رفاه اجتماعی

گزارش ۲۷| روند بیکاری ناشی از اشتغال موقت در کشور

به‌طورکلی، روندهای جهانی اشتغال موقت نشان می‌دهد که (۱) نرخ اشتغال موقت در بسیاری از کشورهای جهان در حال افزایش است؛ ۲) این نرخ بین کشورهای مختلف و حتی مناطق مختلف یک کشور متفاوت است (لزوم نگاه منطقه‌ای در سیاست‌های اشتغال)؛ ۳) در مناطقی که بخش بزرگی از نیروی کار تحصیلات و مهارت‌های کمی دارند، نرخ اشتغال موقت و بیکاری بالاست؛ و ۴) در حوزه‌های کاری یا مناطقی که اتحادیه‌ها حضوری پررنگ دارند، احتمال کمتری برای گسترش قراردادهای کاری موقت وجود دارد. راه‌حل بلندمدت مسائل مربوط به اشتغال موقت پیچیدگی‌های قانون‌گذاری و اجرایی زیادی دارد و لازمه‌ی آن ایجاد تغییرات ... مطالعه بیشتر
نظام حمایت اجتماعی

شکل‌گیری نظام حمایت اجتماعی در ایران جدید

  بر اساس ساده‌ترین تعریف، حمایت اجتماعی (social protection program) عبارت است از اقدامات دولتی با هدف حمایت درآمدی و افزودن بر ظرفیت‌های نهفته اجتماعی از طریق قائل شدن سهمی برای اعضای جامعه. هدف کلی از اعمال سیاست حمایت اجتماعی، حمایت از افراد فقیر و توانمندسازی آن‌ها از طریق افزایش دارایی‌ها و ظرفیت‌های اجتماعی و ارتقای نهادهای ادغام کننده در نظام اجتماعی است. نتیجه این اقدامات افزایش فرصت‌های در دسترس این‌گونه افراد است تا بدین ترتیب تأمین معیشت آنان تضمین شود (اخوان بهبهانی، ۱۳۹۶: ۶۵). چگونگی شکل‌گیری نظام حمایت اجتماعی در دوران جدید اگرچه مقوله حمایت اجتماعی را نمی‌توان امری ... مطالعه بیشتر

گزارش ۲۰ | اتحادیه اروپا چگونه توانست نرخ بیکاری جوانان را طی هفت سال به شدت کاهش دهد و چرا این نرخ مجدداً در حال افزایش است؟

مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، به تازگی گزارشی دربارۀ ویژگی‌های اجتماعی و اقتصادی جوانان ۱۵-۲۵ ساله منتشر کرده است که نشان می‌دهد نرخ حداقل ۲۵ درصدی بیکاری جوانان در سال‌های اخیر این مسئله را به یکی از بزرگترین چالش‌های دولت و نگرانی‌های مردم تبدیل کرده است. در راستای مرور تجربیات بین‌المللی، این شماره به ارزیابی تجربه اخیر اتحادیه اروپا در کاهش نرخ بیکاری جوانان می‌پردازد و جزییات و چالش‌های اجرایی این برنامه کلان‌مقیاس را بررسی می‌کند. دولت‌ها بعضاً در راستای حل مشکل بیکاری جوانان، به خصوص در میانۀ بحران و پس از آن‌، به ... مطالعه بیشتر
تضمین حداقل درآمد

گزارش ۱۹| «پرداخت همگانی یارانه نقدی» یا «تضمین حداقل درآمد»؟

  به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس ۳۳٪ مردم کشور زیر خط فقرند؛ این در حالیست که با «تضمین حداقل درآمد» برای امحای کامل فقر تنها به نه هزار میلیارد تومان در ماه نیاز داریم. مقام معظم رهبری، در آذر ماه امسال، در دیدار با رؤسای سه قوه و دیگر اعضای شورای عالی هماهنگی اقتصادی، ضمن تأکید بر ضرورت حمایت از اقشار محروم، به رکود تورمی چند سال اخیر اشاره کرده و فرمودند کرونا دشواری‌های جدی معیشتی برای اقشاری ایجاد کرده است که تا پیش از آن نیز به شدت تحت فشار بوده‌اند. آیت‌الله خامنه‌ای در ادامه سخنانشان در راستای فقرزدایی ... مطالعه بیشتر
شاخص های حکمرانی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

حکمرانی خوب تامین‌کنندۀ بیشترین میزان رفاه اجتماعی

مدتی پیش با این پرسش مواجه شدم که چگونه میان نظراتم در مورد برساخته بودن شاخص های حکمرانی، با اعتقادم مبنی بر این‌که «تنها هدف حکمرانی به دست آوردن نتیجه است»، ارتباط برقرار می‌کنم. بهتر است برای پاسخ‌گویی به این پرسش، از مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۰ (در مطالعات توسعه‌ی آکسفورد) در این زمینه نوشتم، استفاده کنم. من به این موضوع به‌مثابه‌ی روشی برای مفهوم‌پردازی روند «تئوریزه کردن» شاخص های حکمرانی می‌نگرم. قبل از شروع می‌بایست کمی در مورد این موضوع که حکمرانی چیست، بیندیشیم. در نگاه کلی، بیشتر افراد این امر را به‌منزله‌ی اعمال اقتدار می‌نگرند. این موضوع ما ... مطالعه بیشتر

گزارش ۱۸| کاهش عوارض نوسانات درآمدی برای فقرا با اعطای اعتبارات خرد

اعطای اعتبارات خرد یکی از راهکارهایی است که دولت‌ها برای افزایش تاب‌آوری خانوارهای فقیر در مواقع بحران به کار می‌بندند. دسترسی فقرا به اعتبارات خرد و تسهیلات بانکی امکان پس‌انداز را برای آنان میسر کرده یا دست کم اثرات نوسانات درآمدی را بر وضعیت معیشتی‌شان کاهش می‌دهد. برای مثال، دولت ترکیه در واکنش به بحران کرونا بخشی از طرح خود برای مقابله با اثرات ناگوار این بحران را به اعطای اعتبار به خانوارها اختصاص داده است. در این طرح سه بانک دولتی مسئول اعطای اعتبار به خانوارهایی شده‌اند که درآمد ماهیانۀ آن‌ها کمتر از پنج هزار لیر (تقریباً ۶۴۰ دلار) ... مطالعه بیشتر
فقر آموزشی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

گزارش ۱۷| نگران فقر آموزشی باشیم: هیچ راه‌حلی به‌ تنهایی جوابگوی تمام نیازها نیست

اکنون حدود یک‌ سال می‌شود که در واکنش به بحران کرونا، در بیش از ۱۹۰ کشور، ۱.۶ میلیارد کودک از حضور در کلاس‌های درس به طور دائم یا موقت محروم شده‌اند. به دنبال تعطیلی کلاس‌های حضوری، بسیاری از کشورها برای تداوم آموزش، به روش‌های آموزش از راه دور روی آورده‌اند، اما دسترسی کودکان مناطق محروم به آموزش در این دوران، بسته به میزان دسترسی به فن‌آوری و امکان یا عدم امکان آموزش با راهنمایی معلم، متفاوت است. در عین حال تجربیات جهانی نشان داده است که اولویت باید بازگشایی مدارس باشد. شمار زیادی از کشورها، با تصمیم‌گیری محلی در مورد ... مطالعه بیشتر
بیکاری گسترده

گزارش ۱۶| مشاغل عمومی، آخرین راه نجات از بیکاری گسترده

بیکاری گسترده در جهان دولت‌ها را وادار کرده است که نقش خود را در بازار کار بازتعریف کنند. دولت‌ها عموماً پذیرفته‌اند همان‌طور که در هنگام سقوط نظام مالی باید با مداخلۀ مستقیم، بازارهای مالی و در واقع نظام اقتصادی را نجات دهند، در  شرایط بیکاری گسترده نیز بایستی با اجرای سیاست مشاغل عمومی نقش آخرین کارآفرین نجات‌دهنده (Employer of last Resort ) را به‌عهده گیرند. مشاغل عمومی در واقع یکی از ابزارهای حمایتی دولت‌ها هستند که ضمن کاهش فقر، توان‌مندی اجتماعی و مهارتی فقرا را افزایش می‌دهند. این ابزار هم‌چنین به‌عنوان شیوه‌ای کارآمد برای هدف‌مندی منابع حمایتی دولت‌ها عمل می‌کند؛ ... مطالعه بیشتر
حاشیه‌نشینی در ایران

گزارش ۱۵| حاشیه‌نشینی: یکی از پنج اولویت اصلی در حوزه آسیب‌های اجتماعی

در سال ۱۳۹۶، در حوزه مدیریت آسیب‌های اجتماعی، اولویت‌های پنج‌گانه کشور شامل (۱)  اعتیاد، (۲) حاشیه‌نشینی، (۳) طلاق، (۴) مفاسد اخلاقی و (۵) احصای مناطق بحران‌خیز در کشور، تعیین و به تأیید رهبر معظم انقلاب رسید. این گزارش به چالش حاشیه‌نشینی، که در ایران و بسیاری از کشورهای جهان موجب نگرانی سیاست‌گذاران شده است، می‌پردازد. نمایندگان معاونت رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در اوائل مهرماه در نشستی شرکت کردند که در آن موضوع حاشیه‌نشینی و فقر شهری در کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی مورد بررسی قرار گرفت. در این رویداد، که پانزدهمین نشست کارگروه مبارزه با فقرِ ... مطالعه بیشتر
آزادسازی سهام عدالت

گزارش ۱۴| سیاست آزادسازی سهام عدالت: امکان تبدیل دارایی ۸۶۰ هزار میلیارد تومانی برای ۴۹ میلیون نفر

سهام عدالت از چند ماه قبل از پایان دولت اصلاحات به تصویب دولت وقت رسید، اما اجرای آن در سال ۱۳۸۴ توسط  دولت محمود احمدی‌نژاد آغاز گردید. توزیع انبوه و سریع سهام شرکت‌های دولتی در ایران دو هدف عمده را دنبال می‌کرد (۱) کاستن از بار مالی و مدیریت دولتی در تصدی فعالیت‌های اقتصادی و (۲) گسترش مالکیت در سطح عمومی و بخش تعاون به منظور تأمین عدالت اجتماعی. اکنون، پس از گذشت پانزده سال از اجرای اولیۀ‌ این طرح، ارزیابی‌هایی انجام شده نشان می‌دهند که اهداف آن تا حد زیادی محقق نشده است. در این گزارش، ابتدا نگاهی به ... مطالعه بیشتر
سازمان ملل برای مقابله با کرونا

گزارش ۱۳| پیشنهاد سازمان ملل متحد برای ایران: بازسازی پس از کرونا

صندوق کودکان سازمان ملل (UNICEF) و دفتر عمران  سازمان ملل (UNDP) با همکاری سایر تیم‌های کشوری سازمان ملل در ایران به‌تازگی برنامۀ «بازسازی بهتر پس از کرونا: اقدام مشترک UNCT برای ایران» را را‌ه‌اندازی کرده ‌است. با توجه به چالش‌های موجود، برنامۀ پیشنهادی سازمان ملل برای مقابله ‌با بحران کرونا در ایران، سه رکن اساسی را دربر می‌گیرد: (۱) تقویت نظام سلامت، (۲) حمایت اجتماعی از جمعیت آسیب‌پذیر و (۳) ایجاد اشتغال و تاب‌آورسازی اقتصادی. تیم کشوری سازمان ملل متحد در ایران در پیوست‌ گزارش خود تاکید می‌کند که ایران حتی پیش از بحران کرونا با چالش‌های اجتماعی-اقتصادی بسیاری روبه‌رو ... مطالعه بیشتر
بیمۀ بیکاری در ایران- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

گزارش ۱۲| بیمۀ بیکاری در ایران و جهان

به گزارش سازمان بین‌المللی کار، تنها در ۷۲ کشور از ۱۹۸ کشور (۳۶%) ، طرح‌های بیمۀ بیکاری وجود دارد. هم‌چنین، بیش از ۷۰% نیروی کار فعال در سراسر جهان به بیمۀ بیکاری، یا دیگر انواع حمایت در هنگام بیکاری، دسترسی قانونی ندارند. درصد بیکارانی که به چنین مزایایی دسترسی ندارند بیشتر نیز هست و تا ۸۶% بیکاران جهان را در بر می‌گیرد. البته این نسبت تفاوت‌های منطقه‌ای معناداری دارد: نسبت بیکارانی که تحت پوشش مزایا قرار دارند نسبت به کل بیکاران در اروپا (غربی، مرکزی و شرقی)‌ و آمریکای شمالی به ۸۰% می‌رسد، در حالی که در آمریکای لاتین به ... مطالعه بیشتر
حمایت اجتماعی

گزارش ۱۱| بحران کرونا: چاره‌‌ای جز توسعۀ حمایت اجتماعی نیست

  دریافت نسخه الکترونیکی گزارش کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی- شماره یازدهم   بحران کرونا و قرن ۲۱: تبدیلِ «وضعیت بحرانی» به «وضعیت عادی جدید» شواهد بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد «بحران» کرونا نه یک استثنا، بلکه قاعده‌ای است در قرن بحران‌زده ۲۱؛ گزارش نهم با مرور این شواهد آغاز می‌شود. گزارش‌های سازمان ملل موارد از موارد زیر به عنوان مهمترین بحران‌ها و چالش‌های قرن یاد می‌کند: عدم تصویب و اجرای سیاست‌های حمایت از محیط زیست و عدم قبول مسئولیت مشترک توسط بسیاری از دولت‌ها بحران‌های مالی مداوم و عدم دسترسی افراد و شرکت‌ها به اعتبار بلندمدت موردنیاز ... مطالعه بیشتر
مستأجران و کرونا

گزارش ۱۰| دولت‌ها چگونه در میانۀ بحران از مستأجران حمایت می‌کنند؟

شیوع ویروس کرونا، اغلب جنبه‌های حیات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی انسان‌ها را متأثر ساخته است. یکی از این جنبه‌ها که در ارتباط تنگاتنگ با حیات روزمرۀ انسان‌ها قرار دارد، بخش مسکن و اجاره‌داری ‌است. در مجموع بیش از ۳۰ درصد جمعیت کشور، ۵۱ درصد جمعیت استان تهران و ۴۴ درصد جمعیت شهر تهران اجاره‌نشین هستند. مستأجرینی که در میانۀ بحران مدت قراردادشان به اتمام رسیده است یا قادر به پرداخت اجاره‌ نیستند، از یک سو با دشواری‌های جست‌وجو برای خانه در ایام کرونا روبه‌رو هستند، و از سوی دیگر با افزایش شدید نرخ اجاره‌بها. مشکلات اما به بحران کرونا محدود ... مطالعه بیشتر
جوانان خارج از چرخه کار و تحصیل

گزارش ۹| بحران کرونا یک استثنا نیست؛ قرن حاضر قرن بحران هاست

شواهدی بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد «بحران» کرونا نه یک استثنا، بلکه قاعده‌ای است در قرن بحران‌زده ۲۱.  دنیای امروز نسبت به کمتر از یک قرن پیش بسیار آسیب‌پذیرتر شده‌ و بیش از پیش در معرض بلایای طبیعی، آلودگی‌های محیط‌زیستی، جنگ و خشونت فراگیر و رکودهای اقتصادی بزرگ قرار گرفته است. بحران کرونا، بحران‌های اخیرِ قبل از این همه‌گیری جهانی، و فجایعی که در پی آن خواهد آمد، یکی پس از دیگری، تأثیر عمده‌ای بر معیشت و سلامت جسمی و روانی خانوارهای آسیب‌پذیر گذاشته و می‌گذارد و در طول زمان موجب شکل‌گیری نارضایتی‌های عمده می‌شود. در این گزارش با ... مطالعه بیشتر

گزارش ۸| شاغلین بخش غیررسمی و بحران کرونا در ایران و جهان

آخرین گزارش سازمان بین‌المللی کار درباره بحران کرونا و اقتصاد غیررسمی نشان می‌دهد که اتخاذ سیاست‌های حمایتی در راستای ارائه خدمات به نیروی کار غیررسمی در بحران کرونا از اهمیت زیادی برخوردار است. اقتصاد غیررسمی با نیروی‌کاری معادل با ۲ میلیارد نفر، بخش قابل‌توجهی از اقتصاد جهانی و تولید ناخالص داخلی کشورها را به خود اختصاص می‌دهد. علی‌رغم اهمیت به‌سزای این بخش در اقتصاد جهانی، این افراد از بسیاری از حقوق نیروی‌کار رسمی محروم هستند و بحران کرونا این محرومیت‌ها را بیش از پیش تأثیرگذار ساخته است. افرادی چون خرده‌فروش‌ها و دست‌فروش‌ها، کارگران ساختمانی و حمل و نقل، خدمت‌کاران خانگی، ... مطالعه بیشتر
کنفدراسیون بین‌المللی اتحادیه‌های کارگری

گزارش ۷| اقدامات دولت‌ها و کارفرمایان زیر ذره‌بین اتحادیه‌های کارگری

کنفدراسیون بین‌المللی اتحادیه‌های کارگری (ITUC)، شاخصی کلی برای محدودسازی حقوق کارگران طراحی کرده و با ارزیابی این شاخص در ۱۴۵ کشور مختلف، امتیاز هر یک از کشورها را به لحاظ محدودسازی حقوق کارگران مشخص کرده است. نمودارهای صفحۀ ۳ که با استفاده از این شاخص ترسیم شده‌اند، رابطۀ این شاخص را با شدت مرگ‌ومیر یا به‌عبارتی شدت بحران در کشورهای مختلف (نمودار اول)، و نیز با شدت فاصله‌گذاری اجتماعی و درنتیجه شدت تعطیلی محیط‌های کاری و کسب‌وکارها (نمودار دوم) می‌سنجند. در تلاشی دیگر، ITUC برای بررسی چگونگی متأثر شدن کارگران از همه‌گیری جهانی کووید-۱۹، پرسش‌نامه‌ای را برای ۱۱۶ اتحادیه مختلف ... مطالعه بیشتر
محافظت از نیروی کار

گزارش ۶| کارکنان کدام‌یک از بخش‌های اقتصادی بیش از همه از همه‌گیری جهانی کرونا متأثر شده‌اند؟

سازمان بین‌المللی کار (ILO) ارزیابی مقدماتی‌اش را از تأثیر همه‌گیری جهانی کوید-۱۹ بر ۱۱ بخش اقتصادی و صنایع خاص که بیش از سایرین در معرض آسیب قرار دارند، به‌صورت گزارش‌های جداگانه منتشر کرده است. خلاصه‌ای از این گزارش‌ها و اقدامات کشورها برای محافظت از نیروی کار را در این شماره می‌خوانیم. گردشگری: پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که صنعت گردشگری، که ۱۰.۵٪ از تولید ناخالص داخلی جهان را به خود اختصاص داده‌است، در اثر بحران کرونا دچار افت ۴۵ تا ۷۰ درصدی خواهد شد. تعداد زیادی از ۳۱۹ میلیون شاغل این بخش را  زنان و جوانان تشکیل می‌دهند. با توجه به این‌که ... مطالعه بیشتر
گسترش طرح‌های حمایت اجتماعی

گزارش ۵| آیا کشورهای در حال توسعه می‌توانند هزینه گسترش طرح‌های حمایت اجتماعی را پرداخت کنند؟

با شیوع ویروس کرونا، آسیب‌پذیری برخی گروه‌های اجتماعی و لزوم تأمین حمایت اجتماعی برای این گروه‌های آسیب‌پذیر بیش از هر زمان دیگری آشکار شده است. از طرفی، با توجه به این‌که کشورهایی چون اندونزی و پرو از بریتانیای ۱۹۱۱ و استرالیای ۱۹۰۸، یعنی نسبت‌ به زمانی که این کشورها نظام‌های تامین اجتماعی خود را تأسیس کردند، ثروت‌مندتر هستند، می‌توان گفت که کشورهای درحال توسعه از توانایی اجرای طرح‌های حمایت اجتماعی برخوردار هستند. اما پرسش این است که اجرای این طرح‌ها برای کشورهای در حال توسعه تا چه میزان هزینه در بر دارد؟ در گزارش پیش‌رو،  با استفاده از ابزار حساب‌گر ... مطالعه بیشتر
اقدامات حمایتی دولت‌های همسایۀ ایران

گزارش ۴| دولت‌های همسایۀ ایران چگونه از نیروی‌کار و گروه‌های آسیب‌پذیر در برابر بحران کرونا حمایت می‌کنند؟

سازمان بین‌المللی کار در ادامۀ گزارش‌های خود دربارۀ بحران کرونا، مجموعه‌ای از داده‌ها را بر روی وب‌سایت خود منتشر کرده است که اطلاعات جامعی را در مورد اقدامات دولت‌های مختلف در راستای مقابله با کرونا و بسته‌های حمایتی ارائه‌شده از جانب آنان در اختیار قرار می‌دهد. آن‌چه در این گزارش می‌خوانید مجموعه‌ای از اقدامات حمایتی دولت‌های همسایۀ ایران در برابر بحران کرونا می‌باشد که بر اساس داده‌های سازمان بین‌المللی کار گردآوری شده‌اند. بررسی داده‌های سازمان بین‌المللی کار نشان می‌دهد که از میان هفت کشور همسایۀ ایران که در این گزارش به آن‌ها پرداخته شده است، ترکیه، آذربایجان، پاکستان و عربستان ... مطالعه بیشتر