خبرنامه مقابله با فساد و فقر

فساد و ساختار سیاسی  دموکراسی‌هایی که بر بنیادهای قانونی نیرومندی بنا شده‌اند، چهارچوب استواری برای فعالیت اقتصادی فراهم می‌سازند. با وجود این، برای اینکه این چارچوب کارکرد مؤثری داشته باشد، سیاستمداران باید در پی انتخاب شدن مجدد باشند و باید درباره احتمال انتخاب مجددشان نامطمئن باشند، اما نه خیلی نامطمئن. این وضعیت به یک «پارادوکس ثبات» منجر می‌شود. اطمینان زیاد به تصدی دوباره موقعیت‌شان می‌تواند برنامه‌ها را بیشتر بر هم بزند. عدم اطمینان زیاد هم می‌تواند همان تأثیر را داشته باشد. استحکام محیط سیاسی رقابتی احتمال خطر را افزایش و احتمال فساد را کاهش می‌دهد. یک نظام سیاسی رقابتی می‌تواند ... مطالعه بیشتر

فساد در آستانه روز جهانی مبارزه با فقر فساد در کشورهای در حال توسعه و در حال گذار در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته، بسیار گسترده‌تر است. این وضعیت به دلیل متفاوت بودن مردمان این کشورها نیست بلکه به این دلیل است که در جوامع در حال توسعه، شرایط مستعدتری برای بروز فساد وجود دارد. مطالعات اغلب اثرات فساد بر فقر و نابرابری را تأیید کرده‌اند با این تفاوت که گروهی از آن‌ها این رابطه را مثبت ارزیابی کرده اند به این معنا که نشان داده‌اند با افزایش فساد، فقر و نابرابری نیز افزایش یافته است؛ اما در گروه دوم مطالعات، ... مطالعه بیشتر

کرونیسم و توزیع درآمد کرونیسم یا سرمایه‌داری رفاقتی، عبارت است از تخصیص انتخابی منابع دولتی مورد نیاز برای فعالیت اقتصادی به متحدان سیاسی که حاصل آن، منتفع شدن گروه کوچکی از شهروندان مرفه است. به‌طور معمول، سرمایه‌داری رفاقتی به شکل بده‌بستان مفسدانه بین نخبگان وابسته به قدرت و مقامات دولتی رخ می‌دهد که در آن مقامات دولتی دسترسی ویژه به اموال دولتی یا نیازمندی‌های قانونی برای راه‌اندازی کسب‌وکار را در قبال بده‌بستان و رشوه فراهم می‌آورند. درنتیجه، فساد هزینه لازم برای تأمین نیازهای قانونی در فعالیت اقتصادی را افزایش می‌دهد. ازاین‌رو، فساد برای شهروندان نابرخوردار مانع از ورود به بازار ... مطالعه بیشتر

فساد؛ مسئله تاریخی اقتصاد رانتی توجه به فساد به‌ مثابه یک مسئله تاریخی به معنای آن است که این مشکل و معضل در تاروپود جامعه ریشه دوانده و حذف آن از نظامات سیاسی مستلزم اصلاحات تمام و کمال ساختاری است. نهادگرایان جدید ساختار را مرکب سه وجه قوانین و قواعد رسمی، رویه‌­های پذیرش‌شده و فرآیندهای تاریخی می­دانند؛ بر این اساس حل مسئله فساد ساختاری در گرو اصلاحات بنیادین در هر سه لایه‌ی مورد اشاره، ممکن و مقدور است. پهلوی دوم در فاصله سال‌های ۱۳۵۲-۱۳۵۴ بارها گفته بود درآمدهای‌ نفتی‌ کشور، سه‌ و یا چهار برابر شده‌ است و مردم با ... مطالعه بیشتر

مبارزه با فساد: انفعالی یا فعال هفته گذشته شاهد محاکمه گروهی از متهمان فساد اداری – مالی بودیم که یکی از آن‌ها نسبت بسیار نزدیکی با یکی از مدیران عالی رتبه نظام طی سال‌های پس از انقلاب داشت. نماینده دادستان در این دادگاه به نامه‌ای اشاره کرده که بر اساس آن در سال ۱۳۹۶، وزارت اطلاعات به رئیس جمهوری درباره بدهی شرکت متهم به شرکت سرمایه ­گذاری تأمین اجتماعی (شستا) هشدار داده بود. نماینده دادستان اعلام کرد این پرونده ۱۳۹۷ با گزارش معاونت اقتصادی وزارت اطلاعات مفتوح شده است. پیشتر چندین شرکت دارویی نیز از متهم شکایت کرده‌ بودند. متهمان ... مطالعه بیشتر

مثلث شوم: فقر، فساد و سیاست فساد در دموکراسی‌های فقیر و نابرابر پایدار است زیرا مقامات منتخب از سوی مردم، فرصتی برای بسیج حمایت سیاسی از طریق بده بستان هدفمند و شخصی دارند. در این نظام‌ها بر دو نوع از بده بستان شخصی تأکید می‌شود که پاسخگو بودن دموکراتیک در مقابل فساد را تضعیف می‌کند: ۱)حامی پروری(کلاینتیسم) که بر اساس آن، افراد دارای نفوذ قوی مالی با سیاست بده بستان می‌کنند، به سیاستمداران در اجرای تصمیم‌های خود اعتبار می‌دهند و ۲)در مقابل آن‌ها را موظف می‌کنند که به منافع مالی آن‌ها خدشه وارد نکنند و سرمایه‌داری رفاقتی (کرونیسم). هر کدام ... مطالعه بیشتر

درب‌های گردان: سازوکار تسخیر منابع مشترک احتمالاً درب‌های گردان (revolving door) را در برخی ساختمان‌های اداری یا فروشگاه‌های بزرگ دیده‌اید؛ درب‌هایی که حول یک محور می‌چرخند. این اصطلاح در حوزۀ سیاست‌گذاری استعاره‌ای است برای وضعیتی که طی آن افراد حول محور منافع شخصی از موقعیت دولتی برای فراهم‌کردن شرایط کسب‌وکار خصوصی استفاده می‌کنند. درب‌های گردان یکی از ابزارهای تسخیر سیاست‌گذاری (policy capture) است. در یکی دو سال اخیر بحث صید کشتی‌های چینی در خلیج فارس و دریای عمان داغ شد. مسئله‌ای که از چند سال پیش‌تر از سوی صیادان محلی مطرح می‌شد. صیادان می‌گفتند حتی در ایام دریابست (دورۀ تخم‌گذاری ... مطالعه بیشتر

فساد بزرگ، فساد کوچک قوانین ونهادهای ناعادلانه، تمایل به گسترش فساد نهادی دارند. نهادهای ناعادلانه، به ندرت بی­ طرفانه اداره می ­شوند. به این ترتیب، یک جامعه بسیار ناعادلانه احتمالاً فساد و همچنین نافرمانی مدنی بالایی خواهد داشت. در جامعه‌ای که قوانین دسترسی برابر به فرصت­ها را تضمین نمی­ کنند، افراد ثروتمند و قوی، ابزار و منابع برای ایجاد قوانین و نهادهای مطبوع خود خواهند داشت و منافع خود را از طریق تصویب قوانین جدید تأمین خواهند کرد یا با نقض قوانین و نهادها، منافع خود را افزایش خواهند داد. به این نوع فساد اصطلاحاً فسادِ بزرگ گفته می­ شود. ... مطالعه بیشتر

فساد به مثابه عدم آزادی «توسعه به مثابه آزادی» عنوان یکی از مهم­ترین آثار آمارتیاسِن (۱۹۹۹) است که پایه‌های فلسفی او برای مفهوم توسعه انسانی را تبیین می­کند. «سن» توسعه را به مثابه «گسترش آزادی یا قابلیت‌های انسانی» برای انتخاب یک زندگی ارزشمند تعریف کرده است. از دیدگاه او، توانایی شخص به معنای آزادی واقعی برای دستیابی به منابع مختلف از قبیل تغذیه مناسب، سلامتی و احترام به خود است. از این منظر، فساد با ایجاد، گسترش و تضمین عدم شفافیت، می‌تواند به مثابه «عدم آزادی» محسوب شود. به گفته سِن (۱۹۹۹) تضمین شفافیت مستلزم بازبودن و دسترسی آزاد به ... مطالعه بیشتر

خصوصی­ سازی و توزیع رانت و فساد بازداشت رییس سازمان خصوصی­ سازی با اتهام سوء استفاده از موقعیت دولتی یا به عبارت دیگر فساد، سؤالات مهم و اساسی پیرامون سیاست خصوصی­ سازی در ایران را بیش از هر زمان دیگر برجسته کرد. نظریه جدید خصوصی ­سازی به عنوان سیاست اقتصادی، برای اولین بار توسط جمهوری فدرال آلمان در سال ۱۹۷۵ بکار گرفته شد و دولت بخش عمده سهام فولکس واگن را به سرمایه ­گذاران خصوصی فروخت .موج بعدی خصوصی­ سازی در دهه ۱۹۸۰ با خصوصی ­سازی تلکام توسط مارگارت تاچر و خصوصی کردن بانک­ های بزرگ کشور فرانسه توسط شیراک ... مطالعه بیشتر

کمیابی ذهن را تسخیر می‌کند![۱]  علاقه ما به کمیابی ما را به مطالعه‌ای برجسته رهنمون کرد که از بیش از نیم‌قرن پیش انجام شده بود. قصد نویسندگان آن مطالعه، بررسی کمیابی نبود؛ اما از نگاه ما، آن‌ها به بررسی شکلی افراطی از آن پرداخته بودند: گرسنگیِ مهلک. اواخر جنگ جهانی دوم بود و متفقین دریافته بودند که با مشکلی جدی مواجه هستند. درحالی‌که در مناطقی که قبلاً تحت تصرف آلمان درآمده بود پیش می‌رفتند، با افراد زیادی مواجه می‌شدند که در مرز گرسنگیِ مهلک قرار داشتند. مشکل غذا نبود؛ آمریکایی‌ها و بریتانیایی‌ها برای تغذیه شهروندان و زندانی‌های آزادشده، کمبودی نداشتند. ... مطالعه بیشتر

مبارزه با فساد یا مفسدین سخنگوی قوه قضائیه در آخرین نشست خبری در دادگستری استان تهران اعلام کرد در روند برخورد با مفاسد اقتصادی تاکنون ۹۷۸ مورد حکم قطعی در مورد پرونده‌های مفاسد صادر شده است. این حکم‌ها در شعب استجازه و سایر شعب رسیدگی‌کننده به پرونده‌های اقتصادی صادر شده است. سخنگوی قوه قضائیه خاطرنشان ساخت: متهمان در ۹ مورد به اعدام، ۴ مورد به حبس ابد، ۷۳۱ مورد به حبس زیر ۱۰ سال و ۴۴ مورد نیز به حبس بین ۲۰ تا۳۰ سال محکوم شده‌اند. ۱۱۶ نفر هم به حکم دادگاه برای همیشه انفصال از خدمت گرفته، ۱۰ مورد ... مطالعه بیشتر

زنده باد فساد تجربه برخی کشورهای با فساد بالا در کسب رشد اقتصادیِ قابل توجه موجب شده تا برخی صاحب نظران بر تأثیر مثبت فساد بر رشد و توسعه مهر تأیید زنند. در این موارد فساد بالا از جمله رشوه­دهی، روشی برای دور زدن کنترل‌های نادرست دولتی و موانع بوروکراتیک بوده وعملاً موجب مقررات زدایی غیر رسمی شده و چرخ فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری را سریع‌تر به گردش در آورده است. در این کشورها فساد روشی برای غلبه بر ناکارآمدی قوانین و مقررات محسوب شده که چرخ‌های زنگ زده تولید و تجارت را روغن کاری می­کند. در مقابل این ادعا ... مطالعه بیشتر

فساد و رشد اقتصاد با وجود آن‌که میزان و سطح فساد در کشورهای فقیر و کمتر توسعه‌یافته بسیار بالاتر و وسیع‌تر از کشورهای توسعه‌یافته است، اما اصولاً فساد منحصر به کشورهای با ویژگی‌های سیاسی، اقتصادی یا جغرافیایی خاصی نیست. آنچه وضعیت کشورها را از لحاظ شاخص‌های فساد متفاوت می‌کند، علاوه بر ابعاد و گستردگیِ ماهیت فساد و علل و عوامل آن است. از همین رو در آثار و عواقب، فسادِ رخ داده در کشورها نیز تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند. بااین‌وجود مطالعات صندوق بین‌المللی پول درباره رابطه بین فساد اقتصادی، سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی نشان می‌دهد که سطوح بالاتر فساد ... مطالعه بیشتر

خصوصی‌سازی و فساد بررسی روند سه دهه پس از پایان جنگ جهانی دوم حاکی از دخالت بالای دولت‌ها در اقتصاد است. در آغاز دهه ۱۹۷۰ معلوم شد که اجرای سیاست‌های پیشین توفیق کمتری را در کشورهای دنیا به همراه داشته و با نزدیک شدن به پایان این دهه، کشورهای غربی با مشکلات اقتصادی عدیده‌ای روبرو شدند که باعث شد با شروع دهه ۱۹۸۰ انتقاداتی به حضور پررنگ دولت‌ها و عملکرد آن‌ها وارد شود. ایده تغییر مالکیت از طریق خصوصی‌سازی با تبلیغات گسترده مبنی بر شکست و عدم کارایی دولت و پررنگ کردن کارایی اقتصاد بازار، سرانجام در پایان دهه ۷۰ ... مطالعه بیشتر

ادراک فساد و احساس عدالت برای مقابله با فساد تنها وجود شواهد مبنی بر  فساد درون ساختارها کافی نیست، شناخت اینکه فساد در کدام بخش‌ها شایع‌تر است، یا اینکه فساد در کدام بخش‌ها اثرات مخرب‌تری دارد و نیز اینکه ارزیابی شهروندان از میزان فساد چه میزان است،  اهمیتی دوچندان دارد. شاخص ادراک فساد نشان می‌دهد که شهروندان چه ارزیابی­ای از وضعیت فساد دارند. این ادراک از فساد رابطه بسیار نزدیکی با احساس عدالت دارد. مطالعات فسادسنجی عموماً در پی آن هستند تا تصویری حتی‌الامکان جامع‌تر از فساد ارائه دهند. ادراک فساد عبارت است از تصور افراد جامعه از وضعیت فساد ... مطالعه بیشتر

فساد: اقتصاد یا فرهنگ توجیه اخلاقی دوری از فساد و همین‌طور مقابله با فساد کار دشواری نیست. حتی در میان کسانی که به افراطی‌ترین  حد ممکن نسبی‌گرا هستند نیز کمتر متفکر یا صاحب‌نظری را سراغ داریم که سوء استفاده از قدرت برای تأمین منافع شخصی را تأیید کند یا در برابر آن موضع نداشته و بی‌طرف باشد. اما بحث درباره اثرات فساد بر اقتصاد کلان و توسعه است که از پیچیدگی‌های بسیار برخوردار است. به همین سبب بسیاری از اقتصاددانان و متخصصان علوم اجتماعی تمرکز مطالعات خود را بر تبیین اثرات کلان اقتصادی و اجتماعی فساد قرار داده‌اند. کنش متقابل ... مطالعه بیشتر

مبارزه با فساد و  شبکه حکمرانی[۱] فساد و یا احساس گسترش فساد در کشور به حدی  رسیده است که حتی کسی مانند هانتینگتون نیز نمی‌تواند وجود آن را مثبت و روغن نظام اداری بداند. فساد تهدیدی بزرگ است و هرچه زودتر باید مبارزه جدی و فراگیر را با آن آغاز نمود. آیا برای مبارزه با فساد نیازمند قانون یا سازمان تازه‌ای هستیم؟ پاسخ منفی است.  برای مقابله با فساد قوانین و مقررات زیادی نوشته شده است،  به فهرست قوانینی که در دهه اخیر در این زمینه نوشته شده است نگاهی بیندازیم: قانون ارتقای سلامت نظام اداری و مقابله با فساد ... مطالعه بیشتر

عمده علت عدم توفیق در مبارزه با فساد را می‌توان در فقدان شفافیت در نظام مالی و پولی کشور جستجو کرد. عدم شفافیت که رانت خواران، کلاه‌برداران، واسطه‌گران و دلالان خواهان آن هستند، همین را می‌رساند. لذا وقتی می‌توانیم به‌طور سیستماتیک جلوی فساد را بگیریم که سیستم اطلاعاتی شفافی داشته باشیم. اگر شفافیت در تمام ابعاد پولی، مالی و اداری به سیستم بازگردد، این مسئله منتج به انضباط اقتصادی در کشور خواهد شد. امروز اگر شاهد بی‌عدالتی، نابرابری و فساد اقتصادی هستیم، بدین دلیل است که شفافیت بر ارتباطات و روندهای کاری حاکم نیست. در همه جای جهان برای محاسبه ... مطالعه بیشتر

امروزه موضوع شفافیت بانک مرکزی تبدیل به یکی از مورد بحث‌ترین موضوعات در زمینه سیاست‌های پولی شده است. عموم مردم نیاز دارند که بانک‌های مرکزی که روزبه‌روز مستقل‌تر از گذشته می‌شوند، از درجه قابل قبولی از شفافیت برخوردار باشند تا همچنان نهادی قابل اتکا باقی بمانند. همچنین، شاخه رو به رشدی از ادبیات مرتبط، به بررسی تأثیرات اقتصادی این افزایش در شفافیت پرداخته است. البته بحث شفافیت و اندازه‌گیری آن به لحاظ کیفی بودن متغیر شفافیت، اندکی پیچیده‌تر شده است؛ چراکه یافتن سنجه‌های مناسب برای اندازه‌گیری آن چندان ساده نیست. اگرچه اقتصاددانانی مانند گراتس و ایجفینگر مطالعات بسیاری در زمینه ... مطالعه بیشتر