رفاه و سیاست اجتماعی

برنامه‌های توسعه- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

قشر مغفول در برنامه‌های توسعه

توسعه مفهومی مهم و پردامنه است که به‌ویژه از اواسط قرن بیستم توجه اندیشمندان و متفکران زیادی را به خود جلب کرد. این اهمیت ناشی از تفاوتی بود که بر اثر فرایند مدرن شدن موجب ایجاد تفاوت‌هایی قابل‌توجه در همه ابعاد در میان کشورهای مختلف جهان گردید تا حدی که تمایزات را برجسته نمود و موجب شد اندیشمندان توسعه به دنبال راهکارهایی برای کاهش این تمایزات باشند. نظریات توسعه در بیش از نیم‌قرن اخیر، فرازوفرودها و تحولات بسیاری را از سر گذرانده‌اند. از توجه صرف به توسعه اقتصادی گرفته تا پیگیری ابعاد انسانی‌تر توسعه و ایجاد توسعه پایدار، مفهوم توسعه ... مطالعه بیشتر
تضمین حداقل درآمد

گزارش ۱۹| «پرداخت همگانی یارانه نقدی» یا «تضمین حداقل درآمد»؟

  به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس ۳۳٪ مردم کشور زیر خط فقرند؛ این در حالیست که با «تضمین حداقل درآمد» برای امحای کامل فقر تنها به نه هزار میلیارد تومان در ماه نیاز داریم. مقام معظم رهبری، در آذر ماه امسال، در دیدار با رؤسای سه قوه و دیگر اعضای شورای عالی هماهنگی اقتصادی، ضمن تأکید بر ضرورت حمایت از اقشار محروم، به رکود تورمی چند سال اخیر اشاره کرده و فرمودند کرونا دشواری‌های جدی معیشتی برای اقشاری ایجاد کرده است که تا پیش از آن نیز به شدت تحت فشار بوده‌اند. آیت‌الله خامنه‌ای در ادامه سخنانشان در راستای فقرزدایی ... مطالعه بیشتر

سامانه‌های شفافیت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی زیر ذره‌بین ارزیابی تشکل‌های مدنی

پارادایم‌های جدید توسعه حضور ذی نفعان در تمام مراحل توسعه را امری اجتناب‌ناپذیر در نظر می‌گیرند. در نظریه‌های جدید، ذی نفعان و شهروندان از سطوح ابتدایی تعیین مسئله تا طراحی سیاست و ارزیابی آن باید حضوری فعال داشته باشند. دلیل توجه به حضور شهروندان به صورت هم‌زمان ناشی از کارآمدی و دموکراسی است. تجربه‌های توسعه‌ای نشان داده است که حکمرانی خوب بدون تعامل با شهروندان معنایی ندارد و موفقیت در پروژه‌های توسعه‌ای نیازمند مشارکت تمام ذی نفعان است. از طرف دیگر، بخش عمده‌ای از تلاش‌ها برای به مشارکت گرفتن ذی نفعان به صورت عمومی و گروه‌های حاشیه‌ای به طور خاص ... مطالعه بیشتر

تأمین اجتماعی: مشوق تولید کارآفرین یا مانع تولید؟

سازمان تأمین اجتماعی به‌عنوان یکی از راهبردی‌ترین سازمان‌های عمومی غیردولتی ایران همواره در اهم مسائل جامعه بوده است. این سازمان آن‌چنان دارای اهمیت است که بسیاری از اقتصاددانان به‌صورت صریح یا ضمنی مشکلات مربوط به آن را یکی از ابر چالش‌های ایران می‌دانند. این سازمان بالغ‌بر ۱۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر از جمعیت شاغل ایران را تحت پوشش بیمه‌ای خود دارد. با احتساب خانواده این افراد، اقدامات این سازمان بر زندگی بیش از ۴۰ درصد ایرانیان تأثیرگذار است. همچنین بر اساس ارقام سال ۱۳۹۵ بالغ‌بر ۱٫۶۳۰٫۹۵۱ نفر نیز مستمری بازنشستگی از این سازمان دریافت می‌کنند. تمام ارقام گفته‌شده در ... مطالعه بیشتر
نظام نهادی تور ایمنی اجتماعی

اقدامات کشورهای مختلف برای عرضه تور ایمنی اجتماعی

برنامه‌های تور ایمنی اجتماعی بخشی از مداخله‌هایی هستند که کشورها به منظور ارائه خدمات حمایت اجتماعی به همه یا گروه خاصی از ساکنین و شهروندان انجام می‌دهند. یک سیستم تور ایمنی اجتماعی مؤثر می‌تواند فرصت‌های اقتصادی را ارتقا بدهد و به جمعیت‌های آسیب‌پذیر در فائق آمدن بر فقر کمک کند. کشورها به طور فزاینده‌ای مجموعه ابزار برنامه‌های تور اجتماعی خود برای کاهش و تعدیل فقر را ارتقا بخشیده‌اند. نقش برنامه‌های تور اجتماعی در کاهش فقر، رسیدگی به نابرابری‌ها، کاهش پیامدهای شوک‌های بیرونی همچون بحران‌های اقتصادی، قحطی‌ها و بالا رفتن ناگهانی قیمت جهانی غذا بر خانوارهای آسیب‌پذیر آشکار است. بدون مداخله‌های ... مطالعه بیشتر

گزارش ۱۸| کاهش عوارض نوسانات درآمدی برای فقرا با اعطای اعتبارات خرد

اعطای اعتبارات خرد یکی از راهکارهایی است که دولت‌ها برای افزایش تاب‌آوری خانوارهای فقیر در مواقع بحران به کار می‌بندند. دسترسی فقرا به اعتبارات خرد و تسهیلات بانکی امکان پس‌انداز را برای آنان میسر کرده یا دست کم اثرات نوسانات درآمدی را بر وضعیت معیشتی‌شان کاهش می‌دهد. برای مثال، دولت ترکیه در واکنش به بحران کرونا بخشی از طرح خود برای مقابله با اثرات ناگوار این بحران را به اعطای اعتبار به خانوارها اختصاص داده است. در این طرح سه بانک دولتی مسئول اعطای اعتبار به خانوارهایی شده‌اند که درآمد ماهیانۀ آن‌ها کمتر از پنج هزار لیر (تقریباً ۶۴۰ دلار) ... مطالعه بیشتر
فقر آموزشی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

گزارش ۱۷| نگران فقر آموزشی باشیم: هیچ راه‌حلی به‌ تنهایی جوابگوی تمام نیازها نیست

اکنون حدود یک‌ سال می‌شود که در واکنش به بحران کرونا، در بیش از ۱۹۰ کشور، ۱.۶ میلیارد کودک از حضور در کلاس‌های درس به طور دائم یا موقت محروم شده‌اند. به دنبال تعطیلی کلاس‌های حضوری، بسیاری از کشورها برای تداوم آموزش، به روش‌های آموزش از راه دور روی آورده‌اند، اما دسترسی کودکان مناطق محروم به آموزش در این دوران، بسته به میزان دسترسی به فن‌آوری و امکان یا عدم امکان آموزش با راهنمایی معلم، متفاوت است. در عین حال تجربیات جهانی نشان داده است که اولویت باید بازگشایی مدارس باشد. شمار زیادی از کشورها، با تصمیم‌گیری محلی در مورد ... مطالعه بیشتر
بیکاری گسترده

گزارش ۱۶| مشاغل عمومی، آخرین راه نجات از بیکاری گسترده

بیکاری گسترده در جهان دولت‌ها را وادار کرده است که نقش خود را در بازار کار بازتعریف کنند. دولت‌ها عموماً پذیرفته‌اند همان‌طور که در هنگام سقوط نظام مالی باید با مداخلۀ مستقیم، بازارهای مالی و در واقع نظام اقتصادی را نجات دهند، در  شرایط بیکاری گسترده نیز بایستی با اجرای سیاست مشاغل عمومی نقش آخرین کارآفرین نجات‌دهنده (Employer of last Resort ) را به‌عهده گیرند. مشاغل عمومی در واقع یکی از ابزارهای حمایتی دولت‌ها هستند که ضمن کاهش فقر، توان‌مندی اجتماعی و مهارتی فقرا را افزایش می‌دهند. این ابزار هم‌چنین به‌عنوان شیوه‌ای کارآمد برای هدف‌مندی منابع حمایتی دولت‌ها عمل می‌کند؛ ... مطالعه بیشتر
حاشیه‌نشینی در ایران

گزارش ۱۵| حاشیه‌نشینی: یکی از پنج اولویت اصلی در حوزه آسیب‌های اجتماعی

در سال ۱۳۹۶، در حوزه مدیریت آسیب‌های اجتماعی، اولویت‌های پنج‌گانه کشور شامل (۱)  اعتیاد، (۲) حاشیه‌نشینی، (۳) طلاق، (۴) مفاسد اخلاقی و (۵) احصای مناطق بحران‌خیز در کشور، تعیین و به تأیید رهبر معظم انقلاب رسید. این گزارش به چالش حاشیه‌نشینی، که در ایران و بسیاری از کشورهای جهان موجب نگرانی سیاست‌گذاران شده است، می‌پردازد. نمایندگان معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در اوائل مهرماه در نشستی شرکت کردند که در آن موضوع حاشیه‌نشینی و فقر شهری در کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی مورد بررسی قرار گرفت. در این رویداد، که پانزدهمین نشست کارگروه مبارزه با فقرِ ... مطالعه بیشتر
آزادسازی سهام عدالت

گزارش ۱۴| سیاست آزادسازی سهام عدالت: امکان تبدیل دارایی ۸۶۰ هزار میلیارد تومانی برای ۴۹ میلیون نفر

سهام عدالت از چند ماه قبل از پایان دولت اصلاحات به تصویب دولت وقت رسید، اما اجرای آن در سال ۱۳۸۴ توسط  دولت محمود احمدی‌نژاد آغاز گردید. توزیع انبوه و سریع سهام شرکت‌های دولتی در ایران دو هدف عمده را دنبال می‌کرد (۱) کاستن از بار مالی و مدیریت دولتی در تصدی فعالیت‌های اقتصادی و (۲) گسترش مالکیت در سطح عمومی و بخش تعاون به منظور تأمین عدالت اجتماعی. اکنون، پس از گذشت پانزده سال از اجرای اولیۀ‌ این طرح، ارزیابی‌هایی انجام شده نشان می‌دهند که اهداف آن تا حد زیادی محقق نشده است. در این گزارش، ابتدا نگاهی به ... مطالعه بیشتر
سازمان ملل برای مقابله با کرونا

گزارش ۱۳| پیشنهاد سازمان ملل متحد برای ایران: بازسازی پس از کرونا

صندوق کودکان سازمان ملل (UNICEF) و دفتر عمران  سازمان ملل (UNDP) با همکاری سایر تیم‌های کشوری سازمان ملل در ایران به‌تازگی برنامۀ «بازسازی بهتر پس از کرونا: اقدام مشترک UNCT برای ایران» را را‌ه‌اندازی کرده ‌است. با توجه به چالش‌های موجود، برنامۀ پیشنهادی سازمان ملل برای مقابله ‌با بحران کرونا در ایران، سه رکن اساسی را دربر می‌گیرد: (۱) تقویت نظام سلامت، (۲) حمایت اجتماعی از جمعیت آسیب‌پذیر و (۳) ایجاد اشتغال و تاب‌آورسازی اقتصادی. تیم کشوری سازمان ملل متحد در ایران در پیوست‌ گزارش خود تاکید می‌کند که ایران حتی پیش از بحران کرونا با چالش‌های اجتماعی-اقتصادی بسیاری روبه‌رو ... مطالعه بیشتر
بیمۀ بیکاری در ایران- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

گزارش ۱۲| بیمۀ بیکاری در ایران و جهان

به گزارش سازمان بین‌المللی کار، تنها در ۷۲ کشور از ۱۹۸ کشور (۳۶%) ، طرح‌های بیمۀ بیکاری وجود دارد. هم‌چنین، بیش از ۷۰% نیروی کار فعال در سراسر جهان به بیمۀ بیکاری، یا دیگر انواع حمایت در هنگام بیکاری، دسترسی قانونی ندارند. درصد بیکارانی که به چنین مزایایی دسترسی ندارند بیشتر نیز هست و تا ۸۶% بیکاران جهان را در بر می‌گیرد. البته این نسبت تفاوت‌های منطقه‌ای معناداری دارد: نسبت بیکارانی که تحت پوشش مزایا قرار دارند نسبت به کل بیکاران در اروپا (غربی، مرکزی و شرقی)‌ و آمریکای شمالی به ۸۰% می‌رسد، در حالی که در آمریکای لاتین به ... مطالعه بیشتر
حمایت طلبی (Advocacy)- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

راهنمای حمایت طلبی بنیاد خیریه کِر (CARE)

حمایت طلبی (Advocacy) ابزار قدرتمندی برای انتقال پیام به مخاطبان هدف به منظور اثرگذاری بر فرایند‌های تصمیم‌گیری و رشد گفتمان چندوجهی در عرصه سیاست‌گذاری است. حمایت طلبی مجموعه اقداماتی را برای کاهش فاصله میان آنچه هست (وضع موجود) و آنچه که باید باشد (حالت ایده‌آل) ارائه می‌دهد. حمایت طلبی می‌تواند از قوانین و مقررات گرفته تا خط مشی‌ها و مصوبات و هر آنچه که بر زندگی شهروندان تاثیرگذار است، به کار گرفته شود. اجرای درست حمایت طلبی در هر حوزه و سازمان نیازمند راهنمایی برای قدم گذاشتن در بهترین مسیر و دستیابی به بهترین نتیجه است. متن پیش‌رو خلاصه‌ای از ... مطالعه بیشتر
حمایت اجتماعی

گزارش ۱۱| بحران کرونا: چاره‌‌ای جز توسعۀ حمایت اجتماعی نیست

  دریافت نسخه الکترونیکی گزارش کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی- شماره یازدهم   بحران کرونا و قرن ۲۱: تبدیلِ «وضعیت بحرانی» به «وضعیت عادی جدید» شواهد بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد «بحران» کرونا نه یک استثنا، بلکه قاعده‌ای است در قرن بحران‌زده ۲۱؛ گزارش نهم با مرور این شواهد آغاز می‌شود. گزارش‌های سازمان ملل موارد از موارد زیر به عنوان مهمترین بحران‌ها و چالش‌های قرن یاد می‌کند: عدم تصویب و اجرای سیاست‌های حمایت از محیط زیست و عدم قبول مسئولیت مشترک توسط بسیاری از دولت‌ها بحران‌های مالی مداوم و عدم دسترسی افراد و شرکت‌ها به اعتبار بلندمدت موردنیاز ... مطالعه بیشتر
مستأجران و کرونا

گزارش ۱۰| دولت‌ها چگونه در میانۀ بحران از مستأجران حمایت می‌کنند؟

شیوع ویروس کرونا، اغلب جنبه‌های حیات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی انسان‌ها را متأثر ساخته است. یکی از این جنبه‌ها که در ارتباط تنگاتنگ با حیات روزمرۀ انسان‌ها قرار دارد، بخش مسکن و اجاره‌داری ‌است. در مجموع بیش از ۳۰ درصد جمعیت کشور، ۵۱ درصد جمعیت استان تهران و ۴۴ درصد جمعیت شهر تهران اجاره‌نشین هستند. مستأجرینی که در میانۀ بحران مدت قراردادشان به اتمام رسیده است یا قادر به پرداخت اجاره‌ نیستند، از یک سو با دشواری‌های جست‌وجو برای خانه در ایام کرونا روبه‌رو هستند، و از سوی دیگر با افزایش شدید نرخ اجاره‌بها. مشکلات اما به بحران کرونا محدود ... مطالعه بیشتر
فقر کارگران روزمزد- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

دستان خالی کارگران روزمزد دردوران رکود ساخت‌وسازها

در هر شهری مکان‌های مشخصی برای استقرار کارگران روزمزد در جستجوی کار وجود دارد. این مکان‌ها در شهر تهران گسترده‌تر از سایر شهرهاست؛ میدان انقلاب، میدان شوش، خیابان ستارخان، بلوار سعادت آباد، میدان ونک و… . کارگران روزمزد بر اساس اشتراکات گروهی و قومی محل تجمع خود را انتخاب می‌کنند؛ مثلا میدان انقلاب عموما محل تجمع کارگران کردزبان و لرزبان مهاجر از استان‌های غربی کشور است، کارگران افغان در جستجوی کار معمولا در تقاطع خیابان ستارخان و خیابان نیایش جمع می‌شوند و بلوار سعادت آباد محل تجمع ترکیبی از کارگران اتباع و کارگران بومی منطقه است که عموما ساکن محله ... مطالعه بیشتر

رنج مضاعف کودکان کار اتباع

کار کودک به خودی خود مسئله‌ای آسیب‌زاست که کودک را از رشد طبیعی، تفریح و تحصیل محروم می‌سازد. اما زمانی که یک کودک مجبور باشد علاوه بر رنج کار، زحمت مهاجرت، دوری از وطن و حضور غیررسمی در یک کشور دیگر را به جان بخرد، این رنج دوچندان می‌شود. کودکان کار اتباع حاملان این رنج هستند. متأسفانه علی‌رغم موضع‌گیری مقام‌های رسمی کشور در محکوم ساختن کشورهای اروپایی و استرالیایی در مواجهه با مهاجران و پناهندگان، در کشور خود ما چه در سطح رویکرد نهادهای مسئول و چه در سطح فرهنگ مردمی وضعیت مناسبی در برخورد با اتباع خارجی وجود ندارد. ... مطالعه بیشتر
مشاغل سخت و زیان آور- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

آتش تنور؛ آتش جان کارگران خباز

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه با همکاری معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قصد دارد در قالب مجموعه‌ای از گزارش‌های موردی و میدانی نمودهای آشکار و حاد فقر و نابرابری در جامعه را به تصویر بکشد، تا از این طریق مسائل و مصائب فقرا را به گوش سیاست‌گذاران و نهادهای حاکمیتی و عمومی برساند. شاید از این طریق روزنه‌ای جهت ساماندهی و رسیدگی و مقابله با ریشه‌های بروز این وضعیت گشوده شود. در گزارش پیشرو به وضعیت کارگران نانوایی پرداخته شده است. در اواخر ماه­ های سال گذشته خبری از مرگ و مصدومیت سه کارگر در یک ... مطالعه بیشتر
غربت های خاک سفید- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

غربت های خاک سفید؛ از بولدوزر درمانی تا طردشدگی محض

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه با همکاری معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قصد دارد در قالب مجموعه‌ای از گزارش‌های موردی و میدانی نمودهای آشکار و حاد فقر و نابرابری در جامعه را به تصویر بکشد، تا از این طریق مسائل و مصائب فقرا را به گوش سیاست‌گذاران و نهادهای حاکمیتی و عمومی برساند. شاید از این طریق روزنه‌ای جهت ساماندهی و رسیدگی و مقابله با ریشه‌های بروز این وضعیت گشوده شود. در گزارش پیشرو به وضعیت غربت­ ها پرداخته شده است. غربت‌ ها یا به اصطلاح عامیانه همان غربتی‌ها دسته‌ای از کولی‌های هندی به شمار می‌آیند ... مطالعه بیشتر
کلیه فروشی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

کلیه فروشی برای پرهیز از تن فروشی

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه با همکاری معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قصد دارد در قالب مجموعه‌ای از گزارش‌های موردی و میدانی نمودهای آشکار و حاد فقر و نابرابری در جامعه را به تصویر بکشد، تا از این طریق مسائل و مصائب فقرا را به گوش سیاست‌گذاران و نهادهای حاکمیتی و عمومی برساند. شاید از این طریق روزنه‌ای جهت ساماندهی و رسیدگی و مقابله با ریشه‌های بروز این وضعیت گشوده شود. در گزارش پیشرو به کلیه فروشی به دلیل فقر پرداخته شده است. به همان نسبت که قدرت خرید مردم در سال‌های اخیر کاهش یافته، قدرت ... مطالعه بیشتر