محمد ملکی

تعارض منافع و بهره‌وری در ایران- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

تعارض منافع و بهره‌وری در ایران

پل کروگمن، نوبلیست اقتصاد، بیان می‌کند که «بهره‌وری همه‌‌چیز نیست‌ اما در بلندمدت تقریبا همه‌‌چیز است». اگر این نقل‌قول، جدی گرفته شود، آن‌گاه باید برای آینده اقتصاد ایران نگران بود؛ چه‌بسا این آینده نه‌چندان روشن، سال‌هاست فرا‌رسیده است. چراکه شاخص بهره‌وری کل عوامل تولید ایران از ۴٫۹۹ در سال ۱۳۴۸ به ۱٫۰۸۳ در سال ۱۳۹۶ رسیده و در سال‌های اخیر هم این رقم افت بیشتری کرده است. در این زمینه بهره‌وری اکثر عوامل تولید ایران بسیار نوسانی و در قیاس جهانی در سطح بسیار پایینی است. عوامل متعددی در وقوع این عملکرد دخیل بودند اما در این نوشتار دنبال استدلال ... مطالعه بیشتر
مصادیق تعارض منافع در آموزش و پرورش- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

مصادیق تعارض منافع در آموزش و پرورش- بخش اول

همان‌طور که اشاره شد به دلیل آنکه عامه مردم از طریق مدارس دولتی و خصوصی با وزارت آموزش‌وپرورش سروکار دارند؛ مصادیق تعارض منافعی را که در مدارس رخ می‌دهد به‌وفور تجربه کرده‌اند. استعدادیابی ازجمله این مصادیق است. این موقعیت هنگامی رخ می‌دهد که برخی مسئولین یا معلمین مدارس دولتی مالک یا سهامدار مدارس خصوصی باشند. این امکان وجود دارد که آن‌ها دانش‌آموزان بااستعداد مدارس عمومی را شناسایی کرده و به مدارس خصوصی خود هدایت کنند. این روند باعث تهی شدن مدارس دولتی از دانش‌آموزان بااستعداد، مستحیل شدن انگیزه معلمان مدارس دولتی برای تدریس و نهایتاً کاهش کیفیت آموزش عمومی رایگان ... مطالعه بیشتر

اهمیت شناسایی زمینهِ انگیزه‌ فساد

منافع عمومی و شخصی گاهی در تقابل قرار می‌گیرند و چون انسان ذاتا سودجوست، احتمال اینکه نفع شخصی بر نفع عمومی و ملی غلبه یابد زیاد است. این اتفاق می‌تواند در سیاست‌ها و برنامه‌های تدوین‌شده کشور هم تبلور یابد. این اتفاق فقط مخصوص برنامه‌ها و سیاست‌های کشور ما نیست و در دیگر کشورها هم وجود دارد. در بسیاری از کشورها تلاش می‌شود که این دو نفع در تضاد و تقابل با یکدیگر قرار نگیرند تا احتمال بروز فساد را تا حد امکان کاهش دهند. فرزام پوراصغر، کارشناس اقتصاد محیط زیست، دراین‌باره تأکید می‌کند: ابزارهای متعددی در دنیا به وجود آمده ... مطالعه بیشتر
مدیریت تعارض منافع- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

حل یا مدیریت تعارض منافع؟ مجلس و آموزش و پرورش در کانون توجه کاربران

در هفته گذشته یعنی ۲۹ خرداد ماه تا ۴ تیرماه سال ۱۳۹۹ دو اتفاق مهم در موضوع تعارض منافع به وقوع پیوست که توجه کاربران فضای مجازی را به شدت به خود معطوف کرد. در اولین اقدام وزیر آموزش و پرورش بخشنامه ای را برای مدیریت تعارض منافع به ادارات استانی ابلاغ کرد بطوریکه خود وزیر در حساب توییتریش اعلام کرد عزم خود را برای حل این مسئله جزم کرده است. در دومین اقدام با تشکیل کمیسیون های تخصصی در مجلس این کاربران فضای مجازی بودند که لب به اعتراض گشودند و نقادانه از مجلسی‌ها پرسیدند که چرا کمیسیون‌ها مملو ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع سازمان حفاظت محیط زیست -مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

راهنمای اصول اخلاقی و تعارض منافع در موسسات حفاظت محیط زیست ایالات متحده

ماموریت اصلی سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا که در سال ۱۹۷۰ تاسیس شد ایجاد استانداردها و قوانین ارتقادهنده سلامت افراد و محیط زیست است. کارمندان سازمان حفاظت محیط زیست همانند سایر کارمندان دولتی در ایالات متحده تابع قوانین و مقرراتی هستند تا رفتار و تصمیمات آن‌ها طوری تنظیم شود که به دور از هر گونه جهت‌گیری شخصی و سیاسی باشد. تنها در این حالت است که آنها در مسیر اجرای قانون و برقراری نفع عمومی حرکت خواهند کرد. یکی از این قوانین، اساسنامه مدیریت تعارض منافع و مقررات اخلاقی در رفتارهای دولتی در سازمان محیط زیست است. اساسنامه تعارض منافع، ... مطالعه بیشتر

لابی‌گران مقابل قانون

قوانین متعدد در زمینه مبارزه با فساد در شقوق مختلف، از این جهت ضعیف عمل کرده که لابی‌گران همچنان مشغول به کار هستند و منافع آنها نخواهد گذاشت قوانین به درستی اجرا شود. بنابراین صرف داشتن یک قانون نمی‌تواند انتظارات را برای مقابله و از بین بردن فساد برآورده کند. امروز با پدیده‌هایی مواجه هستیم که پیش‌تر کمتر به چشم می‌خورد. مانند وزیری که در شرکت‌های خصوصی نیز سمت داشته و منافع خانوادگی خود را نیز دنبال می‌کرد. یا مدیرکلی که مسئول تنظیم بازار است و خودش شرکت واردکننده کالا دارد. خودش بخش‌نامه می‌دهد و خودش از آن بخش‌نامه نفع ... مطالعه بیشتر
رانت اطلاعاتی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

اعضای شورای پول و اعتبار بدون شغل موازی

اشتغال هم‌زمان به‌عنوان یکی از مصادیق تعارض منافع زمینه بروز فساد گسترده‌ای در تمام بخش‌های اقتصاد فراهم کرده است؛ از مسئولین وزارتخانه‌هایی که به شرکت‌های خصوصی خودشان مجوز بی‌ضابطه می‌دهند تا افرادی که با وجود اشتغال در نهادی مثل بانک مرکزی به‌طور غیررسمی به شبکه بانکی هم مشاوره می‌دهند. کارشناسان می‌گویند مثل قانونی که تعیین کرده اعضای شورای پول و اعتبار افرادی باشند که در بخش دیگری سمت دارند؛ درحالی‌که هم‌زمان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین تصمیمات را در حوزه پولی و بانکی می‌گیرند. به‌زعم تحلیلگران این حوزه، درواقع برای ممانعت از سودجویی از این راه قانون هست اما کامل نیست، نظارت ... مطالعه بیشتر
مدیریت تعارض منافع در بخش مسکن-مرکز توانمندسازی و حاکمیت جامعه

راهکارهای مدیریت تعارض منافع در بخش مسکن

یکی از مهمترین سیاستهای اداره بازرسی عمومی وزارت مسکن ایالات متحده برای کاهش جرایم اداری و بهبود کارایی در حوزه مسکن مدیریت تعارض منافع در دستگاههای تابعه این وزارت خانه است. مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه در راستای مدیریت تعارض منافع متن پیشرو که نحوه مدیریت تعارض منافع وزارت مسکن و توسعه شهری ایالات متحده را نشان می‌دهد ترجمه و تلخیص کرده است. همانطور که در متن گزارش آمده است، این اداره طی اطلاعیه‌ای مهمترین موقعیت های تعارض منافع و راهکارهای اجتناب یا مدیریت تعارض منافع را به کارمندان و مدیران این دستگاه ها  ابلاغ کرده است. بنا به تعریف ... مطالعه بیشتر

معامله سهام با اطلاعات پنهانی

هرگونه استفاده از اطلاعات نهانی جرم است و با افرادی که از این اطلاعات به نفع خود سود ببرند، برخورد قانونی می‌شود. یک سر ماجرای استفاده از رانت اطلاعاتی در بازار سرمایه می‌تواند به اشتغال هم‌زمان افراد در بورس و شرکت‌ها برسد. هرچند قانون این اتفاق را ممنوع کرده؛ اما گاه راه‌هایی برای دور‌زدن این قانون وجود دارد که زمینه سوءاستفاده را فراهم کرده است. بنا به تعریف مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی چنانچه یک مقام عمومی منافعی در فعالیتش با شرکت‌های خصوصی داشته باشد یا اشتغال هم‌زمان در حوزه‌های نزدیک به‌ هم در بخش‌های خصوصی و عمومی ... مطالعه بیشتر
دولت الکترونیک در وزارت نفت- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

وزارت نفت در صف آخر دولت الکترونیک

” از ۲۲ مرداد ماه استفاده از کارت سوخت در جایگاه ها الزامی است” “تعداد مشترکین گاز شهری و روستایی در سال ۱۳۹۷ به ۵/۲۲ میلیون خانوار رسید” جملات بالا را هر کدام از ما بارها در این چند ماهه اخیر از زبان رسانه ها شنیده ایم. حال یک لحظه تصور کنید که به جای ثبت نام اینترنتی کارت سوخت هر مالک مجبور به مراجعه به دفاتر پلیس +۱۰ بود یا هر ماه ۵/۲۲ میلیون قبض توسط شرکت ملی گاز چاپ و در اختیار شرکت پست قرار گیرد. اینها تنها دو مورد از چندین خدماتی است که وزارت نفت و ... مطالعه بیشتر
هوشمندسازی مدارس- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

از بحران کرونا تا چالش­های دولت الکترونیک در آموزش

 انتشار ویروس کرونا مدارس در سراسر جهان را به تعطیلی کشاند در این راستا سازمان‌های جهانی یونسکو و یونیسف ضمن ابراز نگرانی از تعطیلی مدارس در سراسر دنیا، راهکارهایی از جمله آموزش مجازی از طریق اینترنت، تلویزیون و… را برای دانش آموزان پیشنهاد کرده‌اند. وزارت آموزش و پرورش ایران هم در اولین اقدام تلاش کرد از طریق شبکه آموزش اقدام به تدریس دروس مهم نماید اما به دلیل حجم بالای دروس پس از مدتی وزارتخانه فوق برای پوشش بهتر مطالب درسی اپلیکیشن شاد را معرفی نمود. با وجود تمامی این تلاش‌ها همچنان نقدهای جدی در ارتباط با آموزش مجازی به ... مطالعه بیشتر

رهبری عمومی در شرایط بحران: ارتباطات و اطلاع رسانی

چند ایده خوب در زمینه ارتباطات وجود دارد که باید در طول چنین دوره دشواری در هر زمانی که با دیگران درگیر موضوع هستید آنها را در نظر بگیرید: آرام باشید صادق و منسجم باشید حرفه‌ای و خودمانی باشید حضور داشته باشید و محسوس باشید از زبان تبلیغاتی استفاده کنید مطالب مرتبط: رهبری عمومی در شرایط بحران: رهبری چندکنشگری رهبری عمومی در شرایط بحران: سوگیری دسترس‌پذیری رهبری عمومی در شرایط بحران: کمک به مردم برای فائق آمدن به محدودیت‌ها رهبری عمومی در شرایط بحران: عارضه فلج‌شدگی مدیریت بحران سیلاب گلستان در «دام قابلیت» توزیع رهبری در شرایط بحران ... مطالعه بیشتر
بحران رهبری

رهبری عمومی در شرایط بحران: رهبری چندکنشگری

رهبری باید نقش‌های متعددی را پذیرا باشند: مجوزدهندگان انگیزه‌دهندگان جمع‌کنندگان اتصال‌دهندگان تعیین‌کنندگان مسئله ایده‌پردازان مشوق‌ها (یا قدرت دهندگان) تأمین‌کنندگان منابع و مجریان تحقیقات نشان می‌دهد رهبرانی که واقعا به مردم خود کمک کردند تا بهتر عمل کرده و کارهای سخت‌تری انجام دهند به ندرت بیش از سه نقش را بازی می‌کنند. حتی افرادی که ما گاهی آن‌ها را «قهرمان» می‌نامیم (یا شاید سرپرستان) به این قانون سرانگشتی عقیده دارند. مطالب مرتبط: رهبری عمومی در شرایط بحران: ارتباطات و اطلاع رسانی رهبری عمومی در شرایط بحران: سوگیری دسترس‌پذیری رهبری عمومی در شرایط بحران: کمک به مردم برای فائق آمدن به محدودیت‌ها ... مطالعه بیشتر
سوگیری دسترس‌پذیری

رهبری عمومی در شرایط بحران: سوگیری دسترس‌پذیری

اول: ذهن ما هنگام پردازش تصمیمات تمایل دارد ابتدا به سراغ اطلاعاتی برود که بازیابی آن‌ها آسان است (آن‌چه که «سوگیریِ دسترس‌پذیری» خوانده می‌شود). دوم، ذهن ما هنگام پردازش تصمیمات در جستجوی اطلاعاتی است که آن‌چه را تا پیش از این باور داشتیم تأیید کند (آن‌چه که «سوگیری تأیید» خوانده می‌شود.) سوم، ذهن ما گاهی اوقات احتمال رخداد چیزی را زیادتر از حد تخمین می‌زند (آن‌چه که «سوگیریِ واپس‌نگری» یا «سوگیری سهل‌انگاری» نامیده می‌شود). چهارم، شما بایستی سرقت مسلحانۀ ذهنی را بشناسید؛ واکنش توقف، مبارزه و پروازِ غریزی. مطالب مرتبط: رهبری عمومی در شرایط بحران: کمک به مردم برای فائق ... مطالعه بیشتر
همه‌گیری کرونا

رهبری عمومی در شرایط بحران: ظرفیت های محدود

با توجه به همه‌گیری جهانی کرونا و بحران پیچیده‌ای که این بیماری ویروسی برای کشورها پدید آورده، نویسندگان کتاب تصمیم گرفته‌اند طی سلسله یادداشت‌هایی به طرح برخی نکات راهگشا برای شرایط بحران با الهام از مفاهیم و رویکرد «توانمندسازی حکومت» و روش «انطباق تکرارشونده مسئله‌محور» (PDIA) بپردازند. از آنجا که ایران نیز بیش از یک ماه است درگیر این بحران شده و بر اساس قرائن تا دو ماه دیگر ابعاد و عوارض این بحران ادامه دارد، مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه اقدام به ترجمه‌ی این یادداشت‌ها می‌کند تا الهام‌بخش سیاستگذاران و رهبران عمومی و کنشگران حاکمیتی درگیر در این پدیده ... مطالعه بیشتر
کمک به مردم

رهبری عمومی در شرایط بحران: کمک به مردم برای فائق آمدن به محدودیت‌ها

باید با چه کسی ارتباط بگیرید؟ (برای بعضی خانواده‌شان، برای برخی دیگر زیردستان‌شان، برای برخی دانشجویانشان و عده‌ای یک ملت) چگونه می‌تواند «حضور داشته باشید و در چشم» این افراد باشید؟ (آیا می‌توانید دیدارهای مرتب خانوادگی ترتیب دهید، یا یک گروه واتساپی برای پرداختن به این موضوع ایجاد کنید یا مرتب از طریق تلویزیون اطلاع‌رسانی کنید؟) این اطلاعات را بایستی چگونه به اشتراک بگذارید که ترس‌ها و اضطراب‌ها را آرام کنید؟ (به اینکه چطور نخست‌وزیر سنگاپورر در مراحل اولیه و پیشرفتۀ بحران کرونا مردم‌اش را خطاب قرار می‌دهد توجه کنید؛ اینکه که او چگونه به‌آرامی و به‌روشنی آن‌چه در حال ... مطالعه بیشتر

رهبری عمومی در شرایط بحران: عارضه فلج‌شدگی

نخست، مسئولیت‌پذیر باشید، از گذشته عبرت بگیرید و دست از مقصر جلوه دادن دیگران بردارید. دوم، آرام باشید: سریع پاسخ دهید، نه عجولانه. سوم، سازگار باشید؛ هیچ رویکرد ایده‌آلی برای مواجهه با بحران وجود ندارد. مطالب مرتبط: رهبری عمومی در شرایط بحران: ارتباطات و اطلاع رسانی رهبری عمومی در شرایط بحران: رهبری چندکنشگری رهبری عمومی در شرایط بحران: سوگیری دسترس‌پذیری رهبری عمومی در شرایط بحران: کمک به مردم برای فائق آمدن به محدودیت‌ها شفافیت در نظام پزشکی از چه نوع بوروکراتی باید اعاده حیثیت کرد؟ ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع در شهرداری- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

ماده ۱۰۰ شهرداری، انتخاب وظیفه یا درآمد؟

تخلف از استانداردهای فنی ساخت و ساز و اصول شهرسازی در ایران، واقعیتی مشهود است که در کلانشهرهایی که با محدودیت فضایی مواجه‌اند نمود بیشتری دارد. از میان مراجع اصلی رسیدگی به تخلفات ساخت و ساز در ایران، کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری از نقش کلیدی‌ای برخوردار است. اما شوربختانه بنا به گفتگوی مورخ ۴ شهریور ۱۳۹۸ تورج فرهادی، مدیر امور اجرایی کمیسیون‌های ماده ۱۰۰ شهرداری تهران با خبرگزاری تسنیم، از بین ۱۲۰۰ شهرداری کل کشور بیش از ۵۰ درصد آرای اکثریت شهرداری ها منجر به اخذ جریمه و نادیده انگاری تخلفات می‌شوند!  مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی به ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع چیست- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

نظام دارو و سلامت زیر ذره‌بین تعارض یا تضاد منافع

شبکه‌های مجازی فضایی را ایجاد می‌کنند که در آن امکان گفتگو، انتقال و تبادل سریع پیام‌های متنی بصورت آنلاین را بین دو نفر یا به صورت گروهی فراهم می‌کند. علاوه بر این، پیام‌رسان‌های اینترنتی طراحی شده‌اند که منحصراً در شبکه جهانی وب ارتباط برقرار کنند. فضاهای مجازی از یک سو محیطی را برای کاربرانشان ایجاد می‌کنند تا به تبادل ایده‌ها، نوشته‌ها و دغدغه‌های خود با دیگران بپردازند و از سوی دیگر این امکان را به سیاستگذار می‌دهند تا با دغدغه‌های مردم جامعه آشناتر شود. از پرکاربردترین این فضاها توییتر و تلگرام است. در متن پیش‌رو قصد داریم تا با کندوکاو ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع در وزارت بهداشت-مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

فرصتی برای مدیریت تعارض منافع در وزارت بهداشت و درمان

۳ام اردیبهشت ماه سال جاری وزیر و برخی از معاونین اسبق وزارت بهداشت در نامه‌ای به سعید نمکی از فساد ساختاری در این وزارتخانه خبر داده و خواهان حل این موضوع شدند. آن‌ها موضوع تعارض منافع (conflict of interests ) را در زمره مهم‌ترین بلاهای آسیب‌رسان در ساختار بهداشت و درمان کشور ذکر کرده؛ که به دلیل ویژگی‌های اختصاصی این حوزه منجر به شکل‌گیری ساختارمند فساد در برخی از اجزاء وزارت بهداشت شده است. در حالت کلی تعارض منافع به شرایطی گفته می‌شود که فرد یا سازمان در دوراهی انتخاب میان منافع شخصی، حزبی، گروهی یا خانوادگی خود از یک ... مطالعه بیشتر