حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

 

 گونه‌شناسی ۱ – تبادل گسترده (ماژول ۳ – بخش ۲)

  نخستین چیزی که باید درباره توانمندی اجراییِ مورد نیاز برای موفقیت در کارها مورد پرسش قرار گیرد، از برخی جهات، ساده‌ترین پرسش است: «آیا این کار، جزو حوزۀ تبادل گسترده است؟». منظور چیست؟ منظور این است که آیا این کار صرفاً چند نفر را شامل می‌شود یا افراد بسیاری را؟ مثالی از حوزۀ مالی بزنم. بنا بر خواستِ بانک مرکزی آمریکا برای تدوین خط‌مشی پولی‌ای که مسیر اقتصادِ ۱۵ تریلیون دلاری آمریکا را مشخص می‌کند، گروهی متشکل از حدودًا ۲۰ نفر در یک اتاق جمع می‌شوند و در این باره تصمیم می‌گیرند. تصمیمات آن‌ها به محض اتخاذ، اجرایی می‌شوند. ... مطالعه بیشتر

چرا به گونه‌شناسی نیاز داریم؟ (ماژول ۳ – بخش ۱)

  وقتی از توانمندسازی صحبت می‌کنیم، ابتدا باید بپرسیم که «توانمندی برای انجام چه کاری؟». «برای انجام چه کاری؟»، دلالت بر اهمیت گونه‌شناسی دارد. باید انواع چیزها را از هم متمایز کنیم. در این تصویر، چهار حیوان مختلف می‌بینید. به این بیندیشید که «کدام دو حیوان، بیشترین شباهت را به هم دارند؟». می‌توان پاسخ‌های متفاوت به این پرسش داد. شاید کسی بگوید دو حیوان بالایی به هم شبیه هستند، زیرا کاملاً مثل هم به نظر می‌آیند. محل زندگیِ هر دو، آلاسکا است. تقریبا یکی به نظر می‌آیند و از نظر ظاهر، بیشترین شباهت را به هم دارند. شاید کس دیگری ... مطالعه بیشتر
گونه‌شناسی ترکیبی

گونه‌شناسی ترکیبی (ماژول ۳ – بخش ۶)

  حال می‌کوشیم تا تمام فعالیت‌ها را گونه‌شناسی کنیم. در این قسمت، نحوۀ نوشتن مسئلۀ مشخصی را که برای حل آن، نیازمند توانمندی سازمانی هستید، تمرین می‌کنیم و می‌کوشیم تا بر اساس مجموعه‌ای از پرسش‌های تحلیلی دربارۀ نوع توانمندی‌ای که سازمان شما برای حل این مسئله، به آن نیاز دارد، به گونه‌شناسی بپردازیم. در این مرحله می‌خواهیم تمام فعالیت‌ها را یک‌کاسه کنیم، لذا به پنج فعالیت متفاوت اشاره می‌کنیم. این پنج فعالیت، بر اساس پاسخ‌های شما به پرسش‌های ناظر به گونه‌شناسی، مشخص می‌شوند و حوزه‌های متنوعی را دربرمی‌گیرند. اگر فعالیت شما، بر اساس پاسخ‌تان، جزو حوزۀ تبادل گسترده نباشد، آن ... مطالعه بیشتر
مفهوم بارگیری شتابزده

بارگیری شتابزده چیست؟ (ماژول ۲- بخش ۶)

  یکی از مفاهیم کلیدیِ مباحث ما، مفهوم بارگیری شتابزده است. از معنای این واژه‌ها مشخص است که این مفهوم به آن معناست که ما از سیستم، انجام انبوهی از کارهای بسیار دشوار را می‌خواهیم، پیش از آنکه واقعاً توان آن را داشته باشد. این مسئله، بسیار مهم است زیرا سیستم‌هایی که برای ادارۀ دنیای مدرن ساخته‌ایم، بسیار پیشرفته‌اند، اما زمان زیادی طول کشیده که به این موقعیت رسیده‌اند. شاید یک مثال یا یک روش خوب برای اندیشیدن به عبارات بالا، آن باشد که توانمندی سازمان‌ها را با نحوۀ یادگیری زبان یا نواختن ساز مقایسه کنیم. این کارها بسیار زمان‌بر ... مطالعه بیشتر
شکاف اجرایی- مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه

شکاف اجرایی (ماژول ۲- بخش ۵)

  یکی از موضوعاتی که می‌خواهیم از آن صحبت کنیم، شکاف اجرایی است، به عبارتی دیگر، شکاف بین ظاهر چیزها و توانمندی واقعی آن‌ها برای انجام کارها. این شکاف را غالباً در حوزۀ قوانین می‌بینیم. به عنوان مثال، قانونی تصویب می‌شود که روی کاغذ، بسیار خوب است. مشاوران حقوقی آن را نوشته‌اند و به نظر می‌آید بهترین قانونی است که نوشته شده، اما اغلب، شکاف بزرگی وجود دارد میان قانون -چیزی که روی کاغذ است- و واقعیت -اتفاقی که در عمل، برای آن قانون می‌افتد. در این زمینه اختلاف وجود دارد که این شکاف چقدر باید باشد تا نقش سازنده‌ای ... مطالعه بیشتر

تقلید همسان در اوگاندا و مِلانِزی (ماژول ۲- بخش ۴)

  یکی از تمایزهایی که ما در کل این دوره‌ها بر آن تاکید کرده‌ایم، تمایز میان دو چیز است: سازمان‌ها چگونه به نظر می‌آیند و چگونه عمل می‌کنند، به عبارتی دیگر، تمایز میان قالب آن‌ها و کارکرد آن‌ها: چیزی که به نظر می‌آیند و کاری که واقعاً می‌کنند. معمولاً یکی از چالش‌های توسعه، آن است که سیستم‌های مدیریتی ما و شرح وظایف ما، کمک زیادی می‌کنند تا قالب‌ها را پی‌ریزی کنیم، کارها را به صورتی انجام دهیم که قابل سنجش باشند، قابل اندازه‌گیری باشند، قابل ارزیابی باشند و بتوان به واسطۀ آن‌ها عکس‌های زیبا و مراسم افتتاح برگزار کرد. اما ... مطالعه بیشتر

تقلید همسان در آرژانتین (ماژول ۲- بخش ۳)

  احتمالاً از یکی از همکاران من یا از من، درباره تقلیدِ همسان شنیده‌اید: گرایشی در حیوانات، انسان‌ها، سازمان‌ها و دولت‌ها برای کپی‌کردنِ کارهای دیگران یا چیزی شبیه به آن وجود دارد. با اینکار، در کنار موفقیت، مشروعیت هم کسب می‌کنید. فکر می‌کنم همکارم، لَنت پریچت درباره مارهای خاصی با شما صحبت کرده است: یک مار زهرآگین و یک مار که زهر ندارد. ماری که زهرآگین نبوده، در زمانی طولانی و طی فرایند تکامل، ظاهری مشابه با مار زهرآگین یافته است، در نتیجه، به نظر می‌آید که زهرآگین است. اما مسئله آن است که زهر ندارد و چندان هم به ... مطالعه بیشتر

تقلید همسان چیست؟ (ماژول ۲- بخش ۲)

  می‌خواهیم کمی درباره پدیده‌ای صحبت کنیم که در اصل، ریشه در حوزۀ مطالعۀ عادات طبیعی حیوانات دارد موسوم به «تقلید همسان». تقلید همسان چیست؟ موقعیتی است که در آن، شما صرفاً از مزایای شباهت به چیزی منتفع می‌شوید، بدون آنکه واقعاً مثل آن باشید. چیزی مثل استتار برای حفاظت از خود که در واقع، تقلید از چیزی است که نیستید. در طبیعت، دو نوع مار وجود دارد. مار مرجانیِ شرقی که زهر کشنده‌ای دارد و اگر کسی را نیش بزند، مرگش قطعی است و «یک مار دیگر» به نام اسکارلت کینگ که سمی نیست. هر دوی این مارها، روی ... مطالعه بیشتر
حسابرسی

قالب، معادل با کارکرد نیست (ماژول ۲- بخش ۱)

  توسعه مستلزم تغییر است و تغییر همواره در درون یک بافت اتفاق می‌افتد. اگر به این امر توجه نداشته باشیم، معمولاً دست به اصلاحات و سیاست‌هایی خواهیم زد که بهینه نیستند. در نتیجه ممکن است قالب جدیدی را پی‌ریزی کنیم که روی کاغذ، خوب به نظر می‌آید، اما در واقعیت، کارآمد نیست. اما اگر به بافت توجه داشته باشیم، سیاست‌ها و اصلاحاتی را در پیش خواهیم گرفت که حتی اگر گاهی به نظر مناسب نیایند، در عوض، کارکردی خواهند بود. مثالی در مورد اصلاح سیستم حسابرسی داخلی در مالزی و بورکینافاسو بزنم که به نظر من، دو واقعیت متفاوت ... مطالعه بیشتر

چه زمانی، واقعیات اداری، موهومی و غیرواقعی می‌شود؟ (ماژول ۱- بخش ۴)

  ما داریم درباره توانایی و توانمندی در اجرای خط‌مشی‌ها صحبت می‌کنیم. در نتیجه باید منظورمان را از خط‌مشی روشن کنیم و بگوییم که توانمندی برای اجرای خط‌مشی‌ها چگونه به دست می‌آید. لذا نخست باید بدانیم که خط‌مشی یعنی طرح‌ریزی دقیق. طرح‌ریزی‌ای که می‌گوید: «اگر این طرح، مبتنی بر واقعیت است، پس آن را اجرا کن». خط‌مشی یعنی آنکه اگر هوا بارانی است، چتر را باز کن. اگر نه، این کار را نکن. در نتیجه، واقعیاتِ ناظر به جهان هستند که مشخص می‌کنند چه اقداماتی باید انجام شوند. اما پیچیدگی اجرای خط‌مشی‌ها در بافت دولتی آن است که در این ... مطالعه بیشتر

تلاش‌های شما چقدر نتیجه‌بخش بوده‌اند؟ (ماژول ۱- بخش ۳)

  در ویدئوی قبل، از درماندگی مفرط گفتیم، از اینکه بسیاری از کشورها می‌خواهند به سطحی از توانمندی برسند که از فساد رها شوند و کارآمدیِ دولت و سایر مؤسسات را افزایش دهند. آن‌ها گرچه بسیار تلاش می‌کنند و به تمام بخش‌های دولت و تمام سازمان‌ها می‌آموزند که حتی به صورت یک امر صوری، برای خود، استراتژی تدوین کنند، اما پیشرفت نمی‌کنند. لذا به گمان ما ضروری است که سوالِ دکتر فیل را در این‌جا مطرح کنیم. سوالِ دکتر فیل چیست؟ این سؤال، موضوعی فرهنگی است. یک روانپزشکِ خودیاری‌گر در یک برنامۀ تلویزیونیِ محبوب، به سؤالات تلفنیِ افراد پاسخ می‌دهد. ... مطالعه بیشتر

درماندگی مفرط (ماژول ۱- بخش ۲)

  در ویدئوی قبل، از فرایند توسعه به عنوان تحولی چهار بُعدی در جوامع و کشورهایی صحبت کردیم که در چهار جنبه متفاوت، وضعیت بهتری دارند: اقتصاد آن‌ها مولّدتر است، حکومت‌شان در قبال شهروندان پاسخگوتر است، برابری در جامعه‌شان بیشتر است، و توانمندی اجرایی‌شان بالاتر. هدف از توانمندی اجرایی، فراهم‌سازی رفاه بیشتر برای شهروندان کشور است. قصد ما در کلّ این دورۀ آموزشی، تمرکز بر توانمندی‌های اجرایی است. موضوع این دوره، نحوۀ توانمندسازی اجرایی است. چرا ما بر موضوع توانمندی اجرایی متمرکز شده‌ایم؟ زیرا به اعتقاد ما، توانمندی‌های اجرایی، همان چیزی است که ما آن را «درماندگی مفرط» می‌نامیم، به ... مطالعه بیشتر
تحول چهار بعدی

توسعه به منزلۀ تحولی چهار بُعدی (ماژول ۱- بخش ۱)

  به لحاظ تاریخی، توسعه را معادل با تحول دانسته‌اند. از دید ما، توسعه در چهار حوزه اتفاق می‌افتد. شاید مشهودترین حوزه، اقتصاد باشد. افراد در نتیجۀ توسعه، مهارت‌های متنوعی کسب کرده‌اند و وقتی در حوزه‌های کسب‌وکار به صورت یکپارچه فعالیت می‌کنند و در فرایند توسعه سهیم می‌شوند، بهره‌وری‌شان افزایش می‌یابد و رشد اقتصادی سرعت می‌گیرد. حوزۀ دومی که توسعه در آن اتفاق می‌افتد، روابط اجتماعی است. بدین ترتیب، افراد، بیش از پیش، قادر می‌شوند که شغل و شریک زندگی‌شان را بدون توجه به ویژگی‌های موروثی مثل جنسیت، باورمندی، قومیت و غیره انتخاب کنند. این ویژگی‌ها محو نمی‌شوند، بلکه اهمیت‌شان ... مطالعه بیشتر

یک بازی برد برد

صحنه سیاسی کشور شیلی بین سال‌های ۱۹۲۵ تا ۱۹۷۳ را می‌توان به شکل فرآیندی توصیف کرد که طی آن گروه‌های اجتماعی مختلف با کسب حق رأی و قدرت سازماندهی برای بازتوزیع رانت‌ها تلاش می‌کردند. در شروع این دوره زمین‌داران بزرگ و صاحبان صنایع معدنی مهم‌ترین گروه‌های صاحب رانت در کشور بودند و بنابراین مؤثرترین نقش‌آفرینان در صحنه سیاسی این کشور بودند. از یک سو تغییرات حقوقی همچون کسب حق رأی توسط زنان و اصلاح نظام انتخاباتی در سال ۱۹۵۸ و از سوی دیگر پیاده‌سازی سیاست‌گذاری صنعتی و جایگزینی واردات و رشد صنعت مس (که به تثبیت یک طبقه کارگر قدرتمند ... مطالعه بیشتر

خبرنامه شماره ۲۷ مقابله با فساد و فقر : فساد؛ مسئله تاریخی اقتصاد رانتی

فساد؛ مسئله تاریخی اقتصاد رانتی توجه به فساد به‌ مثابه یک مسئله تاریخی به معنای آن است که این مشکل و معضل در تاروپود جامعه ریشه دوانده و حذف آن از نظامات سیاسی مستلزم اصلاحات تمام و کمال ساختاری است. نهادگرایان جدید ساختار را مرکب سه وجه قوانین و قواعد رسمی، رویه‌­های پذیرش‌شده و فرآیندهای تاریخی می­دانند؛ بر این اساس حل مسئله فساد ساختاری در گرو اصلاحات بنیادین در هر سه لایه‌ی مورد اشاره، ممکن و مقدور است. پهلوی دوم در فاصله سال‌های ۱۳۵۲-۱۳۵۴ بارها گفته بود درآمدهای‌ نفتی‌ کشور، سه‌ و یا چهار برابر شده‌ است و مردم با ... مطالعه بیشتر
فرار مالیاتی پزشكان

پزشکان در آزمون شفافیت و درآمد مالیات

بحث عدم نصب کارتخوان‌ در مطب پزشکان در جامعه به مسئله فرار مالیاتی پزشکان ختم شد. چنانکه با محاسبه میزان مالیات پرداختی پزشکان در سال گذشته و تخمین مقدار واقعی مالیات آنها، میزان فرار مالیاتی پزشکان حداقل حدود ۶ ‌هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود. موضوع مالیات پزشکان به گونه ای پیش رفت که کمیسیون تلفیق مجلس در بررسی لایحه بودجه ۹۸، تمامی صاحبان حرف و مشاغل پزشکی، دامپزشکی، داروسازی و پیراپزشکی را موظف کرد، از ابتدای سال از پایانه‌های فروشگاهی یا دستگاه پوز استفاده کنند و ۱۰ درصد علی‌الحساب مالیات پزشکان مراکز درمانی به طور مستقیم به حساب ... مطالعه بیشتر

تحلیلی بر کارآمدسازی نظام سیاسی – فاز سوم

دو گزارش (فاز دو و سوم) پیش رو در ادامه گزارش (فاز یک) «تحلیلی بر کارآمدسازی نظام سیاسی در ایران»، نظریات و تحلیل‌های صاحبان فکر و پژوهشگران را در خصوص ناکارآمدی نظام سیاسی ایران را جمع آوری کرده است و مجموعه غنی و متنوعی از تحلیل‌ها را در کنار هم گذاشته است. در ادامه مروری کلی بر محتوای گزارش سوم را می‌خوانید: گزارش فاز سوم در پنج فصل تنظیم شده است. فصل اول مختص به ماهنامه «مهرنامه» است. مهرنامه نشریه‌ای در زمینه علوم انسانی و علوم اجتماعی با رویکردی نئولیبرال و خط سیاسی-اقتصادی حزب کارگزاران سازندگی بود که از اسفندماه سال ... مطالعه بیشتر

تحلیلی بر کارآمدسازی نظام سیاسی – فاز دوم

دو گزارش (فاز دو و سوم) پیش رو در ادامه گزارش (فاز یک) «تحلیلی بر کارآمدسازی نظام سیاسی در ایران»، نظریات و تحلیل‌های صاحبان فکر و پژوهشگران را در خصوص ناکارآمدی نظام سیاسی ایران را جمع آوری کرده است و مجموعه غنی و متنوعی از تحلیل‌ها را در کنار هم گذاشته است. در ادامه مروری کلی بر محتوای گزارش دوم را می‌خوانید: گزارش فاز دوم، در هفت فصل تنظیم شده است. فصل اول مشتمل بر نظریه‌هایی در تحلیل ناکارآمدی نظام سیاسی ایران که خلاصه مباحثی از کتاب‌های حسین بشیریه و کاظم علمداری است. دیدگاه‌های کاظم علمداری معرف نقطه‌ی نهایی طیفی ... مطالعه بیشتر

تحلیلی بر کارآمدسازی نظام سیاسی – فاز نخست

داستان ناکارآمدی نظام سیاسی نیز از اینجا شروع می‌شود که پایه‌های اقتدار و مشروعیت حکومت متزلزل می‌شود چون حکومت به تقاضاها و نیازهای مردم و تغییرات اجتماعی بی‌توجهی می‌کند و از سوی دیگر در یک ارتباط مستقیم بین ناکارآمدی اقتصادی و مشروعیت سیاسی، حکومت با ضعف و تهدید مواجهه می‌شود. مفهوم کارآمدی در سنجش و ارزیابی نظام‌های سیاسی چنان حائز اهمیت است که مفاهیم متعددی در کنار آن همچون حکمرانی خوب رشد کرده است. همچنین تعاریف و ضابطه‌های سطوح متعدد کارآمدی نظام سیاسی شامل ایده، ساختار، کارگزار و رفتار بسط و گسترش یافته است. تئوری‌های متعددی به موضوع کارآمدی پرداخته‌اند ... مطالعه بیشتر

آیا سلامت اداری روی دیگری از عدم فساد است؟

دغدغه دیگری که منجر به تالیف این اثر شده، مرور بیش از ۵۰ رساله در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاه‌های ایران بود که تماما نشان از فقدان رویکردهای نظری در مطالعات فساد و سلامت اداری داشتند. در این آثار عموما دو مفهوم متفاوت فساد اداری و سلامت اداری نادیده گرفته شده بودند و رویکردهای نظری این دو را با هم خلط کرده‌اند. این ماجرا در سازمان‌های ایران نیز وجود دارد که سلامت اداری و فساد اداری واجد معنای یکسان است. در این کتاب علاوه بر تفکیک و تشریح رویکردهای نظری سلامت اداری و فساد اداری، روش‌ها و برخی ... مطالعه بیشتر