حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

در ابتدای راه مدیریت تعارض منافع هستیم

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۹-۳۰

تعارض منافع موضوعی است که در سالیان اخیر به موضوعی ملی و فراگیر در آسیب­شناسی فضای اقتصادی و اداری ایران بدل شده است، به‌طوری‌که هم‌اکنون با سرریز این خواست عمومی به فضای تصمیم‌گیری، نمایندگان مجلس نیز قصد دارند قانونی را در این خصوص به نام مدیریت تعارض منافع به تصویب برسانند. به همت مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه  جهاد دانشگاهی، نشست نقد و بررسی طرح مجلس برای مدیریت تعارض منافع با عنوان« قانون خوب برای مدیریت تعارض منافع» در روز چهارشنبه یکم دی‌ماه برگزار شد. در این جلسه که با حضور باقر انصاری، عضو هیئت‌علمی گروه حقوق دانشگاه شهید بهشتی ... مطالعه بیشتر

کانون‌های اثربخشی به‌مثابه تمرین آکروبات‌بازی

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۹-۳۰

▪️ نویسنده یادداشت: نسرین قنواتی و میثم ملکشاه اکنون با تکیه بر تجربیات جهانی، بر ما آشکارشده که برنامه‌های توسعه‌محور فراگیر، آرمانی و از بیرون اقتباس‌شده – چه آن‌ها که تحت عنوان بهترین تجربیات جهانی وارد یک کشور می‌شوند و چه آن‌ها که در قالب برنامه سازمان‌های بین‌المللی، توسعه کشورها را وعده می‌دهند- نه‌تنها توسعه‌یافتگی را برای آنان به ارمغان نمی‌آورند بلکه با ایجاد یاس و ناامیدی نسبت برنامه‌های توسعه، راه را بر سایر تلاش‌های اصلاحی بسته و اعتماد و همراهی اجتماعی نسبت به آن‌ها را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهند. تمرکز نظریه کانون‌های اثربخشی در وهله اول بر همه ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع در حقوق اداری

راضیه شیخ رضایی۱۴۰۰-۰۹-۳۰

ژان برنارد ابی (Jean-Bernard Auby) استاد دانشگاه و مدیر مرکزی در حوزه حکمرانی و حقوق عمومی در پاریس است که درباره موضوعات قانون و حقوق، قانون بین‌المللی عمومی و … می‌نویسد. او در بخش سوم کتاب «تعارض منافع در حکمرانی جهانی، دولتی و شرکتی» فصل هشتم به موضوع تعارض منافع و حقوق عمومی می‌پردازد. مسائل حقوقی اداری برای حفظ عملکرد دولت امری ضروری است و مفهوم تعارض منافع برای کارآمدی نهادها و عملکرد صادقانه‌تر آن‌ها است. این مقاله به این موضوع می‌پردازد که ابزارهای حقوقی اداری با ابعاد و جنبه‌های تعارض منافع می‌تواند تلفیق شود. نویسنده در این مقاله تلاش ... مطالعه بیشتر

نتیجه معکوس دموکراسی‌خواهی در قاره آفریقا

بهنام ذوقی رودسری۱۴۰۰-۰۹-۲۹

دلایل تداوم رکود اقتصادی و فقر در کشورهای آفریقایی چیست؟ چه موانعی در برابر مسیر دولت‌سازی در این کشورها وجود دارد و دلایل شکست دولت‌ها در این قاره چیست؟ رابرت بیتس استاد دانشگاه هاروارد و متخصص اقتصاد سیاسی توسعه است که بیش از چهار دهه است که در مورد ریشه‌های خشونت و شکست دولت در آفریقا پژوهش می‌کند. او در کتاب «آنگاه که همه چیز فروریخت[۱]» پاسخ‌هایی به این پرسش‌ها فراهم می‌کند که در تضاد با برخی از نظریات سنتی همچون نفرین منابع است و می‌تواند درس‌های مهمی برای پژوهشگران و سیاست‌گذاران در دیگر کشورهای درحال‌توسعه داشته باشد. رابرت بیتس ... مطالعه بیشتر

«پیکربندی جامعه مدنی» و سیاست‌های اجتماعی-رفاهی

مرجان نمازی۱۴۰۰-۰۹-۲۹

  در قرن بیستم همه کشورها در معرض روند شتابان جهانی‌سازی اقتصادی و مصائب آن از جمله بحران‌های اقتصادی بین‌المللی قرار گرفتند و حاکمان سیاسی آن‌ها، اعم از تمامیت‌خواه یا باورمند به حد قابل قبولی از دموکراسی، سیاست‌های اجتماعی مختلفی را برای حل مسائل اقتصادی و اجتماعی ناشی از این بحران‌ها اتخاذ کردند. برخی‌ها در مسیر بسط و توسعه سیاست‌های اجتماعی و رفاهی قدم برداشتند، در حالی‌که بقیه سیاست‌های انقباض اقتصادی و کاهش شدید هزینه‌های بخش عمومی-رفاهی را به مردم خود تحمیل کردند. آرژانتین، برزیل، کره جنوبی و تایوان: شباهت‌ها و تفاوت‌ها آرژانتین، برزیل، کره جنوبی و تایوان از جمله ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع؛ سرطانی خاموش در نظام سیاست‌گذاری

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۹-۲۸

یکی از موقعیت‌های تعارض منافع، موقعیت درب‌های گردان یا ارتباطات پساشغلی است که اشاره به وضعیتی دارد که در آن فرد ممکن است بین بخش دولتی و بخش خصوصی در رفت‌وآمد بوده و در نتیجه وظایف دولتی خود را به‌درستی انجام ندهد. در این حالت ممکن است فرد مذکور به سیاست‌ها به‌گونه‌ای جهت دهد که منافع خود را در بخش خصوصی تأمین کند. چنین وضعیتی را می‌توان در انتصاب معاونت وزارت اقتصاد مشاهده کرد. انتصاب با شائبه تعارض منافع؛ این بار در وزارت اقتصاد در هفته گذشته یکی از مهم‌ترین خبرهایی که در فضای مجازی بازخورد بسیاری پیدا کرد، خبر ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره هفتاد و پنجم

سمانه سهرابی۱۴۰۰-۰۹-۲۸

  دریافت نسخه الکترونیکی هفتاد و پنجمین خبرنامه مدیریت تعارض منافع   گزیدۀ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: ۷ اندیشکده (آیندگان، اقتصاد مقاومتی، سیاستگذاری شریف، سیاستگذاری امیرکبیر، ایتان، محنا، معنا) با ارسال نامه‌ای به روسای قوای سه گانه خواستار مدیریت تعارض منافع در بخش های مختلف برای تحقق پیشرفت در کشور شوند. اولین جلسه اتاق فکر شفافیت و تعارض منافع با حضور معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، رئیس و دبیر اتاق فکر «شفافیت و تعارض منافع» و نماینده وزیرعلوم در امور اتاق‌های فکر و تعدادی از اعضای این اتاق برگزار ... مطالعه بیشتر

بحران آب و خطر تعمیق فقر در ایران؛ روایتی از خوزستان

سعید هراسانی۱۴۰۰-۰۹-۲۷

اخبار روزهای گذشته ایران با اعتراضات گسترده کشاورزان اصفهانی در بستر خشک زاینده‌رود پیگیری می‌شد؛ این کشاورزان به‌دنبال «حقابه» خود برای احیای کشاورزی‌های ازدست‌رفته سراغ مسئولان رفته‌اند اما از طرف دیگر تخریب چندباره لوله انتقال آب به استان یزد را نیز رقم زده‌اند. مردم استان چهارمحال‌وبختیاری نیز که راه‌حل دولت‌مردان برای حل مسئله کشاورزان اصفهانی را از پیش‌تر خوانده‌اند، در چندین روز پیاپی نسبت‌به انتقال بین‌حوضه‌ای آب از کوهرنگ و بهشت‌آباد به زاینده‌رود هشدار داده و مخالفت خود را اعلام می‌کنند. کمتر از شش‌ماه گذشته و قبل از پایان دولت دوازدهم نیز شاهد اعتراضات گسترده مردم خوزستان نسبت به بحران ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع در بستر مرگ: تصمیم‌گیری فرد جایگزین در مورد پایان زندگی

زهره سروش فر۱۴۰۰-۰۹-۲۷

سوزان پی. شاپیرو نویسنده مقاله «تعارض منافع در بستر مرگ: تصمیم‌گیری فرد جایگزین در مورد پایان زندگی» استاد پژوهشی بنیاد وکلای آمریکا در شیکاگو است. وی در این مقاله که در کتاب «تعارض منافع در حکمرانی جهانی، دولتی و شرکتی آمده است، به ارائه نتایج یک پژوهش پرداخته است و بررسی کرده «تعارض منافع چگونه در بستر بیماری ظاهر می‌شود و با استفاده از داده‌های یک مطالعه انسان‌شناختی چند ساله (۲۰۰۷-۲۰۰۹)» (شاپیرو، ۱۳۹۹: ۴۱۳) نشان داده است که این تعارض‌ها چگونه حل می‌شوند. این مطالعه بر روی ۲۰۰۰ بیمار صورت گرفته که در بخش مغز و اعصاب یا مراقبت‌های ویژه ... مطالعه بیشتر

معرفی آمارهای مالی دولت (GFS) و کاربردهای آن

آتوسا تقوی۱۴۰۰-۰۹-۲۴

  با توجه به جایگاه بی‌بدیل دولت‌ها در اقتصاد و افزایش انتظارات شهروندان از آنها در دهه‌های اخیر، تدوین بودجه و گردآوری آمارهای مالی دولت از اهمیت بیش‌تری برخوردار شده است. امروزه دولت‌ها علاوه بر بازتوزیع درآمد و ثروت و ارائه کالاها و خدمات بطور رایگان یا با هزینه کم، نقش‌های عمده دیگری را نیز بر عهده دارند؛ از جمله: تنظیم و تثبیت فعالیت‌های اقتصادی از طریق نهادهای نظارتی یا صدور قوانین و مقررات و کنترل شرکت‌های مالی و غیر مالی ارائه‌دهنده طیف وسیعی از کالاها و خدمات به قیمت بازار در اقتصاد و … با توجه به نقش بزرگ ... مطالعه بیشتر

اشتغال بیرونی چیست؟

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۹-۲۴

اشتغال بیرونی چیست؟ در یک تعریف اجمالی می‌توان گفت اشتغال بیرونی به فعالیت کارکنان دولتی در بخش خصوصی مرتبط با فعالیت سازمان دولتی متبوع وی است. هرچند تعبیر اشتغال بیرونی یا همزمان در ادبیات موجود فارسی جاافتاده‌تر است، اما در ادبیات جهانی اصطلاحاتی مانند کسب‌وکار در حیاط پشتی، اشتغال اضافی، اشتغال جانبی یا ثانوی نیز نام‌برده شده است. (آیا اشتغال بیرونی تعارض منافع است؟) اما بسترهای رخ دادن و تشدید اشتغال بیرونی چیست؟ با گسترش خصوصی‌سازی و برون‌سپاری خدمات و انتقال وظایف پیشین دولت‌ها به بخش خصوصی، موقعیت اشتغال بیرونی تشدید شده است. در ایران نیز با غلبه رویکرد خصوصی‌سازی ... مطالعه بیشتر

اظهار دارایی تا ارزش‌های شغلی؛ ایجاد چارچوب‌هایی برای مدیریت تعارض منافع در برخی کشورها

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۹-۲۳

مواجهه با مسئله تعارض منافع در سطح دولت و سیاست: تجربه کانادا برایان رد فورد، مشاور حقوقی اداره کمیسری‌ای سلامت بخش دولتی کانادا در این مقاله چنین بیان می‌کند: رابطه بین حکمرانی خوب و جلوگیری از بروز تعارض منافع رابطه‌ای مستقیم است. تعارض منافع می‌تواند اشکال مختلفی شامل رفتارهایی که اعتبار فرد را مخدوش می‌کند یا فعالیت‌های مجرمانه داشته باشد. چارچوب حقوقی کانادا قوانین و سیاست‌های متعددی را درزمینه جلوگیری از تعارض منافع و برطرف کردن آن تعیین کرده است. این قوانین بر پایه سه مفهوم تعارض منافع واقعی، بالقوه و ظاهری تقسیم‌بندی شده‌اند. صرف یک اقدام مدیریتی واحد یا ... مطالعه بیشتر

گامی فراتر از مدیریت تعارض منافع

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۹-۲۲

دغدغه‌های مرتبط با سلامت سیاست‌های دموکراتیک، انگیزه بررسی مسائل مرتبط با تعارض منافع در سیاست را به وجود می‌آورد؛ چراکه تعارض منافع و تخلفات مقامات دولتی کارکرد و مشروعیت نهادهای دولتی را به خطر می‌اندازد. اما مک لئود سعی می‌کند از این فهم از اخلاق سیاسی که صرفاً بر رفتار مقامات دولتی تمرکز می‌کند، فراتر رود و ایده اخلاق سیاسی خود را دقیقاً مبتنی بر آرمان‌ها و ارزشهای دموکراتیک بنا کند. کالین مک لئود دانشیار گروه حقوق و فلسفه دانشگاه ویکتوریا است و تحقیقات وی بر موضوعات نظریه اخلاقی سیاسی و حقوقی معاصر با تمرکز بر عدالت توزیعی و برابری ... مطالعه بیشتر

لزوم جدایی سیاست‌گذاری و اجرا در وزارت بهداشت

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۹-۲۱

وزارت بهداشت ازجمله نهادهایی است که هم به دلیل درگیر بودن با زیست روزمره مردم و هم تجمیع تمامی وظایف درمان و بهداشت در آن همواره زیر ذره‌بین کاربران در فضای مجازی قرار داشته است. کاربران معتقدند که این وزارتخانه با در دست گرفتن امور مربوط به آموزش، سیاست‌گذاری بهداشت و درمان و اجرا و مهم‌تر از همه حضور یک پزشک در رأس آن، تبدیل به نهادی شده است که بیش از آنکه منافع مردم و یا سایر کادر درمان را در نظر بگیرد، در پی تأمین منافع پزشکان است. واکنش‌ها به تأیید افزایش ظرفیت پزشکی توسط شورای عالی انقلاب ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره هفتاد و چهارم

سمانه سهرابی۱۴۰۰-۰۹-۲۱

  دریافت نسخه الکترونیکی هفتاد و چهارمین خبرنامه مدیریت تعارض منافع   گزیدۀ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: جعفر بندی شربیانی، عضو شورای شهر تهران در توضیح جزئیات طرح اصلاح قانون مدیریت تعارض منافع در شهرداری تهران خبر داد که این طرح مشمول استخدام‌ها و انتصابات قبل از ۱۵ تیر امسال نخواهد شد. محمد رئیس زاده، رئیس کل سازمان نظام پزشکی، به مباحث اخیر در مورد تعارض منافع پزشکان در افزایش ظرفیت دانشجویان پزشکی واکنش نشان داد و گفت اگر امروز تصمیم به افزایش ظرفیت گرفته شود، ۱۵ سال بعد متخصص ... مطالعه بیشتر

نظام حمایت اجتماعی در دوره جمهوری اسلامی

میثم امانی۱۴۰۰-۰۹-۲۰

انقلاب اسلامی ایران با تکیه‌بر اقشار جامعه و با شعار حمایت از مستضعفان و اقشار آسیب‌پذیر جامعه آغاز شد. بنابراین آنچه در نگاه اول در دوره جمهوری اسلامی ضروری به نظر می‌رسید، گسترش نظام‌های حمایت اجتماعی از گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه بود. در راستای توجه به این امر، سازمان‌ها و بنیادهایی نیز تشکیل گردید. با وقوع جنگ تحمیلی و اهمیت یافتن ارزش‌هایی همچون شهادت و ایثارگری، توجه حکومت و دولت‌ها نیز بر حول این مسائل معطوف شد و طبیعتاً خدمات حمایتی نیز بر حول افراد و گروه‌های اجتماعی مرتبط با جنگ قرار گرفت. در این دوره، مؤسسات حمایتی به صورت مستقل ... مطالعه بیشتر

خودگردانی منشأ تعارض منافع است یا دگر محوری؟

زهره سروش فر۱۴۰۰-۰۹-۱۷

مسئله قاعده‌گذاری و نظارت در نهادها و سازمان‌های مختلف یک موضوع پیچیده است که خود در بسیاری موارد عامل شکل‌گیری موقعیت‌های تعارض منافع خواهد شد و از آن‌جایی‌که معمولاً مسئولیت قاعده‌گذاری و نظارت به‌صورت ساختاری و نیز منطبق با برخی قواعد و قوانین به چنین بخش‌هایی واگذارشده است، ایجاد تغییرات در آن نیازمند تغییر هم در ساختار سازمان و هم در حوزه قواعد و مقررات آن است و از همین رو کاری دشوار است و ممکن است با مقاومت‌های زیادی از سوی مدیران و سیاست‌گذاران درونی و بیرونی سازمان مواجه شود. حال این موقعیت زمانی پیچیده‌تر می‌شود که یک نهاد ... مطالعه بیشتر

منافع مدیران در برابر منافع عمومی

راضیه شیخ رضایی۱۴۰۰-۰۹-۱۶

گرگور دابلر استاد انسان‌شناسی دانشگاه فرایبورگ آلمان، در مقاله «مدیران خصوصی، منافع عمومی؟ بوروکراتیزاسیون در شهری کوچک در شمال نامیبیا» به این موضوع می‌پردازد که چه طور در فرآیند نهادسازی، منافع مدیران همسو با اهداف نهاد قرار می‌گیرد. نویسنده در بخش اعظمی از مقاله خود به توصیف وضعیت کشور نامیبیا و شهر مرزی اشیکانجو در شمال آن در همسایگی با آنگولا در قاره آفریقا می‌پردازد. پس از وقفه در جنگ‌های داخلی آنگولا و نیاز آن‌ها به مصالح ساختمانی و … شهر مرزی اشیکانجو رونق گرفت. رشد اقتصادی و جمعیتی این شهر کوچک به دور از وضع مقررات دولتی بود و ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع در عرصه دولتی بریتانیا

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۹-۱۵

تعارض منافع، معضلی در بریتانیا از سال ۱۹۹۴ تاکنون در عرصه دولتی بریتانیا نگرانی‌های زیادی در رابطه با تعارض منافع در مواردی مانند بالا بردن بودجه احزاب و تأثیر منافع مالی حزب بر سیاست‌گذاری‌ها و اعطای القاب وجود داشته است. برخی وقایع مانند لابی کردن نمایندگان و دریافت پول برای سؤال از وزرا در سال ۱۹۹۷، انتصابات حزبی در نهادهای دولتی غیر وزارتخانه‌ای، درب‌های گردان بین دولت و صنایع تازه خصوصی شده در دوره تاچر، رسوایی‌های حزب کارگر جدید بر تداوم و اهمیت تعارض منافع در عرصه دولتی بریتانیا افزوده است. این امر موجب شده است تشکیلات، آیین‌نامه‌ها، قوانین و ... مطالعه بیشتر

موقعیت‌های مدیریت شده و مدیریت نشده در سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۹-۱۵

آموزش‌های مهارتی از یک‌سو نقش مهمی در تشکیل سرمایه انسانی از طریق تربیت نیروی کار ماهر موردنیاز بازار کاردارند و از سوی دیگر از طریق بسترسازی خوداشتغالی به حل مشکل بیکاری کمک خواهند کرد. مدیریت موقعیت های تعارض منافع در حوزه آموزش فنی‌وحرفه‌ای کشور به‌طور خاص از این منظر اهمیت دارد که مسئولیت‌ها و اهداف این حوزه با آموزش مهارت و تعلیم نیروی کار گره‌خورده است. با توجه به جایگاه سازمان آموزش فنی وحرفه ای کشور و ارتباط آن با بخش خصوصی با موقعیت‌های تعارض منافع مختلفی دست‌وپنجه نرم می‌کند. بسته به میزان فساد آمیز بودن این موقعیت‌ها سازمان تلاش ... مطالعه بیشتر