خبرنامه مقابله با فساد و فقر

به تدریج نقشه اپیدمی ویروس کرونا در کشور، کامل و کامل‌تر می‌شود. هنوز سخن گفتن درباره پیک بیماری و شیوع آن زود است. آمار رسمی و غیر رسمی منتشر شده نشان از پیشروی بیماری دارد و هر روز بر تعداد افراد مبتلا و جان باختگان افزوده می‌شود. تقریباً همه استان‌ها درگیر کرونا شده‌اند و اگرچه با تأخیر، دولت تحرکات جدیدی را برای مهار بیماری آغاز کرده است. در علم مدیریت گفته می‌شود خطا، تنها اتخاذ تصمیمات نادرست و غلط نیست بلکه خطای دیگرِ مدیریت، تصمیمات درست و صحیح نگرفتن در وقت مقتضی است. امید داریم دیر یا زود کشور از ... مطالعه بیشتر

نابرابری و کرونا نابرابری درآمدی یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر سلامت افراد است. افراد، رفاه خود را در مقایسه با متوسط رفاه جامعه خود می‌سنجند و زمانی‌که در مقایسه با دیگر افراد دسترسی کمتری به منابع داشته باشند، احساس محرومیت نسبی می‌کنند. این مسئله تأثیر زیادی بر نگرش، رفتارها و فضای روانی افراد می‌گذارد و آن‌ها را در معرض استرس و تنش‌های روانی و رفتارهای پرخطر قرار می‌دهد که سهم زیادی در بروز انواع بیماری‌ها دارد. مطالعات نشان می‌دهد نابرابری درآمد، بر رفتارهای پرخطر از جمله مصرف مواد، جرم و حتی بیماری‌های جسمی اثرات قابل‌توجهی دارد. نتایج مطالعات در ... مطالعه بیشتر

کرونای فقرا و اغنیا ویروس کرونا بالاخره از راه رسید و اولین مرگ‌ومیر ناشی از آن گزارش شد. طبیعی است که مسئولان ذی‌ربط تلاش‌هایی را به‌منظور کنترل شیوع ویروس انجام خواهند داد، اما آیا این خدمات به میزان مساوی در دسترس فقرا و اغنیا قرار خواهد گرفت؟ علاوه بر این، آیا فقرا و اغنیا به یک میزان در معرض ابتلا به بیماری خواهند بود؟ رابطه‌ی بین نابرابری و سلامت، یکی از موضوعاتی است که مورد توجه بسیاری از پژوهشگران حوزه‌ی سلامت و رفاه قرار گرفته است. نابرابری، هزینه‌های زیادی بر جامعه تحمیل می‌کند و از آنجا که سلامت، یکی از ... مطالعه بیشتر

امید و فقر معمولاً در ماه‌ها و هفته‌های پایان سال یا به قول عموم «شبِ عید»، فرودستان به‌خصوص سرپرستان خانوارهای فقیر فشار مضاعفی را متحمل می‌شوند؛ زیرا از یک‌سو هزینه‌های خانوار افزایش می‌یابد، کودکان انتظار دارند نو پوش شوند و زنان انتظار دارند خرجی بیشتر داشته باشند تا وضعیت خانه را کمی سروسامان دهند و از سوی دیگر در این مقطع به‌طور معمول قیمت‌ها افزایش نسبی خواهند داشت و تورم فقرا را فقیرتر می‌کند. در چنین شرایطی، سرپرستان خانوار اعم از زن و مرد با تلاش بیشتر و به امید دسترسی بیشتر به کار در رونق مقطعی بازار، به آب‌وآتش ... مطالعه بیشتر

عدالت و انقلاب مسئله فقر و رفع آن به معنای اخص و همچنین برقراری عدالت اجتماعی به معنای اعم آن از اهداف انقلاب اسلامی ایران بود. این مهم بلافاصله پس از پیروزی انقلاب در قوانین اساسی کشور، در بسیاری از اصول به‌صورت ضمنی و در برخی نیز به‌صورت صریح مورد تأکید قرار گرفت. در اصل ۲۹ قانون اساسی، تأمین خدمات و حمایت‌های مالی برای مردم از طریق درآمدهای عمومی، در اصل ۳۱ برخورداری از مسکن متناسب با نیاز برای تمام افراد با اولویت به روستانشینان و کارگران و در اصل۴۳ ریشه‌کن کردن فقر و محرومیت و برآوردن نیازهای مردم مورد ... مطالعه بیشتر

فقر و شورش برای هر جامعه نظم اجتماعی از اهمیت حیاتی برخوردار است و به همین دلیل همواره دغدغه وضعیت نظم یا بی‌نظمی اجتماعی مورد توجه مدیران نظام‌های سیاسی، محققان و صاحب‌نظران علوم اجتماعی قرار گرفته است. بدون نظم، جامعه دچار نوعی گسیختگی یا آشفتگی اجتماعی می‌گردد. اساس نظم اجتماعی در هر جامعه‌ای مجموعه‌ای از ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی است. پایبندی افراد جامعه به ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی تا حد زیادی تعیین کننده نظم اجتماعی است. اگر در شبکه وسیع روابط اجتماعی، هنجارها رعایت نشوند، زندگی اجتماعی مختل و جامعه عملا فلج می‌شود، زیرا هنجارها، روابط اجتماعی را تنظیم می‌کنند ... مطالعه بیشتر

نظم اجتماعی و فقر رابطه نظم اجتماعی با شرایط اقتصادی همواره مورد توجه محققین بوده و از اواخر قرن ۱۹ بحث درباره زمینه‌های فردی، اجتماعی و اقتصادی نظم اجتماعی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. تغییرات و دگرگونی‌های اقتصادی- اجتماعی که عمدتاً در اثر توسعه اقتصادی و موقعیت کشورها در نظام اقتصاد و تقسیم‌کار جهانی به وقوع پیوسته، زمینه‌ساز ثبات یا بی‌ثباتی و عاملی مؤثر در وقوع انحرافات، تضادهای سیاسی و آشوب‌های اجتماعی شده است. با کاهش میزان درآمد، بیکاری فزاینده ناشی از رکود و بحران و سستی بنیان اقتصادی، خشونت، جرائم و کشمکش‌های سیاسی، اجتماعی به‌ویژه در ... مطالعه بیشتر

نظم و فقر در همه جوامع مسئله نظم و امنیت اجتماعی برای دولت، حاکمیت و مردم مسئله مهمی است. روابط انسان‌ها در جامعه بر نظم و قاعده‌های خاصی استوار است و شیوه‌های رسمی و غیررسمی نظارت و کنترل اجتماعی برای حفظ نظم و امنیت اجتماعی، تدارک دیده شده است. نظم از دو منظر می‌تواند مورد توجه قرار گیرد: نظم هابزی و نظم مارکسی. اولی نظم را از طریق قواعد، قراردادها و اعمال زور مشروع برای اجرای آن‌ها دنبال می‌کند و دومی نظم را برپایه مناسبات ساختاری عادلانه در جامعه جستجو می‌کند. از زاویه‌ای دیگر، مفهوم نظم اجتماعی را می‌توان در ... مطالعه بیشتر

فقر و انرژی استفاده از انرژی اثرات عمده و غیر قابل انکاری برای دستیابی به بهره‌وری، رفاه و آسایش بیشتر انسان‌ها داشته است. امروزه اقتصاد بدون استفاده از خدمات حامل‌های مختلف انرژی غیر قابل تصور است. انرژی، اثرات دامنه‌داری بر زندگی انسان‌ها دارد و از اشتغال تا توسعه ، از سازمان‌ها تا افراد و از جوامع محلی تا حوزه‌های ملی و جهانی تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. ازاین‌رو، انرژی نیز همچون ده‌ها عامل دیگر اثرات غیرقابل انکاری بر فقر و نابرابری دارد. دسترسی به خدمات انرژی یکی از مؤلفه‌های اصلی کاهش نابرابری و فقر است و نقش بسیار مهمی در توسعه انسانی ... مطالعه بیشتر

جنبش یا ناجنبش تهیدستان گفته شده جنبش تهیدستان شهری در تقابل با دولت به‌مثابه تولیدکننده و آراینده فضا قرار می‌گیرد. دولت از یک سو عامل تولید فضا بر پایه نابرابری است و از سوی دیگر جنبش تهیدستان در پی آن است تا سهمی از فضای شهری را به دست آورد. برای مثال، حرکت به سوی اشغال خانه‌ها و هتل‌ها در ابتدای انقلاب نشانگر لحظه‌ای از جنبش تهیدستان بود که در پی آن بود تا فضایی را برای سکونت خود تصاحب کند. زورآبادنشینی و خوش‌نشینی نیز تلاش‌های دیگری هستند برای تسخیر فضای زیست توسط تهیدستان که در تقابل با منطق دولت ... مطالعه بیشتر

کنش‌های اعتراضی تهیدستان بی‌تردید وجه غالب نیروی محرکه کنش‌های اعتراضی تهیدستان شهری، نوعی واکنش از سر ضرورت اقتصادی یا فقر است. مگر غیر از این است که وجه ممیزه تهیدستان شهری از دیگر گروه‌های اجتماعی، درنهایت فقر اقتصادی و ناداری است. این ناداری در فضای شهری صورت‌های گوناگونی دارد که نمودهای محرومیت و نابرابری است. بااین‌وجود، این ویژگی ذات‌گرایانه تهیدستان را نباید در تبیین کنش‌های اعتراضی آنان به‌تنهایی مورد بررسی قرار داد. مطالبات، خواست‌ها، فرهنگ و دانش و بینش تهیدستان شهری نیز مثل همه دیگر گروه‌های اجتماعی در معرض انبوه امواج تغییرات اجتماعی قرار می‌گیرد. مسائلی همچون شیوه‌های سازمان‌یابی، پیگیری ... مطالعه بیشتر

“تهیدستان” یا “حاشیه‌نشینان” «حاشیه‌نشینی» از جمله واژه‌هایی است که برای اشاره به فرودستان ساکن در مناطق پیرامونی شهرها و گاه در معناهای گسترده‌تر از این به کار می‌رود. بنا بر نظر بیات(۱۳۹۱) این واژه به سنت جامعه‌شناسان مکتب شیکاگو بازمی‌گردد که گرایش دارند تا با دادن ویژگی‌های خاصی که تهیدستان را از جریان اصلی زندگی شهری جدا می‌سازد، به ذاتی ساختن این مفهوم بپردازند. واژه تهیدستان شهری در مقایسه با حاشیه‌نشینان یا فرودستان شهری، تا حد زیادی جنبه‌های اجتماعی-اقتصادی و حتی سیاسی چنین پدیده‌ای را نشان می‌دهد. جنبش تهیدستان شهری را از منظرهای مختلف می‌توان مورد بحث و تحلیل قرار ... مطالعه بیشتر

حاشیه‌نشین‌ها و تله فضایی فقر گاه تصور می‌شود مسئولیت اسکان جمعیت ۱۸ تا ۲۰ میلیونی در مناطق حاشیه‌ای شهرها و بافت‌های فرسوده، بر عهده خود آن‌ها است و این وضعیت، محصول انتخاب طبیعی آن‌ها و حاصل فرهنگ این گروه اجتماعی(فرهنگ فقر) است. درحالی‌که فقر، مقوله‌ای سیاسی-اقتصادی است و حاصل سازوکار نظام‌ها و نهادهای حاکم بر جامعه است. تبلور فضایی این سازوکار، محروم ماندن کم‌درآمدها از داشتن سرپناه و مسکن است. اقتصادسیاسی به ما می‌آموزد تا در تحلیل چرایی فقر و به‌ویژه نابرابری، بر نقش منافع تأکید کرده و کارکرد نهادهای حاضر در قدرت را واکاوی کنیم؛ زیرا همواره تلاش گروه‌هایی ... مطالعه بیشتر

حاشیه‌نشینی و فقر این روزها بار معنایی حاشیه‌نشینی و حاشیه‌نشینان دچار تغییرات اساسی شده است. تا پیش از اعتراضات آبان اغلب تصور می‌شد حاشیه‌نشینان مردمی فقیر و منفعل هستند که شایسته لطف و عنایت دولت و مردم نیکوکار می‌باشند. اما امروز همه باور دارند که حاشیه‌نشینان نیروی اجتماعی بالقوه‌ای محسوب می‌شوند که می‌توانند در هر بزنگاه کل معادلات جامعه ایران را درهم ریزند. با این تغییر نگرش، شناخت ماهیت مناطق اسکان غیررسمی و گروه‌های حاشیه‌نشین و نابرخوردار از اهمیت بسیار برخوردار است. در مناطق حاشیه‌نشین چهره فقر شدیداً نمایان است و میزان زادوولد و مرگ‌ومیر کودکان و نوزادان، ناهنجاری‌ها و ... مطالعه بیشتر

ضرورت تعامل دستگاه‌های اجرایی با دانشگاه‌ها فقدان استراتژی فقرزدایی و مهجوریت دانشگاه شرایط لازم جهت انعکاس مطالعات فقر در سیاست‌گذاری‌های اجتماعی مسئله ارتباط دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی با مراکز برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری یکی از موضوعات چالشی است که تقریباً در همه حوزه‌های سیاست‌گذاری موضوعیت دارد. در یک دید کلان به فعالیت‌های دانشگاهی ایران می‌توان تأیید کرد که بخش مهمی از فعالیت‌ها از جمله تدوین پایان‌نامه‌ها و مقالات علمی، ارتباط تعریف شده‌ای با نیازهای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی ندارد. در واقع این طور به نظر می‌رسد که نفس تدوین مقاله‌ها یا پایان‌نامه‌ها فارغ از اینکه معطوف به مسأله‌ای واقعی باشد، در ... مطالعه بیشتر

حاشیه یا متن فقر در پی وقوع اعتراضات آبان‌ماه علیه افزایش قیمت بنزین، توجه زیادی معطوف حاشیه شهرها و مناطق اسکان غیر رسمی شد. اگرچه به دشواری بتوان معترضان را منحصر به ساکنان مناطق حاشیه‌نشین دانست، اما گزارش‌های اولیه مقامات مسئول از جمله وزیر کشور نشان می‌دهد بخش بزرگی از اعتراضات در این مناطق رخ داده است. بر این اساس، شناخت ویژگی‌های مناطق اسکان غیر رسمی و تهیدستان ساکن این مناطق از اهمیت برخوردار است. بر اساس گزارش سازمان ملل، در جهان از هر شش نفر یک نفر در زاغه‌ها زندگی می‌کنند و بدون عمل مشترک دولت‌ها و مشارکت ساکنان، ... مطالعه بیشتر

خشونت و فقر گزارش‌ها درمورد خشونت نشان می‌دهد به جز قتل، سایر انواع خشونت طی سال‌های اخیر روند فزاینده‌ای داشته‌اند. برای مثال اگرچه طی سه دهه اخیر موارد وقوع خودکشی منجر به مرگ، روند روبه افزایش داشته اما از سال۱۳۹۰ این روند شتاب بیشتری داشته است. بنا بر برخی گزارش‌ها، موارد وقوع زدوخورد و دعوا در فضای عمومی نیز افزایش یافته است. حتی تعداد و نسبت موارد گزارش‌شده خشونت علیه زنان و کودکان در محاکم قضایی، روند روبه افزایش داشته است. مطالعات متعدد حاکی از ارتباط معنادار و مستقیم بین فقر و خشونت است. انواع مختلف خشونت می‌تواند رفاه اقتصادی ... مطالعه بیشتر

تأثیر نابرابر فساد بر فرادستان و فرودستان شهروندان مرفه که از خدمات دولتی برای تأمین پیش‌نیازهای ورود به بازار استفاده می‌کنند، باید برای این خدمات رشوه بدهند و بنابراین فساد را به‌منزله‌ی یک هزینه‌ی اقتصادی لمس می‌کنند. در مقابل، شهروندان فقیر برای جبران دسترسی کم به خدمات دولتی و برای تأمین نیازهای اساسی خود، ناچارند وارد چرخه فساد و پرداخت رشوه شوند. به همین دلیل، برای فقرایی که از طرق عادی و سالم به این خدمات و کمک‌ها دسترسی ندارند، تأمین این نیازها بسیار هزینه‌بر می‌شود و تهدیدکننده‌ی حیات‌شان خواهد بود. شهروندان فقیر به سادگی نمی‌توانند نیازهای اساسی خود را ... مطالعه بیشتر

فساد و دموکراسی تظاهرکنندگان ناراضی در هر دو کشور عراق و لبنان از فساد فراگیر دولت‌ها گله و شکوه دارند. آن‌ها اصرار دارند در صورتی که منابع ملی برای بهبود توسعه کشور و عدالت بیشتر هزینه می‌شد، امروز سرنوشت بهتری داشتند. سوء استفاده گروه‌ها و نیروهای سهیم در قدرت  در هر دو کشور عراق و لبنان چنان عرصه را بر زندگی مردم تنگ کرده که آن‌ها به شکل غیر منتظره‌ای به خیابان‌ها آمده و علیه وضع موجود شورش کرده‌اند. اگرچه سرانجام اعتراضات عراق و لبنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد اما آنچه تا کنون محرز است، اینکه فساد به‌واسطه ... مطالعه بیشتر

سرمقاله در بحث‌های سیاست‌گذاری و در زمینۀ دسترسی و استفاده از امکانات عمومی و تسهیلات اجتماعی، دو واژۀ accessibility و affordability بسیار پرکاربردند و تمایز میان این دو در سیاست‌گذاری اهمیت اساسی دارد. هرچند در فارسی بعضاً «دسترس‌پذیری» به‌عنوان ترجمۀ هر دو واژه استفاده می‌شود، اما واژۀ دوم بیشتر به توانایی شهروندان در استفاده از امکانات و تسهیلات دلالت دارد. به بیان ساده، امکانات عمومی غیر از آنکه باید موجود باشند و ضریب دسترسی به آن‌ها براساس معیارهای تعریف‌شده، استاندارد باشد، افراد مختلف باید توان استفاده از آن‌ها را داشته باشند. نمونۀ ساده اما مهم این مسئله به مناسب‌سازی فضاهای ... مطالعه بیشتر