شاخصهای توسعه اقتصادی و انواع آنآتوسا تقوی۱۴۰۲-۰۷-۰۱در این مطلب میکوشیم برخی از مهمترین شاخصهای توسعه اقتصادی و ابعاد آن را معرفی کنیم. زیرا اولین بعد از توسعه که به آن همواره توجه شده است، توسعه اقتصادی است. اما به علت پیچیدگیها و پویاییهای آن در طول تاریخ، در ابعاد گوناگونی و با شاخصهای متنوعی سنجیده شده است. از بدو تاریخ تا کنون بشر برای زندگی بهتر و پیشرفت کوشیده است. از تغییر نحوه زندگی و گسترش شهرنشینی و حرکت از یک اقتصاد معیشتی به یک اقتصاد ملی گرفته تا تغییر در روشهای تولید و تحول در نهادها. این پیشرفت کمی و کیفی توسعه نامیده شده است ... مطالعه بیشتر
کاهش نابرابری بدون تهدید رشد اقتصادیمرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۱-۰۵-۲۵در چند دهۀ گذشته نابرابری اقتصادی در اقتصادهای بزرگ در سراسر جهان بهطور چشمگیری افزایش یافته است. این اختلاف بهویژه زمانی آشکار میشود که نابرابری در مالکیت ثروت را مورد توجه قرار دهیم. در چین، روسیه و ایالات متحده، سهم ثروت یک درصد بالایی جامعه تقریباً دو برابر شده است. در سطح جهانی، سهم ۱ درصدیها از سال ۱۹۸۰ به میزان ۵ درصد افزایش یافته است، در حالی که سهم ۷۵ درصد پایینی جامعه از ثروت در حدود همان ۱۰ درصد باقی مانده است[۱] (به نمودار شمارۀ ۱ نگاه کنید). در دنیایی بهشدت جهانیشده و با فناوری پیشرفته، سیاستهای توزیع ... مطالعه بیشتر
تاثیرات درازمدت یارانههای نقدی مشروط (CCT)مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۱-۰۵-۲۲در کشورهای در حال توسعه، یارانههای نقدی به یک ابزار محبوب برای مقابله با فقر بدل شدهاند. این رویکرد بنیادی در زمینۀ حمایت اجتماعی در سراسر جهان پذیرفته شده است: هند به تدریج یارانههای نقدی را جایگزین «سیستم توزیع عمومی» خود، که غذا و سایر کالاها را در اختیار افراد فقیر قرار میداد، میکند. در شرق آفریقا، مؤسسه خیریۀ «Give Directly» مستقیماً میلیونها دلار را به حسابهای همراه بانک کشاورزان فقیر در کنیا، رواندا و اوگاندا واریز کرده است. برنامههای «یارانۀ نقدی مشروط» (CCT) که یارانه را به والدین به شرط حضور فرزندانشان در مدارس پرداخت میکنند (یا به سایر ... مطالعه بیشتر
کانونهای اثربخشی بهمثابه تمرین آکروباتبازیمرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۹-۳۰▪️ نویسنده یادداشت: نسرین قنواتی و میثم ملکشاه اکنون با تکیه بر تجربیات جهانی، بر ما آشکارشده که برنامههای توسعهمحور فراگیر، آرمانی و از بیرون اقتباسشده – چه آنها که تحت عنوان بهترین تجربیات جهانی وارد یک کشور میشوند و چه آنها که در قالب برنامه سازمانهای بینالمللی، توسعه کشورها را وعده میدهند- نهتنها توسعهیافتگی را برای آنان به ارمغان نمیآورند بلکه با ایجاد یاس و ناامیدی نسبت برنامههای توسعه، راه را بر سایر تلاشهای اصلاحی بسته و اعتماد و همراهی اجتماعی نسبت به آنها را به میزان قابلتوجهی کاهش میدهند. تمرکز نظریه کانونهای اثربخشی در وهله اول بر همه ... مطالعه بیشتر
فرایند طولانی توسعهمحمد ملکی۱۴۰۰-۰۶-۰۲پرسش تاریخی بنیادین کتاب «فرایند طولانی توسعه: ساختن بازارها و حکومتها در انگلستان و اسپانیای پیشاصنعتی و مستعمرات آنها» اینست که چرا توسعهیافتگی کشورهایی همچون انگلستان به مرحلهای که حکومت و بازار کارآمد داشته باشند، فرآیندی بسیار کند و طولانی بوده است. احتمالاً مشکلترین جنبه از این کتاب همان بخشی باشد که به نظر سادهترین میرسد، یعنی چگونه مطمئن شویم که خوانندگان معنای واقعی عبارت «صدها سال یا یک هزاره» را درک- یا در واقع احساس- میکنند. حتی یک یا دو سال بسر بردن در یک بحران برای ما به اندازه یک قرن به نظر میرسد اگر مجبور باشیم با عواقب ... مطالعه بیشتر
گرههای تعارض منافع در استان خوزستانراضیه شیخ رضایی۱۴۰۰-۰۵-۱۶در این مدت اخیر کاسه صبر مردم استان خوزستان لبریز شد و صداهایشان را به گوش مسئولان رساندند. ریشه این اعتراضات را میتوان از جوانب مختلف بررسی کرد و تحلیلی از آن ارائه داد اما به نظر میرسد که یکی از علل سوء عملکردها در قبال مسئله خوزستان، عدم حل و فصل تعارض منافع فردی، سازمانی و ملی در این منطقه است. عدم مدیریت تعارض منافعهای فردی و سازمانی و ملی اساساً توسعه در این منطقه را با چالشهای بسیاری مواجه کرده است و بر فقر و نابرابری دامن زده است. اگر بخواهیم تعارض منافعهای سطح ملی بین استان خوزستان ... مطالعه بیشتر
جایگاه کارگران در برنامههای توسعه ایرانزهره سروش فر۱۴۰۰-۰۵-۰۵نگارش برنامههای توسعه ایران از سال ۱۳۲۸ آغازشده است. برنامههای توسعه در جهت تعیین اهداف و استراتژیهای کلان اقتصادی و اجتماعی کشور تدوین میشوند. از همین رو در این برنامهها باید به مسائل همه گروههای اجتماعی توجه شود و برای آن تا جای ممکن راهکارهایی در قالب سیاستگذاریهای گوناگون در نظر گرفته شود. کارگران یکی از گروههای مهم جمعیتی، شغلی و صنفی در کشور هستند که توجه به نیازهای آنها از اهمیت خاصی برخوردار است. اولین برنامههای تدوینشده در سالهای پیش از انقلاب تحت عنوان برنامههای عمرانی نامیده میشدند. در سه برنامه اول عمرانی مسائلی همچون بیمههای اجتماعی کارگران، تهیه ... مطالعه بیشتر
چگونه میتوانیم از موفقیت رهیافت انطباق پذیرمان مطمئن شویم؟مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۴-۰۱این مطلب ابتدا در وبلاگ طرح نجات جهانی منتشرشده است. طرح نجات جهانی (GDI) مشارکتی است میان بیش از ۵۰ سازمان توسعه با هدف گردآوری و به اشتراکگذاری دانش عملیاتی، تجربیات و آموزههایی در زمینهی اجرا، از جمله «اجرای انطباق پذیر» که در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است. آیا «توسعهی انطباق پذیر» یک راه علاج است یا یک جریان مُد روز؟ آیا یک شیوهی قدیمی در پوششی جدید میتواند به توانمندسازی حکومتها در زمینهی اجرای سیاستها، منجر شود، یا نیازمند تغییری اساسی در باورهای عمومی در خصوص توسعه هستیم؟ موضوع نیاز به یک رهیافت جدید کاملاً واضح است: ... مطالعه بیشتر
نقد آمارتیا سن به جان رالز؛ دو راهبرد تحولخواهیمحمد ملکی۱۴۰۰-۰۲-۲۲آمارتیا کومار سن در یکی از کتابهای خود به نام اندیشهی عدالت The Idea of Justice) ) که در سال ۲۰۰۹ منتشر شده به نقد نظریهی جان رالز پرداخته است ۱٫ همواره تصور میشد نظریهی جان رالز، فیلسوف سیاسی بزرگ با نوبلیست اقتصاد مکمل یکدیگرند. جان رالز بهعنوان یکی از فیلسوفان بزرگ سیاسی قرن بیستم و آمارتیا سن بهعنوان یکی از اقتصاددانان بزرگ معاصر، هر دو در چارچوب نظری واحدی به بسط نظریهی عدالت پرداختهاند. جان رالز نشان داد میتوان در سنت لیبرالیستی از توزیع درآمد و ثروت یا همان عدالت توزیعی دفاع کرد و آمارتیا سن به تبیین رابطهی آزادی با توسعه ... مطالعه بیشتر
تعارض منافع و نافرجامی توسعه در ایرانمحمد ملکی۱۴۰۰-۰۱-۲۸تا قبل از سال ۱۹۶۲ در منشور سازمان ملل متحد رشد درآمد همان رشد اقتصادی در نظر گرفته و از آن به عنوان شاخصی برای تعیین میزان توسعهیافتگی کشورها استفاده میشد اما پس از آن جامعه اقتصادی به این نتیجه رسید که در واقع درآمد نمیتواند معیار یا ملاک مناسبی برای توسعه باشد چرا که توسعه تنها شامل رشد درآمد نیست بلکه نحوه توزیع آن نیز بسیار مهم است. در یک تعریف گستردهتر توسعه علاوه بر رشد اقتصادی به مسائلی همچون بهبود توزیع درآمد بین افراد جامعه و کاهش فقر، گسترش ظرفیتهای ساختاری کشور برای افزایش تولید، ارائه خدمات آموزشی، ... مطالعه بیشتر
نیروهای اجتماعی برای توسعه با حاکمیت ائتلاف کنندمرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۱۲-۱۲فراگیری سیاسی به مثابه زمینه و بستری برای بازی همه بازیگران عرصه اجتماع، سیاست، اقتصاد و قدرت ایران است. احمد میدری نیز راهحل کارآمدی حاکمیت و توسعه ایران را این شکل از فراگیری میداند. مسأله دموکراسی خواهان یا حامیان اقتدارگرایی مشترک است؛ اینکه تجربه ۴۰ سال گذشته نشان داد وضعیت فعلی نمیتواند مسائل کشور و مردم را حل کند، بنابراین این وضعیت نه فقط قابل تداوم نیست، بلکه باید در عرصه سیاسی طرح تازهای درافکند. به باور این عده، ساخت و بافت سیاسی فعلی ایران، اغلب یا به تزاحم جریانهای سیاسی مقابل یکدیگر منجر میشود یا به تزاحم قوای سه ... مطالعه بیشتر
پیامدهای نظریه توانمندسازی برای توسعه ایرانبهنام ذوقی رودسری۱۳۹۹-۱۱-۲۸کتاب «توانمندسازی حکومت[۱]» در وهله نخست تلاش میکند تا چارچوبی نظاممند جهت تدوین و پیادهسازی اقدامات اصلاحی در نظامهای اداری و مالی در کشورهای در حال توسعه ارائه کند. این کتاب در ابتدا فرآیند توسعه را در چهار بعد شناسایی میکند. مشهودترین این ابعاد احتمالاً اقتصاد باشد که بیش از همه مورد بررسی قرار گرفته است. علاوه بر این، متون زیادی به توسعه اجتماعی و سیاسی نیز پرداختهاند. اما این کتاب بیشتر به حوزه چهارم توسعه یعنی توانمندی اجرایی میپردازد. اندورز و همکارانش توضیح میدهند که در نتیجه توسعه، سازمانهای مختلف حکومتی باید بتوانند مسئولیتهای پیچیدهتر و بیشتری را برعهده ... مطالعه بیشتر
شکست تلاشها در زمینهی مبارزه با فسادمرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۱۱-۲۷در مطلبی که پیشتر در مورد اصلاحات نهادی در مالاوی نوشتهام، به موضوع ایجاد دایرهی مبارزه با فساد مالاوی (ACB) در سال ۱۹۹۴ پرداختهام. این اصلاحات با یک شکست بزرگ همراه بود. شکستی که نه یکبار، بلکه در تلاشهایی چندباره روی داد. تجربیات مالاوی در این زمینه سؤالات مهمی را دربارهی بافتار، تاریخ، حکمرانی و توسعه مطرح میکند. مروری بر ماجرای مالاوی: دایرهی مبارزه با فساد مالاوی در اواسط دههی ۱۹۹۰ تأسیس شد، یعنی زمانی که مالاوی به داشتن دموکراسی و اقتصادی نوین و پویا امیدوار بود. دایرهی مبارزه با فساد مالاوی با الهام از کمیسیون مبارزه با فساد هنگکنگ، ... مطالعه بیشتر
نهادهایی همچون کوههای یخ مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۱۰-۰۶بافتارهای نهادی پر از نهادهایی شبیه کوههای یخ هستند. وقتی به بافتارهای حکمرانی فکر میکنم، نهادها به ذهنم میآیند (که ما آنها را «قوانین بازی» مینامیم). به عقیدۀ من هر کسی که در زمینۀ اصلاحات در کشورهای در حال توسعه (یا کشورهای پیشرفته) کار میکند میبایست ارزیابی کاملی از این قوانین بازی داشته باشد. وقنی از نهادها سخن به میان میآید، معمولاً افراد یکی از این موارد را درنظر دارند: سازوکارهای رسمی نظارتی، مانند قوانین (که از طریق ابزارهای بیرونی بر نحوۀ رفتار افراد تأثیر میگذارند)، هنجارها (که با وعدۀ پاداشهای روحی و درونی به رفتارهای مطابق با آنها، انتخابها ... مطالعه بیشتر
بافتارها همچون تابلوهای از پیش نقاشی شدهمرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۱۰-۰۳در مورد بافتارها باید به یک نکته توجه کنیم: هیچ بوم بی نقشونگاری وجود ندارد … و آنچه در بوم است حائز اهمیت است. نخست یک نکته را متذکر میشوم و آن هم اینکه ما همیشه میبایست اهمیت بافتار را در امر توسعه و حکمرانی در ذهن داشته باشیم، به ویژه زمانیکه در فکر اصلاحات نهادی هستیم. چیزی به عنوان یک بوم سفید وجود ندارد، و آنچه که در بوم است، حائز اهمیت است و ممکن است که توسط افراد خارجی به خوبی شناسایی، ارزیابی یا درک نشود. اجازه بدهید توضیح دهم که منظورم چیست و چرا این موضوع اهمیت ... مطالعه بیشتر
اصلاحات نهادی و اهمیت تغییرات گامبهگاممرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۹-۲۹ یکی از مباحث کلیدی در کتاب من، «محدودیت اصلاحات نهادی در توسعه»[۱]، این است که اصلاحاتی که کارکرد را بهبود میبخشند و عملکرد خوب نهادها را در بافتارهای پیچیده به ارمغان میآورند، معمولاً گامبهگام صورت میگیرند. در زبان موزامبیکی به اینگونه فرآیندها poco-poco (گامبهگام) میگویند. کتاب با اشاره به مدل «کورمالرَوی[۲]» چارلز لیندبلوم، منطقِ این امر را توضیح میدهد. حرف من این است که ما برای غلبه بر محدودیتهای اصلاحات نهادی در توسعه، میبایست فرایندهای «تدریجی هدفمند» را ایجاد کنیم. اخیراً در یک دورۀ آموزش اجرایی (با موضوع مدیریت مالی عمومی) یک دانشجو به من کمک کرد تا دربارۀ ... مطالعه بیشتر
برای نیل به توسعهیافتگی، نخستین گام، برقراری امنیت در همهی وجوهِ آن استمرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۹-۲۲مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی در چارچوب تدوین مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت، با همکاری روزنامه شرق و در ادامهی گفتگوهای پیشین با اساتید و پژوهشگران سیاست و تاریخ و جامعهشناسی، این بار به سراغ اقتصاددانان رفته و از نسبت میان توسعه، دموکراسی خواهی و مردمسالاری، پرسشهایی را طرح کرده است. گفتگوی پیشِ رو، در ادامهی گفتگوهایی است که پیش از این با اساتیدی نظیر دکتر صالحی اصفهانی، دکتر سرزعیم، دکتر ستاریفر و دکتر طبیبیان، به انجام رسیده است. توسعه و پیشرفت جوامع نزد عموم پژوهشگران علوم اجتماعی، عمدتا با مردمسالاری، پاسخگویی، انتخابات آزاد و حکمرانی خوب گره خورده ... مطالعه بیشتر
دموکراسی حداقلی برای توسعه مفیدتر از دموکراسی حداکثری استمرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۳۹۹-۰۸-۲۵پیشرفت و توسعه نزد عموم اندیشمندان علوم انسانی با مردمسالاری، پاسخگویی حکومت، انتخابات آزاد و به طور کلی حکمرانی خوب گره خورده است. بررسی تجارب جهانی نشان میدهد بسیاری از کشورها توفیق چندانی در دستیابی به مردمسالاری نداشتهاند. مؤسسات مختلف، دستیابی به شاخصهای مختلف مردمسالاری مانند انتخابات آزاد را مورد سنجش قرار میدهند؛ برای مثال، در شاخص مردمسالاری نشریه اکونومیست، بیش از ۵۰ درصد از کشورهای مورد بررسی (۶۸ کشور از ۱۲۹ کشور)، امتیازی کمتر از ۵۰ درصد دارند. مباحث بسیار گستردهای بهویژه پس از بهار عربی تحت عنوان شکست جنبشهای مردمسالارانه در جریان است. با توجه به سیر مباحث ... مطالعه بیشتر
رویکرد مسئلهمحور برای حل مسائل توسعهایبهنام ذوقی رودسری۱۳۹۹-۰۸-۱۲در پاسخ به مسائل توسعه میتوان دو نوع نگاه مسئلهمحور و راهحلمحور را از یکدیگر تمییز داد. این دو رویکرد در جدول به شکل اغراق شده و سادهسازی شده توصیف شدهاند و روشن است که جزئیات زیاد دیگری وجود دارد. اگرچه ممکن است در نگاه اول نام رویکرد راهحلمحور و رهبرمحور (SLDC) آشنا به نظر نرسند اما عناصری ضمنی از این رویکرد به تغییرات را میتوان در نظریات سنتی و غالب و در نظریات جدید توسعه مشاهده کرد. روایت SLDC ساده است: یک راهحل مشخص که توسط فردی معین و در زمانی خاص اتخاذ میشود و سپس از طریق سیستم ... مطالعه بیشتر
نقش بوروکراسی قدرتمند در معجزه شرقبهنام ذوقی رودسری۱۳۹۹-۰۷-۰۷رویهها فراتر از سیاستهای «درست» این ایده که موفقیت حکومتها به دلیل سیاستهای «درستی» بودهاند که آنها اتخاذ و اجرا کردهاند، موجب شده است که بسیاری از سیاستگذاران و پژوهشگران توسعه تلاش کنند تا با مطالعه موارد سیاستهای موفقیتآمیز، به جستجوی «راهحلهایی» برای کشورهای در حال توسعه اقدام کنند. به عنوان مثالی از این تقلیدها میتوان به تلاش برای اتخاذ سیاستهای ژانریک برای بهبود شاخصهای انجام کسبوکار یا مبارزه با فقر و استراتژیهای رشد اقتصادی اشاره کرد. عمل ساخت چنین شاخصهایی به این معنی است که راهحلهای مشخص و ثابتی وجود دارد که حکومتها باید اتخاذ کنند تا به موفقیت ... مطالعه بیشتر