دیده‌بان مسائل کودکان

کودکان بزرگترين سرمايه آينده هر کشور هستند. آينده يک کشور بستگی به وضعيت فعلی کودکان دارند. اين سرمايه در صورتی به فعليت خواهد رسيد که نيازهای اوليه کودکان مانند خوراک، آب آشاميدنی سالم، سرپناه مناسب، تغذيه کافی و تربيت و آموزش با کيفيت برخوردار باشد. کودکان هر چند مهمترين دغدغه هر خانواده و پدر و مادری است اما در صحنه سياستگذاری فاقد نماينده مشخص است.

«قانون حمایت از اطفال و نوجوانان»، سومین قانون حمایت از کودکان است که در تاریخ قانونگذاری کشورمان به تصویب مجلس رسیده است (1322،1381،1399). به علل مختلف قوانین و آئین‌نامه‌های مصوب در اجرا با مشکل روبرو شده‌اند و دستاوردهای آنها کمتر از میزان مورد انتظار بوده است. امید می‌رود با حمایت خبرنگاران و رسانه‌های جمعی، این بار با تصویب این قانون، گام‌های اجرائی موثری برای حمایت از کودکان برداشته شده و افزون بر این، بستری برای همکاری حوزه‌ی سیاستگذاری رفاهی و خبرنگاران برای بهبود وضعیت کودکان ایجاد شود.

صفحه پیش رو در سایت مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه بر اساس ایده‌ی معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و در همکاری با این وزارتخانه برای بازیابی و بازتاب گزارش‌های خبری و تحلیلی خبرنگاران و اصحاب رسانه و نهادهای مدنی در مورد مسائل کودکان ایجاد شده است.

بودجه‌ریزی کودک‌محور : ضرورت، الزامات و پیامدها

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۳-۱۰-۲۳

مقدمه نشست «اولویت‌دهی به کودکان در حمایت‌های اجتماعی؛ تحلیل، شاهد، عمل» با همکاری مشترک مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی و مرجع ملی حقوق کودک در اردیبهشت ۱۴۰۳ برگزار شد. یکی از مباحث مورد بحث در این نشست موضوع تأمین مالی حمایت‌های اجتماعی از کودکان بود. بودجه‌ریزی به نفع کودک یا بودجه‌ریزی کودک‌محور از جمله «بهترین سرمشق»هایی است که در کشورهای زیادی مورد توجه قرار گرفته است. در ویدئو بارگذاری شده صحبت‌های محمود علی‌گو، مدیرکل مرجع ملی حقوق کودک، محسن کرمانی، مدیرکل آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی و فاطمه قاسم‌پور، نماینده مردم تهران در مجلس دوزادهم شورای اسلامی را مشاهده ... مطالعه بیشتر

انواع و تغییرات نظام‌های رفاهی کودکان

محمد عادلی۱۴۰۳-۱۰-۱۲

مبارزه با کودک‌آزای: دیدگاه‌ها و روندهای بین‌المللی گیلبرت در سال ۱۹۹۷ در کتابی تحت عنوان «مبارزه با کودک‌آزاری: دیدگاه‌ها و روندهای بین‌المللی» به بررسی انواع سیستم‌های حمایتی و نظام‌های رفاهی کودکان در بین ده کشور شامل ایالات‌متحده، کانادا، انگلستان، سوئد، فنلاند، دانمارک، نروژ، آلمان، بلژیک و هلند پرداخت. وی دو نوع رویکرد حمایتی کودکان شامل رویکرد حمایت از کودک[۱] و رویکرد خدمات‌دهی به خانواده[۲] را که در کشورهای مختلف بکار گرفته می‌شوند، شناسایی کرد. این دو رویکرد در چهار بعد از یکدیگر متمایز می‌شوند. ابعاد تمایز بخش به رویکرد حمایت از کودک و خدمات دهی به خانواده در نظام‌های رفاهی ... مطالعه بیشتر

سیاستگذاری حوزه کودکان در ایران

شهین رعنایی۱۴۰۳-۰۹-۲۴

سیاستگذاری حوزه کودکان پیش از دوره پهلوی نخستین اقدامی که در راستای حمایت اجتماعی از کودکان به عنوان سیاستگذاری حوزه کودکان در ایران صورت گرفت تصویب قانون آبله‌کوبی توسط میرزا تقی‌خان امیرکبیر بود. این سیاست در سال ۱۲۲۹ شمسی در روزنامه وقایع اتفاقیه اعلام شد. طبق این سیاست تنها راه‌حل مقابله با بیماری آبله و تأثیرات زیان‌بار آن بر سلامت کودکان آبله‌کوبی بود. لذا، سلامت کودکان تنها موضوعی بود که توجه سیاست‌گذاران را به خود جلب کرده بود. این موضوع در دوره مشروطه شکل گسترده‌تری به خود یافت. به این صورت که آموزش‌های بهداشتی در کتاب‌های کودکان گنجانده شد و ... مطالعه بیشتر

اولویت‌دهی به کودکان در حمایت‌های اجتماعی

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۳-۰۲-۲۴

نشست تخصصی «اولویت‌دهی به کودکان در حمایت‌های اجتماعی؛ ایده، سیاستگذاری و اجرا» در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد. این نشست که توسط مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی و با همکاری مرجع ملی حقوق کودک برگزار شد به بررسی حمایت اجتماعی از کودکان پرداخت. گزارش «اولویت‌دهی به حقوق کودکان در حمایت‌های اجتماعی: تحلیل، شاهد، عمل» که به سفارش مرجع ملی حقوق کودک و توسط مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی تألیف شده است در این نشست ارائه و مشارکت‌کنندگان در نشست به نقد و بررسی ایده حمایت اجتماعی حساس به کودک و چالش‌های مواجهه با آن ... مطالعه بیشتر

نشست تخصصی اولویت‌دهی به کودکان در حمایت‌های اجتماعی

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۳-۰۲-۲۰

کودکان با توجه به نداشتن صدا در جوامع و ناتوانی در پیگیری منافع خود جزو گروه‌های آسیب‌پذیر به حساب می‌آیند. کنوانسیون حقوق کودک تدوین و اجرای طرح‌های حمایت اجتماعی از کودکان را به عنوان حقوق کودکان ابراز می‌کند. رویکردها، ایده‌ها و سیاست‌های مختلفی برای اجرای مزایای اجتماعی کودکان وجود دارد، اما آیا این سیاست‌ها کارآمد هستند؟ وضعیت حمایت اجتماعی از کودکان در ایران چگونه است؟ اولویت‌دهی به کودکان در حمایت‌های اجتماعی چگونه محقق می‌شود؟ آیا سیاست اجتماعی در ایران به کودکان حساس است؟ این‌ها مجموعه سوالاتی است که باید به آن پاسخ داد. نشست «اولویت‌دهی به کودکان در حمایت‌های اجتماعی؛ ... مطالعه بیشتر

طرح ساماندهی کودکان کار

آتوسا تقوی۱۴۰۲-۱۰-۱۱

طرح ساماندهی کودکان کار خیابان نهم دی ماه ۱۴۰۲ بود که شهرداری تهران از اجرای قریب‌الوقوع طرح ساماندهی کودکان کار خیابانی خبر داد. در این خبر ۳۲ مرحله قبلی این طرح ناموفق عنوان شد. چون این مراحل با محوریت جمع‌آوری کودکان کار و حبس آنها در برخی مراکز صورت گرفت. غافل از آنکه زدن مسکن به جان بیمار شهرها،‌ معضل کودک کار را درمان نمی‌کند. بلکه روز به روز به تعداد این کودکان در قالب مشاغل جدید افزوده می‌شود. اما چرا ۳۲ بار شکست رخ داد؟ بدنه شهرداری و حاکمیت چه ابعادی از آسیب اجتماعی کودکان کار به ویژه کودکان ... مطالعه بیشتر

حمایت اجتماعی از زنان سرپرست خانوار با تلفیق رویکرد شخص‌محور و مکان‌محور

سمانه ذاکری۱۴۰۱-۰۲-۲۳

بنا به آمار سال ۱۳۹۵، حدود ۳ میلیون زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارند که شامل طیف گسترده‌ای از خانوارها می‌شوند. ۴۴ درصد از خانوارهای زن‌سرپرست، خانوار تک نفره یا خودسرپرست هستند. در این گروه، ۵۶ درصد از زنان سرپرست خانوار، سالمند و ۸ درصد آنان جوان هستند. همچنین از بین خانوارهای زن‌سرپرست با بیش از یک عضو، ۱۳ درصد زنان سرپرست خانوار دارای همسر و ۲۴ درصد از آن‌ها دارای حداقل یک فرزند هستند. نرخ فعالیت زنان سرپرست خانوار در حدود میانگین ملی و معادل ۱۶٪ است، درحالی‌که این نرخ برای مردان سرپرست خانوار ۷۹% است؛ البته این ... مطالعه بیشتر

سیاست‌های حمایت اجتماعی: رویکرد شخص‌محور، مکان‌محور یا تلفیقی از آن‌ها؟

سمانه ذاکری۱۴۰۱-۰۱-۲۰

رویکردهای شخص‌محور و مکان‌محور، دو رویکرد متفاوت در حوزه‌ی طراحی سیاست‌های حمایت اجتماعی هستند. در سیاست‌گذاری شخص-محور، سیاست‌گذار عمدتاً با ترکیب روش‌های خود اظهاری و اعتبارسنجی با داده‌های رفاهی، خانوارهای آسیب‌پذیر در سطح ملی را شناسایی کرده و خدماتی، که رایج‌ترین آن توزیع پول نقد است، به آن‌ها ارائه می‌کند. در مقابل، سیاست‌های مکان‌محور استراتژی‌های معمولاً بلندمدتی هستند که با هدف (۱) مقابله با عدم بهره‌برداری کافی از قابلیت‌های موجود و (۲) کاهش محرومیت اجتماعی در مکان‌های خاص به اجرا درمی‌آیند. هریک از این دو رویکرد، به‌تنهایی مزایا و محدودیت‌هایی دارند. برای مثال رویکردهای شخص‌محور در عین کارآمدی در هدف‌گیری، ... مطالعه بیشتر

اطلس فقر کودکان

سمانه ذاکری۱۴۰۱-۰۱-۰۷

پژوهش‌های فقر و رفاه کودک، برای اندازه‌گیری فقر و توضیح توزیع آن، دو رویکرد عمده را در پیش می‌گیرند: (۱) رویکرد اقتصادی و (۲) رویکرد فقر قابلیتی یا فقر چندبعدی. رویکرد اقتصادی، فقر را صرفاً با میزان پایین درآمد افراد تعریف می‌کند و بر این اساس تعداد و پراکندگی کودکانی را که در فقر مطلق و/یا نسبی به سر می‌برند، تعیین می‌کند. در مقابل، در رویکرد فقر قابلیتی یا رویکرد چندبعدی، به ابعاد مختلفی از عوامل مؤثر بر رشد کودک توجه نشان داده می‌شود. مطالعات تجربی موجود در مورد فقر کودکان که با رویکرد فقر چندبعدی مسئله را بررسی کرده‌اند، ... مطالعه بیشتر

آموزش آنلاین و ارزیابی شبکه شاد

راضیه شیخ رضایی۱۴۰۰-۱۰-۲۷

ازجمله رویکردهای موجود در میان سیاست‌گذاران حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران، توجه به اینترنت پاک و امن برای کودکان و نوجوانان است. بر این اساس اسناد بالادستی و سیاست‌های کلانی در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزارت آموزش‌وپرورش نوشته‌شده است. مرور این اسناد نشان می‌دهد که رویکرد کشور به فناوری اطلاعات و ارتباطات رویکردی مثبت اما همواره با نگاه تهدیدآمیزی همراه است. درواقع، هم وزارت ارتباطات و هم آموزش‌وپرورش بر ضرورت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات واقف‌اند اما سه رویه کلی تاکنون در این مورد وجود داشته: ۱-تاکنون همه سیاست‌گذاری‌ها مبتنی بر ارتقای فناوری ارتباطات در مدارس ... مطالعه بیشتر

فقر دسترسی کودکان به دنیای آنلاین

راضیه شیخ رضایی۱۴۰۰-۱۰-۱۳

با همه‌گیری کرونا و غیرحضوری شدن مدارس، شکاف دیجیتال میان دانش آموزان معنایی متفاوت پیدا کرد. شکافی که بیانگر این بود که دانش‌آموزی می‌تواند ادامه تحصیل کند که از امکانات و مزایای دنیای دیجیتال می‌تواند بهره ببرد و در طرف دیگر این طیف دانش‌آموزانی هستند که به دلایل مختلف نمی‌توانند با آموزش آنلاین و دنیای دیجیتال پیوند بخورند و از سنین پایین تبعیض و نابرابری‌ها را می‌بینند و بعضاً توان ادامه تحصیل را از دست می‌دهند. از سوی دیگر آنچه در بلندمدت دارای اهمیت است، این است که فقر دسترسی به اینترنت در بین کودکان یک جامعه می‌تواند شکاف‌های اجتماعی ... مطالعه بیشتر

جعبه‌ابزار حمایت‌طلبی برای کودکان

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۱۲-۱۲

در ضرورت حمایت‌طلبی برای کودکان باید گفت که برای متحول ساختن وضعیت گروه‌های اجتماعی آسیب‌پذیر به درک درستی از وضعیت موجود، ترسیم نقشه‌ای از موافقان و مخالفان تغییرات و ساخت ائتلاف‌هایی مناسب نیاز است. مسائلی همچون حقوق کودک معمولاً تحت تأثیر مجموعه‌ای از فرآیندهای پیچیده در سطوح مختلف از خانواده تا نقش‌آفرینان ملی و بین‌المللی هستند. حمایت‌طلبی به معانی جلب حمایت برای آرمان، اقدام یا سیاستی خاص باهدف تغییر یک سیاست است. برای متحول ساختن وضعیت گروه‌های اجتماعی آسیب‌پذیر به درک درستی از وضعیت موجود، ترسیم نقشه‌ای از موافقان و مخالفان تغییرات و ساخت ائتلاف‌هایی مناسب نیاز است. حمایت‌طلبی را ... مطالعه بیشتر

نقد و بررسی نظام آموزشی کنکور محور

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۱۰-۱۷

در ابتدای نشست نقد و بررسی نظام آموزشی کنکور محور، مجری برنامه اظهار داشت: از حقوق کودکان آموختن با شادی و نشاط است. سایه سنگین کنکور این نشاط را از آموزش، زندگی و کودکان گرفته است. اگر قبلاً کنکور دغدغه فراگیران سال‌های آخر دبیرستان بود، اکنون دغدغه تست و تست زنی خود را به دبستان هم رسانده است و امنیت روانی کودکان را به خطر انداخته است. کنکور به این صورت که امروزه آن را می‌شناسیم، گرهی بر گره‌ها افزوده است و خود باعث بازتولید نابرابری شده است، عدالت آموزشی را به محاق برده است و شکاف فقیر و غنی ... مطالعه بیشتر

بازگشایی مدارس، اولویت کشورهای جهان است

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۹-۱۱

در این نشست معصومی به تشریح اقدامات اقتصادی و رفاهی کشورهای مختلف برای دانش‌آموزان پرداخت. وی در تحلیل اقدامات ملی در پاسخ به بحران کووید-۱۹ سیاست‌های آموزشی را یادگیری ترکیبی (یادگیری/آموزش از راه دور بعنوان مکمل آموزش مدرسه ای) عنوان کرده و در توضیح استفاده از ابزارهای آموزش غیرحضوری در ۱۲۷ کشور آمار زیر را ارائه کرد: ۷۵ درصد استفاده از تلویزیون ۵۸ درصد استفاده از رادیو ۷۳ درصد استفاده از تلفن همراه ۷ درصد بازدید معلم از منزل دانش‌آموز ۴۸ درصد تمرین در منزل   به گفته‌ی وی، در زمینه‌ی دسترسی به آموزش آنلاین، دسترسی به منابع دیجیتال و ... مطالعه بیشتر

بازنمایی رسانه‌ای مسائل کودکان

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۸-۱۳

دکتر مهدی منتظر قائم به بیان سخنانی در مورد تغییر شتابنده وضعیت کودکی در دوران معاصر و کندی پاسخ سیاست‌گذاران، برنامه ریزان و قانون‌گذاران به این تغییر بنیادین پرداختند. سپس دکتر میدری به بیان تعداد بازماندگان از تحصیل و دلایل بازماندگی از تحصیل و ابعاد ملی آن پرداختند. چالش‌های آموزش مجازی در دوران کرونایی و عدم دسترسی تعداد زیادی از دانش‌آموزان به گوشی و تبلت موضوع دیگری بود که به آن پرداخته شد. بنا به رویه کارگاه سیاست‌گذاری حوزه کودک که هر ماه گزارش‌های رسانه‌ای سه خبرنگار و فعال اجتماعی در حوزه کودک به‌عنوان گزارش منتخب معرفی می‌شوند؛ منتخبان نشست ... مطالعه بیشتر

«زیبا» در میان زنان برگزیده جهان

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۷-۲۸

همیشه از محدودیت‌ها و قانون‌های نانوشته‌ای که مانع پیشرفت دختران مناطق محروم بود، ناراضی بود. از اینکه می‌دید یک پسر می‌تواند بدون هیچ دغدغه‌ای درس بخواند و دختران همه در سن کم راهی خانه شوهر می‌شوند یا بی‌سواد می‌مانند، دلش می‌گرفت. به همین علت با وجود همه سختی‌ها و مشکلاتی که وجود داشت یک تنه در برابر خانواده‌اش ایستاد تا بتواند با جلب رضایت‌شان هم خودش مجوز درس خواندن بگیرد و هم راه را برای درس خواندن دیگر دوستان هم‌سن‌وسالش هموار کند. قهرمان قصه ما، دختری به نام «زیبا عزیزی» است، ٣٧‌سال پیش در روستای عزیزآباد، یکی از روستاهای توابع ... مطالعه بیشتر

بررسی موانع اجرایی عدم اعطای تابعیت به فرزندان مادرایرانی

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۷-۲۲

نشست اول کارگاه تعاملی سیاست‌گذاری روز دوشنبه ۲۱ مهرماه ۱۳۹۹ به‌صورت ویدئو کنفرانس با موضوع «موانع اجرایی عدم اعطای تابعیت به فرزندان مادرایرانی» علیرغم گذشت ۴ ماه از ابلاغ آیین‌نامه آن برگزار شد. در ابتدای نشست، دکتر میدری به تشریح تجربیات دنیا در مورد مقاومت در اجرای قانون پرداخت. سپس به‌طور خاص توضیح دادند که چرا در مورد این قانون خاص مقاومت زیاد است. احمد میدری بابیان اینکه تجارب زیادی در دنیا مبنی بر مسکوت ماندن برخی قوانین داریم گفت: به‌عنوان‌مثال اجرای قانون منع خشونت علیه سیاه‌پوستان ۱۵۰ سال به طول انجامید. وی افزود: قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل ... مطالعه بیشتر

زباله گردی کودکان در تهران ممنوع

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۷-۲۱

شهرداری تهران در ابلاغیه‌ای با اشاره به زباله گردی کودکان و مسئولیت شهرداری تهران اعلام کرد: شهرداری تهران آمادگی دارد با تشدید نظارت خود بر پیمانکاران بازیافت مانع از بکارگیری کودکان در این بخش شده و مسئولیت قانونی خود در این بخش را ایفا کند. به گزارش ایسنا، پیروز حناچی شهردار تهران در ابلاغیه‌ای نوشت: نامگذاری ۱۲ ژوئن به عنوان روز جهانی منع کار کودک حاکی از اراده‌ای در سطح جهانی برای حمایت از کودکان و  پایان دادن به  به‌کارگیری و سوءاستفاده از آنهاست. جامعه ای که نسبت به رنج آسیب پذیرترین و حساسترین گروه عضو خود بی‌توجه باشد قاعدتاً ... مطالعه بیشتر

دولت فقط فقر تولید می‌کند و فقر علت شکل‌گیری کودک‌کار است

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۷-۲۱

کودک کار با کودک خیابان تفاوت دارد مصطفی اقلیما، رییس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران در این نشست گفت: کودکان کار با کودکان خیابانی تفاوت ماهوی دارند. در تعریف دیگر کشورها معمولا از کودکان خیابانی به کودکان بی‌سرپرستی تعبیر می‌شود که در خیابان به سر می‌برند و به صورت باندی زندگی می‌کنند و عدم دسترسی به آنها باعث شده تا دولت‌ها در ساماندهی‌شان ناتوان باشند. وی افزود: ما در کشورمان کودکان خیابانی نداریم و همه کودک کار هستند. این کودکان یکی از والدین یا هر دو را از دست داده‌اند و یا به دلیل مشکلات خانوادگی و کمبود درآمد به ... مطالعه بیشتر

کودکان خیابانی را از هرجا جمع می‌کنیم، بازهم تمام نمی‌شوند

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۷-۲۱

داستان رقیه و محمدطاها و امیرعلی و خیلی‌های دیگر شبیه هم است. در خانه کتک می‌خورند و کسی صدای گریه‌هایشان را نمی‌شنود، مورد بی‌مهری قرار می‌گیرند و کسی بغضشان را نمی‌فهمد، کودکانی که دیده نمی‌شوند، نه در خانه، نه در خیابان، نه در بین شعارها و وعده‌های مسئولان. همه اینها باعث شده عده‌ای دست به کار شوند و صدای این کودکان را به گوش مسئولان برسانند؛ پویش «بدسرپرست تنهاتر است» تلاش می‌کند تصویب لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان را که سال‌هاست در مجلس مانده و در بین انواع لوایح و طرح‌ها گم شده است، به نمایندگان مجلس یادآوری ... مطالعه بیشتر