خانواده‌تان باشید. و نیز زمان زیادی برای پرداختن به امور روزانه‌تان باقی نمی‌گذارد. با وجود این، امیدواریم به این اعتقاد رسیده باشید که انطباق تکرارشونده مسئله محور (PDIA) ... مطالعه بیشتر
آموزش PDIA- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

افسانه ارتقا و پایداری (ماژول ۱۰- بخش ۲)

  در برخی از کلاس‌هایم دربارۀ حسابرسی داخلی، از دو مورد جالب صحبت می‌کنم. البته می‌دانم برای برخی افراد کسالت‌بار است. اما در سازمان‌هایی که در زمینۀ ریسک کارها و حصول اطمینان از حرکت به سوی اهداف مشاوره می‌دهند، حسابرسی داخلی، نقش مهمی دارد. این، تعریف سادۀ حسابرسی داخلی است. یکی از دو موردی که اشاره کردم، مربوط به مالزی است. مالزی در سال ۱۹۷۹، در قالب قانون و طی دستورالعملی جامع، حسابرسی داخلی را در ساختار دولتی به راه انداخت. بر اساس این دستورالعمل، تمام بخش‌های دولتی ملزم به راه‌اندازی حسابرسی داخلی شدند. در مالزی، این قانون، بسیار سریع ... مطالعه بیشتر
آموزش PDIA- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

ارتقا از طریق اشاعۀ رویه‌ها (ماژول ۱۰- بخش ۱)

  همه می‌پذیرند که در فرایند تغییر باید از سطح پایین به سطح بالا حرکت کرد. نوآوری و اقتباس خوب است، اما برای تأثیرگذاری بر تغییر در سطح سیستم، نیاز به فرایندی بسیار فراگیر و گسترده، و استراتژی‌ای برای حرکت از سطح پایین به بالا وجود دارد. در محیط‌های سنتی می‌بینیم که عمدتاً کسانی با این مسائل رویارو هستند که آگاهی کافی از موضوعی خاص یا نحوۀ تعیین دقیق طرح مسئله ندارند. در این شرایط، ارتقا[ی رویه‌ها] اتفاق نمی‌افتد و اکثر افراد نمی‌دانند که چگونه از سطح پایین به بالا حرکت کنند و چگونه مهارت‌های خاص و جدید کسب کنند ... مطالعه بیشتر
آموزش انطباق تکرار شونده مسئله محور- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

آیا منطقی است که چارچوب منطقی‌تان را کنار بگذارید؟ (ماژول ۹- بخش ۳)

  پیش از این در دوره آموزشی PDIA درباره ی تفاوت چارچوب‌های منطقی و چارچوب‌های پژوهشی صحبت کرده‌ایم. گاهی اوقات، منطقی است که چارچوب منطقی‌تان را کنار بگذارید و دریابید که باید چارچوبی پژوهشی اتخاذ کنید. داستانی برای‌تان بگویم. اخیراً یکی از دانشجویان دورۀ دکترای من، در برنامه‌ای برای کمک به نسل اول و محروم دانشجویان اهل کشور پِرو که خود را شایستۀ داشتن مشاغل مناسب در شرکت‌های پرویی می‌دانستند مشارکت کرد. قبلاً مِلاکی برای بررسی صلاحیت متقاضیان مشاغل وجود نداشت و در بررسی درخواست‌ها، مِلاک‌های اجتماعی و سایر مِلاک‌ها مد نظر قرار می‌گرفت. لذا نسل اول دانش‌آموختگان، به دشواری ... مطالعه بیشتر
مفهوم PDIA- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

چارچوب پژوهشی: منطقی بودن نه صرفاً در چارچوب بودن (ماژول ۹- بخش ۲)

  وقتی فرایند تکرار را انجام می‌دهیم و انطباق تکرارشونده مسئله محور (PDIA) را اجرا می‌کنیم، یکی از چیزهایی که از من پرسیده می‌شود این است: «چگونه این‌ها را ساختاربندی کنیم؟ چگونه مقصد را به افراد نشان بدهیم؟ چگونه به این بیندیشیم و ارزیابی کنیم که در کجا هستیم؟ چگونه عمل کنیم که سازمان‌های بزرگ، اعم از دولت، بانک جهانی، شرکت مشاورۀ مک‌کینزی، ما را بپذیرند و کار ما برای‌شان قابل‌هضم باشد؟». معمولاً افراد به من می‌گویند: «ما باید از چارچوب‌های منطقی استفاده کنیم». مبنای چارچوب‌های منطقی این‌گونه است: «اگر این کار را کنید، این اتفاق می‌افتد. و اگر آن ... مطالعه بیشتر
مفهوم انطباق تکرارشونده مسئله محور- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

بهترین روش‌های انتقال دانش ضمنی (ماژول ۹- بخش ۱)

  ادوارد راجرز دارای مدرک دکترا از دانشکدۀ روابط صنعتی و کاری از دانشگاه کورنل با تمرکز بر نقش همکاری در شرکت‌های فناوری است. پدر او فیزیکدان بود. راجرز در پژوهش‌ها و آثارش، کاربرد الگوهای نظریۀ بازی در رفتار انسانی در سازمان‌ها را مطالعه می‌کند. او مشاور برخی سازمان‌ها در زمینۀ شفافیت مفهومی و بکارگیری دانش جمعی بوده، در دانشگاه‌های کورنل در دوک، و دانشگاه آلاباما در هانتسویل، مدیریت استراتژیک و کارآفرینی تدریس کرده و یک دورۀ آموزشی دربارۀ مدیریت پیچیدگی سازمانی در مدرسۀ بازرگانی هندوستان در حیدرآباد هند برگزار کرده است. راجرز هم‌اکنون مدیر ارشد بخش دانش در مرکز ... مطالعه بیشتر
درس انطباق تکرارشونده مسئله محور- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

شورای داوری کامبوج (ماژول ۸- بخش ۶)

  یکی از مثال‌های محبوب من در انطباق تکرارشونده مسئله محور (PDIA)، مورد خاصی در کامبوج است. در این مورد خاص، به طور مشخص، انطباق تکرارشونده مسئله محور (PDIA) به کار برده نشده، بلکه رویکردی برای انجام اصلاحات ارادی به عنوان بخشی از فرایند طولانیِ تثبیت توسعه اتخاذ شده است. کامبوجی‌ها پس از آنکه به این نتیجه رسیدند که با وجود کارهای زیادی که کرده‌اند، دستاوردهای واقعیِ چندانی نداشته‌اند، دست به این اصلاحات زدند. این مورد خاص، تلاشی است برای ایجاد کارآمدیِ بیشتر در قانون حمایت از کارگران صنایع نساجی. در نیمۀ اولِ دهۀ ۱۹۹۰، در کامبوج، قانون کار وجود ... مطالعه بیشتر

نتایج اعطای مجوز در برزیل (ماژول ۸- بخش ۵)

  یکی از دشواری‌های توانمندسازی در سازمان‌ها، تشخیص‌دادنِ این نکته است که لزوماً نباید به هدفی مشخص پایبند بود، بلکه می‌توان به اعطای مجوز برای اقدام بر اساس تفسیر و اصلاح اهداف پرداخت. مثال خوب در این زمینه، قانون امنیت محیط کار در برزیل است. سازمان نظارتی در برزیل، غالباً میزان پایبندی به این قانون را بررسی می‌کند. مأموران آن از شرکت‌ها بازدید می‌کنند، اقدامات آن‌ها در زمینۀ امنیت محیط کار و پایبندی یا عدم پایبندی آن‌ها به این قانون را بررسی می‌کنند و میزان قصور آن‌ها در این زمینه را که موجب مجازات آن‌ها می‌شود تعیین می‌کنند. اقدامات نظارتیِ ... مطالعه بیشتر