دیده‌بان مسائل کودکان

کودکان بزرگترين سرمايه آينده هر کشور هستند. آينده يک کشور بستگی به وضعيت فعلی کودکان دارند. اين سرمايه در صورتی به فعليت خواهد رسيد که نيازهای اوليه کودکان مانند خوراک، آب آشاميدنی سالم، سرپناه مناسب، تغذيه کافی و تربيت و آموزش با کيفيت برخوردار باشد. کودکان هر چند مهمترين دغدغه هر خانواده و پدر و مادری است اما در صحنه سياستگذاری فاقد نماينده مشخص است.

«قانون حمایت از اطفال و نوجوانان»، سومین قانون حمایت از کودکان است که در تاریخ قانونگذاری کشورمان به تصویب مجلس رسیده است (1322،1381،1399). به علل مختلف قوانین و آئین‌نامه‌های مصوب در اجرا با مشکل روبرو شده‌اند و دستاوردهای آنها کمتر از میزان مورد انتظار بوده است. امید می‌رود با حمایت خبرنگاران و رسانه‌های جمعی، این بار با تصویب این قانون، گام‌های اجرائی موثری برای حمایت از کودکان برداشته شده و افزون بر این، بستری برای همکاری حوزه‌ی سیاستگذاری رفاهی و خبرنگاران برای بهبود وضعیت کودکان ایجاد شود.

صفحه پیش رو در سایت مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه بر اساس ایده‌ی معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و در همکاری با این وزارتخانه برای بازیابی و بازتاب گزارش‌های خبری و تحلیلی خبرنگاران و اصحاب رسانه و نهادهای مدنی در مورد مسائل کودکان ایجاد شده است.

کودکان کار خیابان

طرح ساماندهی کودکان کار

طرح ساماندهی کودکان کار خیابان نهم دی ماه ۱۴۰۲ بود که شهرداری تهران از اجرای قریب‌الوقوع طرح ساماندهی کودکان کار خیابانی خبر داد. در این خبر ۳۲ مرحله قبلی این طرح ناموفق عنوان شد. چون این مراحل با محوریت جمع‌آوری کودکان کار و حبس آنها در برخی مراکز صورت گرفت. غافل از آنکه زدن مسکن به جان بیمار شهرها،‌ معضل کودک کار را درمان نمی‌کند. بلکه روز به روز به تعداد این کودکان در قالب مشاغل جدید افزوده می‌شود. اما چرا ۳۲ بار شکست رخ داد؟ بدنه شهرداری و حاکمیت چه ابعادی از آسیب اجتماعی کودکان کار به ویژه کودکان ... مطالعه بیشتر

حمایت اجتماعی از زنان سرپرست خانوار با تلفیق رویکرد شخص‌محور و مکان‌محور

بنا به آمار سال ۱۳۹۵، حدود ۳ میلیون زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارند که شامل طیف گسترده‌ای از خانوارها می‌شوند. ۴۴ درصد از خانوارهای زن‌سرپرست، خانوار تک نفره یا خودسرپرست هستند. در این گروه، ۵۶ درصد از زنان سرپرست خانوار، سالمند و ۸ درصد آنان جوان هستند. همچنین از بین خانوارهای زن‌سرپرست با بیش از یک عضو، ۱۳ درصد زنان سرپرست خانوار دارای همسر و ۲۴ درصد از آن‌ها دارای حداقل یک فرزند هستند. نرخ فعالیت زنان سرپرست خانوار در حدود میانگین ملی و معادل ۱۶٪ است، درحالی‌که این نرخ برای مردان سرپرست خانوار ۷۹% است؛ البته این ... مطالعه بیشتر

سیاست‌های حمایت اجتماعی: رویکرد شخص‌محور، مکان‌محور یا تلفیقی از آن‌ها؟

رویکردهای شخص‌محور و مکان‌محور، دو رویکرد متفاوت در حوزه‌ی طراحی سیاست‌های حمایت اجتماعی هستند. در سیاست‌گذاری شخص-محور، سیاست‌گذار عمدتاً با ترکیب روش‌های خود اظهاری و اعتبارسنجی با داده‌های رفاهی، خانوارهای آسیب‌پذیر در سطح ملی را شناسایی کرده و خدماتی، که رایج‌ترین آن توزیع پول نقد است، به آن‌ها ارائه می‌کند. در مقابل، سیاست‌های مکان‌محور استراتژی‌های معمولاً بلندمدتی هستند که با هدف (۱) مقابله با عدم بهره‌برداری کافی از قابلیت‌های موجود و (۲) کاهش محرومیت اجتماعی در مکان‌های خاص به اجرا درمی‌آیند. هریک از این دو رویکرد، به‌تنهایی مزایا و محدودیت‌هایی دارند. برای مثال رویکردهای شخص‌محور در عین کارآمدی در هدف‌گیری، ... مطالعه بیشتر

اطلس فقر کودکان

پژوهش‌های فقر و رفاه کودک، برای اندازه‌گیری فقر و توضیح توزیع آن، دو رویکرد عمده را در پیش می‌گیرند: (۱) رویکرد اقتصادی و (۲) رویکرد فقر قابلیتی یا فقر چندبعدی. رویکرد اقتصادی، فقر را صرفاً با میزان پایین درآمد افراد تعریف می‌کند و بر این اساس تعداد و پراکندگی کودکانی را که در فقر مطلق و/یا نسبی به سر می‌برند، تعیین می‌کند. در مقابل، در رویکرد فقر قابلیتی یا رویکرد چندبعدی، به ابعاد مختلفی از عوامل مؤثر بر رشد کودک توجه نشان داده می‌شود. مطالعات تجربی موجود در مورد فقر کودکان که با رویکرد فقر چندبعدی مسئله را بررسی کرده‌اند، ... مطالعه بیشتر
آموزش آنلاین

آموزش آنلاین و ارزیابی شبکه شاد

ازجمله رویکردهای موجود در میان سیاست‌گذاران حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران، توجه به اینترنت پاک و امن برای کودکان و نوجوانان است. بر این اساس اسناد بالادستی و سیاست‌های کلانی در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزارت آموزش‌وپرورش نوشته‌شده است. مرور این اسناد نشان می‌دهد که رویکرد کشور به فناوری اطلاعات و ارتباطات رویکردی مثبت اما همواره با نگاه تهدیدآمیزی همراه است. درواقع، هم وزارت ارتباطات و هم آموزش‌وپرورش بر ضرورت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات واقف‌اند اما سه رویه کلی تاکنون در این مورد وجود داشته: ۱-تاکنون همه سیاست‌گذاری‌ها مبتنی بر ارتقای فناوری ارتباطات در مدارس ... مطالعه بیشتر
شکاف دیجیتالی

فقر دسترسی کودکان به دنیای آنلاین

با همه‌گیری کرونا و غیرحضوری شدن مدارس، شکاف دیجیتال میان دانش آموزان معنایی متفاوت پیدا کرد. شکافی که بیانگر این بود که دانش‌آموزی می‌تواند ادامه تحصیل کند که از امکانات و مزایای دنیای دیجیتال می‌تواند بهره ببرد و در طرف دیگر این طیف دانش‌آموزانی هستند که به دلایل مختلف نمی‌توانند با آموزش آنلاین و دنیای دیجیتال پیوند بخورند و از سنین پایین تبعیض و نابرابری‌ها را می‌بینند و بعضاً توان ادامه تحصیل را از دست می‌دهند. از سوی دیگر آنچه در بلندمدت دارای اهمیت است، این است که فقر دسترسی به اینترنت در بین کودکان یک جامعه می‌تواند شکاف‌های اجتماعی ... مطالعه بیشتر

جعبه‌ابزار حمایت‌طلبی برای کودکان

در ضرورت حمایت‌طلبی برای کودکان باید گفت که برای متحول ساختن وضعیت گروه‌های اجتماعی آسیب‌پذیر به درک درستی از وضعیت موجود، ترسیم نقشه‌ای از موافقان و مخالفان تغییرات و ساخت ائتلاف‌هایی مناسب نیاز است. مسائلی همچون حقوق کودک معمولاً تحت تأثیر مجموعه‌ای از فرآیندهای پیچیده در سطوح مختلف از خانواده تا نقش‌آفرینان ملی و بین‌المللی هستند. حمایت‌طلبی به معانی جلب حمایت برای آرمان، اقدام یا سیاستی خاص باهدف تغییر یک سیاست است. برای متحول ساختن وضعیت گروه‌های اجتماعی آسیب‌پذیر به درک درستی از وضعیت موجود، ترسیم نقشه‌ای از موافقان و مخالفان تغییرات و ساخت ائتلاف‌هایی مناسب نیاز است. حمایت‌طلبی را ... مطالعه بیشتر
نظام آموزشی کنکور محور

نقد و بررسی نظام آموزشی کنکور محور

در ابتدای نشست نقد و بررسی نظام آموزشی کنکور محور، مجری برنامه اظهار داشت: از حقوق کودکان آموختن با شادی و نشاط است. سایه سنگین کنکور این نشاط را از آموزش، زندگی و کودکان گرفته است. اگر قبلاً کنکور دغدغه فراگیران سال‌های آخر دبیرستان بود، اکنون دغدغه تست و تست زنی خود را به دبستان هم رسانده است و امنیت روانی کودکان را به خطر انداخته است. کنکور به این صورت که امروزه آن را می‌شناسیم، گرهی بر گره‌ها افزوده است و خود باعث بازتولید نابرابری شده است، عدالت آموزشی را به محاق برده است و شکاف فقیر و غنی ... مطالعه بیشتر
سومین نشست کارگاه تعاملی سیاستگذاری حوزه‌ی کودک

بازگشایی مدارس، اولویت کشورهای جهان است

در این نشست معصومی به تشریح اقدامات اقتصادی و رفاهی کشورهای مختلف برای دانش‌آموزان پرداخت. وی در تحلیل اقدامات ملی در پاسخ به بحران کووید-۱۹ سیاست‌های آموزشی را یادگیری ترکیبی (یادگیری/آموزش از راه دور بعنوان مکمل آموزش مدرسه ای) عنوان کرده و در توضیح استفاده از ابزارهای آموزش غیرحضوری در ۱۲۷ کشور آمار زیر را ارائه کرد: ۷۵ درصد استفاده از تلویزیون ۵۸ درصد استفاده از رادیو ۷۳ درصد استفاده از تلفن همراه ۷ درصد بازدید معلم از منزل دانش‌آموز ۴۸ درصد تمرین در منزل   به گفته‌ی وی، در زمینه‌ی دسترسی به آموزش آنلاین، دسترسی به منابع دیجیتال و ... مطالعه بیشتر
کارگاه سیاست‌گذاری حوزه کودک

بازنمایی رسانه‌ای مسائل کودکان

دکتر مهدی منتظر قائم به بیان سخنانی در مورد تغییر شتابنده وضعیت کودکی در دوران معاصر و کندی پاسخ سیاست‌گذاران، برنامه ریزان و قانون‌گذاران به این تغییر بنیادین پرداختند. سپس دکتر میدری به بیان تعداد بازماندگان از تحصیل و دلایل بازماندگی از تحصیل و ابعاد ملی آن پرداختند. چالش‌های آموزش مجازی در دوران کرونایی و عدم دسترسی تعداد زیادی از دانش‌آموزان به گوشی و تبلت موضوع دیگری بود که به آن پرداخته شد. بنا به رویه کارگاه سیاست‌گذاری حوزه کودک که هر ماه گزارش‌های رسانه‌ای سه خبرنگار و فعال اجتماعی در حوزه کودک به‌عنوان گزارش منتخب معرفی می‌شوند؛ منتخبان نشست ... مطالعه بیشتر
زیبا عزیزی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

«زیبا» در میان زنان برگزیده جهان

همیشه از محدودیت‌ها و قانون‌های نانوشته‌ای که مانع پیشرفت دختران مناطق محروم بود، ناراضی بود. از اینکه می‌دید یک پسر می‌تواند بدون هیچ دغدغه‌ای درس بخواند و دختران همه در سن کم راهی خانه شوهر می‌شوند یا بی‌سواد می‌مانند، دلش می‌گرفت. به همین علت با وجود همه سختی‌ها و مشکلاتی که وجود داشت یک تنه در برابر خانواده‌اش ایستاد تا بتواند با جلب رضایت‌شان هم خودش مجوز درس خواندن بگیرد و هم راه را برای درس خواندن دیگر دوستان هم‌سن‌وسالش هموار کند. قهرمان قصه ما، دختری به نام «زیبا عزیزی» است، ٣٧‌سال پیش در روستای عزیزآباد، یکی از روستاهای توابع ... مطالعه بیشتر
عدم اعطای تابعیت به فرزندان

بررسی موانع اجرایی عدم اعطای تابعیت به فرزندان مادرایرانی

نشست اول کارگاه تعاملی سیاست‌گذاری روز دوشنبه ۲۱ مهرماه ۱۳۹۹ به‌صورت ویدئو کنفرانس با موضوع «موانع اجرایی عدم اعطای تابعیت به فرزندان مادرایرانی» علیرغم گذشت ۴ ماه از ابلاغ آیین‌نامه آن برگزار شد. در ابتدای نشست، دکتر میدری به تشریح تجربیات دنیا در مورد مقاومت در اجرای قانون پرداخت. سپس به‌طور خاص توضیح دادند که چرا در مورد این قانون خاص مقاومت زیاد است. احمد میدری بابیان اینکه تجارب زیادی در دنیا مبنی بر مسکوت ماندن برخی قوانین داریم گفت: به‌عنوان‌مثال اجرای قانون منع خشونت علیه سیاه‌پوستان ۱۵۰ سال به طول انجامید. وی افزود: قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل ... مطالعه بیشتر
زباله گردی کودکان- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

زباله گردی کودکان در تهران ممنوع

شهرداری تهران در ابلاغیه‌ای با اشاره به زباله گردی کودکان و مسئولیت شهرداری تهران اعلام کرد: شهرداری تهران آمادگی دارد با تشدید نظارت خود بر پیمانکاران بازیافت مانع از بکارگیری کودکان در این بخش شده و مسئولیت قانونی خود در این بخش را ایفا کند. به گزارش ایسنا، پیروز حناچی شهردار تهران در ابلاغیه‌ای نوشت: نامگذاری ۱۲ ژوئن به عنوان روز جهانی منع کار کودک حاکی از اراده‌ای در سطح جهانی برای حمایت از کودکان و  پایان دادن به  به‌کارگیری و سوءاستفاده از آنهاست. جامعه ای که نسبت به رنج آسیب پذیرترین و حساسترین گروه عضو خود بی‌توجه باشد قاعدتاً ... مطالعه بیشتر
کودکان کار و خیابانی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

دولت فقط فقر تولید می‌کند و فقر علت شکل‌گیری کودک‌کار است

کودک کار با کودک خیابان تفاوت دارد مصطفی اقلیما، رییس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران در این نشست گفت: کودکان کار با کودکان خیابانی تفاوت ماهوی دارند. در تعریف دیگر کشورها معمولا از کودکان خیابانی به کودکان بی‌سرپرستی تعبیر می‌شود که در خیابان به سر می‌برند و به صورت باندی زندگی می‌کنند و عدم دسترسی به آنها باعث شده تا دولت‌ها در ساماندهی‌شان ناتوان باشند. وی افزود: ما در کشورمان کودکان خیابانی نداریم و همه کودک کار هستند. این کودکان یکی از والدین یا هر دو را از دست داده‌اند و یا به دلیل مشکلات خانوادگی و کمبود درآمد به ... مطالعه بیشتر
کودک آزاری- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

کودکان خیابانی را از هرجا جمع می‌کنیم، بازهم تمام نمی‌شوند

داستان رقیه و محمدطاها و امیرعلی و خیلی‌های دیگر شبیه هم است. در خانه کتک می‌خورند و کسی صدای گریه‌هایشان را نمی‌شنود، مورد بی‌مهری قرار می‌گیرند و کسی بغضشان را نمی‌فهمد، کودکانی که دیده نمی‌شوند، نه در خانه، نه در خیابان، نه در بین شعارها و وعده‌های مسئولان. همه اینها باعث شده عده‌ای دست به کار شوند و صدای این کودکان را به گوش مسئولان برسانند؛ پویش «بدسرپرست تنهاتر است» تلاش می‌کند تصویب لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان را که سال‌هاست در مجلس مانده و در بین انواع لوایح و طرح‌ها گم شده است، به نمایندگان مجلس یادآوری ... مطالعه بیشتر
کودکان زباله‌گرد- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

آنها آینده‌شان را در سطل زباله می‌ریزند

می‌گویند کودکان کار و زباله‌گرد در تهران، بیشترشان ایرانی نیستند اما چه فرقی می‌کند کودکی که تا کمر در مخازن زباله خم شده ایرانی باشد یا افغانستانی و پاکستانی. هیچ کس از اینکه دقیقا چند کودک زباله‌گرد در تهران وجود دارد یا اینکه اهل کجای این جهانند و سرپرست چند نفر هستند آمار مطمئنی ندارد، این خاصیت کار غیررسمی است، چه برسد به آنکه پای کودکان هم در میان باشد. با این حال آمارهایی وجود دارد که مسئولان اغلب به آنها اشاره می‌کنند؛ اینکه در تهران چیزی نزدیک به چهار هزار و ۷۰۰ کودک زباله‌گرد وجود دارد که تقریبا نیمی ... مطالعه بیشتر
جمع آوری کودکان کار- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

کودکان زباله نیستند

حدود دو ماه است که نهادهای دولتی در حال پیاده کردن طرحی با عنوان جمع آوری و سامان دهی کودکان کار هستند؛ طرحی که با مخالفت فعالین حقوق کودک و سازمان های مردم نهاد فعال در این حوزه مواجه شده است. دیدارنیوز درخصوص دلایل مخالفت فعالین و سمن های این حوزه با طرح مذکور، میزگردی با حضور چهار تن از فعالان مدنی و حقوق کودک برگزار کرده است تا به صورت روشن، به تبیین ماجرا بپردازد. این میزگرد با حضور فاطمه قاسم زاده مدیر و یکی از متولیان و مؤسسان شبکه یاری کودکان کار، لیلا ارشد از فعالین اجتماعی حوزه ... مطالعه بیشتر
زباله گردی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

۴۷۰۰کودک زباله‌گرد در پایتخت!

معاون سابق وزیر دادگستری: درمواردی نهادهای عمومی برای انجام خدمات از کودکان استفاده می کنند و برای رفع مسئولیت‌شان ماجرا را به گردن پیمانکارانی می اندازند که با آنها قرارداد دارند. به طور واضح دربحث شهرداری این موضوع را دیده ایم.حتی در استفاده از اتباع بیگانه و حتی داخلی و افراد زیر ۱۵ سال. در بحث زباله گردی بارها گزارش هایی از این تخلفات منتشر شد. یک، روز، خارجی آفتاب زبانه می کشد و گرم است. خیلی گرم است. پسرک ایستاده توی ظل آفتاب و چشم هایش را باریک می کند. «با بابام میام اینجا.. نه، نه، با.. با دوستم ... مطالعه بیشتر
خانه سلامت- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

فعالیت ۳۵۳ خانه سلامت برای مقابله با زباله گردی کودکان

نصیری از تشکیل شبکه گسترده مردمی در سطح شهر تهران برای شناسایی کودکان زباله‌گرد خبر داد و گفت: شهروندان جهت همکاری می‌توانند به خانه‌های سلامت در محلات شهر تهران مراجعه یا مشاهداتشان را به سامانه ۱۳۷ گزارش کنند. مدیرکل سلامت شهرداری تهران با بیان اینکه زباله گردی را می‌توان یکی از سخت‌ترین اشکال از کار کودک نام برد، گفت: این کار علاوه بر اینکه سلامت کودکان را تهدید می‌کند، تبعات اجتماعی جدی را نیز در پی دارد. وی با اشاره به اینکه این مشکل عمدتاً از زیر مجموعه پیمانکاران طرف قرارداد با شهرداری‌ها قابل پیگیری و پیشگیری است، اظهار داشت: ... مطالعه بیشتر
کودکان بازمانده از تحصیل- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

ترک تحصیل کودک اهوازی به خاطر وابستگی به خانواده !

احمد ِ۷ ساله، کودکی است که مدرسه را با پدر و مادرش می خواهد و حاضر نیست برای مدرسه رفتن، دوری پدر و مادر را تحمل کند. پدر احمد گفت که سال گذشته پسرش پس از چند روزی که با اشک ریختن به مدرسه رفت ، به ما گفت که دیگر به مدرسه نمی رود و ما هم چون تحمل ناراحتی اش را نداشتیم، برای مدرسه رفتنش، اصراری نکردیم. وی ادامه داد، احمد را برای سال تحصیلی جدید در مدرسه ثبت نام کرده ام ولی اختیار مدرسه رفتن را به خودش دادم. اگر دلش خواست به مدرسه می رود و ... مطالعه بیشتر