حوزه‌های پژوهشی

حوزه‌‌های پژوهشی در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه:

تعارض منافع؛

شفافیت و مقابله با فساد؛

رفاه و سیاست اجتماعی و

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه است.

در سایر حوزه‌های پژوهشی نیز این مرکز به فعالیت پرداخته است؛ مانند کارآمدسازی نظام حکمرانی، نظریه و روش PDIA، توانمندسازی نهادهای حرفه‌ای و مدنی، حمایت طلبی و حکمرانی آب در ایران.

حوزه‌های پژوهشی چهارگانه‌ای که مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه به ‌آن‌ها پرداخته است نیز خود شامل موضوعات فرعی می‌شوند:

مبانی نظری توانمندسازی حاکمیت و جامعه شامل خشونت و نظم‌های اجتماعی، مشروطه‌سازی قدرت و دولت ضعیف، دولت قوی می‌شود.

زمینهٔ رفاه و سیاست اجتماعی نیز موضوعاتی را در بر می‌گیرد؛ رفاه اجتماعی، کرونا، نیروی کار و حمایت اجتماعی، شفافیت و رفاه اجتماعی و مقابله با فقر و نابرابری.

موضوعات زیرمجموعهٔ تعارض منافع و شفافیت و مقابله با فساد را می‌توانید در سایت مشاهده کنید.

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره چهلم

سمانه سهرابی۱۴۰۰-۰۱-۲۹

دریافت نسخه الکترونیکی چهلمین خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع    گزیدۀ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: علیرضا منادی سفیدان، رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، با اشاره به نقل قول سخنگوی این کمیسیون از رئیس سازمان سنجش کشور، مبنی بر دریافت حق بالاسری حدود هزار میلیارد تومانی وزارت آموزش و پرورش از مؤسسات کنکوری گفت: این مسئله موجب تعارض منافع در مسائلی مانند حذف کنکور می‌شود. در دومین جلسه شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان در سال ۱۴۰۰ «بحث و بررسی و ارائه پیشنهاد درخصوص تعارض منافع» دستور کار جلسه بود. ... مطالعه بیشتر

نهادهای تقویت‌کننده تعارض منافع

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۱-۲۹

 تشکیل کانون سهامداران خُرد اصلی‌ترین موضوع این هفته بوده است که کاربران آن را نهادی ذاتاً تعارض‌آمیز تشخیص داده و احتمال داده‌اند که اقدامات آتی آن در خدمت منافع مدیران آن و سهامداران عمده خواهد بود. کانون سهامداران خُرد؛ نهادی مقوم تعارض منافع از موارد مهمی که توجه برخی از کاربران فضای مجازی را به خود جلب کرده بود موضوع تعارض منافع در بازار سرمایه و تشکیل کانون سهام‌داران خُرد بود. پیش‌ازاین در بهمن‌ماه ۱۳۹۹ محمدعلی دهقان دهنوی، سخنگوی شورای عالی بورس، در خبری اعلام کرده بود که اقدامات اولیه برای این امر انجام شده و به‌زودی این نهاد تشکیل ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع و نافرجامی توسعه در ایران

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۱-۲۸

تا قبل از سال ۱۹۶۲ در منشور سازمان ملل متحد رشد درآمد همان رشد اقتصادی در نظر گرفته و از آن به عنوان شاخصی برای تعیین میزان توسعه‌یافتگی کشورها استفاده می‌شد اما پس از آن جامعه اقتصادی به این نتیجه رسید که در واقع درآمد نمی‌تواند معیار یا ملاک مناسبی برای توسعه باشد چرا که توسعه تنها شامل رشد درآمد نیست بلکه نحوه توزیع آن نیز بسیار مهم است. در یک تعریف گسترده‌تر توسعه علاوه بر رشد اقتصادی به مسائلی همچون بهبود توزیع درآمد بین افراد جامعه و کاهش فقر، گسترش ظرفیت‌های ساختاری کشور برای افزایش تولید، ارائه خدمات آموزشی، ... مطالعه بیشتر

پذیرش نظرات کارشناسی، حلقه گمشده نظام حکمرانی

میلاد زمان۱۴۰۰-۰۱-۲۵

دکتر مجتبی مقصودی بنیان‌گذار انجمن‌های علوم سیاسی و انجمن علمی مطالعات صلح ایران و سابقه معاون پژوهشی موسسه مطالعات ملی و مدیر کمیته سیاست خارجی و دفاعی در دفتر مطالعات سیاسی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی را در کارنامه خود دارد. انجمن علمی مطالعات صلح ایران در طی سال‌های اخیر در زمینه مطالعه و بررسی صلح، مصالحه و مذاکره به فعالیت می‌پردازد و دارای گروه‌های مختلف پژوهشی مانند آموزش و صلح، روابط بین‌الملل و صلح و رسانه و صلح است که هدف و مأموریت خود را تولید و گسترش ادبیات صلح معرفی می‌کند. مقصودی عدم توجه نظام حکمرانی به نظرات ... مطالعه بیشتر

کامران رحیمی: مطالبه‌گری بدنه آموزش‌وپرورش، شرط ضروری مدیریت تعارض منافع

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۱-۲۴

مدیریت تعارض منافع در دستگاه‌های دولتی که پیش‌ازاین موردتوجه برخی دستگاه‌های دولتی قرارگرفته بود، با ابلاغ بخشنامه قانون منع مداخله کارکنان دولت در معاملات دولتی از سوی وزیر آموزش‌وپرورش دوباره موردتوجه کارشناسان و پژوهشگران این حوزه قرار گرفته است. ازآنجاکه ارتباط مستقیم عموم مردم با آموزش‌وپرورش از طریق مدارس است، در وهله نخست اشتغال هم‌زمان مدیران و کارکنان وزارت آموزش‌وپرورش در مدارس غیرانتفاعی و یا مراکز خصوصی کنکور و یا مالکیت این مرکز به ذهن متبادر می‌شود. در این مصاحبه برای روشن‌تر شدن مصادیق تعارض منافع در این وزارت خانه و مدیران و کارمندان مشمول این بخشنامه با کامران رحیمی ... مطالعه بیشتر

تشکل‌زدایی در عصر پهلوی

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۱-۲۳

تقویت و نیرومندسازی جامعه‌ی مدنی‌ ترجیع‌بند گفتار بسیاری از مصلحان اجتماعی و سیاسی در دهه‌های گذشته بوده است. مباحث نظری زیادی حول ضرورت جامعه‌ی مدنی تولید و ارائه شده است؛ اما بخشی از این مباحث جنبه‌ی اقتباس از مباحثات نظری کشورهای توسعه‌یافته را داشته و بخشی نیز در مدار کلیات نظری باقی مانده است. برای تکوین جامعه‌ی مدنی نیازمند توجه به ظرفیت‌ها و امکانات موجود در جامعه‌ی ایران هستیم. اصناف و نظام استاد ـ شاگردی پیشینه‌ای دراز در تاریخ ایران داشته است. در دوران جدید نیز بخشی از توفیق مشروطیت به سبب مشارکت همه‌جانبه‌ی اصناف، انجمن‌های محلی ـ اجتماعی و ... مطالعه بیشتر

دانش تخصصی یا پوششی برای نفع‌بری

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۱-۲۲

در سال جدید کاربران متعددی درباره دانش تخصصی در بازار بورس و حضور کارشناسان در قالب پوششی برای نفع‌بری خودشان نوشته‌اند، درحالی‌که امسال به‌واسطه جو انتخاباتی، این مفهوم جای خودش را در سیاست نیز بازکرده است. ماهیت سیاسی تعارض منافع در تلگرام در تلگرام و توییتر مطالب متفاوتی پیرامون تضاد یا تعارض منافع از اقبال برخوردار شده‌اند و بیش‌ترین توجهات را به خود جلب کرده‌اند. در تلگرام بیش‌ترین تأکید بر تعارض منافع ماهیتی سیاسی داشته و هر دو گروه اصلاح‌طلب و اصول‌گرا تلاش‌هایی را برای ارائه برنامه‌هایی جهت مقابله با تعارض منافع چه در راستای انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۰ و ... مطالعه بیشتر

خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع – شماره سی‌ و نهم

سمانه سهرابی۱۴۰۰-۰۱-۲۲

دریافت نسخه الکترونیکی خبرنامه هفتگی مدیریت تعارض منافع -۳۹     گزیدهٔ اخبار، تحلیل‌ها و گزارش‌های هفته گذشته در حوزه تعارض منافع به این شرح است: محمد باقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، سوءمدیریت و تعارض منافع را از جمله عوامل مشکلات اقتصادی کشور قلمداد کرد. رضا باقری اصل، دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات، در تشریح موامع مقابل دولت الکترونیک دولت تصریح کرد: استقرار دولت الکترونیک در ادارات تضاد منافع را به همراه دارد و ساختار سنتی بروکراسی اداری در برابر الکترونیکی شدن کارها و رویه‌ها، از خود مقاومت نشان دهد. آذر منصوری، سخنگوی جبهه اصلاحات ایران، خبر داد با ... مطالعه بیشتر

روش‌های بدیل برای مدیریت مالی عمومی و اصلاح بخش دولتی

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۱-۲۱

اصلاح بخش دولتی روندی ثابت برای رفع چالش‌های نوظهور ناشی از افزایش پیچیدگی اقتصادی و گسترش انتظارات شهروندان است. اما دشواری اصلاح سازمان‌های بخش دولتی (ساختارها، سیاست‌ها، فرایندها و سرمشق‌های آن‌ها)، هم در کشورهای فقیر و هم در کشورهای غنی، شهره‌ی خاص و عام است. چالش‌های مهم، عموماً ناشی از بزرگی مقیاس و پیچیدگی وظایف اصلاحی محوله هستند. این امر میزانی از تعهد، هماهنگی و همکاری را می‌طلبد که ممکن است برای افراد درگیر، حتی در مساعدترین شرایط نیز بی‌سابقه باشد. این‌گونه چالش‌ها می‌توانند در کشورهای کم‌درآمد به‌طور ویژه‌ای دشوار باشند. فشارهای متضاد از جانب حوزه‌های داخلی و سازمان‌های بین‌المللی ... مطالعه بیشتر

تعارض منافع در نظام دارویی

راضیه شیخ رضایی۱۴۰۰-۰۱-۱۸

فساد و تعارض منافع در نظام دارویی یکی از مسائل اساسی در ناکارآمدی سیستم‌های بهداشتی و درمانی است زیرا بخشی از هزینه‌های بهداشتی صرف تهیه داروها می‌شود. یافته کلی گزارش «آسیب‌ها و فسادها در نظام دارویی کشور» بیانگر این است که سازمان غذا و دارو درگیر سوداگری تجاری در عرصه واردات و عرضه دارو است و در برابر ایجاد تغییرات اصلاح‌طلبانه به‌شدت مقاومت دارند. این گزارش از توصیف صنعت دارویی آغازشده و پس از بررسی نظری تعارض منافع در حوزه دارو، تلاش شده تا گلوگاه‌های فساد و تعارض منافع حوزه دارو شناسایی و بر اساس آن توصیه‌های سیاستی ارائه شود. ... مطالعه بیشتر

فقر و تعارض منافع در مسکن

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۱-۱۷

بی‌خانمانی و بد مسکنی دو تجلی از فقر مسکن است. یکی از عوامل و شرایط فقر مسکن می‌تواند وجود تعارض منافع در مسکن و بازار آن باشد. گزارش «فقر و نابرابری در دسترسی به زیرساخت‌ها: مسکن» از مجموعه گزارش‌های فقر، نابرابری و تعارض منافع است که در مهرماه ۱۳۹۹ توسط دفتر مطالعات رفاه اجتماعی (وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی) و مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه (جهاد دانشگاهی) تهیه شده است. این پژوهش سعی داشته با جمع‌بندی آثار مکتوب فقر مسکن در کشـور به تحلیلی کلی در این حوزه دسـت پیدا کند. تمرکز این پژوهش به‌طور خاص بر مصادیق بارز ... مطالعه بیشتر

چرا قدرتمندان حاکم اجازه انجام اصلاحات را می‌دهند؟

بهنام ذوقی رودسری۱۴۰۰-۰۱-۱۶

این حقیقت که تعداد اندکی از ملت‌های جهان راهی یافته‌اند تا ساختار اجتماعی خود را به شیوه‌ای سامان دهند که امکان «فعالیت مولد» را فراهم سازد (و حتی آن را تشویق کند)، تأثیر اندکی بر فقیرترین ملت‌های جهان داشته است. زیرا شرایط انجام «فعالیت مولد» به شکل چانه‌زنی‌های سیاسی مربوط است که برای تضمین ثبات و نظم انجام می‌شوند و این ساختار نظام­های سیاسی هستند که از انواعی از قوانین و هنجارهای مساعد برای رشد سریع جلوگیری می‌کنند. بر اساس نظریه داگلاس نورث، به دلیل ضرورت حفظ نظم برای محدود ساختن خشونت ما با منازعه‌ای اساسی مواجه هستیم: هر حاکمی ... مطالعه بیشتر

عبدالله انصاری: گام بعدی؛ گردآوری نظام اطلاعاتی و اصلاح مقررات

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۱-۱۵

«محسن حاجی میرزایی»، وزیر آموزش‌وپرورش در اواخر خردادماه امسال توییتری نوشت مبنی بر اینکه مصمم است تا مدیریت تعارض منافع را در آموزش‌وپرورش عملیاتی کند و بعدازآن، بخشنامه‌ای در این خصوص ابلاغ کرد. «مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه جهاد دانشگاهی»، به‌منظور بررسی ابعاد این بخشنامه و مصادیق تعارض منافع در آموزش‌وپرورش، گفتگویی با دکتر «عبدالله انصاری»، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش و استادیار اقتصاد آموزش‌وپرورش ترتیب داده که در ادامه می‌آید. ارزیابی شما از ابلاغ بخشنامه منع مداخله کارکنان دولت در معاملات دولتی و قانون مدیریت خدمات کشوری یا به عبارتی تعارض منافع اشتغال همزمان در آموزش‌وپرورش چیست؟ من موافق ... مطالعه بیشتر

مطالعه پدیده فساد با رویکردهای مختلف

راضیه شیخ رضایی۱۴۰۰-۰۱-۱۴

رسالت اصلی مباحث نظری مورد بحث در کتاب چشم‌اندازهای نظری فساد باز کردن فهم راه‌های متفاوت و دیدگاه‌های نظری است که می‌توان به موضوع فساد ارتباط داد. تمرکز اصلی متن بر راه‌های متفاوتی است که از آن طریق محققان دانشگاهی به موضوع فساد نگاه می‌کنند. چنانکه بخش‌های مختلف کتاب را دانشمندان مختلف علوم اجتماعی و علوم سیاسی نوشته‌اند. پرسش اصلی کتاب حول این سؤال است که چگونه دلایل فساد بررسی شده‌اند. در این کتاب انواع گوناگونی از رشته‌های پژوهشی، با رویکردهای مختلف، موضوع فساد را بررسی می‌کنند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: رویکرد نوع آرمانی وبر، رویکرد کارکردگرایی ساختاری، ... مطالعه بیشتر

استقرار لایحه «مدیریت تعارض منافع» در نظام حقوقی ایران

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۱-۱۱

محدثه جلیلی در مقاله «استقرار لایحه «مدیریت تعارض منافع» در نظام حقوقی ایران» درباره ابعاد قوانین ناظر بر تعارض منافع و اقدامات مبارزه با فساد در ایران و دیگر کشورها نوشته است که در ادامه متن مشروح آن آمده است: از دهه ی ۱۳۸۰ مجلس، سیاست‌گذاری ضد فساد را در دستور کار خود قرار داد. بااین‌همه چارچوب مشخصی در خصوص برنامه مبارزه با فساد در دسترس نبود و این مبارزه عمدتاً در قالب ایده آل‌های هنجاری صورت می‌پذیرفت؛ به عبارتی فرایند تصمیم‌گیری برای کاهش فساد بیش از آنکه بر راهکار نهادی و شناخت سابقه ی بروز فساد مبتنی باشد؛ بر ... مطالعه بیشتر

نهادینه‌سازی نوآوری اجتماعی: مابین تحول‌آفرینی و تسخیرشدگی

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۱-۱۰

بونو پل و تام بالر از دانشگاه یو. آل. بی بلژیک، مرکز مطالعات توسعه پایدار، در مقالۀ «نهادینه‌سازی نوآوری اجتماعی: مابین تحول‌آفرینی و تسخیرشدگی» از پروژه‌ای به نام TRANSIT  / ترانزیت که مخفف Transformative Social Innovation Theory   بحث می‌کنند که درباره اقدامات معطوف به نوآوری اجتماعی است که می‌تواند به تغییرات اجتماعی بی‌انجامد. اما پیش از هر چیزی باید دانست که پروژه نوآوری اجتماعی تحول‌آفرین از اساس به چه چیزی اطلاق می‌شود، چراکه نویسندگان این مقاله به‌صراحت بیان می‌دارند که این مفهوم چنان‌که بایدوشاید روشن و واضح نیست. نوآوری اجتماعی تحول‌آفرین شامل طیف وسیعی از کنش‌ها، استراتژی‌ها و عملکردهای اجتماعی ... مطالعه بیشتر

گلوگاه‌های تعارض منافع در نظام آموزش‌وپرورش ایران

مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه۱۴۰۰-۰۱-۰۸

فاطمه مقدسی و جلال کریمیان در مقاله «گلوگاه‌های تعارض منافع در نظام آموزش‌وپرورش ایران» از منظر انتقادی به مسئلهی تعارض منافع و مکانیسم بازتولید تعارض منافع در نظام آموزش‌وپرورش پرداخته‌اند. متن مشروح آن در ادامه آمده است: مدیریت تعارض منافع در بخش عمومی رویکردی است که عمده‌ی کشورهای جهان برای رسیدن به شاخص‌های حکمرانی خوب و افزایش کارایی و مشروعیت دولت، بر آن تمرکز ویژه دارند. علت توجه ویژه‌ی غالب دولت‌ها در سال‌های اخیر به این رویکرد، گسترش تجاری‌سازی بخش عمومی و نزدیکی و تداخل هر چه بیشتر منافع بخش عمومی با بخش تجاری و غیرتجاری است (۱). ادبیات رایج ... مطالعه بیشتر

هر تعارض منافع فساد نیست

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۱-۰۷

تقریباً در تمامی متون نظری تعارض منافع می­ توان جمله­­ای با این مفهوم پیدا کرد: ” پیدایش فساد غالباً با یک مسئله تعارض منافع آغاز می­ شود”. فساد می­تواند اشکال مختلفی داشته باشد اما، آیا لزوماً هر موقعیت تعارض منافع فساد است؟ آیا تعارض منافع مساوی است با فساد؟ در این یادداشت می­ خواهیم مختصری در خصوص ارتباط میان این دو مفهوم توضیح دهیم. خواهیم گفت هرچند در افکار عمومی تعارض منافع با فساد گره خورده و عموماً این دو مفهوم را یکی می­دانند اما در ادبیات نظری اینگونه نیست. برای شروع مثال فرضی زیر را در نظر بگیرید. سنتیا ... مطالعه بیشتر

کاهش فساد اداری در پرتوی حکمرانی خدامحور

محمد ملکی۱۴۰۰-۰۱-۰۴

در پیشگفتار کتاب آمده است: امروزه فساد اداری به یک معضل جهانی تبدیل شده و دولت‌ها آگاه‌اند که فساد اداری آسیب‌های بسیاری به سیستم سیاسی و اقتصادی و سطح توسعه‌یافتگی جوامع وارد خواهد کرد است، به‌علاوه سیاست‌های دولت را در تضاد با منافع اکثریت قرار می‌دهد و باعث هدر رفتن منابع ملی می‌شود. همچنین فساد اداری به کاهش اثربخشی دولت‌ها در هدایت امور منجر می‌شود و از این طریق اعتماد مردم را نسبت به دستگاه‌های دولتی و غیردولتی کاهش داده و موجب کاهش سرمایه اجتماعی و تضعیف روحیه افراد درستکار می‌شود. در این رابطه مدیریت غیرموثر، فقدان نظام شایسته‌سالاری و ... مطالعه بیشتر

پس از یک سال: کاربرانی آگاه‌تر و مطالبه‌گرتر در فضای مجازی

سعید هراسانی۱۴۰۰-۰۱-۰۱

اواخر فروردین‌ماه ۱۳۹۹ پروژه رصد و تحلیل فضای مجازی درباره موضوع تعارض منافع در مرکز توانمندسازی حاکمیت و جامعه آغاز شد و هر هفته نگاه و جریان‌های قالب در موضوع تعارض منافع موردبحث و بررسی قرارگرفته است. پس از ۴۵ شماره از تحلیل فضای مجازی که در خبرنامه‌های هفتگی مرکز به‌صورت عمومی در اختیار مخاطبان قرار گرفت، امروز می‌توان چند ادعا را مطرح کرد. اول آنکه به‌طور مشخصی درک و تحلیل کاربران فضای مجازی از چیستی و تعریف تعارض منافع و نحوه مدیریت آن بهبودیافته است. استفاده دقیق از واژه تعارض منافع و متمایز کردن آن از تضاد منفعت دو ... مطالعه بیشتر