تاثیر شفافیت بر امداد و حمایت‌های اجتماعی

از نظر شما مبحث شفافیت چه نسبتی با سیاست‌گذاری اجتماعی دارد؟ بهتر است این موضوع را از اول تشریح کنیم. ماهیت نظام رفاهی یا سیاست‌گذاری اجتماعی به‌گونه‌ای است که می‌خواهد بین نیروی کار و سرمایه ایجاد توازن کند. این مسئله در اوایل قرن بیستم یا بعد از جنگ جهانی دوم مطرح شد و ناشی از اندیشه‌های مارکس مبنی بر پیش‌بینی آینده‌ی نظام سرمایه‌داری بود. سیاست‌گذاران بورژوازی به این نتیجه رسیده بودند که نباید بین سرمایه و نیروی کار شکاف ایجاد شود و راه آن، گرفتن مالیات‌هایی از بورژوازی بود تا در زمان‌های رکود به بی‌کارها و کسانی که محتاج هستند ... مطالعه بیشتر

مشارکت مردمی و مقابله با فساد

در یک دسته‌بندی کلی می‌توان روش‌های کشف فساد را به ۲ گروه نظارت متمرکز و نظارت عمومی تقسیم نمود. در نظارت متمرکز، یک یا چند سازمان خاص متولی نظارت و کشف فساد است؛ در حالی که در نظارت عمومی، وظیفه ی نظارت «‌ جمع سپاری » می‌شود و به بیان دیگر، از ظرفیت عموم جامعه برای ایفای نقش نظارت و کشف فساد استفاده می‌شود. هر چند دیدگاه رایج در میان تصمیم‌گیران و سیاست‌گذاران عمدتا متمایل به نظارت متمرکز است، اما مطالعات بین المللی نشان از کارایی و اثر بخشی بیشتر جمع سپاری نظارت دارد. استفاده از ظرفیت مردمی در کشف ... مطالعه بیشتر

نقش رسانه در شفافیت

در زمینه نقش رسانه در بیان اتفاقات چند مثال را مورد بررسی قرار می دهیم که در آن ها ارزش هایی مثل مبارزه با فساد ، عدالت و آزادی پی جویی شده است: در سال ۱۹۷۴ میلادی اطلاعات ارزشمندی از طرف یک فرد ناشناس به دو خبرنگار واشنگتن پست رسید. انتشار این اطلاعات توسط رسانه منجر به استعفای رییس جمهور آمریکا ریچارد نیکسون شد. این اسناد مربوط به نوارهای ضبط شده از دستور برای کار گذاری شنود برای استراق سمع و سرقت اطلاعاتی بود این سرقت از محل نشست ستاد تبلیغات حزب دمکرات که در طبقه ای از هتل واترگیت ... مطالعه بیشتر

جامعه‌ی مدنی و پاسخ‌گویی در برنامه‌های حمایت اجتماعی

تجربه‌ی ۲۰ سال اخیر نشان می‌دهد که چهار مانع اصلی در برابر پاسخ‌گویی دولت درباره‌ی برنامه‌های حمایت اجتماعی وجود دارد. اولین مانع به وضعیت مناقشه‌برانگیز حمایت‌های اجتماعی مربوط است که آیا این حمایت‌ها جزو حقوق شهروندان هستند یا صرفاً یک خدمت یا حتی یک لطف محسوب می‌شوند؟ علی‌رغم وجود قوانین بین‌المللی درمورد حمایت‌های اجتماعی به‌عنوان حقوق انسانی، برخی کشورها برنامه‌های اجتماعی خود را به‌عنوان یک خدمت در نظر می‌گیرند که توسط عاملان بخش عمومی یا خصوصی انجام شده و یا در حالتی بدتر به آن به‌عنوان لطفی از سوی یک دولت بخشنده نگریسته می‌شود. بحران مالی جهانی اخیر در سال ... مطالعه بیشتر
شفافیت مالی

شفافیت، احزاب سیاسی و جنبش های اجتماعی

غارت ثروت های عمومی توسط طبقه ای نوکیسه، با استفاده از شبکه های فساد و به هم ریختن نظم اجتماعی، سبک زندگی جامعه و افزایش اختلاف و شکاف طبقاتی با این ثروت های بادآورده و همچنین ایجاد سیکل تکرار فساد و غارت ثروت های عمومی توسط همین جماعت می تواند گزینه مناسبی برای انتخاب و مبارزه از سوی فعالین مدنی و سیاسی باشد. بهترین پاسخ به این غارت ثروت های عمومی ایجاد جنبش اجتماعی مطالبه «از کجا آورده ای؟» خواهد بود که با پیگیری تصویب قانون معطل مانده مالیات بر ثروت و استفاده از ظرفیت مترقی و انقلابی «اصل ۴۹ ... مطالعه بیشتر

انکشاف اراده جمعی نه واگویه‌ی مطالبات

به رغم درآمدهای بی‌سابقه نفتی، به دلیل انحصارطلبی سیاسی و اقتصادی، نهادهای اقتصادی ناقص‌تر و کژکارکردتر شد، فساد نظام‌مند و رانت‌جویی گسترش یافت و تثبیت گشت، اندک رقابت و نوآوری موجود در عرصه اقتصاد از میان رفت، توسعه صنعتی تکمیل شد و نه دوران پساصنعتی یا اقتصاد دانش آغاز نشد و در عوض دولت رانتی یا نوفئودال جایگزین دولت توسعه گشت. با دمیدن پرفساد در حباب بانکی و بخش مسکن (همگی برآمده از رانت‌جویی) بخش مولد (بخصوص صنعت) از پا افتاد، ، رکود تورمی اقتصاد را فراگرفت. ارزش پول و در نتیجه ثروت ملی ناگهان به یک سوم کاهش یافت. ... مطالعه بیشتر

اثر بحران حکمرانی بر کنشگری و مطالبه‌گری در نهادهای مدنی برای مقابله با فساد

مقایسه وضع موجود ایران در زمینه فساد اداری با سایر کشورها، نشان از جدی بودن و پیچیدگی این مسئله دارد که بدون اتخاذ راهبردهای اساسی و برنامه‌های کارا و همه‌جانبه، سرعت بازتولید خود را افرون کرده و مانند یک بیماری مزمن در سطوح جامعه تسری می‌یابد. مؤسسه شفافیت بین‌الملل[۱] در گزارشی که در آن میزان فساد مشاهده شده در ۱۶۸ کشور را مورد بررسی قرار داده، رتبه ایران را ۱۳۰ اعلام می‌کند که به معنای بالا بودن میزان آن در کشور است. این در حالی است که کشور مالزی که مانند ایران در رده کشورهای در حال توسعه قرار می‌گیرد، ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۲۴ مقابله با فساد و فقر : درب‌های گردان؛ سازوکار تسخیر منابع مشترک

درب‌های گردان: سازوکار تسخیر منابع مشترک احتمالاً درب‌های گردان (revolving door) را در برخی ساختمان‌های اداری یا فروشگاه‌های بزرگ دیده‌اید؛ درب‌هایی که حول یک محور می‌چرخند. این اصطلاح در حوزۀ سیاست‌گذاری استعاره‌ای است برای وضعیتی که طی آن افراد حول محور منافع شخصی از موقعیت دولتی برای فراهم‌کردن شرایط کسب‌وکار خصوصی استفاده می‌کنند. درب‌های گردان یکی از ابزارهای تسخیر سیاست‌گذاری (policy capture) است. در یکی دو سال اخیر بحث صید کشتی‌های چینی در خلیج فارس و دریای عمان داغ شد. مسئله‌ای که از چند سال پیش‌تر از سوی صیادان محلی مطرح می‌شد. صیادان می‌گفتند حتی در ایام دریابست (دورۀ تخم‌گذاری ... مطالعه بیشتر

شفافیت در صندوق‌های بازنشستگی

اگر بخواهیم تعریفی جامع و مانع از واژه شفافیت ارائه کنیم، لازم است اشاره‌ای به تعریف سازمان بین‌المللی غیردولتی شفافیت داشته باشیم که مبنا و مستند سایر نهادهای بین‌المللی، ملی و تحلیل‌گران حوزه‌ی شفافیت است. بنا بر تعریف این نهاد، شفافیت عبارت است از «در دسترس‌بودن اطلاعاتی از یک سازمان یا کشنگر که به کنشگران بیرونی اجازه می‌دهد عملکرد آن سازمان یا کنشگر را پایش کنند». شفافیت در عمل باید به‌گونه‌ای باشد که امکان دخالت، نظارت، کنترل و مشارکت در امور دولتی و کشوری را برای شهروندان فراهم کند. این اتفاق در صورتی رخ می‌دهد که ما درخواست‌هایی برای انتشار ... مطالعه بیشتر

شفافیت در حوزه انرژی

در همین راستا قصد داریم تا بیانیه شفافیت مجلس نمایندگان آمریکا در سال ۲۰۰۶ موسوم به EITD  Extractive  Industries Transparency Disclosure را واکاوی و با بررسی اهمیت موضوع، به میزان کارکرد آن در ایران بپردازیم. پیش از خواندن این بیانیه حائز اهمیت است بدانیم که در مجلس آمریکا نیز صرفا یک بیانیه باقی ماند و چون تنها در یکی از قسمت های کنگره مطرح شد الزام قانونی به وجود نیاورد، و پس از پایان یافتن آن دوره (دوره ۱۰۹ کنگره) به دلیل پایان نیافتن مراحل قانونی مسکوت گذاشته شد. این بیانیه با بررسی نمونه هایی غالبا ناموفق از دولت ها ... مطالعه بیشتر

کلاف سردرگم FATF و شفافیت

حال شفافیت در حوزه بین الملل چه طور محقق می شود و آیا این نوع از شفافیت هم سبب رشد و توسعه می گردد؟ مقصود از شفافیت در حوزه بین الملل، همکاری با FATF  (گروه ویژه اقدام مالی) است. در سال ۱۹۸۹ هفت کشور توسعه یافته بلوک غرب (گروه G7) استاندارد های بین دولتی را برای مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم تنظیم کردند و به مرور هم بر توصیه های این معاهده و هم بر کشورهای عضو افزوده شد. به خصوص پس از واقعه ۱۱ سپتامبر، ایالات متحده  FATF را قانع کرد تا توصیه های خود را مبنی ... مطالعه بیشتر

شفافیت گامی به سوی ارتقا کشور

فواید وضرورت وجود شفافیت بر کسی پوشیده نیست، آنچه که از آمارها نیز برمی‌آید حکایت از این دارد که بین شفافیت وتوسعه یافتگی-عدم توسعه یافتگی کشورها رابطه مستقیم وجود دارد. تولید ناخالص داخلی که به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه یافتگی کشورها تعریف می‌شود و هدف آن محاسبه درآمد کشورها درطول یک سال است، چگونه می‌تواند بیانگر  درامد واقعی آن کشورباشد با وجود عدم شفافیت درسیستم پولی وبانکی‌اش؛ سیستم پولی وبانکی اگر شفاف نباشد پول‌های مواد مخدر، رشوه، کالاهای قاچاق وارد اقتصاد شده و اقتصاد زیرزمینی را شکل می‌دهد که محاسبه آن در درامد ملی مشروعیت دادن به این نوع ... مطالعه بیشتر

شفافیت بانک مرکزی، مزایا و معایب

امروزه موضوع شفافیت این نهاد تبدیل به یکی از مورد بحث‌ترین موضوعات در زمینه سیاست های پولی شده است. عموم مردم نیاز دارند که بانک‌های مرکزی که روز به روز مستقل تر از گذشته می‌شوند، از درجه قابل قبولی از شفافیت برخوردار باشند تا همچنان نهادی قابل اتکا باقی بمانند. همچنین، شاخه رو به رشدی از ادبیات مرتبط، به بررسی تاثیرات اقتصادی این افزایش در شفافیت پرداخته است. البته بحث شفافیت و اندازه‌گیری آن به لحاظ کیفی بودن متغیر شفافیت اندکی پیچیده‌تر شده است، چرا که یافتن سنجه‌های مناسب برای اندازه‌گیری آن چندان ساده نیست. اگرچه اقتصاددانانی مانند گراتس و ... مطالعه بیشتر

بررسی شفافیت لایحه بودجه ۹۸

شفافیت ملی ضمن اینکه دولت و مجلس را پاسخگوتر می‌سازد، انتظارات از عملکرد دولت را نیز تعدیل کرده، فساد را کاهش می‌دهد و بخش خصوصی با ریسک مالی کمتری می‌تواند برنامه خود را تنظیم کند. (لازم به ذکر است عدم شفافیت لزوما به معنای وجود روابط ناسالم یا بروز تخلف نیست اگرچه می‌تواند زمینه ساز عدم اجرای قانون یا بروز مفاسد باشد) لایحه بودجه ۹۸ در تاریخ ۱۱ اسفند سال ۹۷ تقدیم مجلس شد و با ۱۷۷رای موافق،۲۴ رای مخالف و ۱ رای ممتنع از مجموع ۲۱۷ نماینده حاضر در جلسه به تصویب رسید.به موجب مصوبه مجلس بودجه سال ۹۸ ... مطالعه بیشتر

شفافیت و دولت الکترونیک

نویسندگان: محمدرضا صالحی وثیق، محمدباقر مکرمی پور مقدمه ویژگی منحصر به فرد هزاره سوم میلادی که از آن با عنوان عصر اطلاعات یاد می‌کنند، نوآوری و تغییر است.بسیاری از کشورهای جهان دریافته اند که عصر اطلاعات جولانگاه تاخت و تاز سازمان هایی است که قابلیت های فن آوری اطلاعات را به خدمت خود و اجتماع درآورده و با رویکردی اثر گذار در راستای باز آفرینی و نوسازی، دیوانسالاری و به طورکلی نظام اجتماعی اقدام می‌کند ( زاهدی۱۳۸۴،۲۶). شفافیت از مهم‌ترین و اساسی‌ترین راهکارها جهت مبارزه با فساد سیستماتیک یک حاکمیت و دولت است. عدم شفافیت در طول تاریخ همواره از ... مطالعه بیشتر

شفاف‌سازی به مثابه مقدمه‌ای بر مبارزه با فساد اقتصادی

ضمن عرض سلام به‌عنوان مقدمه بحث، لطفاً نسبت بین شفافیت و فساد را به لحاظ تئوریک تشریح نمایید. بنده به‌عنوان یک کارشناس اقتصادی اعتقاد دارم فساد و به‌خصوص فساد اقتصادی مهم‌ترین خطر و تهدید برای کشور است، چراکه فساد در واقع ریشه تمام ناملایمتی‌ها، نابرابری‌ها، ظلم‌ها و ناعدالتی‌ها است. در بررسی ریشه‌های فساد می‌توان گفت در جامعه‌ای که سلامت اقتصادی حکم‌فرما باشد، این سلامت مانع از به وجود آمدن هرگونه فساد و معضل اقتصادی خواهد شد. اگر اقتصاد کشور بر اساس اصول علمی و کارشناسی اداره شود، قطعاً می‌توان فساد را کنترل کرد. عدم شفافیت اقتصادی یکی از ریشه‌های فساد ... مطالعه بیشتر

شفافیت و فساد در اقتصاد ایران

با عرض سلام و احترام به همه حضار گرامی و با سپاس از دوستان انجمن علمی توسعه و برنامه ریزی برای برگزاری این نشست و همچنین  حساسیت بر مسئله شفافیت که مسئله‌ی بسیار جدی و مبتلابه در کشور است اگر بخواهیم بحث را به روش علمی به پیش ببریم شاید حیاتی‌ترین مسئله عبارت است از صورت بندی مفهومی اینکه منشا فساد چیست ؟ به نظر جامع ترین تعریف درباره فساد  توسط خانم سوزان اکرمن ارائه شده است خانم اکرمن یکی از مطرح ترین افراد در زمینه آگاهی های عمیق و منحصر به فردی است که درباره فساد، منشا و پیامدهایش ... مطالعه بیشتر
توانمندسازی حاکمیت و جامعه

همایش «شفافیت: حاکمیت پاسخگو، جامعه مطالبه‌گر» (پنل سوم)

نباید اسیرشوهای مبارزه با فساد و ایجاد شفافیت شد خانی در این نشست که از سوی انجمن علمی علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در محل این دانشکده برگزار شد، سخنان خود را با موضوع «فساد چیست؟ » آغاز کرد.  وی با بیان این جمله چالشی که امروز در ایران در ایجاد شفافیت با آن مواجه هستیم وجود شوهای شفافیت از سوی مسئولان و نهادهای مختلف است، گفت: این امر در حال لوث شدن است، به عنوان مثال برخی مسئولان مدیران جوان انتخاب می‌کنند می‌گویند در جهت شفافیت عمل کرده اند. برخی سفر استانی می‌روند می‌گویند در ... مطالعه بیشتر

فقر، پشت در فساد 

فصل های دیگر تشریح و تحلیل نمونه‌هایی است که هریک جنبه‌هایی از رابطه فساد اقتصادی به توسعه نیافتگی را برملا می‌کنند و سوالات جالب و گاه آزاردهنده‌ای را در مقابل خواننده می‌گذارند و در عین حال راهکارهایی برای مبارزه با تبهکاری اقتصادی که به باور آنان از موانع اصلی توسعه اقتصادهای عقب مانده است پیشنهاد می‌کنند.  فصل دوم با عنوان «شرکت سهامی سوهارتو» با این پرسش آغاز می‌شود که پسر رییس جمهور بودن چقدر ارزش دارد؟ و بلافاصله جواب داده می‌شود که اگر از یک شهروند معمولی اندونزی این سوال پرسیده شود حتما خواهد گفت زیاد خیلی هم زیاد و ... مطالعه بیشتر
شفافیت بازار مسکن

شفافیت در بازار مسکن

با وجود سوداگری در بازار مسکن و زمین در ایران، نمی‌توان انتظار سرمایه‌گذاری و رونق در تولید را داشت. چنانکه این چرخه معیوب منجر به افزایش قیمت زمین در سال‌های اخیر شده است، در نتیجه نیازمندان واقعی خرید مسکن نمی‌توانند مسکن مد نظر خودشان را بخرند و یا حتی وام‌های مسکن نیز کفاف خرید نمی‌دهند. یکی از راه‌های کنترل قیمت مسکن و کاهش حجم سوداگری در املاک، شفافیت بازار است که با مالیات بر مسکن و نظارت بر خریداران املاک امکان‌پذیر می‌شود. در صورت شفافیت بازار مسکن می‌توان جلوی سوداگری در املاک و رشد قیمت‌های نجومی را گرفت تا عده‌ای ... مطالعه بیشتر