محمد ملکی

مبارزه با فساد و  شبکه حکمرانی[۱] فساد و یا احساس گسترش فساد در کشور به حدی  رسیده است که حتی کسی مانند هانتینگتون نیز نمی‌تواند وجود آن را مثبت و روغن نظام اداری بداند. فساد تهدیدی بزرگ است و هرچه زودتر باید مبارزه جدی و فراگیر را با آن آغاز نمود. آیا برای مبارزه با فساد نیازمند قانون یا سازمان تازه‌ای هستیم؟ پاسخ منفی است.  برای مقابله با فساد قوانین و مقررات زیادی نوشته شده است،  به فهرست قوانینی که در دهه اخیر در این زمینه نوشته شده است نگاهی بیندازیم: قانون ارتقای سلامت نظام اداری و مقابله با فساد ... مطالعه بیشتر

عمده علت عدم توفیق در مبارزه با فساد را می‌توان در فقدان شفافیت در نظام مالی و پولی کشور جستجو کرد. عدم شفافیت که رانت خواران، کلاه‌برداران، واسطه‌گران و دلالان خواهان آن هستند، همین را می‌رساند. لذا وقتی می‌توانیم به‌طور سیستماتیک جلوی فساد را بگیریم که سیستم اطلاعاتی شفافی داشته باشیم. اگر شفافیت در تمام ابعاد پولی، مالی و اداری به سیستم بازگردد، این مسئله منتج به انضباط اقتصادی در کشور خواهد شد. امروز اگر شاهد بی‌عدالتی، نابرابری و فساد اقتصادی هستیم، بدین دلیل است که شفافیت بر ارتباطات و روندهای کاری حاکم نیست. در همه جای جهان برای محاسبه ... مطالعه بیشتر

امروزه موضوع شفافیت بانک مرکزی تبدیل به یکی از مورد بحث‌ترین موضوعات در زمینه سیاست‌های پولی شده است. عموم مردم نیاز دارند که بانک‌های مرکزی که روزبه‌روز مستقل‌تر از گذشته می‌شوند، از درجه قابل قبولی از شفافیت برخوردار باشند تا همچنان نهادی قابل اتکا باقی بمانند. همچنین، شاخه رو به رشدی از ادبیات مرتبط، به بررسی تأثیرات اقتصادی این افزایش در شفافیت پرداخته است. البته بحث شفافیت و اندازه‌گیری آن به لحاظ کیفی بودن متغیر شفافیت، اندکی پیچیده‌تر شده است؛ چراکه یافتن سنجه‌های مناسب برای اندازه‌گیری آن چندان ساده نیست. اگرچه اقتصاددانانی مانند گراتس و ایجفینگر مطالعات بسیاری در زمینه ... مطالعه بیشتر

به نظر جامع‌ترین تعریف درباره فساد، توسط خانم سوزان اکرمن ارائه شده است. اکرمن یکی از مطرح‌ترین افراد در زمینه آگاهی‌های عمیق و منحصر به فردی است که درباره فساد، منشأ و پیامدهایش سخن گفته است. ایشان در کتاب فساد و دولت می‌گوید زمانی که فساد گسترش می‌یابد، نشان‌دهنده‌ی ناتوانی فراگیر نظام تصمیم‌گیری و تخصیص منابع برای بهره‌برداری از نفع شخصی در جهت مقاصد تولیدی است. نکته مهم آنجاست که ما تولید را به عنوان یک فعالیت انتزاعی در یک ساختمان در نظر گرفته‌ایم. درحالی‌که اگر تولید به‌مثابه یک نظامِ حیات جمعی در نظر گرفته شود، در آن صورت معنای ... مطالعه بیشتر

نسبت میان سیاست­گذاری اجتماعی، نظام مالیاتی و شفافیت: ماهیت نظام رفاهی یا سیاست­گذاری اجتماعی به­ گونه ­ای است که می­ خواهد بین نیروی کار و سرمایه توازن ایجاد کند. این مسئله در اوایل قرن بیستم یا بعد از جنگ جهانی دوم مطرح شد و ناشی از اندیشه­ های مارکس مبنی بر پیش­ بینی آینده نظام سرمایه ­داری بود. سیاست­گذاران به این نتیجه رسیده بودند که نباید بین سرمایه و نیروی کار، شکاف ایجاد شود و راه آن، گرفتن مالیات­هایی از بورژوازی بود تا در زمان­های رکود به بیکارها و کسانی که محتاج هستند، داده شود. البته پیش از شکل ­گیری ... مطالعه بیشتر

ضرورت وجود شفافیت در بحث‌های رفاهی، در حال حاضر بسیار محسوس و پررنگ است. امروزه از شفافیت و بیان هرچه صریح‌تر جزئیات به عنوان یکی از عوامل کاهش دهنده‌ی فساد در دستگاه‌های دولتی به ویژه فساد در بودجه مالی سنوات یاد می‌شود. سامان‌دهی نظام رفاهی شفاف یکی از مباحث مهم مطرح شده در دولت‌های رفاهی به حساب می‌آید که در نهایت به دنبال تحقق عدالت میان اعضای یک جامعه است. مفهوم رفاه، لزوم تأمین منافع ذی‌نفعان، کم‌توان‌ها و فقرا را به خوبی روشن می‌سازد. همچنین این مسئله نشان می‌دهد که دولت‌ها باید با بهره‌گیری از انواع سیاست‌های مالی، اجتماعی، سیاسی ... مطالعه بیشتر

در سال ۱۹۷۴ میلادی، اطلاعات ارزشمندی از طرف یک فرد ناشناس به دو خبرنگار واشنگتن پست منتقل شد. انتشار این اطلاعات توسط رسانه ­ها، منجر به استعفای رئیس­ جمهور آمریکا، ریچارد نیکسون شد. این اسناد مربوط به نوارهای ضبط شده از دستور برای کارگذاری شنود جهت استراق سمع و سرقت اطلاعاتی بود. این سرقت از محل نشست ستاد تبلیغات حزب دموکرات که در طبقه­ای از هتل واترگیت برگزار شده بود، اتفاق افتاد. ابتدا تصور می­ شد این قضیه فقط مربوط به سطوح پایین است ولی پس از پیگیری رسانه ­ها و مقامات قضایی، مشخص شد که شخص نیکسون از این ... مطالعه بیشتر

برخی پژوهشگران از جمله لیندستد و نورین، شفافیت را به منزله قابلیت دسترسی به اطلاعات تعریف می­کنند و بیان می­دارند که یک مؤسسه شفاف، مؤسسه­ای است که افراد درون و بیرون آن بتوانند به منظور شکل­ دادن به نظراتشان در مورد اقدامات و فرآیندهای درون آن مؤسسه، اطلاعات مورد نیازشان را به دست آورند. از منظر این دو پژوهشگر، مظهر شفافیت، شیشه است که امکان نگاه کردن به درون آن وجود دارد و بنابراین یک مؤسسه، یک فرد و یک جامعه وقتی شفاف است که بتوان به درون آن نظر انداخت و از آنچه درمی­گذرد، مطلع شد.(لگزیان و کاظمی، ۱۳۹۰ ... مطالعه بیشتر

شفافیت را از زوایای گوناگونی تعریف کرده­اند و وجوه گوناگونی را برای آن ترسیم کرده­اند. در یک رویکرد، تعاریف شفافیت را مبتنی بر سه­ گانه­ای از جمله «تعاریف مبتنی بر ذی­نفعان اطلاعات»، «تعاریف مبتنی بر پاسخگویی» و «تعاریف مبتنی بر اجرای قوانین و مقررات» دانسته­ اند.[۱] برای ایضاح بیشتر، این تعاریف را از نظر می­ گذرانیم. تعاریف مبتنی بر ذی­نفعان اطلاعات، شفافیت را افزایش به موقع و قابل اتکای اطلاعات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی که در دسترس همه ذی­نفعان مربوطه باشد، تعریف کرده­ اند. از این منظر، نبود شفافیت به­عنوان «ممانعت عمدی از دسترسی به اطلاعات، ارائه نادرست اطلاعات یا ... مطالعه بیشتر

«همه حیوانات با هم برابرند، اما برخی برابرترند.» این جمله شاید معروف­ترین و آشناترین جمله کتاب «قلعه حیوانات»، اثر اریک آرتور بلر ملقب به «جورج اورول»، منتقد ادبی و نویسنده انگلیسی باشد. اورول شاید با گفتن این جمله می­خواسته همه آن وضعیتی را که حیوانات مزرعه پس از پیروزی بر آقای جونز و دار و دسته­اش دچارش گشته بودند، به تصویر بکشد. واقعیت این بود که در پس آن دگرگونی، «همه» حیوانات نتوانستند به حلقه­ی حکمرانی مزرعه­شان وارده شده، سهمی برابر از مدیریت آن را از آنِ خود کنند. آنچه رخ داد تلخ­تر از آن بود که گمانش می­رفت: رفیق ... مطالعه بیشتر

در هفته‌های اخیر، خسارات ناشی از سیل فراگیر جامعه و حاکمیت را به خود مشغول داشته و همّ و غمّ نیروهای اجتماعی و حاکمیتی، مواجهه با این بحران طبیعی ـ اجتماعی بوده است. مسئله‌ی شفافیت طبعاً در مواجهه با این بحران ضرورت یافته است. چنانکه در خبرنامه ملاحظه می‌کنیم شفافیت هزینه‌ها و مبالغ دریافتی از کمک‌های مردمی در جریان سیل اخیر از مسائل مهم بازتاب‌یافته در رسانه‌ها بوده است. شائبه‌های پیش‌آمده، افکار عمومی را به‌گونه‌ای حساس کرده که موجب شده تا رئیس سازمان هلال‌احمر قول اکید دهد که هزینه‌های مربوط به سیل‌زدگان را به‌صورت شفاف اعلام کرده و به اطلاع ... مطالعه بیشتر

در سال‌های اخیر، شاید یکی از مهم‌ترین کلیدواژه‌هایی که پیوسته در کانون توجه مباحثات اقتصادسیاسی ایران بوده است، مفهوم شفافیت باشد. بستر نشو و نما یافتن و حساسیت‌برانگیز شدن این مفهوم علی‌الخصوص در سالیانِ اخیر، احتمالاً تبعیض و نابرابری فزاینده کثیری از مردم از سویی، و برخورداریِ بی حد و حصر عده قلیلی، از دیگر سو باشد. برهم خوردن تعادل اجتماعی و برآمدن اقسام آسیب‌ها و معضلاتی چون بیکاری، فقر، بی خانمانی و … منجر شده تا افکار عمومی جامعه ایرانی به آنچه به زعم خویش در پسِ پرده می‌گذرد، آگاه‌تر شود تا بلکه از خلالِ این آگاهی، بتواند بخشِ ... مطالعه بیشتر

شفافیت به بیان ساده به منزله‌ی آن است که به گونه‌ای عمل کنیم که دیگران بتوانند به آسانی فعالیت‌ها و اعمالی را که انجام می‌شود، مشاهده کنند. این امر مستلزم گشایش و دسترس‌پذیری، ارتباطات و پاسخگویی است. فرض مفروض شفافیت این است که اعمال یک سازمان چنان موشکافانه و دقیق باشد که در مقابل مداقه و تحقیق عمومی تاب آورده و توجیه‌پذیر باشد. شفافیت رابطه‌ی وثیقی با فساد و ناکارآمدی دارد. به میزانی که شفافیت در یک سیستم کمتر باشد، آن سیستم درگیر فساد و ناکارآمدی بیشتری خواهد بود. شفافیت همچنین با مسئله‌ی مشروعیت یک سیستم ارتباط مستحکمی دارد. هرچه ... مطالعه بیشتر