محمد ملکی

شناسایی تعارض منافع

مسیر پرپیچ‌وخم پیشگیری تعارض منافع

همان‌طور که در خبرنامه شماره ۵۹ نیز بدان اشاره شد، در بخش هفتم برنامه‌های ارائه‌شده توسط سید احسان خاندوزی وزیر اقتصاد و دارایی به موضوع مدیریت تعارض منافع اشاره‌شده است: «بخش مهم پیش نرفتن اصلاحات اقتصادی در اقتصاد ناشی از منافع مدیران وزارتخانه‌هاست که در دولت قوی لازم است تدابیر زیر در دستور کار قرار گیرد: تلاش در جهت شمول کامل سامانه ستاد، شفافیت تمام قراردادهای بزرگ در شرکت‌های دولتی و شفافیت انتصابات بخش عمومی شناسایی و مدیریت تعارض منافع فردی و ساختاری در زیرمجموعه وزارت امور اقتصاد و دارایی الزام کارکنان مؤثر وزارتخانه و سازمان‌های متبوع به ثبت داوطلبانه ... مطالعه بیشتر
اتحادیه‌های کارگری و خودکامگی در ایران

روابط اتحادیه‌های کارگری و دولت پس از مشروطیت

از دهه ۱۳۰۰ به بعد ایران به دستاوردهای اقتصادی و اجتماعی چشمگیری ازجمله نیرومند شدن دولت مرکزی، ایجاد نظام آموزشی، وضع قوانین برای اعتلای حقوق زنان، احداث جاده‌ها و کارخانه‌ها دست یافت. بااین‌حال، کشور هنوز به بلوغ سیاسی نرسیده بود و تنها تجربه سیاسی آن زمان که انقلاب مشروطه بود در دوره رضاشاه از دست رفت. پس از او پسرش محمدرضا شاه نیز که به نظام حکومت دموکراسی باور نداشت سلطنت خودکامه در ایران مستقر کرد. در کتاب «اتحادیه‌های کارگری و خودکامگی در ایران» نویسنده تلاش کرده است رشد سیاسی کشور را طی دوره ۱۲۸۵ تا ۱۳۴۲ از منظر پیدایش ... مطالعه بیشتر
حداقل دستمزد

توقعات جامعه کارگری از دولت سیزدهم

  با افزایش تورم در کشور مشکل اصلی نیروی کار بخصوص قشر کارگر در کشور معیشت و پس‌ازآن امنیت شغلی و قراردادهای موقت است. این موضوع مدت‌هاست که توسط فعالان کارگری در خبرگزاری‌ها مطرح می‌شود؛ اما، کنترل تورم در شرایط فعلی کار آسانی نیست. آنچه طی چند هفته گذشته نسبت به قبل تغییر کرده است، دریچه امیدی است که با روی کار آمدن دولت جدید برای این قشر از نیروی کار بازشده است. ابراهیم رئیسی در سخنرانی­ خود به موضوع عدم تناسب مزد با تورم و هزینه‌های زندگی اشاره‌کرده و آن را مصداق تضییع حق‌الناس دانست. ایشان تصریح کردند که ... مطالعه بیشتر
انضباط مالی و شفافیت

حمایت اجتماعی و شفافیت بودجه

  در ادامه مجموعه برنامه‌های جعبه سیاه با موضوع انضباط مالی و شفافیت بودجه که با همکاری مشترک اکو ایران و مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی تهیه می‌شود، در این قسمت برای بررسی اثر انضباط مالی و شفافیت بر کارآمدی سیاست‌گذاری حمایتی و رفاهی با دکتر احمد میدری اقتصاددان و معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مصاحبه کرده‌ایم. امکان رصد نحوه هزینه‌کرد بودجه و تحلیل داده‌های حاصل از این رصد می‌تواند ابزار مناسبی برای سیاست‌گذاری جهت تخصیص بهینه منابع حمایتی دولت به نیازمندترین افراد جامعه فراهم کند و با به تصویر کشید سهم فقرا از بودجه ... مطالعه بیشتر
خاندوزی

نظرات دوگانه در مورد وزیران پیشنهادی

تلاش وزیر برای سامان دادن به نظام اقتصادی از طریق مدیریت تعارض منافع در هفته گذشته بحث‌های اصلی در فضای مجازی حول بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی ابراهیم رئیسی در مجلس بود. در کانال‌های مختلف تلگرامی که بیشتر به بازنشر اخبار پرداخته بودند، عمدتاً یا برنامه‌های پیشنهادی وزرا بازنشر شده بود و یا صحبت‌های نمایندگان موافق و مخالف که عمدتاً خواستار رسیدگی به مسئله تعارض منافع از سوی وزرای پیشنهادی در حوزه‌های گوناگون بودند. در این میان بحث‌های مربوط به سه وزارتخانه آموزش‌وپرورش، اقتصاد و بهداشت و درمان بیشترین توجهات را به خود جلب کرده بود. در تحلیل فضای مجازی هفته ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع در مدیریت شهری

پیامدهای تعارض منافع در مدیریت شهری

تعارض منافع شخصی یا سازمانی مسئولین با منافع عمومی، ممکن است تصمیمات و اعمال آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده و منافع عموم مردم را در تعارض با منافع خصوصی یا سازمانی آن‌ها قرار دهد. به‌علاوه یکی از ریشه‌های ناکارآمدی، نابرابری، فقر و وجود تعارض منافع در سیستم اجرایی حکومت‌ها است؛ زیرا هنگامی‌که یک مسئول بتواند به منافع خود یا سازمان متبوع خویش در تضاد با منافع عمومی بیفزاید، نتیجه‌ای جز کاهش سهم عمومی از منابع و گسترش فقر نخواهد داشت. لذا سیاست‌گذارانی که در پی کاهش فساد و یا فقر عمومی در جامعه هستند، شناسایی و مدیریت موقعیت‌های تعارض ... مطالعه بیشتر
اقتصاد سیاسی مجلس

مجلس و اقتصاد سیاسی بودجه

  مجلس یکی از نهادهای تأثیرگذار و شاید به لحاظ اختیارات قانونی از مهمترین نهادهای تأثیرگذار بر انضباط مالی و شفافیت بودجه است. مجلس هم به لحاظ قوانین متعددی که در این زمینه تصویب کرده و خلاءهای قانونی که همچنان در مورد آنها اقدامی نکرده است و هم به لحاظ تصمیماتی که در فرآیند تصویب و نظارت بر بودجه دارد، نقش مهمی در مدیریت مالیه عمومی کشور ایفا می‌کند و بی‌گمان در کاستی‌های اساسی و نیز پیشرفت‌های تدریجی در این زمینه سهم بزرگی دارد. اکوایران با همکاری مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی، در این قسمت از مجموعه برنامه‌های ... مطالعه بیشتر
استقرار حساب واحد خزانه

چالش‌های پیش روی تمرکز حساب‌های دولتی نزد بانک مرکزی

یکی از زیرساخت‌های مهم برای ایجاد انضباط مالی و شفافیت بودجه استقرار حساب واحد خزانه است که امکان رصد و نظارت بر همه تراکنش‌های دولتی و برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری بر اساس آن و وصول درآمدهای دولت بدون رسوب آن‌ها در حساب‌های بانکی دستگاه‌ها را فراهم می‌سازد. عدم شفافیت، رسوب حساب‌های دولتی و فسادهای مترتب از آن، کاغذی بودن برخی از روال‌های خزانه، عدم امکان نظارت بر خط خزانه بر گردش مالی دستگاه‌ها و همچنین تشدید رفتار رانت جویی دستگاه‌ها و بانک‌ها از معایب عدم تجمیع حساب‌های دولتی نزد خزانه است. روال قبلی قانون و عدم تجمیع حساب‌ها نزد خزانه دارای ... مطالعه بیشتر
فرایند طولانی توسعه

فرایند طولانی توسعه

پرسش تاریخی بنیادین کتاب «فرایند طولانی توسعه: ساختن بازارها و حکومت‌ها در انگلستان و اسپانیای پیشاصنعتی و مستعمرات آنها» اینست که چرا توسعه‌یافتگی کشورهایی همچون انگلستان به مرحله‌ای که حکومت و بازار کارآمد داشته باشند، فرآیندی بسیار کند و طولانی بوده است. احتمالاً مشکل‌ترین جنبه از این کتاب همان بخشی باشد که به نظر ساده‌ترین می‌رسد، یعنی چگونه مطمئن شویم که خوانندگان معنای واقعی عبارت «صدها سال یا یک هزاره» را درک- یا در واقع احساس- می‌کنند. حتی یک یا دو سال بسر بردن در یک بحران برای ما به اندازه یک قرن به نظر می‌رسد اگر مجبور باشیم با عواقب ... مطالعه بیشتر
باغگلی

جای خالی قانون مدیریت تعارض منافع

نگرانی از تعمیق تعارض منافع در نظام آموزش عمومی کشور حوزه آموزش چه در سطح عمومی و چه عالی یکی از حوزه‌هایی است که همواره تعارض منافع در آن و آسیب‌های ناشی از آن موردتوجه کاربران و کارشناسان قرار داشته است. موارد تعارض منافع در آموزش عمومی با مرکزیت وزارت آموزش‌وپرورش تنوع بسیار داشته و می‌تواند به صورت‌های گوناگون بروز و ظهور کند. در داخل بدنه این وزارتخانه تعارض منافع می‌تواند به‌صورت آشکار خود را در مالکیت مدیران این وزارتخانه در مدارس غیردولتی نشان دهد که سبب می‌شود سیاست‌هایی پیگیری شوند که بیش از هر چیز منافع این مدیران را ... مطالعه بیشتر
اشتغال غیررسمی

اشتغال غیررسمی زاییده فقر

ریشه اصطلاح بخش غیررسمی به سیاست­های توسعه­ای در دهه­ ۱۹۶۰ باز می­گردد. در آن زمان کشورهای توسعه نیافته از سیاست­های موفقی که کشورهای توسعه­ یافته­ای مانند ژاپن و کشورهای اروپایی در پیش گرفته بودند و بدون توجه به موقعیت و شرایط داخل کشورشان، پیروی کردند. نتیجه این اقدام مهاجرت گسترده روستاییان به شهرها بود و از آنجاییکه ظرفیت­های لازم برای جذب این افراد وجود نداشت بسیاری از آنان به سمت فعالیت­های غیررسمی کشیده شدند. در ایران نیز شکل­گیری بازار غیررسمی را همزمان با اصلاحات ارزی می­دانند که در آن پیوند نیروی­کار با زمین گسست و شرط لازم پدیداری بازارهای کار ... مطالعه بیشتر

اولین آزمون انتخاب وزیران پیشنهادی برای رئیس دولت سیزدهم

در تحلیل فضای مجازی هفته گذشته مشاهده شد که یکی از دغدغه‌های اصلی کاربران، وزیران پیشنهادی در موقعیت تعارض منافع در دولت سیزدهم بود. در این هفته نیز این موضوع همچنان ادامه داشت چنانچه محمدصادق شهبازی در اینستاگرام خود مجدداً بر این موضوع تأکید کرد که «تعارض منافع نداشتن باید یکی از محورهای اصلی در کابینه باشد. مخصوصاً جاهایی که با زندگی مردم از یک طرف و از طرف دیگر با بخش خصوصی و سودهای سرشار طرف است. آموزش‌وپرورش، بهداشت، بانک مرکزی، صمت و… جزو مناطق خطر هستند که گذاشتن افراد ذی‌نفع باب اصلاح را در آن‌ها می‌بندد». نکته جالب ... مطالعه بیشتر
وزیران آتی

عدم تعارض منافع؛ یکی از معیارهای انتخاب وزیران آتی

در هفته گذشته که مصادف با آغاز فعالیت رسمی رئیس‌جمهور سیزدهم بود، گمانه‌زنی‌ها پیرامون وزیران آتی احتمالی نیز شدت بیشتری یافتد. فارغ از اینکه چه کسانی ممکن است برای این مناصب به مجلس معرفی شوند، کاربران و کارشناسان در شبکه‌های اجتماعی و یا رسانه‌ها سعی داشتند معیارهای مختلفی را برای انتخاب وزیران آتی به رئیسی پیشنهاد دهند. یکی از این معیارها عدم تعارض منافع وزیران پیشنهادی بود که کاربران به انحا گوناگون یا سعی داشتند به‌نوعی رئیس‌جمهور را مخاطب خود قرار دهند و یا اهمیت آن را برای سایر کاربران شرح دهند. اولین پیشنهاد از سوی هشت اندیشکده بود که ... مطالعه بیشتر
ریشه‌های اصلی تعارض منافع

ریشه‌های اصلی تعارض منافع در کجاست؟

ضعف رابطه دولت-ملت در نظام حکمرانی تعارض منافع پدیده‌ای پیچیده و چندلایه است که می‌تواند علل گوناگونی در سطوح مختلف داشته باشد و به انحای مختلف اثرات خود را در حوزه‌های گوناگون نشان دهد. در تحلیل نگاه کاربران فضای مجازی به علل این مسئله و ریشه‌های اصلی هرکدام از آن‌ها دلایلی را ذکر می‌کنند که می‌تواند نشان‌گر نوع نگاه کاربران به مسائل کلان کشور باشد. عمده دلایلی که چه کاربران عادی و چه کارشناسان برای تعارض منافع ذکر می‌کنند، منافع مالی است. هرچند منافع مالی می‌توانند نقش مهمی در این زمینه داشته باشند اما باید توجه داشت که اولاً منافع ... مطالعه بیشتر
افزایش ظرفیت پزشکی

چرا همیشه مخاطبان به وزارت بهداشت توجه بیشتری می‌کنند

مقصر اصلی در عدم افزایش ظرفیت پزشکی کیست؟ در هفته گذشته بازهم وزارت بهداشت و سازوکارهای پر از تعارض منافع آن موردتوجه کاربران در فضای مجازی قرار گرفته بود. این موضوعات به‌قدری متنوع و گوناگون بودند که گویی وزارت بهداشت و درمان، محل اصلی و نقطه تمرکز تعارض منافع در کشور است. البته این مسئله شاید به این دلیل باشد که مردم تأثیر سیاست‌های این وزارتخانه را بیشتر به‌طور مستقیم در زیست روزمره خود احساس می‌کنند و بنابراین بیشتر نسبت به تعارضات موجود در آن حساس هستند. یکی از موارد تعارض منافع این وزارتخانه که بیشترین اظهارنظرها پیرامون آن شکل ... مطالعه بیشتر
مسئله خوزستان- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

نظام تدبیر و مسئله خوزستان

تابستان ۱۳۷۹ تازه نماینده مردم آبادان شده بودم که به دلیل شور شدن شبکه آب شهری مردم به خیابان ریختند. در آن اعتراض سه نفر کشته شدند. اولین خون‌هایی که برای مشکلات محیط‌زیست در ایران به زمین ریخته شد. آب دریا وارد شبکه آب آشامیدنی شهری شده بود و سه روز آب قابل آشامیدن در شهر نبود؛ شهری که در محاصره دو رودخانه آب شیرین بود حالا با پیشروی کامل آب دریا در رودخانه‌های بهمن‌شیر و اروند در محاصره آب شور قرار گرفته بود. در سال ۲۰۰۱ میلادی (۱۳۸۰) برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP) گزارشی تحت عنوان «تالاب‌های بین‌النهرین: ... مطالعه بیشتر
اصناف

کارکرد اتحادیه‌ها و اصناف در اقتصاد

اتحادیه­ های صنفی به دنبال هدفی مشخص؛ یعنی، حفظ دستاوردهای مشترک اعضا یا احیای منافع ازدست‌رفته آن‌ها هستند. به‌واقع اصناف نمونه‌ای کلاسیک از مؤسسات خاص هستند که نه‌تنها به منافع خود، که به منافع عمومی نیز خدمت می‌کنند. در دهه‌های اخیر پژوهشگران نظریات مختلفی درباره نقش اصناف حرفه‌ای و اتحادیه‌ها در اقتصاد ارائه داده‌اند. عده‌ای از آن‌ها معتقدند ازآنجایی‌که اصناف از اواسط قرن ۱۴ ام میلادی تا به امروز هنوز فعال هستند پس کارآمد بوده و می‌توانند مشکلات اقتصادی را حل کنند. اما عده‌ای دیگر معتقدند اصناف تنها به ایجاد انحصار برای افراد ثروتمند و قدرتمند کمک می‌کنند. ازآنجاکه انحصار، ... مطالعه بیشتر
بخشنامه تعارض منافع

پررنگ شدن مسئله تعارض منافع در نظام حکمرانی کشور

در هفته گذشته دو خبر مبنی بر اقدام در راستای مدیریت تعارض منافع در فضای مجازی بازنشر شد؛ اولین خبر مربوط به بخشنامه مدیریت تعارض منافع در سازمان تأمین اجتماعی بود که مصطفی سالاری، رئیس این سازمان در اینستاگرام خود آن را گامی مهم در راستای جلوگیری از فساد عنوان کرد. وی در این زمینه بیان کرد که «صدور بخشنامه مدیریت تعارض منافع گامی روبه‌جلو است و انتظار داریم که از نظرات شرکای اجتماعی و اساتید دانشگاه برای تکمیل آن بهره‌مند شویم و این موضوع مهم را در جامعه به سهم خود ترویج کنیم». همچنین وی با تأکید بر قابل‌اجرا ... مطالعه بیشتر
خزانه داری و انضباط مالی

قطعه گمشده نظارت بر دخل و خرج شهر

  مجموعه مصاحبه‌هایی با موضوع انضباط مالی و شفافیت بودجه در برنامه جعبه سیاه تلویزیون اینترنتی اکو ایران با همکاری مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه تهیه شده است که مصاحبه با دکتر مجید فراهانی عضو شورای شهر پنجم تهران اولین قسمت از این مجموعه است. اگر بودجه نتواند به انضباط مالی ختم شود، انجام وظایف حاکمیتی، هزینه بالایی برای جامعه به بار خواهد آورد. یکی از نهادهای مهمی که در سال‌های اخیر نسبت به دخل و خرج آن، حساسیت بالایی ایجاد شد، شهرداری است. از مهمترین وعده‌های شورای شهر پنجم هم ارتقای انضباط مالی در شهرداری بوده است. ایجاد سازوکار ... مطالعه بیشتر