حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

 

شفافیت بانک مرکزی، مزایا و معایب

امروزه موضوع شفافیت این نهاد تبدیل به یکی از مورد بحث‌ترین موضوعات در زمینه سیاست های پولی شده است. عموم مردم نیاز دارند که بانک‌های مرکزی که روز به روز مستقل تر از گذشته می‌شوند، از درجه قابل قبولی از شفافیت برخوردار باشند تا همچنان نهادی قابل اتکا باقی بمانند. همچنین، شاخه رو به رشدی از ادبیات مرتبط، به بررسی تاثیرات اقتصادی این افزایش در شفافیت پرداخته است. البته بحث شفافیت و اندازه‌گیری آن به لحاظ کیفی بودن متغیر شفافیت اندکی پیچیده‌تر شده است، چرا که یافتن سنجه‌های مناسب برای اندازه‌گیری آن چندان ساده نیست. اگرچه اقتصاددانانی مانند گراتس و ... مطالعه بیشتر

بررسی شفافیت لایحه بودجه ۹۸

شفافیت ملی ضمن اینکه دولت و مجلس را پاسخگوتر می‌سازد، انتظارات از عملکرد دولت را نیز تعدیل کرده، فساد را کاهش می‌دهد و بخش خصوصی با ریسک مالی کمتری می‌تواند برنامه خود را تنظیم کند. (لازم به ذکر است عدم شفافیت لزوما به معنای وجود روابط ناسالم یا بروز تخلف نیست اگرچه می‌تواند زمینه ساز عدم اجرای قانون یا بروز مفاسد باشد) لایحه بودجه ۹۸ در تاریخ ۱۱ اسفند سال ۹۷ تقدیم مجلس شد و با ۱۷۷رای موافق،۲۴ رای مخالف و ۱ رای ممتنع از مجموع ۲۱۷ نماینده حاضر در جلسه به تصویب رسید.به موجب مصوبه مجلس بودجه سال ۹۸ ... مطالعه بیشتر

شفافیت و دولت الکترونیک

نویسندگان: محمدرضا صالحی وثیق، محمدباقر مکرمی پور مقدمه ویژگی منحصر به فرد هزاره سوم میلادی که از آن با عنوان عصر اطلاعات یاد می‌کنند، نوآوری و تغییر است.بسیاری از کشورهای جهان دریافته اند که عصر اطلاعات جولانگاه تاخت و تاز سازمان هایی است که قابلیت های فن آوری اطلاعات را به خدمت خود و اجتماع درآورده و با رویکردی اثر گذار در راستای باز آفرینی و نوسازی، دیوانسالاری و به طورکلی نظام اجتماعی اقدام می‌کند ( زاهدی۱۳۸۴،۲۶). شفافیت از مهم‌ترین و اساسی‌ترین راهکارها جهت مبارزه با فساد سیستماتیک یک حاکمیت و دولت است. عدم شفافیت در طول تاریخ همواره از ... مطالعه بیشتر

شفاف‌سازی به مثابه مقدمه‌ای بر مبارزه با فساد اقتصادی

ضمن عرض سلام به‌عنوان مقدمه بحث، لطفاً نسبت بین شفافیت و فساد را به لحاظ تئوریک تشریح نمایید. بنده به‌عنوان یک کارشناس اقتصادی اعتقاد دارم فساد و به‌خصوص فساد اقتصادی مهم‌ترین خطر و تهدید برای کشور است، چراکه فساد در واقع ریشه تمام ناملایمتی‌ها، نابرابری‌ها، ظلم‌ها و ناعدالتی‌ها است. در بررسی ریشه‌های فساد می‌توان گفت در جامعه‌ای که سلامت اقتصادی حکم‌فرما باشد، این سلامت مانع از به وجود آمدن هرگونه فساد و معضل اقتصادی خواهد شد. اگر اقتصاد کشور بر اساس اصول علمی و کارشناسی اداره شود، قطعاً می‌توان فساد را کنترل کرد. عدم شفافیت اقتصادی یکی از ریشه‌های فساد ... مطالعه بیشتر

شفافیت و فساد در اقتصاد ایران

با عرض سلام و احترام به همه حضار گرامی و با سپاس از دوستان انجمن علمی توسعه و برنامه ریزی برای برگزاری این نشست و همچنین  حساسیت بر مسئله شفافیت که مسئله‌ی بسیار جدی و مبتلابه در کشور است اگر بخواهیم بحث را به روش علمی به پیش ببریم شاید حیاتی‌ترین مسئله عبارت است از صورت بندی مفهومی اینکه منشا فساد چیست ؟ به نظر جامع ترین تعریف درباره فساد  توسط خانم سوزان اکرمن ارائه شده است خانم اکرمن یکی از مطرح ترین افراد در زمینه آگاهی های عمیق و منحصر به فردی است که درباره فساد، منشا و پیامدهایش ... مطالعه بیشتر
توانمندسازی حاکمیت و جامعه

همایش «شفافیت: حاکمیت پاسخگو، جامعه مطالبه‌گر» (پنل سوم)

نباید اسیرشوهای مبارزه با فساد و ایجاد شفافیت شد خانی در این نشست که از سوی انجمن علمی علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در محل این دانشکده برگزار شد، سخنان خود را با موضوع «فساد چیست؟ » آغاز کرد.  وی با بیان این جمله چالشی که امروز در ایران در ایجاد شفافیت با آن مواجه هستیم وجود شوهای شفافیت از سوی مسئولان و نهادهای مختلف است، گفت: این امر در حال لوث شدن است، به عنوان مثال برخی مسئولان مدیران جوان انتخاب می‌کنند می‌گویند در جهت شفافیت عمل کرده اند. برخی سفر استانی می‌روند می‌گویند در ... مطالعه بیشتر

فقر، پشت در فساد 

فصل های دیگر تشریح و تحلیل نمونه‌هایی است که هریک جنبه‌هایی از رابطه فساد اقتصادی به توسعه نیافتگی را برملا می‌کنند و سوالات جالب و گاه آزاردهنده‌ای را در مقابل خواننده می‌گذارند و در عین حال راهکارهایی برای مبارزه با تبهکاری اقتصادی که به باور آنان از موانع اصلی توسعه اقتصادهای عقب مانده است پیشنهاد می‌کنند.  فصل دوم با عنوان «شرکت سهامی سوهارتو» با این پرسش آغاز می‌شود که پسر رییس جمهور بودن چقدر ارزش دارد؟ و بلافاصله جواب داده می‌شود که اگر از یک شهروند معمولی اندونزی این سوال پرسیده شود حتما خواهد گفت زیاد خیلی هم زیاد و ... مطالعه بیشتر
شفافیت بازار مسکن

شفافیت در بازار مسکن

با وجود سوداگری در بازار مسکن و زمین در ایران، نمی‌توان انتظار سرمایه‌گذاری و رونق در تولید را داشت. چنانکه این چرخه معیوب منجر به افزایش قیمت زمین در سال‌های اخیر شده است، در نتیجه نیازمندان واقعی خرید مسکن نمی‌توانند مسکن مد نظر خودشان را بخرند و یا حتی وام‌های مسکن نیز کفاف خرید نمی‌دهند. یکی از راه‌های کنترل قیمت مسکن و کاهش حجم سوداگری در املاک، شفافیت بازار است که با مالیات بر مسکن و نظارت بر خریداران املاک امکان‌پذیر می‌شود. در صورت شفافیت بازار مسکن می‌توان جلوی سوداگری در املاک و رشد قیمت‌های نجومی را گرفت تا عده‌ای ... مطالعه بیشتر
دسترسی آزاد به اطلاعات

شفافیت حق دسترسی به اطلاعات

منظور از شفافیت، آگاهی از موضوع‌ها، شیوه‌های تصمیم‌گیری و از همه مهم‌تر تصمیماتی است که می‌تواند زندگی همه را تحت تاثیر قرار دهد. چنانکه شفافیت و پاسخگویی کلید اصلی حکمرانی خوب است. با وجود لوایح متعدد شفافیت در ایران همچون لایحه «آزادی اطلاعات» در سال ۱۳۸۴، قانون «انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات» در سال ۱۳۸۷، قانون «ارتقای سلامت نظام اداری و مبارزه با فساد» در سال ۱۳۹۰،  گام‌های عملی آن چندان استوار و محکم برداشته نشده است. با این حال دو پورتال دولتی «خدمات دولت هوشمند» و «سامانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات» امکان رصد دولت را به ... مطالعه بیشتر
شفافیت وزارت تعاون

گامهای عملی شفافیت؛ در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

وزارتخانه تعاون، کار و رفاه اجتماعی به عنوان یکی از وزارتخانه‌های پیشرو در شفافیت، توانسته است تا با انتشار داده‌هایی همچون لیست قراردادها و معاملات صندوق بازنشستگی و هلدینگ‌های وابسته، رشته تحصیلی اعضای هیات مدیره شرکت‌ها، لیست حقوق و مزایای مدیران، مستندان اشتغال روستایی و عشایری و … وعده‌های شفافیت در دولت را عملی کند. همچنین سامانه‌هایی برای هدف شفافیت عملکرد وزارتخانه همچون «سامانه جامع و هوشمند بخش تعاون کشور»، «سامانه شفافیت سازمان بهزیستی»، «سامانه‌های گزارشی دریافت‌کنندگان تسهیلات اشتغال روستایی و خانگی» و «سامانه شفافیت در صندوق بازنشستگی کشوری» طراحی و اجرا شده است. مطالب مرتبط: دولت الکترونیک؛ تعامل دیجیتال ... مطالعه بیشتر
نهاد مبارزه با فساد

نهادهای مبارزه با فساد در ایران

طبق پژوهش‌ها، ایران تاکنون یازده نهاد مبارزه با فساد را تشکیل داده است اما سوال اصلی این است که این نهادها چقدر در مبارزه با فساد موفق عمل کرده‌اند. آیا آنها دستاوردها و عدم موفقیت‌شان را به طور شفاف با مردم در میان می‌گذارند؟ اغلب اقدامات این نهادها در هاله‌ای از ابهام قرار دارند. نشست‌ها و جلسات‌شان با خروجی‌های قابل ارزیابی در رسانه‌ها پوشش داده نمی‌شوند. همچنین اعضای این نهادها در معرض پرسش‌های رسانه‌ها و افکار عمومی قرار نمی‌گیرند. در این اینفوگرافی نهادهایی مثل هیات‌های عالی نظارت، کمیته مبارزه با فساد، تقلب و پولشویی، ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی ... مطالعه بیشتر
شفاف‌سازی نظام بانکی

نظام بانکی غیرشفاف؛ بستر فسادآفرین

بانک می‌تواند مبداء مفاسدی همچون پول‌شویی، اختلاس، فرار مالیاتی و … باشد. ایران نیز بخاطر سطح پایین استاندارهای نظارتی بر حساب‌های بانکی، عدم شفافیت در صورت‌های مالی بانکی، فقدان تجربه و عدم صلاحیت مدیران بانکی و … در معرض بسیاری از مفاسد مالی و اقتصادی در کشور است. چنانکه یکی از بزرگ‌ترین آسیب‌هایی که کشور از آن می‌بیند، کاهش رشد اقتصادی و کاهش رفاه عمومی است. با شناسایی تمام خلاهای بانکی و آسیب‌های آن، بانک مرکزی باید بسترهای لازم برای شفاف‌سازی نظام بانکی همچون سامانه‌ نهاب و … را با جدیت پیگیری کند. مطالب مرتبط: شفافیت گامی به سوی ارتقا ... مطالعه بیشتر

چگونه پولشویی می‌کنند؟

پرونده‌هایی با ساختارهای متفاوت و در برخی موارد به زبان اصلی و همراه با یادداشت‌های حین تحقیقات، در بازه زمانی هشت ماه دریافت و برای تبیین جنبه‌های پولشویی و نکات کلیدی آن، توسط گروه کارشناسی تحلیل و بررسی گردید. تاکید این اثر بر اقدامات بانک‌ها، بیمه‌ها، صرافی‌ها و سایر موسسات مالی و ارتباط نظام یافته آنها با نهادهای نظارتی از جمله مرکز اطلاعات مالی است. باتوجه به اهمیت مبارزه با پولشویی در مبارزه با جرایم مالی و فساد، یکی از کمبودهای مهم آموزش و آشنایی کارشناسان مالی، بانکداران و … است که این کتاب گامی برای رفع این فقدان است. ... مطالعه بیشتر

بودجه به شرط لیست حقوق

براساس تبصره ۲۱ قانون بودجه سال ۱۳۹۸: الف‌ـ به‌منظور ایجاد انضباط مالی، هماهنگی و پرداخت به‌موقع حقوق کارکنان، کلیه دستگاه‌های اجرائی موضوع ماده (۲۹) قانون برنامه ششم توسعه موظف‌اند از ابتدای سال ۱۳۹۸ اطلاعات مربوط به هرگونه پرداخت از محل منابع عمومی و اختصاصی را مطابق ضوابط زیر در اختیار خزانه‌داری کل کشور قرار دهند: ۱ـ اطلاعات مربوط به هرگونه پرداخت به کلیه اشخاص حقیقی شامل رسمی، پیمانی، قراردادی تمام‌وقت و پاره‌وقت، در هر قالبی مانند حقوق و مزایا، کارانه، اضافه‌کاری، انواع فوق‌العاده، حق عائله‌مندی و اولاد و همچنین هرگونه پاداش، به تفکیک شناسه ملی ۲ـ اطلاعات مربوط به سایر ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۲۳ مقابله با فساد و فقر : فساد بزرگ، فساد کوچک

فساد بزرگ، فساد کوچک قوانین ونهادهای ناعادلانه، تمایل به گسترش فساد نهادی دارند. نهادهای ناعادلانه، به ندرت بی­ طرفانه اداره می ­شوند. به این ترتیب، یک جامعه بسیار ناعادلانه احتمالاً فساد و همچنین نافرمانی مدنی بالایی خواهد داشت. در جامعه‌ای که قوانین دسترسی برابر به فرصت­ها را تضمین نمی­ کنند، افراد ثروتمند و قوی، ابزار و منابع برای ایجاد قوانین و نهادهای مطبوع خود خواهند داشت و منافع خود را از طریق تصویب قوانین جدید تأمین خواهند کرد یا با نقض قوانین و نهادها، منافع خود را افزایش خواهند داد. به این نوع فساد اصطلاحاً فسادِ بزرگ گفته می­ شود. ... مطالعه بیشتر

تسخیر دولت

در این کتاب، مفهوم فساد بررسی و به طور تجربی پدیده تسخیر دولت (نفوذ شرکت‌ها در دولت برای تصمیم گیری‌های مختلف به نفع شرکت‌ها) را براساس داده‌های به دست آمده از بررسی عملکرد فعالیت موسسات و محیط اقتصادی در سال ۱۹۹۹ مطرح کرده است. سعی بر آن شده که مفهوم تسخیر دولت با دو نوع دیگر از رابطه دولت و شرکت‌ها یعنی نفوذ و فساد اداری در مقابل هم توضیح داده شود. درحالی که تسخیر دولت، توانایی شرکت‌ها در شکل دادن و اثرگذاشتن بر شکل‌دهی قوانین اصلی بازی از طریق پرداخت‌های خصوصی به مقامات دولتی و سیاستمداران است، روش نفوذ ... مطالعه بیشتر
کتاب-نظم-پنهان-فساد

رشد و بقای شبکه‌ مبادلات مفسدانه

هدف اصلی کتاب، کمک به ایجاد فهم پیرامون شیوه‌هایی است که طبق آنها، شبکه‌های مبادلات مفسدانه، به دلیل نظام پنهان‌شان، بسط و گسترش می‌یابند؛ یعنی با یک حکمرانی درونی، بازیگران را به پذیرش خطر معاملات غیرقانونی، اعتماد به یکدیگر و ایجاد و تقویت ضوابط، قواعد و هنجارهای متقابل ناپیدا ترغیب می‌کند. تحلیل نویسندگان الهام گرفته از رویکردی نهادگرایانه است که معطوف است به ریشه‌های آن دسته از نهادهای غیررسمی که به معاملات مفسدانه اجازه می‌دهند تا در درون فرایندهای تصمیم سازی مشخصی گسترش یابند و جولان دهند. برای توضیح بحران نظام پنهان فساد از مطالب تجربی پیرامون مبادلات مفسدانه در ... مطالعه بیشتر
کتاب فساد و دولت؛ توانمندسازی حاکمیت و جامعه

در هم تنیدگی اقتصاد و سیاست با فساد

بخش اول کتاب، فساد را به مثابه مسئله اقتصادی مورد واکاوری قرار می‌دهد. این بخش شامل چهار فصل است که فصل‌های دو تا پنج را دربرمی‌گیرد. در فصل دوم تاثیرات اقتصادی فساد مورد بررسی قرار می‌گیرد و مهمترین وضعیت‌هایی را مشخص می‌کند که در آن فساد گسترده می‌تواند تعیین کند که چه کسانی مزایای اقدامات دولت را به دست می‌آورند و چه کسانی هزینه‌های آن را تحمل می‌کنند. فصل سوم به فساد مقامات اداری بلندپایه می‌پردازد و با تبیین فساد کلان که در بالاترین سطح حکومت رخ می‌دهد و طرح‌ها و برنامه‌های عمده دولت را شامل می‌شود و به مباحثی ... مطالعه بیشتر

فساد در سیاست‌های مالی زیر ذره‌بین  

کتاب دارای شش فصل است. فصل اول، ارائه مروری بر مسائل مربوط به فساد، وضعیت فعلی تعهدات ضد فساد و بازیگران مبارزه با فساد و تعریفی از فساد مطرح است.   فصل دوم تحت عنوان اقتصاد فساد است که در آن چارچوبی نظری از اقتصادهای فساد را با اشاره به سه مسئله ارائه داده است: نخست، فساد به صورت پدیده‌ای اقتصادی در حال ظهور به عنوان محصول تصمیمات آگاهانه فردی در درون محیط نهادی معین مطرح شده است. دوم، چالش‌های روش شناختی مربوط به سنجش فساد و همچنین منابع اندازه گیری موجود مورد بررسی قرار گرفته است. سوم، وضعیت کنونی دانش ... مطالعه بیشتر

توسعه با مداخلات کوچک 

ویژگی بارز کتاب، این است که چگونه با مداخلات کوچک در شفافیت و مشارکت شهروندان می‌توان اقدامات مناسبی برای اصلاح نهادها، فرایندها، رفتار و هنجارهای مخرب توسعه، طراحی و اجرا کرد. این کتاب تحت عنوان «گزارش سیاستی بانک جهانی» در سال ۲۰۱۶ به تلاش پژوهشگران جوان مباحث نوین توسعه، تدوین شده است. ادعای اصلی کتاب این است که رویکردهای تک بعدی اقتصادی که نواقص امور سیاسی و فرهنگی را با فرض برون‌زا بودن نادیده می‌گیرند، در اصلاحات توسعه‌گرا راه به جایی نمی‌برند؛ بلکه ماهیت نهادهای سیاسی، هنجارهای فرهنگی و رفتار بازیگران در این چارچوب را باید به صورت درون‌زا مورد ... مطالعه بیشتر