حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

 

توسعه در مسیر اصلاح دولت و اقتصاد تخصصی

این مقاله توسعه را به این صورت تعریف می‌کند: ایجاد یک اقتصاد پیچیده‌تر که عملکرد آن توسط خشونت سیاسی به طور جدی مختل می‌شود. بنابراین کوکس و همکارانش برای سنجش توسعه اقتصادی به جای استفاده از سرانه تولید ناخالص داخلی از شاخص پیچیدگی اقتصادی[۲] استفاده می‌کنند. آنان دریافته‌اند که پیچیدگی اقتصادی به شدت از وقوع درگیری‌های خشونت‌آمیز جلوگیری خواهد کرد و حتی عاملی است که سرانه تولید ناخالص داخلی و نمره پولیتی۲ [۳](شاخص رایجی برای دموکراسی) را کنترل می‌کند. علاوه بر این، پیچیدگی اقتصادی کافی باعث امکان‌پذیر شدن ایجاد حکومتی می‌شود که برای حل مشکل خشونت به محدود ساختن دسترسی ... مطالعه بیشتر

گفت‌وگوی انتقادی بر سر تقویت ظرفیت‌های دولت

بویکس: در دهه ۱۹۶۰ که علوم اجتماعی رشد کردند و به شکل‌های نظری و روش‌شناسی امروزین خود درآمدند، دو کتاب بر مطالعات سیاست تطبیقی تاثیری جدی داشتند: ریشه‌های اجتماعی دیکتاتوری و دموکراسی[iv] نوشته برینگتون مور (۱۹۶۶) و نظم سیاسی در جوامع دستخوش تغییر[v] نوشته ساموئل هانتینگتون (۱۹۶۸). فرانسیس فوکویاما در کتاب جدید خود از برنامه پژوهشی هر دوی این پژوهشگران الهام می‌گیرد و آن‌ها را بسط می‌دهد. البته تمرکز اصلی او بر برنامه پژوهشی هانتینگتون است. این انتخاب فوکویاما معقول به نظر می‌رسد. در دهه‌های گذشته، مطالعه‌ی رژیم‌های سیاسی و گذارهای سیاسی به شدت پیشرفت کرده است. با این وجود، ... مطالعه بیشتر
حمایتگری چیست؟ - مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

حرکت از برنامه ریزی به سوی تغییر

حمایتگری چیست؟ حمایتگر کیست؟ کسی است که به طور آشکارا نسبت به مسائل ویژه و خط مشی‌هایی، حمایت‌ها یا توصیه‌هایی می‌کند و باتوجه به مسئله‌ای یا از طرف افرادی مطالباتی را مطرح می‌کند. یونیسف نیز سازمانی است که برای مدت طولانی در حوزه کودکان و زنان حمایتگری می‌کند و براساس تجربیات و فعالیت‌هایشان، حمایتگری را چنین تعریف کرده‌اند: حمایتگری چیست؟ یک فرایند عمدی و از پیش طراحی شده مبتنی بر شواهدی است که به طور مستقیم و غیرمستقیم بر روی تصمیم‌گیرندگان، ذی‌نفعان و مخاطبان تاثیرگذار است و برای حمایت و فعالیت‌های مشارکتی برای دستیابی به حقوق زنان و کودکان اجرا ... مطالعه بیشتر
حمایت‌گری اجتماعی

حمایت‌گری اجتماعی به مثابه راهبرد تغییر

حمایت گری اجتماعی همواره یکی از راه های اصلی مشارکت سازمان های جامعه مدنی در فرایند سیاست گذاری بوده است. سیاست گذاری باز به عنوان یک رویکرد طرح مسئله و پاسخ به آن در درون جامعه و شبکه ذی نفعان را یکی از الزامات اصلی موفقیت حکمرانی در جهان مدرن می داند. بنابراین سازمان های غیردولتی و دولتی برای طرح یک مسئله در نظام سیاست گذاری و پیشبرد پیشنهادات خود از ابزارهای مختلفی چون رسانه ها، تحقیقات، گردهمایی و غیره استفاده می کنند. اما سوال آن است که حمایت طلبی برای هر موضوعی منجر به موفقیت می شود؟ ویژگی های ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۳۳ مقابله با فساد و فقر : تأثیر نابرابر فساد بر فرادستان و فرودستان

تأثیر نابرابر فساد بر فرادستان و فرودستان شهروندان مرفه که از خدمات دولتی برای تأمین پیش‌نیازهای ورود به بازار استفاده می‌کنند، باید برای این خدمات رشوه بدهند و بنابراین فساد را به‌منزله‌ی یک هزینه‌ی اقتصادی لمس می‌کنند. در مقابل، شهروندان فقیر برای جبران دسترسی کم به خدمات دولتی و برای تأمین نیازهای اساسی خود، ناچارند وارد چرخه فساد و پرداخت رشوه شوند. به همین دلیل، برای فقرایی که از طرق عادی و سالم به این خدمات و کمک‌ها دسترسی ندارند، تأمین این نیازها بسیار هزینه‌بر می‌شود و تهدیدکننده‌ی حیات‌شان خواهد بود. شهروندان فقیر به سادگی نمی‌توانند نیازهای اساسی خود را ... مطالعه بیشتر
اعطای تسهیلات از ستاد تسهیل

دستور اعطای تسهیلات از ستاد تسهیل

در کنار وام‌هایی که از سوی خود بانک‌ها و با اختیار آنان به افراد داده می‌شود و زمینه‌ تعارض منافع را برای مدیران شبکه بانکی فراهم می‌کند، وام‌هایی که از منابع تخصیصی و به صورت سفارشی داده می‌شوند نیز قادر هستند بستر خوبی برای فساد باشند. جاسم گرامی، وکیل دادگستری و کارشناس حقوقی اداره کل حقوقی بانک کشاورزی، به توضیح این جریان در اکثر پرونده‌های بدهی بانکی می‌پردازد و خاطر‌نشان می‌‎کند این وام‌ها به‌راحتی می‌توانند در مرحله صدور مصوبه اولیه، نهادهای خارج از بانک ازجمله نمایندگان مجلس را در موقعیت سفارش و تعارض منافع قرار دهند و دست آخر نیز ... مطالعه بیشتر

ترویج‌گر مناسب چه ویژگی‌هایی دارد؟

میتوان گفت در بسیاری از کشورها، سازمان‌های غیردولتی، بخش ویژه‌ای برای فعالیت‌های ترویجی دارند و برای هدایت این فعالیت‌ها یک جایگاه شغلی تعریف کرده‌اند. از این‌رو، ترویج و حمایت‌گری در حیطه‌های مختلف طیف گسترده‌ای از مشاغل و فعالیت‌ها را در برمی‌گیرد؛ از فعالیت‌های حقوقی و سیاست‌گذاری گرفته تا کار با رسانه‌ها و برگزاری کارزارهای آگاه‌سازی. ترویج‌گران چه می‌کنند؟ تحقیق درباره موضوع مورد حمایت و تدوین و چاپ آنها، ارتباط با سازمان‌های ذی‌نفع در جهت همکاری و تشکیل ائتلاف‌ها، برگزاری کارزارهای اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی، جذب حمایت مالی، برنامه‌ریزی برای رویدادهای مختلف، همکاری با رسانه‌ها در جهت پیشبرد اهداف طرح حمایت‌طلبی و ... مطالعه بیشتر

ائتلاف‌ها در مسیر دستیابی به اصلاح

همکاری بین سازمانی و تشکیل ائتلاف و شبکه‌سازی به خصوص  برای انجام فعالیت‌های حمایت و ترویج‌گری یکی از مصداق‌های این ضرب‌المثل نیجریه‌ای است. سازمان‌های مردم‌نهاد به صورت انفرادی و تنها قدرت کمتری برای تاثیرگذاری بر سیاست‌های عمومی و همچنین تغییر رفتار دارند و ائتلاف‌های سازمانی می‌توانند هم صدای آن‌ها را بهتر به گوش جامعه، سیاستگذاران و ذی‌نفعان برساند و هم دامنه و عمق فعالیت را گسترش دهد. اما همیشه تشکیل ائتلاف چاره‌ساز نیست. سازمان‌های مردم‌نهاد باید در ابتدا یک ارزیابی استراتژیک از برنامه خود، انتظاراتی که دارند و همچنین هزینه‌ها و فایده‌های ائتلاف را ارزیابی و بعد تصمیم‌بگیرند که آیا ... مطالعه بیشتر

حمایت‌طلبی به مثابه یک راهبرد در پیشگیری از خشونت خانگی

خشونت خانگی به عنوان یک مسئله خشونت خانگی مشکلی شایع و تهدید کننده سلامت رون و جامعه شناخته می‌شود. این مسئله در کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته به ترتیب حدود ۵ و ۱۹ درصد از کل بار بیماری‌ها در زنان ۱۵ تا ۴۴ ساله را به خود اختصاص می‌دهد. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی حدود ۳۵ درصد زنان در سرتاسر جهان خشونت فزیکی یا جنسی را تجربه کرده اند. این موضوع در ایران بر اساس داده ها بین ۱۵ تا ۸۲ درصد گزارش شده است (۴۶ درصد خشونت جسمی ۴۲ درصد خشونت جنسی و ۸۲ درصد خشونت روانی). ... مطالعه بیشتر
شبکه بانکی

کیف پول وابستگان

تعارض منافع در نظام بانکی، تسهیلات را از چرخه طبیعی خود خارج کرده است و بخشی را به سمت مجموعه‌های مرتبط با ذی‌نفعان سوق داده و بخشی را بر اساس دستورات رسیده ‌ از بانک خارج می‌کند. به گفته کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس، ما اکنون در نظام بانکی با این قضیه به شکل گسترده‌ای مواجه هستیم؛ در بانک‌های دولتی تسهیلات به سفارش افراد به برخی ‌‌واگذار می‌شود. سیدعباس پرهیزکاری، دانشجوی دکترای دانشگاه شهید بهشتی و نویسنده گزارش‌هایی با موضوع «آسیب‌شناسی نظام بانکی و عدم نظارت مؤثر بانک مرکزی بر بانک‌ها» برای مرکز پژوهش‌های مجلس، در گفت‌وگو با «شرق» می گوید ... مطالعه بیشتر

کمپین تبلیغاتی ضد فساد «وقت بیدار شدن از خواب»

این کمپین تبلیغاتی ضد فساد بصورت بین‌المللی طوری برنامه‌ریزی شده بود تا پیام و شعار از طریق تبلیغات تلویزیونی، برنامه‌های تلویزیونی گفتگومحور ،فیلم‌های مستند، و تابلوهای تبلیغاتی ارسال شود. شبکه های اجتماعی آنلاین مانند فیس بوک ، توییتر و یوتیوب نیز به عنوان ابزارهای تبلیغاتی مورد استفاده قرار گرفتند. تجربه کمپین در بعضی کشورها این کمپین در جمهوری دومنیکن در پاییز ۲۰۱۲ یک تظاهرات ملی ترتیب داد. کمپین با تبلیغات گسترده و عمومی توانست یک راهپیمایی بزرگ علیه فساد در روز جهانی ضد فساد در پایتخت برگزار کند. کمپین همچنین در چین تایپه با همکاری مدارس محلی و منطقه‌ای توانست ... مطالعه بیشتر
دارون عجم اوغلو

راه باریک آزادی: مقدمه ای بر کتاب جدید دارون عجم اوغلو

دارون عجم اوغلو اقتصاددان معروف ترک‌تبار امریکایی و استاد اقتصاد دانشگاه MIT در این صحبت کوتاه که توسط بنیاد رافائل دل پینو منتشر شده، به توضیح اجمالی آخرین نظریه خود و جیمز رابینسون که در کتاب اخیرشان “راه باریک: دولت، جامعه و سرنوشت آزادی” تشریح کرده‌اند می‌پردازد. او معتقد است برخی سطوح از آزادی، چه سیاسی و چه اقتصادی، یکی از پیچیده‌ترین ابتکارات بشری به حساب می‌آیند و آزادی بشر تنها تحت شرایط بسیار خاصی پدید می‌آید که نوع مشخصی از تعادل میان نحوه سازمان‌یابی جوامع و نحوه سازمان‌دهی حکومت‌ها برقرار است … مطالب مرتبط: بازگشت به هابز راه هایی ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۳۲ مقابله با فساد و فقر : فساد و دموکراسی

فساد و دموکراسی تظاهرکنندگان ناراضی در هر دو کشور عراق و لبنان از فساد فراگیر دولت‌ها گله و شکوه دارند. آن‌ها اصرار دارند در صورتی که منابع ملی برای بهبود توسعه کشور و عدالت بیشتر هزینه می‌شد، امروز سرنوشت بهتری داشتند. سوء استفاده گروه‌ها و نیروهای سهیم در قدرت  در هر دو کشور عراق و لبنان چنان عرصه را بر زندگی مردم تنگ کرده که آن‌ها به شکل غیر منتظره‌ای به خیابان‌ها آمده و علیه وضع موجود شورش کرده‌اند. اگرچه سرانجام اعتراضات عراق و لبنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد اما آنچه تا کنون محرز است، اینکه فساد به‌واسطه ... مطالعه بیشتر
حمایت گری اجتماعی نظام سیاست گذاری

حمایت گری اجتماعی: گونه شناسی سازمانها

با گسترش دموکراسی در جهان مدرن و ورود جامعه مدنی به عرصه سیاست گذاری، حمایت گری اجتماعی به عنوان یکی از ابزارهای اصلی مشارکت سازمان های جامعه مدنی مورد توجه قرار گرفت. حمایت گری اجتماعی به عامه مردم و سازمان های مختلف کمک می کند تا مسائل خود را شناسایی، راه حل های بهینه را پیدا و ائتلاف لازم برای فشار و تاثیرگذاری بر مقامات دارای اختیار برای اصلاح، تصویب یا قطع یک قانون، سیاست یا برنامه را سامان دهند. حمایت گری اجتماعی یک ابزار کارآمد برای تضمین مشارکت فعال شهروندان در فرایند سیاست گذاری و اعمال نظرات خود در ... مطالعه بیشتر
ارائه‌ لایحه بودجه

حساب کشی از شرکت های دولتی قبل از بودجه

امسال برای اولین‌بار قرار است بودجه شرکت‌های دولتی، بانک ها و موسسات انتفاعی وابسته به دولت قبل از ارائه‌ لایحه بودجه به مجلس( ۱۵ آبان ماه) ارائه گردد. ماجرا از این قرار است که همواره در سال‌های گذشته شفافیت بودجه شرکت‌های دولتی و نهادهایی که به نحوی از بودجه عمومی استفاده می‌کنند مورد بحث و انتقاد بود و با این وجود از زمان ارائه‌ لایحه بودجه تا تصویب آن فرصت چندانی برای بررسی دقیق بودجه شرکت‌های دولتی در اختیار نمایندگان نبود. از این‌رو در قانون بودجه ۱۳۹۸ (جز هفت بند ط تبصره ۲ ) مقرر شد دولت بودجه شرکت‌های دولتی ... مطالعه بیشتر

ردیابی های سه قوه در پرونده نجومی بگیران

افشاگری‌های مالی به خصوص برای مدیران سازمان‌های دولتی در مقاطع مختلفی با مخاطب قرار دادن افکار عمومی به سرعت به مسئله‌ای سیاسی بدل شد. یکی از این افشاگری ها مربوط به انتشار حقوق‌های مدیران در سال ۱۳۹۵ بود که به پرونده «حقوق‌های نجومی» معروف شد. شکل‌گیری این موج بی‌سابقه از افشاگری با وجود دسترسی اکثریت مردم به شبکه‌ها و فضای مجازی بیش از پیش به عنوان دغدغه افکار عمومی مطرح شده و روند تاریخی آن نشان می‌دهد که چگونه حقوق‌های مدیران تبدیل به یک مسئله اجتماعی شد. چنانکه در پی آن، مقام معظم رهبری، سران سه قوه و مسئولان ارشد ... مطالعه بیشتر

راهنمای گام‌به‌گام گسترش یک برنامه حمایتگری ضد فساد

دموکراسی سالم نظامی است که در آن فعالیت‌های دولت و بخش‌های خصوصی به اطلاع عموم رسانیده می‌شود و حمایتگری روشی برای تحقق این مهم است.  بسته به روش انتخابی، حمایتگری  می‌تواند دوستانه یا مقابله‌ای باشد اما نهایتاً سبب تغییر در سیاست و رفتارها می‌شود. تعریف‌های متفاوتی از حمایتگری مطرح شده است اما تمامی این تعریف‌ها در چندین عنصر مشترک هستند: اهداف کلیدی ذینفعان، مشارکت گروهی، استفاده از حمایتگری بعنوان یک فرایند سازماندهی شده، تغییر رفتار و نگرش‌ها. از دیدگاه شفافیت بین‌الملل، حمایت‌گری می‌تواند شفافیت، پاسخگویی، صداقت، یکپارچگی، شجاعت، عدالت و دموکراسی را بهبود بخشد. بنابراین حمایتگری فعالیتی چند عامله است ... مطالعه بیشتر

دستیابی به توسعه پایدار با حمایتگری اجتماعی ضد فساد

اهداف توسعه پایدار (SDGs) و ضرورت مبارزه با فساد در سپتامبر سال ۲۰۱۵، نمایندگان بلندپایه‌ی نهادهای تخصصی سازمان ملل متحد و جامعه مدنی گردهم آمدند و در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، دستور کار ۲۰۳۰ برای توسعه‌ی پایدار را به تصویب رساندند. در «دستور کار ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار[۱]» هفده هدف اصلی تحت عنوان «Sustainable Development Goals (SDG)» تعریف شده است که نقشه‌‌ی راه جامعه‌ی بین‌المللی را در زمینه‌ی نیل به توسعه پایدار تا سال ۲۰۳۰ ترسیم می‌کند. هدف شانزدهم از مجموعه اهداف اصلی هفده‌گانه؛ به “ترویج جوامع صلح‌آمیز و فراگیر برای دستیابی به توسعه پایدار”، “فراهم کردن دسترسی به ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۳۱ مقابله با فساد و فقر : سرمقاله

سرمقاله در بحث‌های سیاست‌گذاری و در زمینۀ دسترسی و استفاده از امکانات عمومی و تسهیلات اجتماعی، دو واژۀ accessibility و affordability بسیار پرکاربردند و تمایز میان این دو در سیاست‌گذاری اهمیت اساسی دارد. هرچند در فارسی بعضاً «دسترس‌پذیری» به‌عنوان ترجمۀ هر دو واژه استفاده می‌شود، اما واژۀ دوم بیشتر به توانایی شهروندان در استفاده از امکانات و تسهیلات دلالت دارد. به بیان ساده، امکانات عمومی غیر از آنکه باید موجود باشند و ضریب دسترسی به آن‌ها براساس معیارهای تعریف‌شده، استاندارد باشد، افراد مختلف باید توان استفاده از آن‌ها را داشته باشند. نمونۀ ساده اما مهم این مسئله به مناسب‌سازی فضاهای ... مطالعه بیشتر

بحران مالی و حاکمیت تک‌حزبی در تایلند

متن پیش‌رو گزارشی از بخشی از مقاله «چیدمان‌های سیاسی و حاکمیت نهادهای حامی توسعه[i]» نوشته مشتاق خان است. چارچوب تحلیلی این مقاله بیان می‌کند که توزیع قدرت سازمانی در مسیر درک تاثیرات اقتصادی و سیاسی نهادها و سیاست‌گذاری‌ها اهمیت بالایی دارد. نهادها و سیاست‌گذاری‌ها قواعدی را تبیین می‌کنند که آن‌ها نیز به نوبه خود تخصیص منابع را مشخص می‌کنند و می‌توانند بر سازمان‌های مختلف تاثیرات بسیار متفاوتی داشته باشند. می‌توان انتظار داشت که سازمان‌ها بر اساس ظرفیت‌ها و منافع خود از نهادها یا سیاست‌هایی خاص حمایت کنند، در برابر آن‌ها مقاومت کنند یا آن‌ها را تحریف کنند. بنابراین توزیع قدرت سازمانی ... مطالعه بیشتر