مقابله با فساد و فقر

نابرابری و کرونا نابرابری درآمدی یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر سلامت افراد است. افراد، رفاه خود را در مقایسه با متوسط رفاه جامعه خود می‌سنجند و زمانی‌که در مقایسه با دیگر افراد دسترسی کمتری به منابع داشته باشند، احساس محرومیت نسبی می‌کنند. این مسئله تأثیر زیادی بر نگرش، رفتارها و فضای روانی افراد می‌گذارد و آن‌ها را در معرض استرس و تنش‌های روانی و رفتارهای پرخطر قرار می‌دهد که سهم زیادی در بروز انواع بیماری‌ها دارد. مطالعات نشان می‌دهد نابرابری درآمد، بر رفتارهای پرخطر از جمله مصرف مواد، جرم و حتی بیماری‌های جسمی اثرات قابل‌توجهی دارد. نتایج مطالعات در ... مطالعه بیشتر

کرونای فقرا و اغنیا ویروس کرونا بالاخره از راه رسید و اولین مرگ‌ومیر ناشی از آن گزارش شد. طبیعی است که مسئولان ذی‌ربط تلاش‌هایی را به‌منظور کنترل شیوع ویروس انجام خواهند داد، اما آیا این خدمات به میزان مساوی در دسترس فقرا و اغنیا قرار خواهد گرفت؟ علاوه بر این، آیا فقرا و اغنیا به یک میزان در معرض ابتلا به بیماری خواهند بود؟ رابطه‌ی بین نابرابری و سلامت، یکی از موضوعاتی است که مورد توجه بسیاری از پژوهشگران حوزه‌ی سلامت و رفاه قرار گرفته است. نابرابری، هزینه‌های زیادی بر جامعه تحمیل می‌کند و از آنجا که سلامت، یکی از ... مطالعه بیشتر

امید و فقر معمولاً در ماه‌ها و هفته‌های پایان سال یا به قول عموم «شبِ عید»، فرودستان به‌خصوص سرپرستان خانوارهای فقیر فشار مضاعفی را متحمل می‌شوند؛ زیرا از یک‌سو هزینه‌های خانوار افزایش می‌یابد، کودکان انتظار دارند نو پوش شوند و زنان انتظار دارند خرجی بیشتر داشته باشند تا وضعیت خانه را کمی سروسامان دهند و از سوی دیگر در این مقطع به‌طور معمول قیمت‌ها افزایش نسبی خواهند داشت و تورم فقرا را فقیرتر می‌کند. در چنین شرایطی، سرپرستان خانوار اعم از زن و مرد با تلاش بیشتر و به امید دسترسی بیشتر به کار در رونق مقطعی بازار، به آب‌وآتش ... مطالعه بیشتر

عدالت و انقلاب مسئله فقر و رفع آن به معنای اخص و همچنین برقراری عدالت اجتماعی به معنای اعم آن از اهداف انقلاب اسلامی ایران بود. این مهم بلافاصله پس از پیروزی انقلاب در قوانین اساسی کشور، در بسیاری از اصول به‌صورت ضمنی و در برخی نیز به‌صورت صریح مورد تأکید قرار گرفت. در اصل ۲۹ قانون اساسی، تأمین خدمات و حمایت‌های مالی برای مردم از طریق درآمدهای عمومی، در اصل ۳۱ برخورداری از مسکن متناسب با نیاز برای تمام افراد با اولویت به روستانشینان و کارگران و در اصل۴۳ ریشه‌کن کردن فقر و محرومیت و برآوردن نیازهای مردم مورد ... مطالعه بیشتر

فقر و انرژی استفاده از انرژی اثرات عمده و غیر قابل انکاری برای دستیابی به بهره‌وری، رفاه و آسایش بیشتر انسان‌ها داشته است. امروزه اقتصاد بدون استفاده از خدمات حامل‌های مختلف انرژی غیر قابل تصور است. انرژی، اثرات دامنه‌داری بر زندگی انسان‌ها دارد و از اشتغال تا توسعه ، از سازمان‌ها تا افراد و از جوامع محلی تا حوزه‌های ملی و جهانی تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. ازاین‌رو، انرژی نیز همچون ده‌ها عامل دیگر اثرات غیرقابل انکاری بر فقر و نابرابری دارد. دسترسی به خدمات انرژی یکی از مؤلفه‌های اصلی کاهش نابرابری و فقر است و نقش بسیار مهمی در توسعه انسانی ... مطالعه بیشتر

کنش‌های اعتراضی تهیدستان بی‌تردید وجه غالب نیروی محرکه کنش‌های اعتراضی تهیدستان شهری، نوعی واکنش از سر ضرورت اقتصادی یا فقر است. مگر غیر از این است که وجه ممیزه تهیدستان شهری از دیگر گروه‌های اجتماعی، درنهایت فقر اقتصادی و ناداری است. این ناداری در فضای شهری صورت‌های گوناگونی دارد که نمودهای محرومیت و نابرابری است. بااین‌وجود، این ویژگی ذات‌گرایانه تهیدستان را نباید در تبیین کنش‌های اعتراضی آنان به‌تنهایی مورد بررسی قرار داد. مطالبات، خواست‌ها، فرهنگ و دانش و بینش تهیدستان شهری نیز مثل همه دیگر گروه‌های اجتماعی در معرض انبوه امواج تغییرات اجتماعی قرار می‌گیرد. مسائلی همچون شیوه‌های سازمان‌یابی، پیگیری ... مطالعه بیشتر

“تهیدستان” یا “حاشیه‌نشینان” «حاشیه‌نشینی» از جمله واژه‌هایی است که برای اشاره به فرودستان ساکن در مناطق پیرامونی شهرها و گاه در معناهای گسترده‌تر از این به کار می‌رود. بنا بر نظر بیات(۱۳۹۱) این واژه به سنت جامعه‌شناسان مکتب شیکاگو بازمی‌گردد که گرایش دارند تا با دادن ویژگی‌های خاصی که تهیدستان را از جریان اصلی زندگی شهری جدا می‌سازد، به ذاتی ساختن این مفهوم بپردازند. واژه تهیدستان شهری در مقایسه با حاشیه‌نشینان یا فرودستان شهری، تا حد زیادی جنبه‌های اجتماعی-اقتصادی و حتی سیاسی چنین پدیده‌ای را نشان می‌دهد. جنبش تهیدستان شهری را از منظرهای مختلف می‌توان مورد بحث و تحلیل قرار ... مطالعه بیشتر

حاشیه‌نشینی و فقر این روزها بار معنایی حاشیه‌نشینی و حاشیه‌نشینان دچار تغییرات اساسی شده است. تا پیش از اعتراضات آبان اغلب تصور می‌شد حاشیه‌نشینان مردمی فقیر و منفعل هستند که شایسته لطف و عنایت دولت و مردم نیکوکار می‌باشند. اما امروز همه باور دارند که حاشیه‌نشینان نیروی اجتماعی بالقوه‌ای محسوب می‌شوند که می‌توانند در هر بزنگاه کل معادلات جامعه ایران را درهم ریزند. با این تغییر نگرش، شناخت ماهیت مناطق اسکان غیررسمی و گروه‌های حاشیه‌نشین و نابرخوردار از اهمیت بسیار برخوردار است. در مناطق حاشیه‌نشین چهره فقر شدیداً نمایان است و میزان زادوولد و مرگ‌ومیر کودکان و نوزادان، ناهنجاری‌ها و ... مطالعه بیشتر

ضرورت تعامل دستگاه‌های اجرایی با دانشگاه‌ها فقدان استراتژی فقرزدایی و مهجوریت دانشگاه شرایط لازم جهت انعکاس مطالعات فقر در سیاست‌گذاری‌های اجتماعی مسئله ارتباط دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی با مراکز برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری یکی از موضوعات چالشی است که تقریباً در همه حوزه‌های سیاست‌گذاری موضوعیت دارد. در یک دید کلان به فعالیت‌های دانشگاهی ایران می‌توان تأیید کرد که بخش مهمی از فعالیت‌ها از جمله تدوین پایان‌نامه‌ها و مقالات علمی، ارتباط تعریف شده‌ای با نیازهای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی ندارد. در واقع این طور به نظر می‌رسد که نفس تدوین مقاله‌ها یا پایان‌نامه‌ها فارغ از اینکه معطوف به مسأله‌ای واقعی باشد، در ... مطالعه بیشتر

حاشیه یا متن فقر در پی وقوع اعتراضات آبان‌ماه علیه افزایش قیمت بنزین، توجه زیادی معطوف حاشیه شهرها و مناطق اسکان غیر رسمی شد. اگرچه به دشواری بتوان معترضان را منحصر به ساکنان مناطق حاشیه‌نشین دانست، اما گزارش‌های اولیه مقامات مسئول از جمله وزیر کشور نشان می‌دهد بخش بزرگی از اعتراضات در این مناطق رخ داده است. بر این اساس، شناخت ویژگی‌های مناطق اسکان غیر رسمی و تهیدستان ساکن این مناطق از اهمیت برخوردار است. بر اساس گزارش سازمان ملل، در جهان از هر شش نفر یک نفر در زاغه‌ها زندگی می‌کنند و بدون عمل مشترک دولت‌ها و مشارکت ساکنان، ... مطالعه بیشتر

تأثیر نابرابر فساد بر فرادستان و فرودستان شهروندان مرفه که از خدمات دولتی برای تأمین پیش‌نیازهای ورود به بازار استفاده می‌کنند، باید برای این خدمات رشوه بدهند و بنابراین فساد را به‌منزله‌ی یک هزینه‌ی اقتصادی لمس می‌کنند. در مقابل، شهروندان فقیر برای جبران دسترسی کم به خدمات دولتی و برای تأمین نیازهای اساسی خود، ناچارند وارد چرخه فساد و پرداخت رشوه شوند. به همین دلیل، برای فقرایی که از طرق عادی و سالم به این خدمات و کمک‌ها دسترسی ندارند، تأمین این نیازها بسیار هزینه‌بر می‌شود و تهدیدکننده‌ی حیات‌شان خواهد بود. شهروندان فقیر به سادگی نمی‌توانند نیازهای اساسی خود را ... مطالعه بیشتر

فساد؛ مسئله تاریخی اقتصاد رانتی توجه به فساد به‌ مثابه یک مسئله تاریخی به معنای آن است که این مشکل و معضل در تاروپود جامعه ریشه دوانده و حذف آن از نظامات سیاسی مستلزم اصلاحات تمام و کمال ساختاری است. نهادگرایان جدید ساختار را مرکب سه وجه قوانین و قواعد رسمی، رویه‌­های پذیرش‌شده و فرآیندهای تاریخی می­دانند؛ بر این اساس حل مسئله فساد ساختاری در گرو اصلاحات بنیادین در هر سه لایه‌ی مورد اشاره، ممکن و مقدور است. پهلوی دوم در فاصله سال‌های ۱۳۵۲-۱۳۵۴ بارها گفته بود درآمدهای‌ نفتی‌ کشور، سه‌ و یا چهار برابر شده‌ است و مردم با ... مطالعه بیشتر

خصوصی‌سازی و فساد بررسی روند سه دهه پس از پایان جنگ جهانی دوم حاکی از دخالت بالای دولت‌ها در اقتصاد است. در آغاز دهه ۱۹۷۰ معلوم شد که اجرای سیاست‌های پیشین توفیق کمتری را در کشورهای دنیا به همراه داشته و با نزدیک شدن به پایان این دهه، کشورهای غربی با مشکلات اقتصادی عدیده‌ای روبرو شدند که باعث شد با شروع دهه ۱۹۸۰ انتقاداتی به حضور پررنگ دولت‌ها و عملکرد آن‌ها وارد شود. ایده تغییر مالکیت از طریق خصوصی‌سازی با تبلیغات گسترده مبنی بر شکست و عدم کارایی دولت و پررنگ کردن کارایی اقتصاد بازار، سرانجام در پایان دهه ۷۰ ... مطالعه بیشتر

ادراک فساد و احساس عدالت برای مقابله با فساد تنها وجود شواهد مبنی بر  فساد درون ساختارها کافی نیست، شناخت اینکه فساد در کدام بخش‌ها شایع‌تر است، یا اینکه فساد در کدام بخش‌ها اثرات مخرب‌تری دارد و نیز اینکه ارزیابی شهروندان از میزان فساد چه میزان است،  اهمیتی دوچندان دارد. شاخص ادراک فساد نشان می‌دهد که شهروندان چه ارزیابی­ای از وضعیت فساد دارند. این ادراک از فساد رابطه بسیار نزدیکی با احساس عدالت دارد. مطالعات فسادسنجی عموماً در پی آن هستند تا تصویری حتی‌الامکان جامع‌تر از فساد ارائه دهند. ادراک فساد عبارت است از تصور افراد جامعه از وضعیت فساد ... مطالعه بیشتر

فساد: اقتصاد یا فرهنگ توجیه اخلاقی دوری از فساد و همین‌طور مقابله با فساد کار دشواری نیست. حتی در میان کسانی که به افراطی‌ترین  حد ممکن نسبی‌گرا هستند نیز کمتر متفکر یا صاحب‌نظری را سراغ داریم که سوء استفاده از قدرت برای تأمین منافع شخصی را تأیید کند یا در برابر آن موضع نداشته و بی‌طرف باشد. اما بحث درباره اثرات فساد بر اقتصاد کلان و توسعه است که از پیچیدگی‌های بسیار برخوردار است. به همین سبب بسیاری از اقتصاددانان و متخصصان علوم اجتماعی تمرکز مطالعات خود را بر تبیین اثرات کلان اقتصادی و اجتماعی فساد قرار داده‌اند. کنش متقابل ... مطالعه بیشتر

مبارزه با فساد و  شبکه حکمرانی[۱] فساد و یا احساس گسترش فساد در کشور به حدی  رسیده است که حتی کسی مانند هانتینگتون نیز نمی‌تواند وجود آن را مثبت و روغن نظام اداری بداند. فساد تهدیدی بزرگ است و هرچه زودتر باید مبارزه جدی و فراگیر را با آن آغاز نمود. آیا برای مبارزه با فساد نیازمند قانون یا سازمان تازه‌ای هستیم؟ پاسخ منفی است.  برای مقابله با فساد قوانین و مقررات زیادی نوشته شده است،  به فهرست قوانینی که در دهه اخیر در این زمینه نوشته شده است نگاهی بیندازیم: قانون ارتقای سلامت نظام اداری و مقابله با فساد ... مطالعه بیشتر

عمده علت عدم توفیق در مبارزه با فساد را می‌توان در فقدان شفافیت در نظام مالی و پولی کشور جستجو کرد. عدم شفافیت که رانت خواران، کلاه‌برداران، واسطه‌گران و دلالان خواهان آن هستند، همین را می‌رساند. لذا وقتی می‌توانیم به‌طور سیستماتیک جلوی فساد را بگیریم که سیستم اطلاعاتی شفافی داشته باشیم. اگر شفافیت در تمام ابعاد پولی، مالی و اداری به سیستم بازگردد، این مسئله منتج به انضباط اقتصادی در کشور خواهد شد. امروز اگر شاهد بی‌عدالتی، نابرابری و فساد اقتصادی هستیم، بدین دلیل است که شفافیت بر ارتباطات و روندهای کاری حاکم نیست. در همه جای جهان برای محاسبه ... مطالعه بیشتر

امروزه موضوع شفافیت بانک مرکزی تبدیل به یکی از مورد بحث‌ترین موضوعات در زمینه سیاست‌های پولی شده است. عموم مردم نیاز دارند که بانک‌های مرکزی که روزبه‌روز مستقل‌تر از گذشته می‌شوند، از درجه قابل قبولی از شفافیت برخوردار باشند تا همچنان نهادی قابل اتکا باقی بمانند. همچنین، شاخه رو به رشدی از ادبیات مرتبط، به بررسی تأثیرات اقتصادی این افزایش در شفافیت پرداخته است. البته بحث شفافیت و اندازه‌گیری آن به لحاظ کیفی بودن متغیر شفافیت، اندکی پیچیده‌تر شده است؛ چراکه یافتن سنجه‌های مناسب برای اندازه‌گیری آن چندان ساده نیست. اگرچه اقتصاددانانی مانند گراتس و ایجفینگر مطالعات بسیاری در زمینه ... مطالعه بیشتر

ضرورت وجود شفافیت در بحث‌های رفاهی، در حال حاضر بسیار محسوس و پررنگ است. امروزه از شفافیت و بیان هرچه صریح‌تر جزئیات به عنوان یکی از عوامل کاهش دهنده‌ی فساد در دستگاه‌های دولتی به ویژه فساد در بودجه مالی سنوات یاد می‌شود. سامان‌دهی نظام رفاهی شفاف یکی از مباحث مهم مطرح شده در دولت‌های رفاهی به حساب می‌آید که در نهایت به دنبال تحقق عدالت میان اعضای یک جامعه است. مفهوم رفاه، لزوم تأمین منافع ذی‌نفعان، کم‌توان‌ها و فقرا را به خوبی روشن می‌سازد. همچنین این مسئله نشان می‌دهد که دولت‌ها باید با بهره‌گیری از انواع سیاست‌های مالی، اجتماعی، سیاسی ... مطالعه بیشتر

در سال ۱۹۷۴ میلادی، اطلاعات ارزشمندی از طرف یک فرد ناشناس به دو خبرنگار واشنگتن پست منتقل شد. انتشار این اطلاعات توسط رسانه ­ها، منجر به استعفای رئیس­ جمهور آمریکا، ریچارد نیکسون شد. این اسناد مربوط به نوارهای ضبط شده از دستور برای کارگذاری شنود جهت استراق سمع و سرقت اطلاعاتی بود. این سرقت از محل نشست ستاد تبلیغات حزب دموکرات که در طبقه­ای از هتل واترگیت برگزار شده بود، اتفاق افتاد. ابتدا تصور می­ شد این قضیه فقط مربوط به سطوح پایین است ولی پس از پیگیری رسانه ­ها و مقامات قضایی، مشخص شد که شخص نیکسون از این ... مطالعه بیشتر