بهنام ذوقی رودسری

بهنام ذوقی رودسرینمایش همه نوشته ها

پژوهشگر توسعه

کارشناس پژوهشی مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

مبارزه با نابرابری | معرفی کتاب | بازاندیشی در نقش دولت

مجموعه‌ای از عوامل باعث شدند که از دهه ۱۹۸۰ جهان به‌سوی نابرابری بیشتر حرکت کند. گروه­‌هایی از جامعه که ثروت، مهارت و ارتباطات سیاسی کافی داشتند، توانستند از این وضعیت به نفع خود بهره‌­برداری کنند. برای عمده مردم، این روندها به‌معنای چشم­‌انداز ضعیف­‌تر برای اشتغال، درآمدهای کمتر و ناامنی اقتصادی بیشتر بود. کتاب حاضر نتیجه کنفرانسی در موسسه اقتصاد بین­‌الملل پترسون در اکتبر ۲۰۱۹ درباره ابزارهای موجود برای مبارزه با نابرابری است. اهمیت این موضوع را می­‌توان با آماری نشان داد که لوکاس چنسل در این کنفرانس در مورد نابرابری ارائه داد. سهم درآمد ۱درصد از ثروتمندترین افراد ساکن اروپای ... مطالعه بیشتر
جلد کتاب درآمد پایه

درآمد پایه: پیشنهادی رادیکال برای جامعه­‌ای آزاد و اقتصادی عقلانی

فن­پاریس و فن­دربورت در کتاب اخیرشان با ترکیبی از بحث­‌های اقتصادی و فلسفی، از درآمد پایه دفاع می­‌کنند. هر دو نویسنده، مقالات، گزارش‌­ها و کتاب­‌های متعددی در همین حوزه منتشر کرده‌­اند. مقدمه کتاب دفاعی همه­‌جانبه از این موضوع به‌عنوان راهی برای ساخت جامعه‌­ای سالم ارائه می­‌کند. که فرصتی برای آزادی و رشد برای همگان فراهم می­‌سازد. درآمد پایه همگانی، دیگر بحثی آکادمیک نیست. نمونه­‌های آزمایشی پرشماری در سراسر جهان (چه در کشورهای در حال توسعه و چه کشورهای توسعه یافته صنعتی) از فنلاند تا ایران و کانادا و برزیل در حال پیاده­‌سازی‌اند که هر کدام ویژگی­‌های خاص خود را دارند. ... مطالعه بیشتر

اصلاحات مستقل در مقایسه با تقلید همسان؛ کنترل جمعیت در ایران

تقلید همسان به نوعی از سیاست‌گذاری اطلاق می‌شود که در آن سیاست‌گذاران با انگیزه‌های مختلفی همچون کسب مشروعیت و حفظ جریان کمک‌های مالی، تلاش می‌کنند از قالب و ظاهر سیاست‌های توصیه شده در سرمشق‌های موفق جهانی تقلید کنند؛ ولی این تقلید لزوما کارکرد مشابهی با سرمشق موفق نخواهد داشت. به‌عنوان مثال، در سرمشق‌های توسعه‌ای برای کشورهای جهان سومی توصیه می‌شود که با سیاست‌هایی، حضور کودکان در مدارس تشویق شود. پیشرفت و رشد آمارهای مربوط به حضور کودکان در مدارس در سال‌های اخیر بسیار سریع بوده است. پژوهش جدیدی با استفاده از داده‌های پیمایش سلامت و جمعیت[۲] (DHS) نشان می‌دهد که ... مطالعه بیشتر

تأثیرات توسعه‌ای شوراهای مشورتی عمومی بر دولت روسیه

در کشور روسیه، اصلاحات بخش عمومی (ازجمله سیاست‌های خصوصی‌سازی اموال دولتی، برون‌سپاری عملکردهای دولت به سازمان‌های مردم‌نهاد، خیریه‌ها و کسب‌وکارها و تمرکززدایی از قدرت و انتقال قدرت به حکومت‌های محلی) ظرفیت دولت در ساخت و ارائه سیاست‌های عمومی مؤثر را کاهش داده است. این شکل از اصلاحات در کشورهای مختلف موجب ایجاد نیاز دولت‌ها به مکانیسم‌هایی شده است که مشارکت نقش‌آفرینان غیرحکومتی را در فرآیند سیاست‌گذاری را افزایش می‌دهند. در روسیه، شوراهای مشورتی و سازمان‌های مردم‌نهاد با محوریت امور اجتماعی با این هدف ساخته شده‌اند. تثبیت شوراهای مشورتی عمومی (PCB ها) در یک شبکه گسترده که بر فعالیت‌های مقامات در ... مطالعه بیشتر

ابزاری برای یادگیری از تجربه‌های سیاستگذاری اجتماعی

مقدمه در تجربه سیاستگذاری اجتماعی در ایران در دهه‌های اخیر شاهد آن بوده‌ایم که به‌رغم وجود اراده سیاسی در سطوح بالای تصمیم‌گیری، فراهم‌سازی منابع و الگوبرداری از تجربیات جهانی، هنوز موفقیت‌ها در حوزه سیاستگذاری حمایتی و رفاهی محدود هستند. با توجه به این دغدغه، می‌توان بیان کرد که منابع مناسب برای شناخت شیوه‌های تدوین و پیاده‌سازی سیاست‌های موفق هنوز به میزان کافی در فضای تحلیل و تدوین سیاستگذاری در کشور به‌خوبی معرفی نشده‌اند. کتاب «موفقیت‌های عظیم سیاستگذاری» می‌تواند شروع خوبی برای رسیدگی به این ملاحظات باشد. این کتاب اخیراً توسط مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی ترجمه و منتشرشده ... مطالعه بیشتر
شکست دولت

نتیجه معکوس دموکراسی‌خواهی در قاره آفریقا

دلایل تداوم رکود اقتصادی و فقر در کشورهای آفریقایی چیست؟ چه موانعی در برابر مسیر دولت‌سازی در این کشورها وجود دارد و دلایل شکست دولت‌ها در این قاره چیست؟ رابرت بیتس استاد دانشگاه هاروارد و متخصص اقتصاد سیاسی توسعه است که بیش از چهار دهه است که در مورد ریشه‌های خشونت و شکست دولت در آفریقا پژوهش می‌کند. او در کتاب «آنگاه که همه چیز فروریخت[۱]» پاسخ‌هایی به این پرسش‌ها فراهم می‌کند که در تضاد با برخی از نظریات سنتی همچون نفرین منابع است و می‌تواند درس‌های مهمی برای پژوهشگران و سیاست‌گذاران در دیگر کشورهای درحال‌توسعه داشته باشد. رابرت بیتس ... مطالعه بیشتر
دموکراتیزاسیون

رفاه و آزادی در گرو طراحی علمی مسیر دموکراتیزاسیون

چرا برخی تلاش‌ها در جهت بسط دموکراسی به موفقیت دست می‌یابند اما عمده این اقدامات بدون دستاورد چندانی شکست می‌خورند؟ کتاب «شوک به سیستم: کودتاها، انتخابات و جنگ در راه دموکراتیزاسیون[۱]» با بهره‌گیری از یکی از عظیم‌ترین آنالیزهای کمی و کیفی در مورد دموکراسی برخی از باورهای عام در این مورد را رد می‌کند و ایده‌های بدیعی را پیش می‌نهد. این کتاب که حاصل پژوهش‌های مایکل میلر استاد علوم سیاسی دانشگاه جورج واشنگتن است، در جولای ۲۰۲۱ توسط انتشارات دانشگاه پرینستون منتشر شده است. میلر در این کتاب ادعا می‌کند که با بررسی ۱۳۹ گذار دموکراتیک از سال ۱۸۰۰تا ۲۰۱۴ ... مطالعه بیشتر
دموکراسی مشارکتی

تقویت شوراها در جهت جلب مشارکت مستقیم مردمی

  به دلیل بحران نمایندگی و شکست‌های سیاست‌گذاری دولتی، با هدف بالا بردن مشارکت و تسهیل مداخلات مردمی در فرآیندهای سیاست‌گذاری، انواع جدیدی از نوآوری‌های نهادی مورد آزمون قرارگرفته‌اند که صرفاً بر نهادهای سنتی دموکراسی نماینده‌محور مبتنی نیستند و از طریق آرای عمومی مردم در انتخابات یا چانه‌زنی حزبی برای ورود به دالان‌های قدرت محقق نمی‌شوند. این فرم‌های جدید مشارکت سیاسی مردمی به گروه‌هایی صدا می‌بخشند که در انتخابات یا از طریق احزاب نمی‌توانستند مطالبات خود را دنبال کنند. پژوهش‌ها در مورد این نوآوری‌های نهادی جدید بر این سؤالات تمرکز دارند که آیا این نهادها موجب پاسخ‌گوتر شدن حکومت‌ها می‌شوند؟ ... مطالعه بیشتر
دموکراسی در آتن

دموکراسی در آتن در آینه نظریه داگلاس نورث

  نظریه نورث در مورد توسعه نظریه نورث و همکارانش بر دو ایده اساسی استوار است. اول، تمامی دولت‌ها برای دستیابی به توسعه باید مشکل خشونت را حل کنند ولی انواع مختلف دولت‌ها این کار را به شیوه‌هایی متفاوت انجام می‌دهند. آن‌ها دولت طبیعی را به عنوان دولتی با منابع پراکنده خشونت تبیین می‌کنند. در این دولت منابع متعدد خشونت وجود دارد بنابراین دولت انحصاری بر اعمال خشونت مشروع ندارد. دیدگاه اساسی نورث و همکارانش این است که دولت‌های طبیعی مشکل خشونت را با ساخت رانت حل می‌کنند. این ایده بدین قرار است که دولت شرایطی برقرار می‌سازد تا افراد ... مطالعه بیشتر
مشارکت مدنی

مشارکت مدنی در کشورهای دولت‌سالار و کشورهای جمع‌گرا

در دولت ملت‌های معاصر، انجمن‌های داوطلبانه نهادهای مهمی هستند که بین فرد و محیط اجتماعی گسترده میانجی می‌شوند. محققان علوم سیاسی و جامعه‌شناسان به پیروی از اظهارات اولیه توکویل در مورد سازمان سیاسی متفاوت آمریکا و اروپا، بیان کرده‌اند که به لحاظ مشارکت در فعالیت جمعی در بین مردم کشورها و مناطق مختلف تفاوت‌هایی وجود دارد. به‌عنوان‌مثال، ایالات‌متحده به‌طور سنتی به‌عنوان «ملتی مشارکت‌کننده» توصیف می‌شود، درحالی‌که به نظر می‌رسد برخی کشورهای اروپایی (به‌عنوان‌مثال فرانسه و ایتالیا) و ژاپن جهت‌گیری مدنی با توسعه کمتری داشته باشند. بسیاری از پژوهشگران این تفاوت در مشارکت مدنی را به سیستم‌های ارزشی متفاوتی نسبت می‌دهند ... مطالعه بیشتر
دولت سازی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

چرا دولت سازی در افغانستان شکست خورد؟

اگرچه روشن است که ایالات‌متحده می‌توانست در مدیریت خروج خود از افغانستان بهتر عمل کند، اما تراژدی که در ماه گذشته رقم خورد، محصول عملکرد بیست‌ساله این کشور است. آمریکا و متحدانش از ابتدای امر یک استراتژی دولت سازی بالا به پایین را اتخاذ کردند (و هیچ‌گاه در این مورد تجدیدنظر نکردند) که محکوم‌به شکست بود. ایالات‌متحده ۲۰ سال پیش به افغانستان تجاوز کرد، با این امید که کشوری که موجب رنج جهانیان و مردم خودش شده بود را بازسازی کند. ژنرال استنلی مک‌کریستال پیش از حمله نیروهای آمریکایی در این مورد توضیح می‌دهد که هدف از این کار این ... مطالعه بیشتر

تقویت ظرفیت‌های حکمرانی مقدم بر اصلاح سیاستی

ناصر و انقلاب از بالا در مصر براندازی نظام پادشاهی در مصر در سال ۱۹۵۲ توسط افسران آزاد برخلاف براندازی نظام کهن در مکزیک، با شورش‌های بزرگ دهقانی همراه نبود. اصلاحات ارضی عظیمی که پس‌ازآن در مصر اتفاق افتاد، در بسیج دهقانان ریشه نداشت ولی به شکلی طراحی شده بود که به چنین بسیجی منتهی شود. جمال عبدالناصر، اصلی‌ترین نیروی حامی براندازی نظام پادشاهی و رئیس جمهور آینده مصر، چشم‌اندازی در مورد یک تحول اجتماعی عظیم در مصر داشت که با نابودی عناصر فئودال در هزاران روستای کنار رود نیل آغاز می‌شد. ناصر ایده روشنی از ابزارهای نهادی مورد نیاز ... مطالعه بیشتر
عدم تقارن اطلاعات

خودداری از مشارکت سیاسی، عدم تقارن اطلاعات و یادگیری‌های خطرناک جامعه ایران

عدم تقارن اطلاعات در واکسیناسیون و انتخابات: لزوماً همه کودکانی که واکسینه نمی شوند، به بیماری نیز دچار نمیشوند. به همین دلیل والدین نمیتوانند رابطه مشخصی بین واکسیناسیون و سلامت کودکشان برقرار کنند و حتی ممکن است بین واکسیناسیون و اوتیسم رابطه برقرار کنند. یک ایده مهم در پژوهش‌های دوفلو و بنرجی این است که باورها و نظریات ما در مورد جهت‌گیری نظام درمانی نقشی تعیین‌کننده ایفا می‌کند. چطور می‌توانیم دریابیم که دارویی که به ما تجویز شده است، باعث بهبود جوش صورت می‌شود و به جای آن نباید از زالو استفاده کنیم؟ در حقیقت، هیچ کدام از ما تاکنون ... مطالعه بیشتر
انجام اصلاحات- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

چرا قدرتمندان حاکم اجازه انجام اصلاحات را می‌دهند؟

این حقیقت که تعداد اندکی از ملت‌های جهان راهی یافته‌اند تا ساختار اجتماعی خود را به شیوه‌ای سامان دهند که امکان «فعالیت مولد» را فراهم سازد (و حتی آن را تشویق کند)، تأثیر اندکی بر فقیرترین ملت‌های جهان داشته است. زیرا شرایط انجام «فعالیت مولد» به شکل چانه‌زنی‌های سیاسی مربوط است که برای تضمین ثبات و نظم انجام می‌شوند و این ساختار نظام­های سیاسی هستند که از انواعی از قوانین و هنجارهای مساعد برای رشد سریع جلوگیری می‌کنند. بر اساس نظریه داگلاس نورث، به دلیل ضرورت حفظ نظم برای محدود ساختن خشونت ما با منازعه‌ای اساسی مواجه هستیم: هر حاکمی ... مطالعه بیشتر
توسعه- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

پیامدهای نظریه توانمندسازی برای توسعه ایران

کتاب «توانمندسازی حکومت[۱]» در وهله نخست تلاش می‌کند تا چارچوبی نظام‌مند جهت تدوین و پیاده‌سازی اقدامات اصلاحی در نظام‌های اداری و مالی در کشورهای در حال توسعه ارائه کند. این کتاب در ابتدا فرآیند توسعه را در چهار بعد شناسایی می‌کند. مشهودترین این ابعاد احتمالاً اقتصاد باشد که بیش از همه مورد بررسی قرار گرفته است. علاوه بر این، متون زیادی به توسعه اجتماعی و سیاسی نیز پرداخته‌اند. اما این کتاب بیشتر به حوزه چهارم توسعه یعنی توانمندی اجرایی می‌پردازد. اندورز و همکارانش توضیح می‌دهند که در نتیجه توسعه، سازمان‌های مختلف حکومتی باید بتوانند مسئولیت‌های پیچیده‌تر و بیشتری را برعهده ... مطالعه بیشتر
اصلاحات در مکزیک- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

درس‌های شکست اصلاحات در مکزیک

ترجمه مقاله جوئل میگدال در ۳ بخش ارائه می‌شود. در بخش اول مبانی نظری تکوین دولت‌های دارای توانایی ایجاد تحولات در چارچوب فکری میگدال مطرح شده است. این یادداشت، بخش دوم مقاله و کاربرد این نظریه در مطالعه موردی مکزیک را ارائه می‌کند. کاردناس و نهادینه ساختن انقلاب مکزیک لازارو کاردناس[۱] از سال ۱۹۳۴ تا ۱۹۴۰ یعنی دو دهه پس از انقلاب مکزیک، رئیس‌جمهور این کشور بود. بااین‌وجود، بسیاری از ویژگی‌های «انقلابی» مکزیک مدرن به اصلاحات و نهادسازی دوره کاردناس بازمی‌گردند. در آغاز انقلاب که در ۱۹۱۰ شروع شد، بسیاری از بخش‌های کشور دچار هرج‌ومرج بودند. دهقانان در سراسر مکزیک، ... مطالعه بیشتر
قوانین مدیریت تعارض منافع- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تصحیح مسیر دولت به سمت توسعه با قوانین مدیریت تعارض منافع

  «در میانه کشاکش بین منافع و انگیزه‌های مدیران، ارباب رجوع و کارکنان در خط اولِ فراهم‌سازی خدمات است که راه‌حل مشکلات را می‌توان یافت.» _مایکل لیپسکی اما کشورهای در حال توسعه‌ای که راهبردهای مبتنی بر حرکت شتاب‌زده به سوی ارائه خدمات عملکردی مشابه با کشورهای توسعه یافته را از طریق الگوبرداری از فرم‌های سازمانی خاص این کشورها اتخاذ کرده‌اند، در اکثر موارد شکست خورده‌اند و این راهبرد، ریشه بسیاری از مشکلات توسعه‌ای در این کشورها بوده است. به عبارت دیگر، فعالیت‌های توسعه‌ای اغلب تلاش کرده‌اند تا با تکیه بر یک بوروکراسی متمرکز برای ارائه خدمات عمومی یکپارچه و از ... مطالعه بیشتر
استراتژی‌های بقا- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

اصلاح ساختار دولت و جامعه مقدم بر تغییر سیاست‌گذاری

چه چیزی باعث پدیداری رهبران دارای چشم‌انداز می‌شود؟ بخش اعظمی از پاسخ به این پرسش در توانایی رهبران در ترسیم تصویر جهانی با تفاوت‌هایی رادیکال از جهان فعلی برای هواداران و همچنین هواداران بالقوه‌شان است. این رهبران باید بتوانند هوادارانشان را متقاعد سازند که جهان فعلی آنان می‌تواند به طریقی به تصویری از جهان که آنان ارائه می‌کنند، بدل شود. این تحول ممکن است اساساً بر حوزه‌های مذهبی، اجتماعی یا سیاسی حیات آن‌ها تمرکز داشته باشد. هر حوزه نمایانگر بازسازی اساسی استراتژی‌هایی است که مردم برای فائق آمدن بر حوادث و مسائل نامنتظره در زندگی روزمره اتخاذ می‌کنند. تمامی مردم ... مطالعه بیشتر
حزب کارگر - مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

نئوکورپراتیسم و اصلاح سیاستی در برزیل

به قدرت رسیدن حزب کارگر در ژانویه ۲۰۰۳ تنها تغییری در جهت‌گیری‌های سیاسی و اقتصادی دولت برزیل نبود بلکه شروع تغییراتی در روابط بین جامعه و دولت و بهبود چارچوب نهادی حکمرانی در این کشور بود. تاسیس شورای توسعه اجتماعی و اقتصادی[۱]  (CDES) برزیل با هدف بهبود حکمرانی دموکراتیک و توسعه اجتماعی و اقتصادی از طریق مشورت و گفت‌وگو با نقش‌آفرینان جامعه مدنی یکی از اصلاحات دولت کارگر بود. این مقاله با بررسی این نهاد جدید تلاش می‌کند به دو پرسش پاسخ دهد: واکنش نخبگان سیاسی و اقتصادی نسبت به این نهاد چیست؟ مکانیسم‌های مروج گفت‌وگو چرا و تا چه ... مطالعه بیشتر
ظرفیت‌های حاکمیتی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

مدیریت تعارض منافع، ابزاری برای تدوین «سیاست خوب»

تجربیات چندین دهه برنامه ریزی توسعه‌ای نشان داده است که توصیه‌های معمول به کشورهای در حال توسعه همچون عناصری از «حکمرانی خوب» درست همانند نسل قبلی برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای مبتنی بر تعدیل ساختاری و کاهش مداخله دولت در اقتصاد، عملاً دستاوردهای چشمگیری نداشته‌اند ( برای اطلاعات بیشتر به این مطلب مراجعه کنید) و در بسیاری از موارد موجب افزایش فساد، از بین رفتن ثبات سیاسی و بسته شدن مسیر اصلاحات در این کشورها شده‌اند. این برنامه‌های تجویزی همچون ایجاد فشار برای ملزم ساختن دولت‌های کمتر توسعه یافته به پاسخگویی بیشتر یا آزادی رسانه‌ها در جهت افشای فساد هنوز هم سکه رایج ... مطالعه بیشتر